IN INDIE
„OORLOG”
BIJ DE BISSCHOPSWIJDING VAN
MGR. VERRIET
Beroemde Priesters uit Venray
DE RAMP VAN
„DE OOIEVAAR”
DRIEKONINGEN IN
AMSTERDAM
T
BRIEVEN UIT ENGELAND
E
HET SIAMEESCH RAPPORT
»-
p
T. Th.
LONDEN. 4 Januari 1932
a
machine
Ie
..zün:
n.
3
4
n.
ar
ar
Drie oorzaken
ar
ra.
ar
an
ez.
m.
an
an
ar
n-
S
om
Gandhigearresteerd -Zijn houding op de Londen-
sche Conferentie - De regeeringsmaatregelen tegen
het terrorisme -Gandhi en de Onderkoning -Sterke
positie der regeering te New-Delhi - De boycot-
plannen.
IH
levende
verder tot stilstand.
bisschep
die
i»
te
id.
>re
m.
Ük
bqy-
bc-
Zu
van
u
d
n
n
x
t.
i»
tn.
r-
O.
:n
Ie
:n
n.
ar.
ta.
ie
:e
ie
1 Is -vel een gecklijk kleedt; de kerel
is wel nart
Had hü er twee tot hem so mocht
hij '--hen met de star;
„Hier komen wij "leeren met onze
steeren.
..Das kindeken Jesus willen wij lleben
ond eeren.
„Der .'mgste kunlngh te wolle bekant.
Dat de "ingh aus Orteken-
landt.”
van. het ongeval
steedt. dt jaar weer een Driekoningenfeest
organiseert en wel Zaterdagavond 14 in
„Krasnapolsky”. Vorig jaar is daa» inee voor
de eerste maal een proef genomen en het
resultaat overtrof alle verwachting. Wel
moesten de ietwat stijvere „Noordelingen”
aan dat leutig ceremonieel nog wat wennen,
maar toen het ook zoover was. is het een
avond gewo den, die niet licht uit de herin,
nering gaat.
Ook ditmaal weer wordt op het feest de
koek verdeeld en de konlng (vorig jaar <de
gast oer verecnlglng dr. August Boru^j mest
**ln koe‘—~‘n --- -
Dan wordt de avond verder gevuld met
voordracht en spelen, waarbij net Vlaamsch
element de leiding heeft en een stemming
weet te wekken, zoo dol en genoegelljk. dat
zelfs de zuurste geest wordt opgewonnen in
de algemeene vrooljjkheid.
Het kaarsje-springen.
Een ander gebruik, dat zich nog tot op
heden heeft gehandhaafd, was het kaarsje,
springen door de kinderen. De kaarsjes,
waarover gesprongen werd, hadden drie
armen, waarvan de middelste was zwart
geverfd, en „het moorken” of „Melckert"
(Melchior) heette.
Na de reformatie trachtte de stedelijke re
geering. op aanstichting der kerkeraden, den
kaarsmakers het vervaardigen en verkoo.
pen van „superstitieu.se koninckxkaarsjes” te
beletten. De jeugd vond echter het kaarsje-
sprlngen te prettig, de ouders zagen er geen
kwaad In en de kaarsmakers verkochten
koningskaarsjes als tevoren. Wanneer zü dan
door den Onderschout ter verantwoording
werden geroepen, zelden zij dat hun klanten
het elschten en dat ze hun. als ze de kaars,
jes niet goedschiks gaven, op een violente
wijze” werden afgeperst. Daarom maakten
„Mijne Heeren van den Gerechte der stad
Amsterdam” er op 19 December 1714 een
nieuwe keur tegen, waarbij zij ordonneerden
en statueerden, det geen kaartemaker meer
„koningskaarsjes” mocht maken of verkoo.
pen niema>- die ook m-vht „afevsehen.
afpersen ofte afnemen”, alles op boete van
honderd gulden, „te verbeuren zoo bij den
gever als afeyscher”. Maar ook deze keur
werd spoedig vergeten, de kinderen sprongen
letje. Trok men nu aan een touwtje, dan
keek Herodes uit het venster van zijn paleis,
-4O *-,<• - cn de arie
konlngen kwamen uit het prieeltje te voor,
schijn.
Oudtijds bestond er één sterrelied. dat al
gemeen was verspreid, het werd echter on
ophoudelijk gevarieerd en verbasterd en ten
slotte vervangen door nachtwachtlledjes,
straatdeuntjes en nteuwjaarliedjea.
In het begin van de zeventiende eeuw wa
ren de sterrezangers te Amsterdam meest
afkomstig uit Westfalen. In Breéroo’s
.Moortje” lezen wij vier refreinregels van
een sterrelied. die in Westfaalsch dialect
wen en gezongen
Het rondgaan met de ster.
Bleek het rondgaan met de ster in Ter
Gouw’s dagen op het platteland nog alge
meen in zwang, dit openbare Driekoningen-
gebruik was In den loop der negentiende
eeuw reeds uit Amsterdam verdwenen. Om
streeks 1830 trokken nog een paar vrouwen,
gehuld In schoudermantels, zingend met de
ster door de Kalverst-aat. Het waren deaelf.
den. die met de nieuwspost ventten en na
hen heeft niemand de traditie voortgezet
De ster, die bij deze gelegenheid werd
rondgedragen, was beplakt met klatergoud
en gekleurd papier Vóór het midden brand,
de een koningskaarsje en telkens als de
vrouw eneen couplet van haar lied hadden
gezongen, trokken zü aan een touw, dat
aan de as van de ster zat gewikkeld en het
bonte geval draalde als een lichtende molen.
