ONS BLAD
VOOR EEN POSITIEVE FILMACTIE
INSTORTINGSONGELUK TE
VATICAANSTAD
Het botert niet
f
JOH. LAUWERS
PAYGI OP 3
ALKMAAR
Scheermessen F. Herder
aangifte moet, op straffe van verlies van alle rechten, geschieden uiterlijk driemaal vier en twintig uren na het ongeval
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN
VIJF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 301
WOENSDAG 23 DECEMBER 1931
VOORNAAMSTE NIEUWS
•EV
Friesch op de lagere school
EL
AL
amg
25 a 30 pCt. loonsverlaging
KOSTBARE BIBLIOTHEEK-STUKKEN
VERLOREN GEGAAN
De toestand voor de
landarbeiders
De brand van het Oude
Slot te Stuttgart
Eenfèe personen onder het puin bedolven
Reeds één doode èebor&en
Onafhankelijke
Mandsjoerijsche republiek
De inzameling voor het
Crisis-Comité
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
adei»
ster.
Het vuur laait wsrer op
verwe-
FTING
(Nadruk verboden).
oudheidkundige
vondst
Hoofdbestuur
van
op Dins-
Barometenrtand 983. Vooruit.
Thans geproclameerd
1931-
P HYACINTH HERMANS.
Twee dooden, 35 gewonden
Blaa
Nadere bijzonderheden.
on-
Najaarsvergadering van het R. K. Werklie
denverbond in Nederland.
elkan.
wezen
>ii verlies vee 'a
anderen vinger
Schenking van kardinaal van Rossom aan
de R- K. Universiteitsbibliotheek.
tttlt
’lijk
Belangrijke
Egypte.
het
WW*-
>Un
l in
md.
«al.
ind,
<et-
nd.
ad.
ba,
Ion
rik.
■HL
Is-
BUREAU:
Telefoon
Licht op De lantaarns moeten morgm
worden opgestoken om 4.17.
Stijgende werkloosheidscijfers In Dultach-
land
Verschenen is het advies van de desbe
treffende afdeeiing van den Onderwijsraad
aan den minister van O-, K. en W. Inzake
onderwijs in Friesch op de lagere school.
Het Chineesche Kabinet heeft zfjn ont
slag aangeboden, doch het ontslag is niet
aanvaard.
In een gedeelte der Vatikaansche Biblio
theek zijn de plafonds van drie verdiepin
gen ingestort. Een aantal personen zijn on
der de puinhoopen bedolven.
15 pCt. loonsverlaging bij de Amerikaan-
sche spoorwegen.
CS
tö
«k van
P Don
blad
rsver-
onder
es ik,
reugd
hoofd
dexe
Een doode geborgen.
Het Ijjk van dr. Marco Vatasso la uit de
puinen te voorschijn gehaald. Naar de ove
rige bedelvenen wordt koortsachtig gezocht.
Ingekomen bij de redactie:
Mevr, de wed. F. K., Bloemendaal,
H. van R.
Mad. Veuve L. O.L.
Een abonné
Mej. C. H.
J. M. J.
J. 8.
Kerstglft
proclamatie van een onafhankelijke fede
ratieve Mandsjoerijsche republiek.
Afkondiging van een tramformarotorium In
Hongarije.
ht en
juiste
de ik
er dit
gade-
e van
b die
if de
i een
eheel
xali-
Id.
ter
en.
t mid.
In ge
ls bui.
S. ver
arden
hands
atarek
leidde
IVilhel-
d voor
•Js. des
25—
350
0.25
750
10—
350
5—
5—
wan
engros
i daar-
1. ZOU-
inge.
nnenl.
neente
-echaf-
wordt
tdruk-
el op.
)t Rijk
ich-
Zis-
te Alk-
iat:
bt en 1
e week
len ge-
k
ir
rezen:
IK.
I te
a-d af.
keurd.
