BIJ HET DERDE EEUWFEEST DER DOMINICANEN
TE ALKMAAR
(I
IG
2
min
Histoire
contemporaine
Het nieuwe
Hoogaltaar van
Wim Har zing
In de St. Dotninicuskerk
I 4
1
ZATERDAG 12 DECEMBER 1931
lilll
De H. Joseph kerk
r
Pastoor Bertrandus
Baetsen, 1909
TWEEDE blad
BLADZIJDE 1
BIJ DEN 300-JARIGEN ARBEID DER
PATERS DOMINICANEN
1
y Ut
O
- I 'i
Een engelenkop, afzonderlijk gefotografeerd.
tot
I
de
Detail van het altaar: de troonhemel met ur«e engelenfiguren.
nede
zoo door kun-
met
N. A.
RIJN OP
de
rs-
van
In
zijn
PASTOOR FRANCISCOS HEYS OJ>.
(1890—1921)
PASTOOR T1MOTHEUS BIE8TA OJP.
(1931—....)
aange-
het
ES-,
ELS,
ER-
■EN.
J*STOOR BERTRANOL'S BAETSEN O.P.
(1909—....)
MargrU en
opgedragen.
ke werden gewijd door Z. H. Exc. Mgr. Ae-
len. bteschop van Madras.
Door toedoen van Pastoor Koek werden
tn de St. Domlnicuskerk conferenties voor
andersdenkenden gegeven, welke zich In
een groote belangstelling mochten verheugen
en zeker niet zonder vrucht zijn gebleven.
In 1927 werd Pastoor Koek benoemd tot
pastoor van de 8t. Domlnicuskerk aan de
Marlaplaats te Utrecht.
Thans is Pater Koek kapelaan te Rotter
dam.
PAST. CESLAUS MICKLINGHOFF OJ
(1927—1931)
Pastoor Blesta werd 15 Augustus 1918 te
Utrecht priester gewijd door Z. H. Exc. Mgr.
H. v. d. Wetering, waarna hjj kapelaan werd
in de St. Domlnlcusparochie te Leeuwarden;
vervolgens was hU kapelaan te Amsterdam
(St. Thomas v. Aquino) en te Schiedam (H.
Joannes den Dooper).
Moge een langdurig pastoraat aan
St. Domlnlcusparochle zjjn deel zijn.
Pastoor Rosarius Kock O.P.
Een zestal jaren werd na Pastoor He Us
de St. Domlnlcus-parochie bestuurd door
den Z. E. Pater J. B. J. Kock, die in het
voorjaar van 1921 vanuit Nijmegen paar
hier werd overgeplaatst.
Al spoedig bleek katholiek Alkmaar en
vooral den parochianen van 8t. Domlnlcus,
welk een Ijvervol priester de kerkelUke
overheid aan hun hoofd had gesteld.
Met heilige energie werkte de nieuwe
pastoor voor de verdieping van bet geeste
lijk lewn sHn*r parochianen.
HU bevorderde den /oorzang door *n kna
penkoor op te richten, waai door net io: en
de groote plechtigheden aan aantrekkeljk-
heid wonnen. Het mooie orgel werd ge
restaureerd. de galerijen werden ingericht
en de toren werd van klokken voorsten, weL
Het corpus van het crucifix: men lette op
ge smartelijke uitdrukking van het gelaat
w yOLGENS den huldigen stand van
evolutie der Liturgie heeit het chrlste-
V Ujk altaar, behalve ae oorspronkelijke
en tevens primaire beteekenis van Golgotha,
offerplaats ook het karakter van Woonstede
Gods onder de menschen en Koningstroon
van Christus TTiumphato- aangenomen.
Men kan zich op historisch standpunt stel
len en zich logisch bepalen tot uitsluitende
weergave van de primaire gedachte van Of
ferplaats. Het kan zelfs zeer goed zUn, hier,
op alléén de aandacht te conccntreeren, op
dat ten slotte het H. Misoffer ate vereenzel
viging met het Kruisoffer op Calvarié, het
centrale punt van den Eeredlenst is. Men
bouwt dan een offertafel, zooals men die
vindt in de kathedraal van Haarlem of de
kloosterkerk van Oos’erhout of men drukt
de .slachtbank".idee uit. zooals Pastoor Beu-
kering liet doen in zUn kerk te Delfshaven.
