I
f
I
I
BIJ DE BILDERDIJK-HERDENKING
derde blad
bladzijde 1
Driehonderd jaren Dominikaansche
werkzaamheid in Alkmaar
Arrondiss. Rechtbank
te Alkmaar
DONDERDAG 17 DECEMBER 1931
1
GEMENGD NIEUWS
RECHTSZAKEN
UITLOTINGEN
s
Bescherm Uw keel
I verzorg hoor dogelijks go
gel droog mei-
ea M ra.1
Naar de vrijheid
vin.
tegenstelling
ge
was. dat
Een die de eerste wil kijn
Busdienst AlkmaarLeeuwarden?
V erduistering
Duitscher aangek
4
MeiwraniHgr strafkamer
Uitspraken December
Kerkplein-
Trekking van i December 1931.
boete of 20 dagen.
507
75
meer
jaarluxs
aanving.
Sm.
het
No. 303.765 is betaalbaar met frs. 100000;
de nos. 95947 en 367383 elk met frs. roooot
de volgende nes. elk met frs. 1000776,
15614, 607x5, 83533. 242170, 306716, 345644
374873 376570 383883.
x.996 3-349
4-406 5301
niet
de
de
een
heer
op
5-447
8.901
PARIJS 1904.
Trekking van 35 November 1931.
en.... twee deelen gedichten van Voltaire.
Doch later kreeg hij een juister Inzicht en
Aerdenhout. Nov. 1931
Dr. J. F. M. 8TERCK.
van een motorrijwiel
Een transpor*onderneming te Utrecht heeft
naar de „Tel" meldt, bij Oed. Staten van
Nqord-Holland r-eos thans een aanvrage In-
gedlend om vergunning tot het In werking
brengen van een autobusdlehst Alkmaar
Leeuwarden v. V. over W.eringen en den ver-
moedelijk het Volgent, jaar te sluiten afshiit-
dijk.
I
t
y Jyr 1^95 kwam Pater De Brabanter ais
pastoor van de Banckerk te Alk-
M. A. J. M B. Koopman. Haarlem, hooger
beroep vonnis, overtreding motor- en rjjwiel-
wet. Vrijgesproken.
Jac. W.. Helder.
Kantonger. Helder.
r
de, Hollandsche mlssiestatles. Den 17den Juli
1804 bevonden zich alle „Patres prtmarii"
(pastoors der misslestaties 1 en onder hen
Pater de Brabanter. in „Het Stadhuis van
Hoorn' de latere St Domlnicusparochie
aan de Spuistraat te Amsterdam, om den
nieuwen Provinciaal te kiezen. Zü koeen
Pater Plus van der Perre. die tot nu toe aB
Vicaris van den Generaal te Rome het vooc-
loopig bestuur gevoerd had.
Door dezen nieuwen Provinciaal werd Pa
ter de Brabanter in 1808 In de maand Augus
tus verplaatst naar Rotterdam, waar hij eerst
als kapelaan, later vanaf 1812 als Pastoor
van de Steigersche kerk werkzaam was. tot
hij in 1819 op den 12den Februari stierf.
Voor hem kwam in de plaats Pater Johannes
Veltman, een man van een onbestendig ka
rakter. Van hem vindt men niet veel meer
opgeteekend. dan dat hjj in 1815 twee huizen
liet ‘afbreken. die reeds tn het bezit der sta
tie wargn Het eene was gelegen op de plaats
van het^pand Oudegracht no. 205. waardoor,
gelijk reeds vroeger vermeld is. een pleintje
voor den zü-ingang der kerk werd verkregen
Het andere lag aan de Baangracht, tusschen
de kerk en het hoekhuis aan de Oudegracht.
waarschijnlijk om plaats voor een raam in
den noordelijken zijmuur van de kerk te ver
krijgen. Ook wordt melding gemaakt van de
drie schilderstukken van den historieschilder
Horstock. voorstellende de Geboorte, de
Kruisiging en de Verrijzenis, die in 1814 door
den heer Jacobus Caspar Witte aan de kerk
geschonken werden. Deze beer toonde zich
in de volgende decennia herhaaldelük een
grootmoedig weldoener der Dominikanen.
Nog geen tien jaren beeft Pater Veltman
de statie bestuurd. Wegens «Dn onbestendig-
De autohandelaar W. Arimons uit Solin
gen (Dultschland) deed Dinsdag btj den
Commissaris van politie te Wagenlngen aan
gifte van de vermoedelijke verduistering door
een sinds kort te Wagenlngen wonenden
Duitscher. van een tn huurkoop, ontvangen
motorrijwiel met zijspan.
De politie te Wagenlngen stelde terstond
een onderzoek in met het gevolg, dat het
motorrijwiel te Renkiun werd opgespoord en
In beslag genomen. De Duitscher. die Inmid
dels gearresteerd was. bekende bet motor
rijwiel te hebben verduisterd en voor 380
te hebben verkocht. Het is zekere E. G„
werkloos metaalbewerker en blijkens verkre
gen Inlichtingen een berucht smokkelaar.