Nog vroeger was de ster opgesierd met
beweegbare beeldjes: een huisje of toren, be
plakt met goudpapier stelde het paleis van
Herodes voor, links daarvan was een groen
prieeltje bevestigd, waarin de drie konlngen
waren verscholen en rechts het Kerststal-
met grappen en kwinkslagen het gezelschap
vermaken.
Waren er verder lieden In het gezelschap,
die de „conste van rethorijke” verstonden,
dan speelden zjj wel „een tafelspeelken van
twee personaglën”. dat natuurlijk heel vroo-
lijk. op zijn zestiende uwsch een „zotte-
licke boerde” of op zijn zeventiende eeuwsch
„een genoeglijke klucht" moest z jn. Aan elk
op'reden ging ee- —nioog vooraf, waarin de
spreker zijn compliment voor den konlng
maakte.
„De eenlge openbare herinnering, die mi)
te Amsterdam nog aan het Driekoningen
feest hebben", schrijft Ter Gouw In 1871.
het geroep langs de straat, nog op
den ouden dreun met „trekbrief en kroon”
en de
bjj uitstek lekker Driekoningenbrood; maar
geen zingen met de ster meer noch optogten
met kroont 1es. waarin drie.armlge kranstes
brandden En toch is er In onze dagen (ruim
zestig jaren terug dus) wat nieuws bjjgeko.
men. waar onze voorouderen nooit van heb
ben gedroomd: de Driekoningen in het
groote ijzeren Paleis voor Volksvlijt!
Konlng Melchior met .een nieuw-zilveren
koffij- en theeservies", konlng Kaspar met
een r»-*-m°r
kunstbloemen", konlng Balthasar met „een
monster-driekoninvenkrans”.
Hadden die „Wijzen uit het Oosten", zoo
zegt Ter Gouw, kunnen voorzien, dat men
hen nog eenmaal in het Westen zóó zou uit.
monsteren, zjj zouden er zeker zelf „bij
voorraad” reeds om hebben gelachen.
Gandhi, de Indische Congres-leider en
extrzmist. die sinds zijn terugkeer in Indië
tegen het drijven van nog onverzoenlüket
extremisten niet opgewassen geweest is.
had verwacht in hechtenis genomen te zul
len worden en zich op een lang verblijt
in de gevangenis voorbereid.
Weinige uren geleden is zijn verwach
ting in vervul ing gegaan.
Hij zal geïnterneerd worden zonder
voorafgaand proces, hetgeen de Ordinance
Act van 1827 mogelijk maakt, indien het in
het belang der openbare orde en veilig
heid vereischt wordt.
Ook zijn voornaamste mede-leiders zij»,
gearresteerd.
Nog geen jaar geleden 26 Januari
werd hij uit de gevangenis ontslagen. Een
week daarvoor was de eerste zitting der
Ronde Tafel Conferentie gesloten gewoi-
den, nadat zij bijna gestrand was op de
klippen van den naijver tusschen Hindoes
en Moslems. Laatstgenoemden stelden als
voorwaarde, dat waarborgen geschapen
zouden worden voor de minderheden. Deze
voorwaarde was als programpunt vervat
in-de regeeringsverklaring. waarmede mr
MacDonald de Conferentie sloot, en waarin
een verantwoordelijke regeering voor de
Al-Indische Federatie zoowel als voor de
provincies aanvaard werd, onder eenig
voorbehoud, dat onder andere betrekkng
had op de minderheden. Een invloedrijke
groep Britscb-lndische gedelegeerden be-
val, bü haar terugkeer van Londen naar
Indië. een politiek van vreedzame samen
werking aan. en de Congrespartij liet zich
hierdoor geleidelijk bewegen haar politiek
van „burgerlijke ongehoorzaamheid" eer.
vorm van lijdelijk verzet te laten varen.
Dit besluit werd bezegeld in een „pact
tusschen den toenmaligen onderkoning
Lord Irwin, en Gandhi, en de gevangenen,
die zich schuldig gemaakt hadden aan bur
gerlijke ongehoorzaamheid zonder geweld
pleging. werden in vrijheid gesteld.
Den 19en April keerdr Lord Irwin naat
het moederland terug; hij werd opgevolgd
door Lord Willingdon. die weldra even
eens in moeilijkheden geraakte met de
Congrespartij, welke haar deelname aan de
Conferentie (in den persoon van Gandhi)
afhankelijk stelde van de benoeming van
een „neutrale" rechtbank, welke een onder
zoek zou hebben in te stellen naar be
weerde inbreuken op het reeds genoemde
pact. Maar ten slotte vertrok Gandhi naar
Engeland.
Groote gevolgen had de in September
geopende nieuwe zitting der Ronde Tafel
Conferentie niet, maar op tal van belang
rijke constitutioneel punten werd toen
overeenstemming bereikt Daarentegen
werden geen vorderingen gemaakt met be
trekking tot het toch zoo gewichtige min-
derheden-vraagstuk. De oppositie vai>
Gandhi maakte dit onmogelijk. Hij weiger
de zelfs in discussie te treden over de
eischen van eenige minderheid, met uit
zondering van die der Moslems en Sikhs
Vooral stond hij vijandig tegenover de
erkenning van de ..Untouchables" de z.g
onderdrukte klassen, als een nationale
minderheid.
De regeeringsverklaring. waarmede de
Eerste Minister de zitting sloot, werd dooi
de groote meerderheid der gedelegeerden
gunstig ontvangen; Gandhi-evenwel was
niet te bewegen zijn medewerking toe te
zeggen, en uit zijn nogal dubbelzinnige uit
latingen mocht men veeleer afleiden, dat
in het grheel niet op hem gerekend zou
kunnen worden.