Ook kan hierbij den graftombe-vorm gekozen
worden, omdat vanaf den Ca«acombentUd
bet H. Offer op de graven der martelaren
wordt opgedragen Beide, offertafel en graf
tombe. combineerde Brom in zijn altaar in
de kloosterkerk te Zwolle. In de episcopale 11.
turgie van een kathedrale kers of de mo
nastieke liturg!- van sommige kloosterorden
kan het zelfs zeer wenschelljk rijn, op deze
wijze alleen het karakter van Offerplaats op
den voorgrond te stellen
In een parochiekerk moet echter het Al
lerheiligste >p het hoogaltaar bewaard wor.
den. terwQl de herhaalde plechtigheden met
aanbidding van het Allerheiligste een blU-
venden exposlttetroon noodlg maken. Naast de
primaire en voornaamste beteekenis zunnen
bier dus ook de belde later gegroeide func
ties meer geaccentueerd worden.
Toen dan ook het kerzbestuu. van de 8t.
Domlnicuskerk te Alkmaar onder de energie,
ke leiding van Pastoor C. Mlckllnghoff OP.,
naar aanleiding van het derde eeuwfeest van
de komst der Dominicanen aldaar, een nieuw
hoogaltaar wenschte te stichten in de pa
rochiekerk heeft Wim Harzlng, aan wie de
opdracht gegevei. was. gemeend, deze drie
voudige gedachte in zijn schepping harmo
nisch te moeten verbinden.
Het hoofdmoment, de Offcrpli ats ligt uit-
gedrukt in de monumentale tombe, het mar
telarengraf air offertafel. De royale mensa is
een zwart marmeren plaat «ongeveer 15 cM.
dik) De zware zwarte lUn vormt een geluk,
klge afscheiding tegenover het blonde mar
mer van tombe en bovenbouw en legt daar
door reeds den nadruk op het Offer. De één
heid met het H. Kruisoffer te füngcvoellg
uitgrdrukt in het zeer-artlstieke Kruisbeeld,
dat, staande vóór de wijde exposit«e-nte. van
zelf de aandacht, die deze laatste anders
dwingend tot zich trekt, terugbrengt op het
Offer Dit kruisbeeld te misschien wel het
bestgeslaagde moment vaii het geheele
kunstwerk. Christus te hier de Offeraar, één
net de zondige menschheid
De opwaartsche streving, uitgedrukt in de
omhoogzwoegende Borst, In het omhoogge
rekte Hoofd en in de spanning-naar boven
van het geheele gekruisigde Lichaam, sym
boliseert de aanbieding der Offeranc? aan de
Allerheiligste Drieëenhe’die te uitgedrukt
door de bekroning van den opstand
drie dooreengevlochten Oneindlgheldsclrkels.
waaruit vlammenstralen schieten, die het
driemaal .JSanctus” der Engelenkoren in zich
bergen.
De tweede beteekenis van het hoogaltaar is
de Woonplaats van den Eucharlstlschen
Christus Daarom te het tabernakel, even
als bij het altaar van Harzlng In de St. Tho.
n.aa van Aqulno te Amsterdam, naar voren
gebouwd, en uitgevoerd als de Woontent des
Heeren” De bekroning is een Hebreeuwsch
tentdak, waaruit in uitvallende lUnen het
tentdoek afhangt.
Wanneer het kruisbeeld met zijn voetstuk te
weggenomen, wordt de aandacht oogenbiik-
kelijk verplaatst naar de exporttle-nte Een
zwaar lichtbruin marmerblok wordt zicht
baar als voetstuk voor den monstrans. De
monumentale sierletters verkondigen als de
*oep van een heraut, dat hier de Konlngs-
»etel te van den Allerhoogste, die naar de
uitdrukking van St. Thomas, door stfn glorie
Pastoor Franciscus Heijs O.P.
