I
DE BANDJIRRAMP OP BALI
Steeds
weer
HITLERIAANSCHE LEUZEN
Brüning, de Mysticus
een reconstuctie
VAN HET GEBEURDE
DE BETOOVERING DER
GEHEIM RAPPORT
DE SOVJET LOOPT
EEN BLAUWTJE
I
De brand te Vincennes
FAILLISSEMENTEN
NATION AAL-CRISIS-COMITÉ
a
WAS HET LICHTNET
UITGESCHAKELD?
VERSCHERPTE w
GRENSCONTROLE |>rd gegeven. Reeds sinds lang slaat
- Moskou met groote bezorgdheid de ont
Vergelijking met vroegere
rampen
Japan wil de vrije hand
houden
men-
(Nadruk verboden)
I
ten:
In één maand 1488 arrestaties
ze
beta-
UITGESPROKEN
van
te
en
Berl
OPGEHEVEN
De totaal-opbrengst
vrijlaten,
i
1
_U
m
M
„Om de ziel van den individueelen
Duitscher”
breiden zich van
ontginningen uit.
particuliere woning op de Markt
Goch.
Thans
t
d
11
i
De .MM.” verneemt van de Geldersche
grens, dat de Dultsche grenswacht opdracht
heeft gekregen nog scherper op te treden
tegen de weer brualer optredende smokkel
benden. De grenswacht, welke aan Duitsché
minste smokkelwaar medegenomen^ te
hebben .keerde hij terug en werd onderweg
aangeropen door een kommies. De jongeman^
bi
lil
di
d<
te
a
d
XI
k
b
V
11
r
K
i
i
I
I
c
t
e
I
1
I
l
1
Zi
dagi
scht
voei
Ont
met
dire
ten
V
Oer
Vrii
V001
„Op
M
Naa
waa
ook
prin
leid
Oe
selll
pub
Lelde*:
•burg.
gu
pil
As
bo
1
be
op
1
bei
da
set
in
he
ovi
uu
bü
ho
ha:
1
de
bei
gw
I
vei
gei
dat
nle
op
in.
blij
in
reg
Utx
jaa
nle
Hel
Hi(
en
en
ma
V01|
aai
dea
vra
een
stai
voe
er
opc
E
gev
«tin
zijn
seci
nee
»i
A
Mo
den
van
hl
lil
1-
vc
bt
m
te
br
m
ov
Wéér een auto stuk gereden!
Ach, een nieuwtje is bet niet,
't Is alleen maar een herhaling
Van het oude, dwaze lied.
Met een onbehouwen vaartje
En een stommen, zatten kop
Reed hy, want de man zag dubbel.
Daad lijk ergens boven-opl
Maar al zien ze dan ook dubbel,
Toch zien zij nog véél te kort.
Daar een ander van hun drankzucht
Altijd weer de dupe wordt
Auto's rijden met benzine
En dan rilden ze geducht.
Maar ze rijden miserabel
Is er ook....Jeneverlucht!
Voor een auto is het zalig
Met een goed vol reservoir.
Doch het vullen van bestuurders
Heeft nog altijd zijn bezwaar.
Want het is de nieuwe wijsheid.
Die nog steeds niet is weerlegd:
De chauffeur komt van het kroegje
In het ziekenhuis terecht!
MARTIN BERDEN.
vlogen door de ramen van een hotel en van
een particuliere woning op de Markt tt
In de afgeloopen week is by het Nationaal
Crlsis-comité ontvangen 23.428 86. In to.
Er bestónden? zoo merkt de inspecteur o», taal is thans ontvangen f 408A1180.
wikkeling der gebeurtenissen in Mand-
sjoerije gade, en houdt het hart vast
voor de opdringende Japanners, die al
verschillende malen beangstigend dicht
de Russische Invloedsfeer naderden. Her
haaldelijk zijn er nota’s tusscheh Mos-
irkou en Tokio gewisseld, nota’s, waarin
zijde al sinds twee maanden versterkt is I de Russen om opheldering vroegen om-
yvvöè /4a er DaIaUmmaV* *4a ^.1 a 1 w «C-Ów<a2A fl» .4
feller achter de stalkers heen dan ooit te
voren,
Deoe grootere strengheid werd geweten
aan het optreden van ng. Reichswehr, wel
ke aan de grenswacht "n militair karakter
zou geven; van Hollandache zijde wen! men
door het Feldgrau zoo in de war gebracht,
dat men reeds ging spreken van militaire
bezetting der grenzen.
Het blad vernam nu van offclleele zijde
uit Goch dat er geen sprake is van indeeling I
van Relchswehrsoldaten by de douane, maar
Hitler, is langzamer-
ontstaan tusschen
en proletariaat. De
De bandjirs.