Na verhoor Is hjj naar Arnhem overge
bracht ter beschikking der Justitie. Zijn
vrouw, die ook te Wagenlngen vertoefde, is
aangezegd Nederland binnen twee maal 24
uur te verlaten, daar anders uitleiding aal
volgen.
pièce infernale". De spreekles in Jj» Bour
geois Gentllhomme” kon hij niet geestig
vinden. Blijkbaar kon hij niet met kinder
lijk genoegen een grap genieten. De kunst
van Molière vond hij daarom van minder
allooi, als van een grappenmaker. Van Vol
taire erkende Bilderdijk de groote gaven.
als treurspeldichter vooral In zijn ..Brutus"
I en „Amélle". Toen hjj In 1795 als balling
vertrok, vroeg hij, dat men hem zou nasen-
den de „Imltatio” van Thoma» i Kempis
VERWOESTE GEBIEDEN 1921 4 PCT.
Trekking 1 December 1931.
No. 4. serie 163.184 is betaalbaar met
frs. 500.000.
BRUSSEL 190a.
de dichter zjj of worde naar het hart eener
natie als de onze.”
Of de dichter door de nu op touw gezette
herdenking meer tot zijn vo'k zal naderen
en men zijne Dichtwerken weer zal gaan
lezen, valt te betwijfelen. De werkelijk dich
terlijke verzen liggen zoo diep bedolven onder
hoopen rijmelarij, dat zjj weinigen kunnen
Eea onbaatzuchtige reclamemaker
ten dienste van het vreemdelingen
verkeer.
De Hoerneehe Putsch op 13 Au
gustas f 108.boete gevorderd.
Een eigenaardig en opmerkelijk type is
zonder twijfel onze 34-jarige collega, de
heer KI. Sm die nevens het gewichtig ambt
van journalist, het voorzeker in vele op
zichten niet minder verantwoordelijk bedrijf
van volkshotelhouder te Hoorn beoefent.
De heer KI. 8. is waarlijk niet verstoken
van litteraire kwaliteiten en als motorrijder
en automobilist blijft hü ook niet onopge
merkt. we zien althans zijn naam wel eens
prijken op de zlttlngsrol van den Kanton
rechter.
Maar onze geachte confrater is ook be
deeld met een temperamentvol en impul
sief karakter en als men dan ook nog be
schikt over een eenlgszins ongebreidelde
gloeiende rreek hield over „Ons verlost en
juichen t vaderlant Pastoor Schouten mg
meer naar de ruimere vrijheid op gods
dienstig terrein, terwijl Pater De Braban
ter den anU-godsdienstigen geest van ue
Fransche revolutionnairen te zeer aan den
lijve ondervonden had. om in die geest
driftige verwachtingen te kunnen deelen.
duinen van Oastricum en Bergen terugge
dreven en totaal verslagen 4
Ook de Banekerk aanschouwde de vor-
logsellende tn stoffeUjken en geestelijken
dn Het kleine kerkgebouw was in een la
zaret herschapen, waar de talrijke gewon
den uit de omstreken werden binnengedra
gen. En dat het verbluf dier vreemde troe
pen in de stad nadeeligv gevolgen met zich
bracht voor den morrelen toestand onder
de bevolking, blijkt uit de oude doopboeken
van dien tijd, die getuigen van de verkrach
ting en verleiding, die de vrouwen van de
zijde der soldaten te verduren hadden.
Toch was deze storm de overgang naar
betere tijden. De leuze der vrijheid had
eenmaal geklonken, en de katholieken had
den zich er meester van gemaakt ten nutte
van hun godsdienstige belangen. De tijd der
plakkaten wns definitief voorbij Dat bewees
in Alkmaar de geste van Pater dz Braban
ter. die, zonder de stadsregeering erin te
kennen, een ;>oort liet slaan in den voor
gevel der Banekerk. die nog Immer een deur
loos muurvlak toonde aan de Baangracht
In 1808. toen Lodewük Napoleon door zijn
keizerlijken broeder tot koning van Holland
was aangesteld, kwam de langverbeide offl-
cieele gelUksteiling van het Katholicisme met
de andere godsdiensten.
Onderwijl had er in de Nederduitsche Pro
vincie der Domln ikanerorde ook een belang
rijke verandering plaatsgehad. De kloosters
in de Zuidelijke Nederlanden waren in de
stormen des tpds ten onder gegaan, en de
bewoners overal heen verspreid. Om den on
dergang der Orde In de Nederlanden te voor
komen. bracht een pouseUjk rescript van
1803 de keuze van den Provinciaal over ep
Hooger beroep vonnis,
overtreding motor- en
rijwielwet. wordt voortgezet op 12 Januari.
Corn. K_, Texel, Hooger beroep vonnis,
overtreding wapenwet, f 10 boete of 10
C. J. V„ Helder. Hooger beroep vonnis,
overtreding drankwet, 40 boete of 25 dagen
en 10 boete of 5 dagen.
vrijheidszin en weinig sympathie gevoelt
voor lastige overheidsbemoeiing, dan is het
begrijpelijk, dat men met de handhavers der
openbare orde wel eens in conflict geraakt.