Van de vier laatste pastoors der St. Do-
minlcusparochle, leeft ongetwijfeld in de
herinnering van de huidige generatie
Pastoor Heijs. godvruchti«rer gedachtenis,
nog levendig voort. Deze Immers was meer
dan dertig jaren de beider der parochie en
beeft een heel geslacht zien opgroeten.
Den 5den Augustus werd Pater Francte-
cus HeUs van het prioraat te Nijmegen ont
heven en benoemd tot pastoor te Alkmaar,
als opvolger van Pater Augustinus Bloem,
die vanaf 1871 Pastoor der St. Domlnicus
kerk was
Onder Pater He-.js’ pastoraat kwamen het
rUk gepolychromeerde altaar, de georand-
schilderde ramen, het mooie orgel en de
geheele kerkbeschUderlng tot stand.
HU richtte de 8t. Catharlnavereenlglng op
en verzorgde de geestelijke bediening van
het RUksopvoedlngsgesticht voor tor
de preventieve en de cellulaire gevawg
Begin 1921 verliet Pastoor HeUs Alk
doch tijdens zijn emeritaat kwam hU
geld nog zUn oude woonplaats bezx
waar hU 15 Augustus 1928 onder groote be
langstelling. temidden van zUn oud-paro-
chlanen zUn diamanten priesterfeest vier
de HU 'overleed In het 8t Antoniusgestlcht
te Rotterdam, In den ouderdom van bUna
89 jaar.
Pastoor HeUs was een man van groot
optimisme en van een onverwoestbare ener
gie hU was een uitmuntend priester en her
der voor zim kudde Zoo leeft hij no» vo-rt
In de dankbare herinnering van vele zU-
ner parochianen.
het geestelijk Brood der Engelen zijnde, het
Ztelevoedsel voor de reizende menschheid ge
worden te. om haar de engelenreinheid te
hergeven, die het deelgenootschap aan het
hemelgeluk der Engelen veretecht.
De zes engelenfiguren, die architectonisch
den opstand schragen, zUn gedacht als een
levendmaking van het materiaal, waaruit het
altaar te opgebouwd. WU gebruiken het kost
baarste. om daarmee onze hulde aan God
ook stoffelUk tot uitdrukking te brengen: ons
materiaal bidt dus mee.
Daarom heeft Harzlng wit Italiaansch
marmer van donkere adering genomen om
vooral geen abstractie te wekken van 't ma
teriaal. Hier neemt de materie langzamer
hand vorm aan en ontwikkelt zich tot een
aanbiddlngrakt Daarom ook zijn deze enge,
lenflguren gedacht als een uitgroei van de
architectonische marmerblokken aan de
baste, die zich verfünen tot biddende hemel
geesten. ZU neigen zich biddend naar de
Plaats der Offerhandeling en concentreeren
daardoor tevens weer de aandacht op het
ewntiëele moment.
Vooral deze ergelen van Harzlng zUn een
merkwaardige schepping. De aanbidding is
verschillend bU de verschillende figuren. Van
de onderste, in stille devotie en simpel ge
loof zich gevende. stUgt de adoratie in cli
max naar de geconcentreerde, gespannen
randacht en het gehelmdoorvorschende me
ditatie van de middelste tot de hügende ge-
lukgenletlng en bezittende overgave van de
hoogste. Deze Engelen zUn geen teere wezens,
maar hemelgeesten van een hoogere natuur
en forscher goddelijke schepping dan de
mensch. In kracht en macht geweldig boven
hem uitstekende.
Behalve de engelenfiguren bestaat het al
taar bijna geheel uit geel Carartech marmer
met bronzen applicaties. Deze rijkvormige or
namentatie te echter uitgevoerd in een door,
geschuurde verzilvering, waardoor een blond
geheel ontstaan is. Deze verzilvering was
noodlg om de aanpasslnte verkrijgen met
het reeds bestaande altaarzilver van een
kostbaren zuiveren barokstUl. en dat ook op
het nieuwe altaar moest gebruikt worden.