Zaan-
ent-
het
volgt
f, zoo.
speel-
ist te
i ver.
te erg
nood-
r uit.
en V.
doel,
maar
de pu
in de
terug-
oogevslleo verzekerd voor eeo der volaenda uitkeerinKco3 1 3000.- 1 750.- diiidenik^^aflwnp 1 250.- «n "”«wt ren 1 125.- duim'rt^wlwvinre’ f 50.- bn» ot
vlastelers
een ver
in Vaticaanstad heeft Dinsdagmiddag kort
na vijf uur een instortingsongeluk plaats ge
had. Het dak van den Noordelijken naar
Z. H. Paus Sixtus genoemden nokgevel van
het beroemde Belvedère is plotseling inge
stort. De zware massa heeft de daaronder
gelegen ruimten van de apostolische biblio
theek beschadigd.
In den Slxtijnschen vleugel (niet te ver
warren met de Sixtijnsche Kapel) verbleven
nog in den laten namiddag talrijke werklie
den, die op het oogenbllk van het ongeval
evenwel naar het schijnt reeds waren ver
trokken. Aangezien In de middaguren ge-
woonlijk slechts weinig bezoekers in de lees
zaal zijn, neemt men „aan dat het instor
tingsongeluk geen menechenlevens heeft ge
kost.
Het bericht van het ongeluk werd direct
medegedeeld aan Z. H. den Paus, die als
voormalig prefect van de bibliotheek, hier
voor zeer groote belangstelling beeft.
De rechtervleugel van de Vatlcaanblblio-
theek. welke in 1588 Is gebouwd, is geheel
ingestort. Alle beschikbare brandwachts ruk
ten uit ter assistentie van het brandweer
corps van Vaticaanstad, welke in verband
met het ongeluk de handen vol had. Onge
veer een vierde van het gebouw is getroffen,
terwijl geschat wordt dat er ongeveer 10.000
boekwerken onder het puin zijn bedolven.
Benige dezer werken zijn van onschatbare
waarde. Om een kostbaar handschrift van
Maarten Luther in antwoord op een waar
schuwend schrijven van Paus Leo X.
om
s nacht te kunnen voortzetten.
De H. Vader diep getroffen
door het ongeluk.
Er verluidt, dat kort geleden reeds het
was opgevallen aan de Vatlcaansche des
kundigen. dat de Noordervleugel van de
bibliotheek teekenen van verval begon te
vertoonen. Men was dan ook juist begonnen
met werkzaamheden om dit verval tegen te
gaan.
De slag van de instorting was door de ge-
heele Vatlcaansche stad hoorbaar. De gou
verneur van de Vatlcaansche Stad. Kardi
naal Pacelll, de pauselijke staatssecretaris
en vele andere hooggeplaatste personen, snel
den onmiddellijk naar het terrein van de
ramp.
De Paus, die op het oogenbllk, dat het
ongeluk gebeurde, in zijn particuliere biblio
theek vertoefde, had den slag ook gehoord.
Toen men hem vertelde, wat gebeurd was,
was hij diep getroffen.
De fresco's, die de groote hall, waar het
ongeluk plaats had, versierden, zijn vrijwel
onbeschadigd gebleven, daar alleen hei mid
denstuk van het plafond is Ingestort.
De Eerste Kamer heeft het wetsontwerp
inzake beperking van den invoer x. h. s.
aangenomen.
Wij zijn het land des overvloeds,
'■•.Van varkens, schapen, koelen,
'Terwijl de vruchten op het veld
xHaast uit zich zelve groeien!
De zuivel is een industrie.
Waardoor wij zéér vermaard zijn
Bij allen, die steeds gaarne met
Het vette dezer aard zijn.
En desondanks hoe vreemd het klinkt.
Het resultaat van wasdom
Doet thans juist door zijn overvloed
De boerenlul de das om!
De boter.... ach, het botert niet.
Omdat het niet gesmeerd gaat.
De kaas gaat niet naar *t buitenland,
Zoodat ook zij verkeerd gaat.
De kippen kan men door een wenk
Het leggen niet beletten.
En bovendien tok eten wjj
Te weinig omeletten!
Zoo zitten wy, niet in de maag.
Doch In de schuur met zuivel.
En heel hardvochtig wenscht de boer
Zijn voorraad naar.... den duivel!
MARTIN BERDEN.
Een officieel Sovjetrberlcht uit Moekden
meldt, dat aldaar een conferentie Is gehou
den van alle na de Japansche inflatie Inge
stelde nieuwe provinciale regeerlngen in
MandsjoerUe.
De conferentie besloot tot het proclamee-
ren van een onafhankelijke federatie Mand
sjoerijsche republiek.