En zoo gebeurde het, dat de heer Klaas
Sm. heden terecht stond ter zake de op
13 Augustus te Hoorn gepleegde na te noe
men feiten.
Het was ter gelegenheid van de kermis
aldaar, dat een ondernemende neger op het
Kerkplein zijn handelsartikel aanprees, doch
om een of andere reden door de politie
werd gelast, zich te verwijderen, waaraan de
neger echter blijkbaar geen lust had te vol
doen. De heer Klaas Sm. bemoeide zich
volgens dagvaarding met deae kwestie en
animeerde den neger om aan het bevel der
politie niet te voldoen, zulks met de woor
den: .ga niet weg. blijf maar verkoopen
om je brood te verdienen, ze maken je toch
niets.” Vervolgens geraakte hij zelf In min
der aangenaam contact met de agenten
de Mönnick en Sanders, die hem hadden
aangevat om hem voor den commissaris van
politie te brengen en- verzette hij zich, vol
gens de verbalisanten met 4eweid tegen
deze overbrenging
Een en ander had tot gevolg, dat hü nu
verscheen als verdacht van opruiing ep we
derspannigheid.
Volgens de mededeelingen van den ver
dachte droeg echter zijn optreden een min
der ernstig karakter. HU had beslist de be
doeling niet om iemand tegen het gezag op
te ruien en evenmin had hU de woorden tot
den neger gesproken, zooals hem dit teh-
laste werd gelegd.
De heer Sm. gaf voorts toe, dat de po
litie hem had gelast zich te verwüderen
en hem aangegrepen, doch omdat hU ver
onderstelde, dat dit optreden onrechtmatig
was. had hij zich met geweld verzet.
op hem toetrad, doch vooraf had hü de
vergadering nog een stelletje leugenaars ge
noemd.
Volgens den heer P. A. de Zwart, een
metselaar, had verdachte tegen den neger
gezegd: „verdien JU je boterham maar, zü.
vermoedeljjk hierbij doelende op de agen
ten, hebben 'm al”. HU
gelegenheid zich te
toen hU tot heen L
Getuige Sant had gehoord.
Serie 5890 no. 16 is betaalbaar met frs.
10.000, serie 20.80a no. 13 met frs. tooo,
serie 5890 no. 18 en serie 13.689 no. 18 met
frs. 500, serie 5301 no. 33, serie 5301 no. 34.
serie 13 689 no. 7 en serie 28.971 no. 4 elk met
frs. 350. de volgende nos. elk met frs. 150
serie 2349 no. 14. serie 5447 no- n. serie
10.076 no. 13, serie xs-559 no. 16, serie
13.616 no. 9, serie 13.616 no. 31, serie 13.689
no. 10, serie 30.803 no. 35, serie 23.814 no. 33,
serie 24.929 no> 15. serie 29. 30x 40. 39,
serie 29.301 no. 8. De nos. der volgende
series elk met frs. 1 xo
1-000
3.608 4.046 4 x30
im. „Dat schrikt de andere helft van onze
Nstle van hem af!” Kan men hem dan
nunder roomsch maken dan hU het zelf
heeft gewild?
Bi'derduks protestantisme zou hem dus in
4e gunst van zijn Volk doen stijgen? Ik
ksn bet niet gelooven; Trant hoe gering is
het aantal, dat hem als den Profeet he
rbouwt BllderdUks aantrekkelijkheid voor
de massa zit meer in het romantische dat
Sjn leven beheerscht Politieke balling van
de revolutie, komt hU weldra te Londen tn
een Interessante liefdesroman. Reeds bij zUn
rertrek uit het vaderland poseerde hU als
een tweede Ovidlus in ballingschap.
Justlnuit conjux exults esse viri", dicht
hu den Romein na bjj een portret je van zyn
Khtergelaten vrouw.
-Zij heeft verdragen de echtgenoote eens
bslllngs te zUn Bilderdijk maakt onderweg,
legen zijn gewoonte, latUnsche gedichtjes
.Teen ik van mUn boeken verstoken was.”
enz. Uit alles blijkt, dat hU zyn positie toch
vei interessant vindt B'lderdUk is een dich
ter, die veel doorleeft heeft, en avonturen
heeft doorgemaakt als een Byron of Shelley.
Een aantal erotica, daaraan te danken,
nemen onder zijn verzen een belangrijke
plaats in. Iets „moderns” is hem daardoor
•e’Jlg eigen; ook in het gemak waarmede
hU zijn eerste liefde vergeet voor de tweede.
Zxenwei ligt er ook veel aantrekkelUks In
hin andere gedichten, en is daarvan een
hzchtige invloed uitgegaan. Da Costa heeft
xkh geheel op hem gevormd Alberdlngk
yhjjm vereerde hem als zUn Meester; en
htevelen. Beets. Ten Kate, enz kwamen
“bder zUn aantrekking. Zelfs Schaepman,
■aar langs Da Costa, heeft zich op Bllder-
gevormd
Toen is BllderdUk nooit een populair dich
ter geworden, en is er nog heel wat aandrang
en rec’ame noodig om voor z'n herdenking
de noodlge belangstelling op te wekken Een
nieuwe uitgave van zUn dichtwerken zal dan
°°h wel nooit meer worden ondernomen:
ywijl van Vondels Werken steeds nieuwe
"Ukken verschUnen. die weer spoedig uit
leiding gaf tot een dergelük optreden
De heer Engel gaf een gunstige verklaring
omtrent het kalm optreden van den ver
dachten heer Sm.