Gedurende zijn afwezigheid uit Indië
hadden daar ernstige onlusten plaats. Niet
alleen organiseerden Congres-leiders sta
kingen tegen de betaling van belastingen
en pachten, maar in de Vereenigde Provin
cies maakten zij zich, onder leiding van
Jawaharlal Nehru, meester van de macht.
Het terrorisme woedde steeds heviger
Moorden en moordaanslagen werden ge
pleegd op Britsche en Indische officieren
en ambtenaren, onder anderen op den waar-
nemenden gouverneur van Bombay. Dras
tische tegenmaatregelen waren ten slotte
onvermijdelijk geworden. De Onderkoning
zag zich den 3óen November gedwongen
bij ordinantie bijzondere volmachten te
verleenen aan de gewestelijke overheden
van Bengalen. Tegen het eind van het jaar
werden bij noodverordening de revolution-
naire organisaties der z.g. Roodhemden.
die de Noordwestelijke grensprovincie in
rep en roer gebracht hadden, onwettig
verklaard; de leiders werden in hechtenis
genomen en uit de provincie weggevoerd
Toen Gandhi een week geleden te Bom
bay landde, werd hij daar door een groote
menigte aanhangers geestdriftig verwel
komd. maar tevens had er een vijandige
tegenhetooging plaats van de „Untoucha
bles". die met zwarte vlaggen en allerlei
geïmproviseerde wapenen naar de lan
dingsplaats optrokken, en een ieder dien
zij ervan verdachten een Congresman te
zijn, aanvielen. Bij zijn vertrek uit Indië
had Gandhi de gelofte afgelegd, des Maan
dags te zwijgen. een gelofte, welke hu
te Londen trouw vervulde. Maar hij brak
haar den Maandag van zijn aankomst te
Bombay. Misschien dat de omvang der
tegenhetooging den man. die beweert vier
vijfden van Indië te vertegenwoordigen tot
spreken drong, maar zeker is het dar de
ernst der berichten die hij ontvangen had
hem zoo bezorgd stemde, dat hii niet tot
den volgenden dag wi’de wachten om van
zijn vrienden meer nieuws te vernemen en
Jen toestand met hen te bespreken
Die toestand is niet alleen ernstig op
zichzelf: hü is het ook. bezien van her bü-
'ondere standpunt van Gandhi en diens
vrienden. De in hechtenis genomen Jawar-
arlal Nehru is zijn voornaamste 'uitenant:
h heeft diens arrestatie in de Vereenigde
provincies geen enkele agitatie uitxelokt.
teweerd wordt integendeel, dat de pach
ten thans veel sneller inkomen.
Natuurlijk zijn de bronnen, waaruit wij
putten om ons een denkbeeld te vormen
van de gebeurtenissen der laatste dagen
niet onpartiidig. Het is mogeliik dat de
stemming der bevolking iegens fiet Brit
sche gezag welwillender voorgeseld wordt
dan zij werkelnk is. Maar over ret alge
meen hebben de Enge’schen den toestand
in Indië eerlijk onder de nogen gezien zon
der zich illusies te maken, en wij hebben
du» redenen om aan te nemen, dat de be
wering. volgens welke de bevo kine vol
doening voelt over het kracht ger optreden
der regeering. en vertrouwen stelt in de
Naar van bevoegde zijde wordt vernomen
heeft de Siameesche Commissie haar rap
port in zake het onderzoek naar het onge
val met het vliegtuig „De Ooievaar" der
K. L. M„ uitgebracht. De hoofdzaken van
dat rapport zijn reeds in beknopten vorm
gepubliceerd.
Het rapport bespreekt achtereenvolgens de
samenstelling der commissie, de werkwijze,
het ongeval en de oorzaken daarvan. Om
trent de laatste twee punten is de inhoud
van het rapport radlotelefonisch te bevoeg-
der plaatse ontvangen. Het ter zake steno
grafisch opgenomen bericht luidt als volgt:
Het ongeval betrof het postvliegtuig der
K. L. M PH—APO Het vliegtuig was een
Fokker F VTIb3 m. uitgerust met drie
Titanmotoren van elk 230 P K
Het vliegtuig kwam van Alor Star aan op
Don Muang op 5 December 1931 omstreeks
14 uur.
oprechtheid van Lord Willingdon's jegens
haar sympathieke uitlatingen, met onge
grond is.
Den dag van zijn terugkeer in Indië hield
Gandhi een rede, waarin hij zeide .gereed
voor oorlog" te zijn. Hij zou niet meer
zooveel zelfbedwang kunnen beoeleneu als
vroeger, indien het noodig mocht zijn
krachtig op te treden. Waarschijnlijk met
een toespeling op de betooging der „Un
touchables" zeide bij: „In het laatste ge
vecht stonden wij tegenover lathis (bam
boestokken). In dit gevecht zullen wij
tegenover kogels staan". Hij zou alles doen
om de natie voor zulk een vuurproef te
bewaren, maar indien er geen enkele straal
van hoop mocht zijn, zou hij zün volge
lingen er toe opwekken alle beproevingen
te ondergaan.
Na deze strijdlustige rede zond hij
Woensdag een telegram aan den Onder
koning. met de vraag of de huidige poldiek
der regeering een definitieve oreuk ’’etee-
kende tusschen haar en het Indische Natio
nale Congres. Tevens vroeg hij om een
onde-houd ten einde „raad en leidmg te
krijgen met betrekking tot (zijn) toekom
stee po nek".