Voorstel van den Onderwijsraad
de brand zou overslaan naar de slotkerk
Het vuur, dat in de middaguren in het
zuidelijk deel van het complex nog hevig
woedde, kon zoo goed als geheel worden
bedwongen. Ook In den Z.O. toren Is het
vuur duchtig bestreden en terug gedrongen.
Ook In den N.O. toren woedt het vuur nog
steeds voort, zoodat maatregelen zijn ge
nomen om de blusachingswerkzaamheden
In den
Oproep aan Vlastelers in
Noord- en Zuid-HoIIand
Bergingswerkzaamheden
Nadat het vuur In de Ingestorte verbln-
dingsgang tusschen den Z.O. toren en de
slotkerk tijdens de middaguren eenigszins
was teruggedrongen, gingen de brandwachts
over tot de bergingswerkzaamheden ten
einde hun onder puin bedolven makker
Wetzel te redden. Zij vonden evenwel niets
anders dan het onherkenbaar verminkte
lijk, dat met groote moeite te voorschijn
werd gebracht
Thans heeft de brandweer volle aandacht
xoor de Z.O. toren, welke permanent wordt
nat gehouden. Om half vier was men van
meenlng, dat deze vleugel en de slotkerk
als behouden kunnen worden beschouwd.
Indien het vuur verstikt zal kunnen wor
den In de puinhoopen.
Om zes uur kon gezegd worden, dat er
geen onmlddelUJk gevaar meer bestond, dat
Van het plafond van de Vatlcaansche bi
bliotheek is gelukkig alleen het middenge
deelte over een lengte van ongeveer 13 Me
ter Iggestort. De muren van den vleugel, die
ongeveer 65 M. langren 20 M. breed Is, staan
nog overeind. Oelyk reeds gemeld werd, zijn
van de in de bibliotheek ondergebrachte
450.000 deelen ongeveer 10.000 door da in
storting getroffen. Hiermede is echter nog
niet gezegd, dat zij verloren zijn. Erger
schijnt het te zijn met de handschriften-
afdeeling. die uit 50.000 deels zéér kostbare
stukken bestaat- In deze verzameling bavin-
ADVERTENTIEFRIJSs Van 1—5
regels L25: elke regel meer /k25.
RECLAME per regel 8-75 voor
de eerste pagina: voor de overige
pagina's f 0.50.
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD"
by vooruitbetaling per plaatsing
0.60 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer 0.13
Zelfs de censuur en de overheid zien bijna
machteloos toe. Als een film werkelijk wordt
verboden, gaat over geheel ds wereld een
hoongehuil op.
Het eenlge redmiddel is dé positieve daad
van christelijke zijde.
De mogelijkheid om tot dit verheven doel
te komen is nu geschapen.
Nu of nooltl
Alle krachten, die het goede willen en
voorstaan, kunnen elkaar nu samenvlnden
in één groote Internationale concentratie,
waarin ook Holland zijn veelbeteekenende
plaats gaat Innemen.
Van Holland zelfs zal de leiding uitgaan,
waar Holland ook het initiatief nam tot deze
Internationale organisatie, en ook reeds Ja
pen den voorbereidenden arbeid van <tr.
Könemann u h'en ceflnanclerd.
In Holland komt de Moeder-MaatschappU,
terwijl In de andere Europeesche landen
dochter-maatschappijen worden opgericht.
Dit Is het gelukkige begin, dat ons moge
lijk maakt straks deze Internationale ver
der uit te bouwen.
En weer herhalen wij: nu of nooltl Op-
danks dat de druk en de onzekërheld der
tijden tegen ons zijn.
Misschien daarom juist nu!
Het moment om deze nieuwe Internationale
tn te schakelen op de internationale film-
markt is misschien nooit zoo gunstig ge
kozen als nu.
Ondanks het feit van de wereldcrisis wor
den de bioscopen druk bezocht.
Als de filmindustrie hier en daar eenlgen
teruggang heeft te boeken, dan schuilen de
oorzaken hiervan In omstandigheden, Welke
onze nieuwe onderneming niet kunnen de
ren, maar welke voornamelijk te zoeken
zijn In de zware lasten, die door de klank-
fllmpatenten op de producten worden ge
legd.