Dien indruk maakte verdachte trouwens
ook op den president.
Ook de heer Middeling had geobserveerd
dat verdachte uiterst kalm was. De
Kronenburg werd door verdachte zelf,
diens omslachtige wUze, gehoord. -
De héér Rietveld verklaarde, dat hü op
11 November op de Koemarkt ook op last
van agent De Mönplck was gearresteerd en
door de agenten was mishandeld. De heer
De Mönnick gaf omtrent dit voorval een
nadere verklaring, ook omtrent de gedra
gingen vain den heer Rietveld.
De heer Officier verkreeg daarop het
woord en ving aan met te zeggen, dat een
kermisneger de oorzaak was. dat de recht
bank een geh elen dag moest besteden om
diverse strafzaken te onderzoeken.
Vervolgens gaf de officier een resumé
van het gebeurde op dien dertienden Au
gustus op het Kermisterrein te Hoorn, be
nevens van het. getuigenverhoor, zoowel te
gen als in het voerdeel van den verdachte
en kwam tot de conclusie, dat verdachte,
hoe kalm dan ook. zich toch aan opruiing
had schuldig gemaakt. Voorts achtte de of
ficier de wederspannigheid, zooals door hem
korteluk werd aangestipt, bewezen en werd
ten slotte gevorderd f 10 boete of 60 dagen.
De heer Sm. werd daarop in de gelegen
heid gesteld tot het houden van rijn oratio
pro domo en zette in détails uiteen hetgeen
dien dag was voorgevallen HU schilderde in
treffende bewoordingen het beeld van een
eerzaam huisvader, die gehoorzamende aan
den drang zUner geliefde echtgenoote, de
kermis had bezocht en alzoo in moeilük-
heden was geraakt, waaraan hU geen oogen-
blik had gedacht. Voorts gaf de heer Sm.
een exposé van zUn eigen levensloop om ten
slotte te eindigen met de verzekering, dat
bU hem allerminst de bedoeling had voor
gezeten om zich te vergrijpen tegen de
maatschappelijke orde door opruiing of we
derspannigheid te plegen, reden waarom
spreker zich niet schuldig achtte en hu dus
naar zUn meenlng zou moeten worden vrij
gesproken.
De eenlgszins uitvoerige verdediging van
den verdachte werd door den president be
kort met het oog op het reeds gevorderde
uur, dat de voorgestelde pauze al zoo goed
ala onmogelUk maakte.
Albertus Adrianus De Brabanter.
was in
In 1784 in het klooster te
reprotest en In 1787 priester ge-
’n door de Fransche revolutionnairen
1 komst te Brussel met de ander»
1 uitgebannen. HU zal dus
geestdriftig geweest zUn over
der Fransehen te Alkmaar als
-pastoor Schouten, dte
statie. Deae priester was een bekeerling, ge
boortig van Montfoort en in 1808 katholiek
geworden. In 1809 was hij te Amsterdam ia
dg Orde getreden en bet volgende jaar ge-
profest. Tusschen 1812 en 1817 was hU werk
zaam te Rotterdam en Groningen, en van
1817 tot 1820 pastoor te Alkmaar. HU heeft
tn die drie jaren door verregaande aorgelooa-
heid en wanbeheer de financiën der states
totaal ten gronde gericht, en toen hjj de ver-
antwoordelUkhetd voor zijn onbezonnen ge
drag niet aandurfde, heeft hU Alkmaar hei
melijk verlaten. Wat er na dien tijd met hem
gebeurd is, kon niet meer achterhaald wor
den. Gelukkig is hU op latenen leeftijd tot
inkeer gekomen Na zich een boetetijd van
vijf maanden tn een Trappistenklooster te
hebben opgelegd, vertrok hü in 1830 naar
Rome om zich bU den Generaal der Orde te
melden, die hem in genade aannam, ontsloeg
van de kerkelüke straffen, die hü door zijn
wangedrag had ingeloopen, en plaatste hem
in het klooster van Don Bosco te Turijn.
Als buitenlander moest hü op tast van da
I tail aansche regeering ook dit toevluchts
oord weer verlaten. In de ellendigste om
standigheden kwam hU zonder geld en ge
broken door uitputting In het klooster te
Gent aan. waar hl* den «den Juli 1837. vol
komen met God en de Orde verzoend, na een
boetvaardig leven, voorzien van de HJI. Sa
cramenten gestorven is.