Het telegram sloeg ook in het bijzonder
op de bovengenoemde Ordinanties
Lord Willingdon zou Gandhi ontvangen
hebben om met hem de resultater» der Lon-
densche conferentie te bespreken, riet
evenwel om te praten over de door de
regeering genomen buitengewone maat
regelen van orde. Elk onderhoud zou
cverigens uitgesloten zijn Indien de Con
grespartij. in strijd met het pact van een
jaar geleden, opnieuw een actie voor
„burgerlijke ongehoorzaamheid” en „non-
co-operation" voerde. In een tafelrede
Woensdag te Calcutta gehouden, deed de
Onderkoning een beroep op Gandhi om ter
elfder ure deze agitatie te s’aken. terwijl
hij oo ondubbelzinnige wijze te kennen gaf
dat de regeering tegen elke opruiende be
drijvigheid met alle kracht zou optreden
Donderdag liet de Onderkoning Gandhi
in antwoord op diens telegram, weten, dat
de regeering geen betrekkingen kon onder
houden met personen of organisaties, die
verantwoordelijk zün voor de onlusten va.
den laatsten tijd. Daar Gandhi evenwel
afwezig geweest was. toen die onlusten
plaats hadden, wilde de Onderkoning hen
ontvangen, doch hij was niet bereid de
begraven In de modder gevonden De po.
sitie en de toestand ervan toonden aan, dat
oqk op bet oogenbllk van bet ongeval bet*
luik geopend was. Het gevolg van een poging
tot opstijging met bet geopende luik sou
zün:
a zeker verlies aan stjjgvermogen;
b. vergrootlng van den luchtweerstand, het.
geen belette de normale vUegsnelheld te ver.
krijgen;
c. zekere mate van staartlastlgheld, ver.
oorzaakt door een draaimoment om bet
zwaartepunt van het vliegtuig.
2. Onjuiste stuwing van de lading van bet
vliegtuig (Eng.: Improper trimming of the
machine).
Het totaal gewicht van het vliegtuig bi)
vertrek uit Don Muang was geringer dan
bjj vertrek van Alorstar en nog beneden
het maximum.toelaatbaar gewicht. Toch was’
het toestel aardig belast. De verdeeling was
niet zoo gunstig als te Alorstar. de vermin,
dering van gewicht aan brandstof en de ver.
meerdering met een persoon en bagage ver.
anderden de langsstablllteit van het vlieg
tuig en vermeerderde de staartlastlgheid.
Het toestel had een verstelbaren stabilisator,
om bjj het trimmen de verandering in de
gewichtsverdeling te compenseeren.
De stabilisator was niet beschadigd Het
onderzoek toonde aan. dat de stabilisator
neutraal stend. De machine was niet in het
juiste evenwicht om los te komen. Deze bel
de factoren, het openstaande luik en de on
voldoende stuwing, maakten de
staartlastlg underly tailheavy).
De Conclwle.
Op grond van de gebleken feiten, is de
commissie van oordeel, dat het vliegtuig niet
van dengrond los kcei komen, tengevolge
van deze combinatie van oorzaken:
1. de nooduitgang boven de bestuurders,
zitplaats was geopend,
2. de vrü zware last was niet behoorlük
gestuwd.
3. de poging om met den wind mee te
starten, moest den normalen aanloop onge
twijfeld verlengen.
hét toestel van den grond te krügen. door
het hoogteroer op te trekken. Het vliegtuig
kwam een oogenbllk van den grond, doch
aangezien het log Aet de juiste vliegsnef-
heid had bereikt, kwam het weer aan den
grond, omdat het overtrokken was (bü stal
ling). Het kwam nu te dicht bü de Zuid,
züde van het vliegveld om door stoppen
van het vliegtuig een ongeluk te voorkomen.
Aan het eind van net vliegveld was eerst de
sloot, dan een aarden dam, dus hooger dan
de oppervlakte van liet vliegveld en dan weer
een sloot en daarna een sawah met onge
veer 50 C.M. water. T v bestuurder moet den
dam vlak voor hem gezien hebben. HÜ trox
opnieuw het hoogteroer op. doch dat was
onvoldoende om va den dam vrü te ko.
men; wielen en staartsteun raakten den
dam met groote krach' Het landingsgestel
brak van den romp af en schoot door eigen
traagheid vooruit. 'De bestuurder realiseerde
de komende botsing L’j sloot de twee zü-
motoren af, doch had geen tüd den mid.
denmotör af te zetten. De romp van het
vliegtuig met nog één werkenden motor en
met den staart naar beneden, ging met
groote snelheid zonder landingsgestel voor
waarts.
Toen het vliegtuig over het landings
gestel heen ging, raakte het dii met de
linkerzüde van het hoogteroei Een van
de wielen werd in zuidelüke richting van
het vliegtuig naar de sawah geworpen: het
andere wiel, dat niet geraakt w is, viel in
de vliegrichting niet zoover zuidelük als 1
linker. Het vliegtuig kwam in overtrokken
positie, met twee afgezette motoren, zoo
dot toen de staart met he wiel tn aanra
king kwam de neus nog verder dook. De
neus van de machine raakte den grond met
groote kracht op ongeveer 48 M ten Zuiden
van den dam bet vliegtuig sloeg over den
kop en kwam als gevolg van de
kracht eertt 9 M
Z. H. Exc. Mgr. Innocentius Verriet. die
heden de plechtige bisschopswijding ont
ving, is met de eerste geboortige uit Venray
aan wie deze uitverkiezing te beurt valt. Het
rustige Limburgsche stedeke heeft reeds
tevoren een bisschop aan de Heilige Kerk
geschonken, wiens naam met eere genoemd
wordt in haar wonderbaar bestierde ge
schiedenis.