Bovendien is de circulatie der sprekende
filmen niet zoo eenvoudig wegens het ver
schil der talen, waar de zwijgende film vroe
ger een algemeen en ongehinderd debiet had.
Het gevolg van een en ander was, dat de
geregelde productie zakte.
Produceerde bijv. Dultschland in 1927 nog
536 speelfihnen, en in 1928 517 speelfUmen,
sinds het inzetten van den klankfilm werd
dit Cijfer in 1939.... 418 filmen, In 1930 nog
slechts 380 speelfUmen.
In andere produceerende landen geeft dit
een soortgelijke statistiek te zien.
Met gevolg, dat er op Y moment een groot
gebrek aan nieuwe filmen bestaat, zoodat
de bioscopen niet voldoende bediend kun
nen worden.
Om deze reden staat een nieuwe filmpro
ductie. ondanks crisis en malaise, er beter
voor dan ooit, daar de exploitatiemogelijk
heid van een goeden film, onder de gunstige
condities van het Könemann-concem, bij
gebrek aan groote concurrentie nu een gun
stiger verschiet toont.
Afgezien van het ideèele, komt een mach
tige. nieuwe Internationale fllmondernemlng
er ook onder commercieel opzicht beter en
gunstiger voor te staan dan ooit.
Nu of nooltl
Z.H. de Paus stelde als gebedsintentie voor
heel de wereldzin deze maand December de
„remotio periculorum clnematographl", „de
wegneming van de gevaren der bioscoop".
Zal dit gebed nu deze maand zijn ver-
hoorlng vinden
De beurt is nu aan de.... daad. Wat er
gaat gebeuren, daarover in een volgend ar-
tlkM.
Gistermiddag te twee uur werd omtrent
den brand in het Oude Slot te Stuttgart
het volgende medegedeeld: Overleden is de
brandweerman Ade die langs den bliksem
afleider omlaag daa'de en naar beneden
stortte, tengevolge van de instorting van een
muur, waaraan de blinksemafleider beves
tigd was. Een tweede brandweerman is zoo
ernstig gewond naar het ziekenhuis over
gebracht. dat hij korten tijd later is over
leden. Het aantal brandweerlieden, dat bij
het blusschingswerk eergisteren en gisteren
werd gewond, bedraagt 35. Nog steeds wordt
water in het smeulende gebouw geworpen.
Ononderbroken storten balken en resten
van muren omlaag. De binnenhof van het
slot is geheel afgesloten, aangezien de ge
bouwen er om heen, elk oogenbllk kunnen
Instorten en men zich dus niet op den hof
kan wagen. Ook c*e zuidelijke toren, waar
van de bovenste verdiepingen geheel zijn
uitgebrand, dreigt in te storten. Het gevaar,
dat het vuur naar de beide nog onaange
taste vleugels overslaat, is nog niet geheel
voorbij.
i >t Was In het Zondagochtendblad van de
I jiaasbede van 1 Februari 1931, dat onder-
I geteekende in een artikel getiteld: J»u....
I ot nooit”, naar aanleiding eener uitvinding
I van een nieuw klankfllmsysteem door dr.
I Könemann te Berlijn, de mogelijkheid be-
I sprak van te kunnen kom entot een eigen
I filmproductie, een ideaal, dat ons al jaren
lang voor oogen staat, maar waartoe wij ons
tot op het huldig moment hebben bepaald
met ons verdiepen In theoretische be
schouwingen
j Jfu.... of nooit”, schreven wfi boven
het genoemd artikel van 1 Februari 1931. En
dit naar aanleiding de meer van het feit.
j dat de machtige filmindustrie zich na 30
I jaren van ongezien snelle ontwikkeling op-
nieuw In een aanvangsphase ziet terugge
worpen door het plotseling verschijnen van
den zg. Sound- of klankfilm.
Ongetwijfeld is ook op dit allernieuwste
gebied al veel bereikt, en worden er nog
dagelijks verbeteringen aangebracht, maar
allen die er eenlge ervaring en kennis van
hebben, zullen moeten toegeven, dat wjj hier
I nog aan een beginpunt staan, dat technisch
het volmaakte nog lang niet is bereikt. Er
zijn tal van systemen, die probeeren elkaar
I aan te vullen en te overtreffen, maar tot
dusver zijn wij nog niet, waartoe wij willen
komen.