Vandaar ook, dat de strakke monumentale
lijnen van den geheelen altaarbouw verleven
digd zUn door de dofverzilverde kartel ran.
den en sierletters, waardoor een zeer geluk
kige overgang verkregen werd naar de weel
derige vormen van de barok.
Dit altaar is een der mooiste scheppingen
van een begenadigd ku rstenaar onder onze
Katholieke Jongeren. Door de fUngevoelde
aanpassing met twee oudere stUlen: de go-
thlek van CuUpers in de kerk en de barok
van de meesterstukken van zilversmeedkunst
nen gaan met aan te toonen, dat Pastoor
Baetsen is een waar en meeievend priester,
die nooit zich zelf, maar steeds het heil
der zielen zocht.
Van hun dankbaarheid gaven dan ook
blUk zUn parochianen, toen Pastoor Baet-
sen 15 Aug. 1929 zUn 40-jarig priesterfeest
vierde en o.a. het nieuwe orgel als feest
gave werd aangeboden
Moge de St. Joscphparochle haar eersten
pastoor nog langen Üjd In haar midden
hebben.
heeft Harzinj het bewijs gegeven, dat. even,
als men dat kan opmerken in vele oude
schepptnggen van christelUke kunst. het
baarlijk Schoone, dat ontsproten te aan den
Katholieken gee.it. behalve het stempel van
den tijd, ook iets van een eeuwigen luister
In zich draagt.
uitbreidingsplan van lanen en straten ont
wierp, het latere Nassaukwartler.
Pastoor Heys en zUn raadgevers begre
pen thans te moeten handelen, wilden zU
niet later, door versnippering van bouw
terrein en door speculatie tot hooge kosten
worden gedreven. Daarmee gaven zjj blUk
van doorzicht en beleid.
Op den hoek Kennemersingel en de breeds
Nassaulaan lag een open terrein, dat voor
een kerk als aangewezen was. terne*T. daar
toenmaals het uitzicht bestond, dat al
daar een brug over de 8*n*ei de oude stad
met de nieuwe zou verbinden.
Het terrein werd voor f 18000.aange
kocht en nadat de fondsen tot den bouw
door de vrUgevlgheld der geloovlgen genoeg
zaam waren gewaarborgd, gaf Mgr. Callier
de veretechte volmacht tot het stichten van
een kerk, die aan den H. Joseph zou wor
den toegewUd.
Aan de architecten
Snickers werd het
Oebr.
bouwplan
ZU ontwierpen een kerk in het karakter der
vroeg-gothiek, een kruis met drie beuken.
De voorgevel werd geflankeerd door twee
rijzige traptorens, terwijl het kruispunt van
den hoofdbeuk en de dwarsarmen «rekroond
werd door een slanken Angelus-toren, die
een hoogte van ongeveer óv m. oerext. Het
Interieur werd aanvankelUk zoo sober mo-
gelUk gehouden met het oog op latere ver
siering.
De kerk, die afmetingen had van 45 bl)
17 M. tusschen de zijbeuken, werd in De
cember 1908 aanbesteed, met de pastorie
voor f 89A00.
Dit bedrag was zoo ver beneden de
mlng, dat men besloot de kerk tegelijk
banken, een tombe voor het hoogaltaar, een
hulporgel enz. te voorzien. Den 26sten Maart
1909 werd door Pastoor HeUs, geassisteerd
door de paters A. Or ie. P. Hubers en M. da
BruUn. de eerste steen gelegd.
Het werk, dat voorspoedig vorderde en
dat in April 1910 meest worden opgeleverd,
kwam hetzelfde jaar nog gereed, zoodat de
kerk 31 Dec. 1909 kon worden IngewUd.
Op het feest van 's Heeren BesnUdente,
den eersten dag van 1910, droeg Pastoor
HeUs de eerste H. Mis op. terwUl Pater Ber-
trandus Baeteen tot rector' werd aan«re«*-Id.