De oudste Venraysche bisschop Is
Lambertus Gruterus geweest, die op 3
Augustus 1582 overleed te Wiener-Neu-
stadt in Oostenrijk. Hij was een leerling
der beroemde fraters van het gemeene le
ven, bij welke hü tot 1559 school Iging te De
venter. 't Vo gend jaar vertrok hij naar Keu
len. waar hü den doctorsgraad in de hei
lige Godge eerdheid behaalde en priester
werd gewüd. Hü trok spoedig de aandacnt
van de geleerde wereld zijner dagen, niet
alleen als bekwaam theoloog, doch ook als
büzonder kenner der oude talen en de beide
rechten. Bovendien was hü een vurig en
welsprekend prediker. In de moeilijke la
ren. die de Heilige Kerk doorleefde na de
felle opkomst van het Lutheranisme, kon
een vurig en geleerd man als Gruterus
haar groote diensten bewüzen en de jonge
doctor, die in 1569 benoemd was tot hof
kapelaan van den Duitschen keizer, stelde
zich geen hooger ideaal dan den dienst dei
waarheid. In 1570 woonde hij den Rijksdag
te Spiers bü. en in April 1572 werd Lam
bert Gruter uit Venray benoemd tot bis
schop van Wiener-Neustadt In Oostenrijk
Deze benoeming door den keizer werd op
5 October 1574 door Rome bevestigd.
Twee jaar later lag Maximiliaan. keizer
van Duitschland op zün sterfbed. Hoezeer
zün familie en vooral de pauselüke gezant.
Kardinaal Moroni, ook aandrongen, de op
volger van Karel V weigerde Iedere pries-
terlüke hulp. Doch in den laatsten nacht
voor zijn dood deed zün hofkapelaan den
bisschop van Wiener-Neustadt ontbieden,
die hem voorbereidde tot den dood. Lam
bertus Gruterus kon aan zün vicaris mel
den, dat keizer Maximiliaan in ’«n büzijn
overleden was, vol vertrouwen op de eindo-
looze barmhartigheid Gods. Dit geschiedde
op 12 October 1576.
De nieuwe keizer. Rudolf II (1576—1612)
die zün leven wilde wüden aan de ver
dediging van de rechten der katholieke
kerk, raadpleegde den bisschop van Wie
ner-Neustadt in alle moeilükheden der re
geering en koos hem tot zün persoonlük
leidsman. Op alle zün reizen wilde hü door
Gruterus vergezeld zün. Deze was echter
niet alleen In zoo hoog aanzien bü het kei-
zerlük hof. maar werd om zün büzondere
gaven ook hooggeschat door zün mede
bisschoppen in het Duitsche Rük. Een hand
schrift van Marcus Hansig. waarin de ge
schiedenis van het bisdom Neustadt ver
haald wordt, vermeldt vol buitengewonen
lof de zegenrijke regeering van den Neder-
landschen bisschop uit Venray. Vooral als
verdediger der katholieke kerk wordt hü
geprezen. Met sterke hand weerstond hü
aan de toenemende verspreiding der Her
vorming. zoodat het mede aan dezen Ne
derlander te danken is. dat Oostenrijk geen
Protestantsche natie werd. In de bisschop
pelijke bibliotheek te Wiener-Neustadt wer
den nog langen tüd verscheidene hand
schriften van Lambertus Gruterus bewaard
Ze zün waarschünlük verstrooid geraakt In
1785. toen het bisdom opgeheven werd.
In 1582 stierf Lambert Gruter te Augs
burg. waarheen hü zich op s keizer» last
begeven had. teneinde aldaar den Rijksdag
bü te wonen. Zün vroegtijdige dood weru
door de geloovigen gevoeld als een zwaar
verlies, dat weldra voor het bisdom Wie
ner-Neustadt onherstelbaar blijken zou.
want toen de 'groote bestrüde» der ketteru
was heengegaan, maakte het Protestantis.
me daar groote vorderingen. Onder de tal
rijke groote mannen, die Nederland gele
verd heeft aan de Europeesche Tegen-Her-
vorming (wü herinneren aan den Nijmeeg-
schen heilige Petrus Canisius. 1521 1597)
neemt Lambertus Gruterus een eervolle
plaats In In het achtste deel van het Nieuw
Nederiandsch Biografisch Woordenboek
vindt men een overzicht van zijn leven
opgesteld door J. Fruytier.
Een ander beroerpd zoon van Venray. die
zich bijzonder verdienstelijk maakte voor
de Heilige Kerk, is de geleerde Bollandist
Godfried Henskens. meer bekend onder
zün verlatijnschten naam Henschenius. Deze
werd geboren op 23 Januari 1601 uit he<
huwrlük van Henricus Henskens en Sibvlle
Pauli. Zijn vader, die lakenhandelaar was
stierf tijdens het zestiende levenslaa» van
Godfried, wiens opvoeding nu werd tne-
vertrouwd aan zün oudere zuster Elisa
beth. later kloosterlinge geworden, nadat
zij haar verweduwde moeder lleldevol haj
bügestaan in de zorg voor het groo’e ge
zin Wegens zijn groote bevattelijkheid en
weetgierigheid werd de jonge Godfried
voor de studie bestemd.