Zelfs de zoo voortvarende Russische film
productie heeft voor dit nieuwe probleem een
oogenbllk halt moeten houden; de eerste
sprekende Russische film heeft zoo pas onze
grens overschreden en staat ook nog voor
groote te overwinnen moeilijkheden.
De zwijgende film heeft de facto afgedaan,
de geluidsfilm, de muslceerende, zingende en
sprekende film staat nog in de beginphase
van zijn ontwikkeling.
Op dit gewichtige moment nu had dr.
Heinrich Könemann. doctor in de natuur
wetenschappen te Berlijn, na jaren van ex-
perimenteeren,- een geluldsfllmsysteem ge
vonden, zoowel voor opname als weergave,
dat in bevoegde deskundige kringen wordt
erkend als het beste en meest volmaakte van
alle bestaande systemen, welke tot op dit
oogenbllk aan de wereldmarkt zijn gebracht.
Dr. Könemann heeft zijn uitvinding zeer
lucratief kunnen verkoopen. hij heeft dit
niet gewild, daarom heeft hij zich niet jaren-
_lang aan deze kostbare studie gewijd.
Had hU haar wel verkocht, dan beteeken-
de dit voor hem een prijsgeven van allen in
vloed op den verderen loop der cinematogra
fie in haar nieuwste phase, terwijl hij meent
dat nu anderzijds zijn nieuwe vinding de
aanvang en basis kan worden van een krach
tige positieve filmcultuur in goede richting.
Nu.of misschien nooit meer wordt ons
allen, die het goede willen, de zeldzame ge
legenheid geboden In de machtige filmcultuur
der naaste toekomst In te grijpen ot daarin
althans een groote medezeggenschap te ver
krijgen.
En dan rijst hier waarlijk de gewetens
vraag: moeten en mogen wij de cinemato
grafie der toekomst vrij spel laten om haar
tot een alvernielend wapen te laten gebrui
ken tegen geloof, godsdienst en goede zeden
van ons Christelijk volk?
Nu.... of nooit kunnen w|j een grooten
segenrjjken arbeid gaan praesteeren In het
brengen van den goeden film In t algemeen.
Tot onze groote voldoening en aanmoedi
ging gelijk toonden na het verschijnen van
ons artikel van 1 Februari 1931 velen in den
lande een zeer levendig persoonlijk interesse-
voor hetgeen er nu in de naaste toekomst
zou gaan gebeuren.
Maar die velen ontveinsden ook hunne te
leurstelling niet, dat zj) na het eerste en
thousiaste bericht zoo goed als niets meer
van deze blijde boodschap vernamen.
Begrijpelijk.
Maar laten wjj hier dadelijk zeggen, dat
in dezen langen tijd van stilzwijgen onder
wijl bulten alle ruchtbaarheid om zeer naar
stig aan de zaak is voortgewerkt.
De vrienden, die dr Könemann onderwijl
om zich heen heeft weten te scharen, heb-
ben in dien tusschentjjd niet stil gezeten.
Ben ontzaglijke arbled viel nog te doen. Pa
tentrechten moesten worden verzekerd en
duur betaald, er moest een plaats veroverd
worden In het almachtige wereldconcern, dat
den geluidsfilm beheerscht, waardevolle con
tracten moesten worden afgesloten en uit
gewisseld.
Tallooze conferenties zoowel binnen- als
bultenlandsche moesten word^ aange
vraagd, eindelooze besprekingen worden ge
houden, commercieele berekeningen door be
voegde accountants worden opgemaakt. Dat
*1 deze onderhandellngen nu een vlot ver
loop hebben gekregen, mag bewijzen, hoe
«roote waarde tn betrokken kringen wordt
toegekend aan een vruchtbare exploitatie
v*n dr. Könemann’s uitvindingen.
De technische, juridische en comptabele
voorbereidingen zjjn nu zoo ver gevorderd.
d*t vij morgen aAn den dag kunnen aan
vangen.
Nu of ncoit!
Laten wjj 't toch wel begrijpen en besef-
fe», de cinematografie Is niet alleen een
dreigend maar zelfs acuut gevaar geworden
voor de christelijke levensopvatting en ze
denleer.