Onderwül was den «den Maart 1830 Pater
Theodorus van den Broek tot Pastoor te
Alkmaar aangesteM. d*e door zijn voortva
rendheid
De gelukkigste tijd tn Bilderdük’s leven
en de meest vruchtbare periode van zün
dichterschap valt onder de regeering van
Koning Lodewük Napoleon. Pas was de dich
ter uit zün ballingsoord, het onherbergzame
Bninswük. in Maart IBM in het vaderland
teruggekeerd; had hü: „met zün strammen
voet, eindelijk uit d'onstulmlgen vloed. Hol
lands vasten wal betreden." of Lodewük
regeerde over Holland. Spoedig kwam hü bü
den gevoeligen. smaakvollen Vorst in de
gunst, en begroette hem In Fransche verzen
..Sire, vous paraissez. Ie bonheur va
remaltre; Tout un peuple A genoux vous
demande la lot Et le Batave est fier et
d'adorer un maltre. Et d'étre libre enfin, sous
le pouvolr d un Rol.”
Des dichters hersteld levensgeluk deed zün
dichtader weer rük vloeien. „De Ziekte der
Geleerden", het uitvoerige leerdicht, eenige
treurspelen, en andere fijngevoelde verzen,
ook politieke zangen ontstonden tn die dagen
van rust en voorspoed Maar zijn dichtgave
bereikte haar hoogtepunt in een Epos. „De
ondergang der eerste Waereld". schitterend
en verheven van opaet en ware poezie; maar
alreeds afgebroken bij den vüfden zang, toen
Koning Lodewük tn 1810 door zün mach
tigen broeder werd af gezet, en zoowel de
geldelUke omstandigheden, door het staken
van 's Konings toelage, als het gebrek aan
zang'ust. den dichter en den mensch gevoelig
knakten.
Frankrijk en zijn letterkunde heeft steeds
een diepen invloed op den dichter uitge
oefend Onder koning Lodewük droomde
hü, de Corneille ot Racine te worden van
bet Hollandsche tooneel. Met Boileau hield
hü deze dichters voor de grootste Fransche
meesters. Vreemd is het dat hü Molière
daarvan uitslult. wiens werken zelfs geheel
ontbraken tn zün bibliotheek. Toch was de
groote blüspeldlchter hem niet onbekend:
maar hü schatte dit genre niet hoog. In
dezen stroeven. somberen geleerde is dit te
verklaren Van BllderdUk het niet be
kend. of hü ooit hartelük heeft gelachen.
„Tartuffe" b.v. vond hü afschuwelük: „une
heid heeft hU zich nergens lang kunnen
handhaven. HU was te Mook tn het land van
Cuijk geboren, trad te Antwerpen in het
klooster, en toen dit in 179C werd opgeheven
werd hü als ..pater seeundarius" kape
laan! geplaatst aan de Steigerkerk te Rot
terdam. daarna te Groningen in de Dominl-
kanenstatie aan den Caroliweg vanwaar uit
hü In 1808 het Aikmaarsche i»astoraat aan
vaardde Toen hu hier op den duur gve.i
rust kon vinden, werd hu werkzaam gesteld
te Leiden in Maart 1817. Toen ook hier zün
ontevredenheid bleek, schijnt hü zich op <en
of andere wüze aan de rechtsmacht van den
Provinciaal onttrokken te hebben, want door
bemiddeling van ri_.n vriend, den aartspries
ter J. Cramer, werd hü pastoor ad interim
te Warmenhulzen, een kerk, die vroeger wel
door de IXxnimkanen bediend was. maar
sinds geruimen tüd in de handen der secu
liere geiestelükheld was overgegaan. Hier
stierf hü den 24sten October 1826 Ofschoon
de band met de Orde verbroken was. ver
maakte hü al zün bezittingen aan den toan-
mahgen Provinciaal Pater Pruijmboom. Hier
onder bevond zich een tuin met koepel te
Alkmaar aan de Poppelmanslaan buiten het
Nieuwlanderbek gelegen, die door den Pro
vinciaal aan de Aikmaarsche Paters ten ge-
bruike werd afgestaan tegen de verplichting
van jaarlüiu twee H.H. Misser, te learn
voor den erflater. Nog lang is deze tuin, be
kend onder den naam „Paterstuin". tn bet
bezit der statie gebleven.
Met zün opvolger. Pater Niooiaas van
Gent, vangen eenige droevige duistere Uad-
zUden aan Ir. de zoo glansrüke historie van
onverzettelüke energie en apostolische vast
houdendheid dar Aikmaarsche IXxniDikMzer-
Het vreugdegeechetter aal ook te Alk
maar wel spoedig verstomd zün toen bu
de knevelarven en afperslngei; der Fran-
sche troepen de geesel van den oorlog ook
Alkmaar kwam teisteren. In September
1799 waren Engelsche en Russl^-he troe
pen te Den Helder geland, om Holland op
de Fransehen te venweie» en weldra was
Alkmaar het middelpunt van de drugsope
raties. Wel bei1asld.11 de Fransch-Patrtot-
tische troepen een aanvankelllke aege-
praal in bat Noo’-d-rkwartier op den 19den
September, maar nog geen iwet weken la
ter. den 2den October, was Alkmaar in de
macht van Oe Engelschen en Russen Ge
lukkig werden de indringers vier dagen la
ter door de beslissende gevechten in de
Nadere taspreirtngen ever het lot
van de engwrleagelde Sterna’s
(visclMUeven).