In zün geboorteplaats leerde hij de be
ginselen van het Latün waarna hii het col
lege bezocht dat de Jezuïeten In 1610 te
's Hertogenbosch geopend hadden. Hier had
hü gedurende drie laren den beroemden
hagiograaf pater Bollandus als leermeester
Op raad van een kloosterzuster. Beatris
geheeten. trad hü 22 November 1619 in de
orde der Jezuïeten. Twee laar studeerde hü
de wüsbegeerte te Leuven waar hü zijn
ongeren broeder Pieter als leekebroeder
in dezelfde orde ontmoette Gedurende vijf
laren was hü professor aan verschillende
Jezuïetencolleges in Vlaanderen waar hü
beroemd werl door zün grondige kenni’
van de klassieke talen. Hiervan getuigen o a
zün bijdragen in de -Imago priml saécuü
Societatis Jesu" (een gedenkboek ter eere
van het 100-larlg bestaan der Sociëteit) en
de uitgave van zün Grieksche grammatica
waarvan de geleerdste taalkenners van dien
tüd verzekerden, dat zü alle andere gram
matica’s uit die dagen overtroL In dezen
tüd vatte Henschenius bet plan oo. zich te
wüden aan de missie; vooral hield hü de
Het gewicht nn bet toestel.
Het maximum toelaatbare gewicht was
5250 Kg Het totaal gewicht gedurende de
reis van Alor Star wordt geschat op 5124
kg. De bemanning bestond uit vier leden;
er waren twee passagiers in het vliegtuig.
Dit betreft nog steeds de vlucht van Alor
Star. Het schünt. dat zich bij het loekomen
van Alor Star eenige moeilijkheden hebben
voorgedaan, doch het had daar geregend De
moeilükheden worden toegeschreven aan den
toestand van het vliegveld.
Te Don Muang verliet de heer De la
Lande het vliegtuig Twee andere personen
waren als passagiers geboekt.
In het geheel waren toen aan bemanning
en passagiers reven personen in het vlieg
tuig. Daar er slechts vier stoelen in het
vliegtuig waren, zat de mecanicien op een
kussen. Het vliegtuig was zwaar beladen.
Evenwel, niettegenstaande de in Don Mu
ang ingenomen extra-passagier, werd het
totaal gewicht van het vliegtuig geschat
op 5059 Kg., dus onder het totaal toelaat
baar gewicht en een beetje minder dan toen
het vliegtuig van Alor Star vertrok. Deze
vermindering was mogelijk doordat van Don
Muang minder brandstof werd medegeno
men dan van Alor Star.
Start met den wind mee.
Het vertrek van Don Muang zou plaats
hebben op 8 December te 5.45 uur. Het
vliegtuig stond voor loods 4. ongeveer 200
M van de noordzijde van het vliegveld.
De voorkant van het vligtuig was naar het
Zuiden gericht. In deze richting had men
en vrije aaanloop van 1800 M.
Er stond een zeer lichte wind uit het
Noorden. De motoren werden aangeslagen
en op volgas gebracht op de gebruikelüke
manier (in the orthodox manner). Er was
voldoende licht. Juist toen de middenmotor
op toerental kwam, zag de start-officier,
die 7 m. ZO van het vliegtuig stond, dat
de nooduitgang in den vleugel boven de
bestuurdersxitplaats openstond of openging
In het Engelsche rapport wordt In het be
gin gesproken van „became opened” en la
ter van „was opened”.
Het noodluik was geopend
Van zün standplaats kon de start-officier
den eersten bestuurder in zün stoel zien zit
ten. Hij gaf den bestuurder een teeken, dat
iets niet in orde was en vestigde de aan.
dacht op het geopende noodluik. De bestuur
der keek omhoog naar den nooduitgang.
Knikte, doch deed niets om het luik te slui
ten. De officier gaf nogmaals een teeken
en liep op het vliegtuig toe. doch de be.
stuurder beduidde hem uit den weg te gaan.
De officier ging op zf) en het vliegtuig
begon te rollen. Het bewoog zich over een
groot gedeelte van het veld zonder den
grond te verlaten. Da bestuurder trachtte
oogen gevestigd op het protestantisme In
het Noorden, met name Zweden en Noor
wegen. van welke landen hü de talen reeds
geleerd had. Hü werd echter door züi) over
sten voor een andere loopbaan bestemd. In
1635 ontving hü de H. Priesterwijding en
werd nu aangewezen om Bollandus bü de
uitgave der ..Acta Sanctorum" behulpzaam
te zün. Men belastte hem met de Heiligen
van Februari.
Onverwüld begon Henschenius aan de
Acta van den H. Amandus en den H. Ve-
dastus en lichtte deze met zooveel critischen
zin toe. dat Bollandus. die tot dusver
slechts gedecltelük van Roswevde’s plan
was afgeweken, tot een andere werkwüze
overging. Na de bibliotheek zoodanig Inge
richt e- voorzien te hebben, dat zü onder
xle voornaamste van Europa kon gerekend
(vorden. toog Henschenius. vergezeld door
den Bollandist Paoebroek. op verzoek van
paus Alexander Vil en den generaal der
Jezuïeten Goswün Nickel naar Rome (van
Juli 1659 tot December 1660). Zü reisden
door de provincie Limburg.
Den 22 Juli uit Antwerpen vertrokken,
lazen de paters oo Zondag 25 Juli de H. Mis
te Weert. Hierna vertrokken zü naar Roer
mond. waar zü op het college met groote
hartelükheid ontvangen werden door pater
rector D’Abreu. Den volgenden dag werd
het middagmaal gebruikt bü den griffier
van de Rekenkamer Birinx. een broeder
van den Jezuïet Magister Alexander Birinx
te Antwerpen. Daar waren mede aangeze
ten Cuyckius. de pastoor-deken van Ven
ray. en de pastoor van Ghislain in Hene
gouwen. beiden verwanten v^n Hensche
nius. Papebroek maakte daarop een wan
deling door Roermond Het Munster dat
openstond, vond hü schooner dan de stad
zelf. Bollandus legde een bezoek bü de Ur-
sulinen at. Op 27 Juli werd de reis voort
gezet.