Het Bolsjewisme heeft dat zoo wel begre-
■*n> dat heel het Russische staatsinstituut
op den film heeft geworpen als het
Giften kunnen ook worden toegezonden
aan het bureau van ons blad.
Firma's die een zeker bedrag beschikbaar
willen stellen, te leveren In goederen In na
turk, kunnen dit eveneens bij ons blad op
geven.
De Ingekomen giften zullen In dit blad
worden verantwoord.
Het Hoofdbestuur der Holl. Mij.
Landbouw, de Chr. Boeren- en Tuinders-
bond en de R,K. Land- en Tuinbouwbond
hebben besloten, gezamenlijk de
In Noord- en Zuld-Holland tot
gadering op te roepen.
Deze vergadering is vastgesteld
dag 29 December as. des n.m. 2 uur in Dl-
Ugentla, Lange Voorhout 5. 's-Oravenhage.
Op deze bijeenkomst zal getracht worden
een telersvereenlglng te stichten. Deze is
noodig om van de steunregeling, welke voor
d» vlascuituur In uitzicht is gesteld, te kun
nen proflteeren.
Daar la de eerste plaats die telers In aan
merking kotnen. die regelmatig vlas verbou
wen en om overbodige kosten te voorkomen,
worden de vlastelers opgweekt om, zoo hun
vlasbouw van geen groot belang is, In on
derling overleg eenlge afgevaardigden te zen
den, die hun omgeving kunnen vertegen
woordigen.
Zij, die niet ter vergadering komen, wor
den verzocht, hun naam en adres vóór 29
December as. te berichten aan het Secre
tariaat der Holl. Mij. van Landbouw, Anna
Paulownastraat 20. Den Haag, met vermel
ding der oppervlakte In 1931 en In ieder der
4 voorafgaande jaren door hen verbouwd
met vlas.
Zooals reeds gemeld, hebben de patroons
aan de landarbeiders het collectief contract
opgezegd.
Gisteren hebben nu de eerste besprekingen
plaats gehad, waarbij de patroons den toe
stand In het bedrijf als eeer donker hebben
afgeschilderd. Zij deelden mede, dat een
loonsverlaging van 25 A 30 pCt, Ingevoerd
zal moeten worden.
De vertegenwoordigers der werknemers
organisaties brachten hun bezwaren hier
tegen in.
De patroons zullen hun definitieve voor
stellen bij de werknemersorganisatiee ia-
HOF ALKMAAR
Administratie No, 433
Redactie No. 633
Gepubliceerd is het advies van de afdee
iing voor het lager onderwijs van den Onder
wijsraad. betreffende onderwijs in de Frie
se he taal op de lagere school in Friesland.
Vijf Friesche vereentglngen hebben aange
drongen op hetzij facultatieve, hetzij impe
ratieve invoerlnj van renoemd. onderwijs.
De afdeellnj heeft tegen inwilliging van
het verzoek dezer vereenlglnge r zonder meer
overwegend bezwaar, maar concludeert, dat
het wel ernstige overweging zou verdienen
om bij de aan de orde zijnde wijziging van
de Lager Onderwijswet 1920 alsnog een voor,
schrift op te nemen, als door de afdeeiing
ontworpen.
Volgens haar voorstel zou men'aan art. 2
(art. 13 van het nieuwe ontwerp) een derde
lid kunnen toevoegen in dezen geest:
„In streken (of: gemeenten), waar (naast
de landstaal, of: naast de Nederlandse!»
taal) nog streektaal of dialecten <n levend
gebruik zijn, kan bij het onderwijs in lezen,
vermeld In t eerste lid onder a, en Ned. taal,
vermeld in het eerste lid onder d, ook daar
aan aandacht worden besteed (of: kan on
der lezen, enz eenlge kennis van deze streek
talen of dialecten mede begrepen JJn).”
De afdeeiing is van oordeel, dat een der-
geljjke regeling aun redelijke verlangens van
hen. die voor de instandhouding van da
Friesche taal ijveren, tegemoet zou komen,
zonder althans In overwegende mate gedrukt
te worden door de bestaande bezwaren.