In 1921 werd het rectoraat tot parochie
verheven en sindsdien te Pater Baeu«n er
de welbeminde pastoor.
Onder zijn pastoraat is de kerk met vela
beschilderingen, os. van de kruiswegsta
ties, met een nieuw orgel en met geu.aad-
schllderde ramen, alles volgens ontwerp van
den Dominicaner artist. Pater R- van Ber
gen, verrukt.
De bloeiende 8t. Joseph-parochle telt 3309
zielen, waarvan 1700 communicanten.
In dien tUd werd hU ook belast met het
adviseurschap van den R. K. Metaalbewer-
kersbond, In welke kwaliteit hU nog samen
werkte met Mgr, Aengenent. toen nog Pro
fessor te Warmond, In een studiecommissie
over het bedrUfsradenstelsel Van 1921 tot
1927 was Pater Ml'ktinghoff ook bo'fdre-
dacteur van het Tlelschc blad ,J)e Waal-
bode”
Na dien tUd was het Alkmaar en in het
bijzonder de 8t. Domlnicus-parochle. die
van zUn organisatorische talenten zou kun
nen proflteeren.
Veel heeft Pastoor Mlckllnghoff voor zUn
kerk gedaan: in geestelUk en materieel op
zicht. BU zUn verscheiden hebben wU dit
uitvoerig beschreven
In een afscheldsarttkel.
We willen er slechts
op wUzen. dat Pastoor
Mlckllnghoff de cen
trale verwarming deed
tanlegeen en het ini
tiatief nam tot de vie
ring van dit eeuwgetU
en tot den bouw van
het nieuwe altaar, dat
steeds de herinnering
tan dezen energieken
lastoor bU de St. Do-
mlnicus-parochianen
evendlg zal houden.
>astoor Timotheus
liesta 1931
In de enkele mann
en, dat Pastoor Biesta
-as in Alkmaar ver-
oeft, heeft deze reeds
der sympathie ge-
onnen. Reeds op dien
ersten receptle-Zon-
lag, bU de eerete ken-
lismaklng met xUn
larochianen, nam hU
dier harten in.
Aanstonds zette hU
het werk van zUn
voorganger voort met
het resultaat, dat deze
week het nieuwe al
taar, als herlnnerlngs-
I monument aan de 300-jarlge werkzaamheid
I aer Dom. te Alkmaar, kon worden ingewijd.
Vanaf de stichting der St. Josephkerk
kennen de parochianen daar slechts Pater
Baetsen als hun zleleherder; eerst als Rec
tor van de hulpkerk van de 8L Domlnlcus
parochle, later, sinds het 12 X-Jarig be
staan der parochie, als pastoor.
Ruim twintig laar dus werkt nartocr
Baetsen aan den bloei van zUn parochie, met
een Uver, welke siecnts mogeiUa Is au> oeze
gedreven wordt door een onbaatzuchtig ver
langen, God s eer te vermeerderen en het
heil der zielen naar best vermogen te be
vorderen.
In de Sint Josephparochie bloeit dan ook
een rUk gelooioieven en de godsduustlge
vereenigingen tellen er talrUke leden.
WU noemen b. v. den Eucharlstlschen
Bond en de Broederschap van O. L. Vrouw
ter Nood, in welke laatste vooral Pastoor
Baetsen’s liefde tot de H. Maagd haar
triumphen viert.
De priesterlijke werkzaamheid van den
pastoor werd echter niet afgebakend door
de grenzen van zUn parochie.
ZUn Uver en godsvrucht waren ook velen
buiten het parochiaal verband ten zegen.
We denken hier aan de apologetische cur
sussen. welke Pastoor Baetsen wekelijks
gaf voor de katholieke leerlingen van Cadet
tenschool, H. B. 8., Gymnasium, Handels-
dagschool en waarin menigeen in zUn later
leven een stutee en steun gevonden heeft
temidden van de gevaren, welke zUn of haar
geloof bedreigden.