Op 37 October stonden terecht voor de
meerv. strafkamer Leonardus Albertus D„
'n 30 jarig broodventer en de 20-jarige
Hubertus 8 'n permanent crisls-lüder. bei
den wonende te Egmond aan Zee. welke
heeren op 18 Augustus, zonder vooraf belet
te vragen, *n visite hadden gebracht aan de
in *t duin staande vischloods van den beer
Engel Sch., 'n oom van Hubertus en daar
uit een aantal gerookte bokkingen hadden
gekaapt.
Na lange deliberate werd als toen beslo
ten met het oog op de omstandigheden in
de familie Willem Sch. door den heer Wig
gen een reclasseeringsonderzoek te doen In
stellen en de verdere behandeling der zaak,
ook tegen compagnon Leonard D„ dien men
nu toch ook niet alleen in zeker kleedlng-
stuk kon laten staan, bepaald op heden 15
December.
De heeren hadden van geenerlei belang
stelling blük gegeven, wel was münheer
Wiggen present, welke ambtenaar een ge
prononceerd ongunstig rapport over ver
dachte H. 8. had uitgebracht. Er was geen
beginnen aan om te reclasseeren. Hubert wil
absoluut niets en nog eens niets.
Eisch alsnu voor H. 8. f 35.boete of
35 dagen en tegen L. A. D.. meermalen ver
oordeeld, f 50.boete of 50 dagen.
Nog meer Hoornsche
kennis-beibeL
De M-jarige los werkman en harmonlca-
virtuooa Sybrandus KJ die zich ook be
vond in de volksverzameling, in de vorige
zaak uitvoerig aangeduid, had zich schuldig
gemaakt aan wederspannigheid tegen de
agenten van politie H. Sanders en De Mön
nick en stond heden te dier zake na de
pauze terecht.
De verdachte, eenlgszins doof en naar het
scheen, ook „etwas angeheltert”, stond
maar wat te leuteren over omstandigheden
en zenuwen, moest op last van den presi
dent zün onschuldig adempje doen berieken
en moest alstoen als profaneerende de ma
jesteit van het recht, de zaal verlaten en
de zaak werd bulten zün tegenwoordigheid
behandeld. Toen de politie den heer
naar het bureau wilde „geleiden was
de aan de deur gezette verdachte, die pro
beerde den arrestant te ontzetten. HU had
collega 8. bü den kraag.
Deze verdachte werd reeds eenige malen
ter zake verschillende delicten veroordeeld,
doch de Hoornsche politie bad nimmer last
van hem. Het verbaasde rechercheur De
Mönnick, dat verdachte zoo onverstandig
optrad.
Eisch slechts f 20.
Tot slot nog een dergelfflt actaeel
instantaneet je.
Vervolgens stond etndelük nog terecht
de 49-jarige los werkman Joh. B. te
Hoorn die eveneens ter gelegenheid van het
kermisrelletje op 13 Augustus verzet zou
hebben gepleegd tegen de agenten De Mön
nick en Sanders. De verdachte werd ambts-
verkocht zUn. De belangstelling van de Von
del-bestudeerenden blükt ons grooter dan
die van het publiek.
Met Bilderdük is dit niet zoo gesteld. Vak
geleerden, die hem kunnen beoordeelen be
schouwden hem eigen’ijk meer als een
letterkundige merkwaardigheid, als een phe-
^“meeT^^^n dlX' Voltal« en werk' dle
ter. Het vonnis van den in den regel zoo
juist oordeelenden Busken Huet zal bü velen
weinig tegenspraak ondervinden: ..Buna
grenzeloos üdel, hartstochtelük zonder tee-
derheld, scherp maar grof, log en laborieus
van humor, een onvermoeibaar versifex, een
bezlnger van het onbezlngbare, onklesch.
halve verdedigd door Mr. Van Leeuwen en
had als getuige k décharge medegebracht
de heer K. 8., journalist te Hoorn, den
held uit de eerste zaak benevens een beer
in 'n gebreide vlsscherstrul gen. Coen. B.
De verdachte had getracht den gear
resteerden journalist te bevrijden en geroe
pen:. ..laat l<n, die man heeft nieta. ge
daan.” y
Een en ander werd door Joh. B„ die eeer
onverstaanbaar sprak, ontkend.
Hü stond goed bekend en de politie had
nimmer moeite met hem, verklaarde de heer
De Mönnick.
Het bleek uit het strafblad, dat hü bereids
was veroordeeld ter zake diverse misdrijven,
De verschillende getuigenverklaringen
klopten niet altüd precies, wat den verde
diger genoegen scheen te doen in X belang
van zün verdedlgingsmatertaal.
De get. k décharge Bakker beweerde dat
verdachte .niks” had gedaan. -
De heer KI. Sm. had waargenomen,
dat verdachte alleen kalmeerend was op
getreden.
Gevorderd werd f 40 boete of 40 dagen.
Mr. Van Leeuwen achtte het tenlaste ge
legde allerminst bewezen, zulks ook in ver-
'bend met de tegenstrüdlge getuigenverkla
ringen. weshalve de verdediger vrijspraak
'concludeerde.
Uitspraak in alle zaken 23 Dec. aa.
eeuw bedorven heeft door zün scepticisme,
sterk af.