De hier aan de hand gedane oplossing
heeft niet slechts ten doel, a.-.n het verzoek
van de vijf Frieaehe verenigingen althans
eenigermate tegemoet te komen met vermij
ding zooveel mogelijk ’-an de bezwaren, die
Inwilliging van dit verzoek zonder meer zou
meebrengen, ze heeft een veel verder gaande
strekking. De instan ihoudlng toch van de
Friesche taal moge door de Friezen zelf al
lereerst als een Friesch stambelang worden
gezien en verdedigd, zij beteekent ongetwij
feld ook een nationaal belang. Dit nationale
belang echter geldt niet alleen of inzonder
heid het Friesch, maar evenzeer andere
streektalen en dialecten, die niA{ in het volk
zelf leven.
De brandschade ten deele door
verzekering gedekt
Of gedacht kan worden aan een weder
opbouw van het Oude Slot, Is nog volkomen
onzeker. Het Is ratuurlijk onmogelijk, dat
de zalen In den oorspronkelijken toestand
worden gebracht. Aan den anderen kant
kan men ook de ruïne niet laten staan.
Derhalve zoekt men thans een oplossing,
waarbij reeds flnancieele moeilijkheden
rijzen, aangezien de schade eenlge mlUloe-
nen marken bedraagt, terwijl deze slechts
voor een mlllloen door de verzekering
wordt gedekt. Er zullen pogingen worden
aangewend vrijwillige bijdragen In te zame
len.
machtigste middel om heel de wereld en de
menschheld voor zijn ideeën te winnen en
te veroveren.
Dertig jaar lang heeft de cinematografie
haar fataal werk gedaan, eerst de Holly-
woodsche Anierlkaansche film, die met haar
overdaad aan luxe en materialistische levens-
genletlng den akker vruchtbaar heeft ge
ploegd en geëgd, en hem ontvankelijk heeft
gemaakt voor het Bolsjewistische zaad, dat
nu zoo rijkelljk door den Russischen film
wordt uitgestrooid.
Zóó, dat ons op het oogenbllk Russische
filmen worden aangeboden, die zelfs den
meest libertljnschen geest met bezorgdheid
en zelfs met schrik gaan vervullen.
Het wonderlijke nu van alles is, dat de
christelijke levensbeschouwing, welke zoo
zeer op tijd de importantie van een eigen
pers en radio heeft begrepen, zich van de
cinematografie steeds verre heeft gehouden,
er machteloos tegenover is blijven staan, en
maar aldoor niet heeft begrepen, dat de
cinematografie bezig is straks den Invloed
van pers en radio verre te overtreffen.
Meer dan van pers en radio wordt de In
vloed van een film geaccentueerd door het
feit, dat waar de regeerlngen steeds het
gesproken zoowel als het gedrukte woord
openlijk vrij hebben gelaten, zij zich gedwon
gen hebben gezien den film onder hare
waakzame hoede te nemen.
En ondanks deze voorzorgen heeft de cen
suur toch nog maar weinig tegen den film
kunnen uitrichten.
De film gaat triumfantelijk zijn fatalen
.weg.
De omstandigheden waren hem buitenge
woon gunstig.
De verkorting van den arbeidsdag bracht
ons veel vrijen tijd.
Hoe deze uren te vullen en door te bren
gen? De bioscoop, de film, kwam hier op
den juisten tijd. Het tooneel is te duur, de
bioscoop een billijke ontspanning voor ieder
een. Voor weinig geld zien de menschen zich
behaaglijk en comfortabel voor heel een
avond opgeborgen, worden zü aangenaam
geprikkeld bezig gehouden.
De bioscoop, een „Fantasie-machlne" noemt
Millner hem, een „Traumfabrik” zegt nja
Ehrenburg.
Aldoor grooter graaide In desem sim de
behoefte. De bioscoop werd niet alleen een
wNkome avondvulllng, maar ook al spoedig
moesten de namiddagen voor 't amusement
worden gereserveerd, heele Zondagen worden
er aan besteed, en in de groote steden wordt
reeds vroeg in den ochtend met den film
begonnen.
In bijna 70.000 bioscopen ter wereld „The
cathedrals of motion pictures'' noemt de
Amerikaan hen, heeft de film zijn vaste en
trouwe domein, van waaruit hij over mil-
lloenen en millloenen dagelijks heerscht en
regeert, en zijn verderfelijken Invloed doet
gelden op onze cultuur, levensbeschouwing
en moraal.