Ijverde hU aldus op zoo buitengewone
wUze voor het geestelijk leven, niet minder
ging zUn zorg uit naar de verfraaiing van
zUn kerk, welke zoodanig moest zijn, dat zU
de geloovlgen stichtte. Zoo zUn achtereen
volgens in den loop der jaren de fraaie ge
brandschilderde ramen aangebracht; werd
de kerk verrukt met een mooi wit hoofd
altaar, benevens nieuwen preekstoel en Com
muniebank, terwUl enkele jaren geleden de
geheele polychromeering gereed kwam.
Een fijnen kunstsmaak bewees Pastoor
Baetsen te bezitten, toen hU den Docnlnl-
caanschen kunstschilder. Pater Raymundus
van Bergen opdracht gaf tot het vervaar
digen van de Kruiswegstaties, welke succes
sievelijk volledig geworden zUn en die het
oog streelen en het religieus gevoel opwek
ken door haar fUne compositie.
Daarbü bleef het echter niet, want ook
nieuwe Altaarkleeden en priesterlUke gewa
den, die zoowel liturgisch als kunstzinnig
zUn, werden aangeschaft.
Een 'centrale verwarming werd
legd waardoor hu zUn parochianen
kerkbezoek "eraangenaamde.,
We zouden nog eenlgen
Pastoor Lr. Ceslaus
Micklinghoff O.P.
Als opvolger van Pater Koek werd
2 Maart *27 benoemd de Z. E. Pater H. J.
Micklinghoff O P,
toenmaals kapelaan te
Tlel
Slechts enkele maan
den geleden verliet
deze beminde pastooi
Alkmaar, zoodat de
herinnering aan hem
nog levendig te bU alle
parochianen.
Pater H J. Mickling
hoff werd, na zUn
priesterwijding in 1908
door zUn overheid al
spoedig bestemd voor
het professoraat: in
1910 behaalde hU den
graad van lector In de
Theologie en Phtloso
phle en spoedig daar
na werden hem de
colleges in het dog
matisch gedeelte dei
Summa Theologies te
Hulssen opgedragen
In 1912 verwisselde hl)
dit professoraat
dat In de NatuurlUke
Godsleer en in
Ethica te Zwolle.
1913 mocht hb
wetenschappelU-
ken arbeid vervangen
door parochleelen ar"
beid en werd hU be
noemd tot kapelaan te
Schiedam, van waar
hU in 1931 naar Tlel, als zoodanig werd over
geplaatst.
Nu, op dit derde eeuwfeest, nooden ons de klokken
Ten dank- en smeekgebed naar Jezus’ altaar heen,
Waar rond Z(/n tabernakel blonde engelen lokken,
Driehonderd jaar Domtnicus’ Zonen, hebt Gü deze stad.
Uw wijsheid en Uw wetenschap. Uw priesterwerk gegeven.
Drie eeuwen hebt O{j, in der blanken-korenaren-schat,
Na ’t heilig Machtwoord, ons den Menschenzoon geheven.
Zn wfj tezamen bü de feestmis zijn doch waar in stil g'ween
Om den beminden Herder, die te sterven ligt alleen,
ten rouwfoers over ome vreugde wordt getrokken.
Zooals Uw Vader diamantenkracht aan moeder-teederheid
Te binden wist, zoo voerde Uw zachte kracht in vroom bekeeren.
Zoo menig zondaar in berouw, dat bidt en schreit,
Terug naar ’t eindeloos erbarmend Hart des Heeren.
PASTOOR ROSARIUS ROCK O. F.
(1921—1882)
De uitbreiding van onze stad naar het
Westen bracht in het begin dezer eeuw het
Kerkbestuur der Sint-Domlnicus-parochie
op het denkbeeld, om een succursaal of
bUkerk te stichten voor de parochianen, die
zich buiten de veste een woonplaats gin
gen kiezen.
Spoediger dan menigeen wellicht ver
wachtte, werd dit denkbeeld werkelUkheld.
toen het Stadsbestuur voor daarbuiten een