Een diepen weerzin wekten in den geest
van Bilderdük, den rechtsgeleerde, de val-
sche beginselen van den „mal famé” Rous
seau Hü oordeelt, dat de Fransche wijsgeer
een valsche munter is geweest, die schltte-
smakeloos. duister, '0^^^™*^- rr"dr ukken wist te maken, maar die
sprakig. is het niet mogelük dat BllderdUk I volstrekt vertrouwen verdienden. Met
-ra') den grooten natuurkundige Buffon, die de
i tusschenkomst van den Schepper in het
ontstaan der aarde loochende, kon de
christelük vrome BllderdUk geen vrede
hebben. De wüsgeer Pascal is een man naar
BllderdUks hart, maar hü verwUt hem erg,
dat hü de Jezuïeten te veel heeft bespot en
gelasterd. Zün „lettres" hebben de paters
juist in zün achting doen stügen.
Deze beschouwingen kunnen aanleiding
geven om BllderdUk bü de herdenking van
zün overlijden naar waarde te schatten. Als
dichter heeft hü de zuiverheid van onze
taal krachtig bevorderd, als mensch was hü
een oprecht geloovig christen, „wiens hart
voor de Moederkerk ten allen tüde warm
heeft geslagen,” en „Ik ben nooit van die
genen geweest die met een gevoel van ver
bazing uitriepenj hoe kan een Protestant
Roomsch-Kathoiiék worden.” zooals hü ge-
“tulgt. Met zün lastig humeur, en met zün
ijdele zelfingenomenheid heeft het nage
slacht geen rekening meer te houden. La
ten wij hem dus daarvan geen verwüt ma
ken; en alleen het vele goede, waardoor hü
beeft uitgemunt. In hem blUven waardee-
ren.
I.103
4-X97
5.890 6.180 6.838 7-278 8.336
9.930 xo.076 10.806 11.244 12.559
12.563 13.6x6 12.873 13 689 14-539 X4-93®
15.223 20.802 30.950 21.510 32.995 23-814
24.065 24 929 24 961 25-358 25.509 25 687
25-926 25-973 26.511 26.590 26.943 38.643
38.671 39.301 39-355-
ten van politie gedagvaard, terwül de ver
dachte zünerzüds een behoorlüke sectie ge
tuigen A décharge‘had medegebracht.
De marktmeester De Vries, maakte Mr.
Ledeboer, den president, duidelijk, wat een
.Mandwerker” eigenlUk is en gaf vervolgens
uitvoerig verslag van de oorzaak en gevolg
van het Kerkpiein-relletje.
De standwerker, bedoelde neger, was las
tig. voor andere kermfenegocianten. omdat
hü zoo stond té schreeuwen en op grond
van die omstandigheid werd zün aanvanke-
lük verleende standplaats ingetrokken. Dit
werd hem' door de Mönnicfe medegedeeld.
Vóór dat de hoofdagent De Mönnick. te
vens verbalisant, als getuige werd gehoord,
Werd diens procesverbaal door Mr. v. Dük.
waarnemend griffier, voorgelezen ter ver
duidelijking van de te houden conferentie.
De néger, die zich in zün broodwinning be
nadeeld zag, weigerde bet reeds betaalde
staangeld, terug te nemen en op last van
verbalisant zich te verwüderen.
De echtgenoote van verdachte adviseer
de den neger zich naar den burgemeester te
begeven, waarop ook de verdachte zich met
het geval bemoeide en de hiervoren gerele
veerde opruiende woorden sprak. Hü wei
gerde voorts zich aan de lastgeving van
verbalisant om zich te verwüderen. gehoor
te geven. Inmiddels waren wel 400 persopen
samengeschodra en werd verdachte aange
grepen om hem met geweld te verwüderen,
waarbü hü zich krachtdadig verzette, ter-
wül ook zün echtgenoote toeschoot om te
trachten haar man uit de handen van de
politie te verlossen. Hoofdagent de Mönnick
verklaarde, dat verdachte zich wel degelük
met de zaak had bemoeid, toen de verba
lisant den neger aanzegde zich te verwüde
ren. daar anders zün handelswaar en ver
dere requlslten in beslag zouden worden
genomen.
In tegenstelling met de uitlegging van
verdachte, verklaarde De Mönnick, dat ver
dachte trachtte hem op den grond te gooien
en die kunstbewerking ook eenige malen op
agant Sanders toepaste. Het was beslist een
ernstig verzet meende deze getuige. Hü
was zelfs gedwongen zün revolver te trek
ken ter waarschuwing.
De heer Sm. richtte tot dezen getuige
onderscheidene vragen, doch ondervond bü
die ondervraging van den president dik
werf geen spontane medewerking.
De verdachte verklaarde dat hü meerma
len onder de opmarach naar het bureau
had toegezegd gewillig mede te zullen gaan,
indien men hem los liet en gelegenheid
gaf zün ontredderde kleeren te arrangee-
ren.
De mede-verbolisant agent Sanders, die
ook nogal wat met verdachte te stellen had
gehad, deelde onder meer mede, dat de
vrouw van verdachte den opgewonden ne
ger nog meer „opwarmde."