Mocht de film tot voor korten tijd den
godsdienst als zoodanig nog eenigszins ont
zien, meer direct wierp hij zich op de stel
selmatige ondermijning van de goede en
christelijke zeden, van het huwelijksleven
en de heiligheid van het gezin. Maar nu ook
het Bolsjewisme zich op de macht van den
film heeft geworpen, belaagt de film ook
meer openlijk godsdienst en geloof, en doet
dit zoo suggestief mot een macht van mid
delen, dat de film werkelijk bezig is het
grootste gevaar te worden voor menschheld
en maatschappij.
Tegen heel deze wereldomvattende actie
heeft het christendom tot dusverre werke
loos en machteloos gestaan.
Zonder verweer hebben wij de vossen met
de vlammende fakkels verwoestend door on
ze bloeiende korenakkers van geloof en ze
den laten gaan.
Maar willen wij ons zedeljjk en geestelijk
erfgoed niet heelemaal reddeloos ten onder
gang gedoemd zien, wil de menschheld niet
heelemaal verloren gaan In den zondvloed
van algeheel materialisme en zedelijke ver
wording, dan is t de tijd, nu ot nooit, om
onzerzijds in te grijpen en aan te pakken,
om zooals wij op het gebied der goede pers
en eigen radio deden, ook een grootsche ac
tie te beginnen op het gebied der cinema
tografie, den strijd voor een goeden en ge
zonden film.
Ongeveer 1400 groote speelfUmen worden
Jaarlijks losgelaten op de 250 mlllioen men-
schen, die wekelijks de bioscopen der wereld
bezoeken.
Tegen dezen zondvloed van bot materia
lisme, die langs de cinema over de wereld
uitgolft, moeten wij een sterken stroom van
goede moraal, gezonde levensopvatting, van
hooger Idealisme laten uitvloeien.
Als wjj soms de Amerikaansche rapporten
lezen over de clnemaproducten, dan blijkt
daaruit dat de huidige macht-hebbers zelve
wel eens schrikken van de boose geesten,
die zij hebben opgeroepen.
Ook zi) bezinnen zich wel eens op midde
len tot herstel en verbetering, tot verheffing
van het moreele peil, om een dam op te
werpen tegen de verwording, die ook hun
eigen wereld bedreigt. Maar zij zijn het stuur
kwijtgeraakt, zijn het spoor bijster geworden,
hebben het ware compos verloren, zij kun
nen de booze geesten niet meer bezweren.
En de ervaring wijst uit, dat zij van kwaad
tot erger vervallen.
Tusschen zes en zeven uur gisteravond
laaide het vuur weer op In den Zuidelijken
en Noordwestelijken vleugel, waarschijnlijk
tengevolge van een wijziging van den lucht
stroom. Boven het brandende gebouw hing
een geweldige damp- en rookwolk. Hier en
daar zag men door de vensteropeningen
het vuur weer opflikkeren.
Er werd te dien tijde evenwel niet ver
wacht. dat het vuur zich zou mededeelen
aan de gespaard gebleven deelen van het
Oude Slot, aangez:en eenlge brandweer
corpsen uit de omgeving mochten inruk
ken.
ABONNEMENTSPRIJS:
fa kwartaal, vgor Alkmaar 2.—
Voor buiten Alkmaar 255
Met Geïllustreerd Zondagsblad
0.60 hooger
0)1 een breuk ven I 40.
den zich Vlrgllius-mpnuscrlpten, handschrif
ten van Martin Ligfr>«r, Thomas van Aqulno
en teekeningen van Raphaël. Het puin ligt
op de plaats van het ongeluk gedeeltelijk
meters hoog. By het licht van schijnwerpers
begon de brandwëér. geassisteerd door groe
pen arbeiders, met de opruiming.
Deze opruimingswerkzaamheden werden
met te meer ijver uitgevoerd, daar bekend
werd, dat vier werklieden, die daar bezig
heden verrichtten, toen het ongeluk gebeur
de, onder de puinen liggen bedolven. Ook
schijnt een zekere dr. Vatasso. die documen
ten bestudeerde, bedolven te zijn. Hoewel
men geen hoop meer had de bedolvenen
levend te zullen kunnen bergen, gaf Z. H.
de Paus strenge orders het reddingswerk
voort te zetten, totdat, dood of levend, de
bedolvenen gevonden zijn.