Een schat van documenten verzamelden
de paters op hun reis in Frankrijk en
Italië. Henschenius werkte na zün terug
keer met zooveel üver, dat hü wegens over
spanning het werken gedurende een half
jaar moest staken. Tot aan zün dood in
1681 is hü. hoezeer ook op tateren leeftijd
verzwakt er. door hoofdpün gekweld, aan
iet werk gebleven, door geloofsgenooten
■n andersdenkenden geëerd om zün groote
;eleerdheid en welwillendheid. Te Venray
/indt men een standbeeld voor Henskens.
Vóór de oprichting in 1926 van het monu-
nent voor Poirters te Oisterwük, was dit
het eenige ter wereld, dat voor een Jezuïet
werd opgericht.
Van zün afzonderlük uitgegeven werken
vermelden wü: „De Episcopatu Trajecten
si”. Hierin toonde hü aan. dat Maastricht de
zetel is geweest van een en twintig bis
schoppen. een zienswüze. die in het alge
meen gedeeld werd door de Jezuitenpaters
der Viaamsche provincie, terwül daaren
tegen de meeste historici van het bisdom
Luik de meening toegedaan waren, aat
Maastricht geen zetel, doch slechts woon
plaats geweest was van bisschoppen, die
in Tongeren bun zetel hadden.
Wü ontleenen deze gegevens aan een
büdrage van dr. P. J. M. van Gils over de
„Limburgsche Historici der Sociëteit van
Jezus", verschenen in 1931 in de „Publi
cations de la Société historique et areneo-
lique dans le Limbourg i Maestricht”
(Tome LXVII).
Thans zag het rustige Venray, dat ook
de geboorteplaats is van Mgr. Dr. Poels.
den Limburgschen priester bü uitnemend
heid. wederom een züner kinderen door de
Heilige Kerk tot een bijzondere waardig
heid verheven. De eerwaarde Pater Inno
centius Verriet O.P. is op 14 November van
het afgeloopen jaar benoemd tot opvolger
van Z.H. Exc. Mgr. M. G. Vuylsteke, die
op 5 Augustus 1930 overleed als Aposto-
isch Vicaris van Curacao.
De nieuwbenoemde Apostoli'*h Vicaris.
Z H Exc. Mgr. Petrus Johannes Hubertus
Verriet werd 4 November 1880 te Venray
geboren. Hü maakte zün humaniora bfj de
paters Franciscanen te Venrav en trad 14
September 1898 te Huissen in de Orde der
Predikheeren. Den 23en September van het
daaraanvolgende jaaf werd hü plechtig ge
profest en op den feestdag van O L. Vrouw
ten Hemelopneming in 1905 te Utrecht
Priester gewüd. Hü nam den kloosternaam
Innocentius aan.
Aanvankelijk scheen de toekomst van Pa
ter Verriet niet in de West te liggen Hü
werd in 1906 benoemd tot leeraar aan bet
St Dominicus-college te Nijmegen. Pater
Verriet schreef zelf -geen schooner en ver
hevener werk te kennen, dan zijn krachten
en talenten te wüden aan de opleiding van
jeugdige levieten, die geroepen zün om zelf
eenmaal door woord en voorbeeld een licht
der wereld te zün. om eenmaal als mid
delaar te staan in Christus' Naam en met
Christus' gezag omkleed, tusschen God en
de menschen.”
Maar toch bleef hü slechts drie laren dit
schoone ambt bekleeden en kwam op 16
Mei 1909 op Curacao. Twee malen Is Pa-
ter Verriet pastoor geweest op Westpunt
en op de Playa van Aruba. De andere
functies welke hü hier bekleedde voor zün
vertrek naar Holland, waren kapelaan op
Pietermaai en Otrabanda en secretaris van
den Bisschop.
Op Curacao Is de thans benoemde de
sociale werker geworden. En hoeveel moel-
lükheden en zorgen dit werk hem kostte,
hü alleen weet het en bewaart het geheim
ervan in zün hart. Daarbü was hü redaeteur
van twee couranten, een paniementsche en
een Hollandsche. n.l. „I a Union" en de
..Amigoe de Curacao". Aan Pater Verriet
dankt Curacao nok de reoreani’tie van den
C. R. K. Volksbond, gesticht door Antoine
PüPers.
Monseigneur Verriet heeft In de ge»chle-
denis der Heilige Kerk beroemde stadge-
nooten tot voorgangers gehad Zün eigen,
reeds overal met eere genoemde naam.
vermeerdere nog langen tijd den roem van
Venray en zoo den roem van Nederland, tot
meerderen hitster Gods.
De tndMfe binnenahate.
Ook blnen»* - -d het Driekoningenfeest
trouw jaar na jaar gevierd en hier was de
traditie heel wat taaier. De DrleKoningen.
avond tintelde van vet en vroolükheid. De
Driekonlngenkoek of .conlnxbrood" werd
verdeeld Wie de boon in »L' P*rt vond, was
konlng. Hü werd gekroond, koos zich een
ter, proever, schenker, kok. -X enz. De zot
brief stonden op rijm alle ambten aange.
geven en omaclirevenraadsheer, rentmees-
ter, proever schenker, kok, zot enz. De zot
of hofnar had de moeilükste taak. Hü moest
rustig over de kaarsjes en in menig huisgezin
doen ze het thans nog.
Driekoningenfeest ia „Kransnapotaky".