Voorts had verdachte tegen den neger
gezegd met zün vinger op hem wijzende:
„JU gaat niet weg. Jü blüft stilletjes door
gaan met verkoopen!"
Voorts had hü toen geweigerd zich te ver
wüderen en gaf geen gehoor aan de ver
schillende waarschuwingen door agent San
ders gedaan.
Nadat hü was aangevat en op den grond
lag, had hü luidkeels geroepen: „waar blü-
ven jelui nou. pak aan!" Waarop een groot
tumult ontstond onder de talrijke toeschou
wers, waarbü rich veel ruw volk bevond.
De heer Sanders had de overtuiging, dat
verdachte hem tot tweemaal had laten
struikelen, van eenlgen goeden wil had hü
niets doen blüken.
De heer Officier vroeg aan getuige of
verdachte op de lastgeving om zich te ver
wüderen. inderdaad tüd had zulks te doen.
De getuige Sanders meende zulks wel,
verdachte had geantwoord: „Ik denk er niet
aan (weg te gaan"). HU stond aan den
buitensten kring der omstanders en kon er
heel gemakkelük uitgaan.
De verdachte had geen vraag te stellen.
De heer Pie terse, gemeentebode. gehoord
als getuige A charge, gaf mededeelingen om
trent het optreden van verdachte In een
raadszitting. Deze was gesommeerd door
den burgemeester zich te verwüderen en
had hü rich kalm verwüderd. toen de bode
had voorts volop
1 kunnen verwüderen,
gaan werd gesommeerd
-Z, dat de vrouw
van verdachte tegen den neger had gezegd:
„als je nu niet schreeuwen mag. ga je maar
zingen om je brood te verdiepen". Overi
gens kwam zün verklaring vrüwel overeen
met die van vorige getuige, ook had deze
getuige duldelük gehoord, dat verdachte wei
gerde zich te verwüderen. Getuige had ook
bügewoond. dat agent De Mönnick in de
lucht schoot.
Vervolgens werden nog een drietal getui
gen, die het opstootje hadden bügewoond,
n.l. de heeren Batema. v. d. Gracht en
Moen, gehoord.
De heer v. d. Gracht vermeende, dat
verdachte Indien Item zulks was gevraagd,
misschien wel gewillig mee was geloopen.
Hierop had hét verhoor plaats van de
opgeroepen getuigen ik décharge. In de eer
ste plaats de hoofdagent Barth de- Jongh.
die kon verklaren, dat Verdachte direct had
voldaan toen getuige hem op een vergade
ring den raad gaf. achteruit te gaan.
Daarop werd gehoord de echtgenoote van
den heer K. Sm., onder eede gehoord, om
volgens haar bevinding verslag te geven
van hetgeen op dien dertienden Augustus op
het Kerkplein was voorgevallen.
De dame wak van onze plaats niet
makkeluk te volgen. doch de quintessens
van haar uitvoerige verklaring
de agenten als wilde dieren op haar eèht-
Als getuigen A charge waren diverse agen-genoot afvlogen en hü abAoluut geen - aan-
wj de herdenking van Vondels sterfdag,
B ftoruarl 1929 was de algemeene belang-
Lnmg voor de hu’dlglng van den dichter
"^Tgering. Met moeite werd te Amsterdam
Ln huldiging en een opvoering van Maria
zLrt tot Stand gebracht. Slechte Haarlem
^xymegen met Tilburg lieten zich ook
”.rbii hooren.
Nu het geldt het afsterven van BllderdUk
-or honderd Jaar te memoreeren, schünt
wel Nederland eensklaps te ontwaken tot een
wjerdeelde geestdrift voor den dichter. Te
orzvenhage is zelfs een vereenlging opge-
wjjt om den „denker en dichter" permanent
te huldigen en hem tot ons volk „nader te
iigarn" Arnhem; Utrecht, Amsterdam,
WMen en Haarlem houden p’echtége verga
deringen of tentoonstellingen.
Vanwaar die opmerkelüke tegenstelling
E de sympathie, voor onze beide hoofd-
jjebters aan den dag gekomen? Het is wel
rftnijik bet te moeten erkennen. Vondels
yhnücltelt staat nog velen protestanten in
ga weg om hem oprecht te kunnen waar
onder donkere tijdsomstandigheden aan-
’tardde de nieuwe Pastoor van de Bone
het bestuur der statie. In September
1« was in Frankrijk de groote revolutie
«n voldongen feit. Weldra breidde de om
wenteling slch uit, ook tot in Belgié en
"y«nd Zegevierend trok het Fransch-re-
Wblikeinsche leger vooruit, feestelük in-
™*ald door de bevolking, die dooi de vrü-
neld’leuze volkomen g'ebio’oseerd was. In
land was h-t de party der Patriotten,
in 1795 de Fransehen inhaalde en den
Gadhonder verdreef. In April van datzelf
de nieuwe
■aar.
iBPater
■de wereld Tb.e'xlorus genaamd.
‘7® geboren.
“Tassel
•W. c=
Ml hun
«irieuren
**®tarzane
Willem Bilderdijk