Het is In dit verband niet onaardig er eens
op te wijnen, hoe de actieve Vlaamsch-Hol
landsche Vereeniging „Ouldo Gezelle” nier
ter stede, welke ook aan de Noord- en Zuid-
Nederlandscbe folklore ruim aandacht be
door de regeering genomen maatregelen te
bespreken.
Het Comité van Actie uit het Congres
beschouwde dit antwoord als onbevredi
gend en begon plannen te overwegen tot
hernieuwing der ..burgerlijke ongehoor
zaamheid” en tot verscherping van de boy
cot van Britsche goederen.
Gandhi zond den Onderkoning een lang
weder-antwoord. waarin hü o.a. nogmaals
aandrong op intrekking der ordinanties, en
waarop hü geen antwoord ontving van
Lord Willingdon. Deze keerde per vlieg
machine van Calcutta terug naar New Del
hi. waar hij onmiddellijk den „Uitvoerende
Raad' (d.i. het Kabinet) bijeenriep. Dras
tische maatregelen worden verwacht. In
Indië gelooft men. dat de regeering het
Congres en heel zijn activiteit onwettig
zal verklaren: het is in dit verband dat de
arrestatie van Gandhi en de andere leiders
ieder oogenblik kon plaats hebben.
Het heeft er allen schün van of
schoon dit thans nog niet met stelligheid
gezegd kan worden dat Gandhi, geluk
zoovrie leiders, zijns ondanks heeft moe
ten zwichten voor den aandrang van ex
tremisten. die nog verder wilden gaan dan
hun leider, ofschoon deze, met zijn gron
dige kennis van de verhoudingen, weet hoe
gevaarlijk en schadelijk dit zün kan.
Want dat de^regeering te New Delhi ge
broken heeft met het stelsel van slapheid
en wankelmoedigheid, waardoor iarenlanz
zooveel kwaad gesticht is geworden, is
duidelijk. Ten volle wordt thans erkend
dat de Engelschen. zoolang zü in Indië
blüven. ook regeeren moeten. Maar de
massa der Congresmannen schünt zichzelf
wüs te maken, dat de illusie, welke een
jaar geleden zoo algemeen was. n.l. dat de
Engelschen op het punt stonden de plaat te
poetsen, iets meer en tastbaarders dan
een illusie was.
De indruk te Londen is, dat de Onder
koning een sterke positie inneemt en hier
van gebruik zal maken.
Aan den anderen kant gelooft men. dat
de Congresleiders zich een zeer overdre
ven voorstelling vormen van de uitwer
king. welke een hernieuwde boycot op
Em eland znu hibben. Het is waar, dat de
Indische katoenspinners van Bombay en
andere patsen beloofd hebben de
cot financieel te steunen, maar hun
langeloosheid geldt als twijfelachtig,
profiteeren thans door den verkoop
gefabriceerde stoffen, die zij voor „Khadi"
(inlandsch handwerk) slijten, maar indien
de regeering spoorweg- en andere facili
teiten onthoudt aan hen die den boycott
steunen, zal er aan den financieelen steun
spoedig een einde komen. Bovendien heef*
Indië door de vorige boycot nog zwaar
der verliezen geleden dan Engeland zelf
Kortom: men betw nfelt of het Congres
indien het niet door de extremisten mee-
gesleant was den strijd zou hebben aan
gedurfd. Ziin leiders weten, dat de regee
ring te Delhi thans sterk genoeg staat om
den toestand te beheerschen. zelfs indien
de boycot van Engelsche goederen, be
lastingen en pachten voldoenden steun
mocht vinden om tot het uiterste doorge
voerd te worden.
De oorzaak van het ongeval
Wat de oorzaak van het ongeval betreft,
wordt het volgende vermeld
De voornaamste reden die tot het onge
val geleid heeft, was het f„it. dat het vlleg-
fu!g niet van den grond is kunnen losko
men. In verband daarmede zün de twee-
volgende vragen gerezen:
1. Waarom stopte de bestuurder de ma
chine niet, nadat het vliegtuig een vol
doend langen weg over den grond had af
gelegd zonder op te stijgen?
2. Welke factoren hebben het vliegtuig
belet om van den grond los te komen?
Dit vliegtuigtyoe eisent bü volle belas
ting voor het opstijgen een aarloop van
niet meer dan 400 M. De beschikbare af
stand tusschen net punt van vertieK en
het einde van he* veld bedroeg 1600 M De
grond was hard en droog. De piloot had
moeten denken, oat ergens iets haperde,
toen het vliegtuig na den normalen aan
loop niet opsteeg. He* niet stoppen van het
vliegtuig vooroat de veiligheldsgrens be
reikt was, is een ..error ia judgement".
Het kan zfjn. dat de püo-.t na zjjn erva
ring te Alot Star (nat veld) vertrouwd
heeft op een gemakkeliiken start van Don
Muang nadat de normale afstand verloo-
pen was.
Hü heeft gejacht, dat er niets man
keerde en den aanloop voortgezet. Niet in
staat zijnde om los te komen en het toestel
in vllegposltie te brengen, bleef hü ver
trouwen. dat het vliegtuig Ijs zou komen
en zette den aanloop voort, totdat het te
laat was om de situatie ce rectificeeren.
Wat de opstüging belette.
De factoren, die het toestel beletten
met goed gevolg op te stüsen, zün:
1. De geopende nooduitgang. Het is duL
delük gebleken, dat het luik bü den start ge
opend was. Het Is door den ztart.officler op.
gemerkt, zoomede door twee andere officie
ren. die in de nabüheid stonden. Ook bü bet
onderzoek op het verongelukte vliegtuig is
gebleken, dat het luik openstend; het werd