Het zbn deze kustweggebieden, waar de
banjirs hebben gewoed. Het goedbewoonde
Djembrknagebied is vry gebleven. In den
Lwstoord voor rijgen
Het onbewoonde West-Ball is zelfs nu nog
een lustoord voor koningstijgers die hier
hun meest Oostelijk gelegen territoir vinden
van herten en wilde varkens.
Het heeft alles op Ball zyn geschiedenis
en zyn romantiek. Van de historie der weg
en der scheepvaartverbindingen, van het be
woonde en het onbewoonde land, van de
tempels en de tempeltjes, van het grondbe
zit en de grondontginnlng, van elk dorp en
elk gehucht, van rivier en berg, van het op
dringend tegen elkaar botsen van godsdien
sten, van fauna en flora, van vulkanen en
aardbeving, zijn boeiende beelden te schet
sen. Én zoo is het met de geschiedenis der
opheffing van Djembrana uit zyn isolement
aldus gegaan, dat er geen weg is gekomen
van Boelèleng langs de Noordkust in de
richting van Java en ook niet dat er een
rechtstreeksche autoweg van Boelèleng naar
Negara is gekomen over het gebergte heen,
ter vervanging van het bergpad, waarlangs
de Europeesche ambtenaar nog tot voor wei
nig Jaren reisde, geëscorteerd door „geweer-
dragende Pangajah’s" en gevolgd door velen
die voor hun handel, voor familiebezoek of
uit nieuwsgierigheid zich gaarne by het ge
zelschap aansloten en aldus het tUgergevaar
misliepen. Maar wel is er gekomen een weg
langs de Zuidkust, die Negara verbindt met
den meest bereden weg van Boelèleng naar
Den Pasar (over Tabanan) ter plaatse waar
deze het gebergte heeft verlaten. Die Djem-
branasche kustweg gaat geheel over vlak
terrein, maar eischt veel dure bruggen, om
dat hy veel rivieren snydt. En een andere
kustweg, die elgeniyk nog niet voltooid kan
had voorgedaan Hy werd over deze en an
dere hem bekende zaken nimmer door prof
dr Thlerens gehoord.
Een opmerkeiyk stuk in het dossier vormt
de verzameling van 39 „losse" opmerkingen
van den Inspecteur van politie Van der Wyk.
welke als byiage aan zyn rapport van ver
hoeren zyn toegevoegd.
teeren vallen. Het ergste is dat vier men-
schen, voor zoover thans bekend, door de
bandjirs het leven hebben verloren.
Summa summarum blyft er dus een ge
wone West-Moesson bandjrramp
op Ball over, niet eens van grooten
o m v a n g.
met de zg. graue Reichswehr alt thans veel I treut Japan’s bedoelingen, en antwoör-
"den, waarin de Japanners geruststellen
de verklaringen af legden. Japan heeft
zich een meester getoond In het afleg
gen van geruststellende verklaringen.
Zoowel de Vereenlgde Staten na hun
beroep op het Negenmogendhedenver
drag, als Engeland, als de Volkenbond
hebben dit ervaren. Maar juist het licht
vaardig gemak, waarmede deze verkla-
dat alleen de douane is versterkt met ma*Lfingen werden afgelegd, doet afbreuk
nen, die vroeger burgerdiensten by dM^mn de waarde en de betrouwbaarheid
if van haar geruststellend karakter. Sov-
JJet-Rusland, dat zich zelf en zijn „goe-
T de trouw" maar al te goed kent, vond
oigeen reden om den stuwen Japanner
Jtaeer te vertrouwen dan zich zelf. Zoo-
1 ‘als de Russische waard Is, zoo vertrouwt
Tjiij zijn Japansche gasten. En juist met
liet oop op het Mandsjoerijsch conflict
'langde hij een niet-aanvalsverdrag
it Tokio. Doch, naar Japan ultdruk-
Vroegeré rampen
Behalve door het feit dat Ball het echte
toeristenland van Java is geworden, is er
nog een reden, die verklaart, waarom men
zich op Java zoo spoedig ongerust maakte
over Ball, nl. de vele zware rampen, die dit
eiland hebben getroffen, en waarvan enkele
nog versch in het geheugen liggen. Zoo voor
al de aardbeving van 21 Januari 1917, ver-
moedeiyk de ergste welke daar ooit is voor
gekomen. De bodem van 2/3 van de opper
vlakte van ’t eiland werd mln of meer om
geworpen, waterleidingen werden vernield en
jaren duurde 't eer het landbouwleven weer
geheel normaal kon worden- voortgezet. Vol
gens de officieele opgave werden toen op
Zuld-Ball 1358 menschen gedood en 1060 ge
wond; in Noord-Ball 14 gedood en 11 ge
wond. De orunlddeliyke schade voor zoover
taxeerbaar, werd op 1 A 1)4 millioen gulden
geschat. Deze ramp werd gevolgd door een
malarla-explosle over Zuld-Ball en daarna
door de Spaansche griep over het geheele
eiland in 1918, die heel wat meer menschen-
levens elschten. En als men nu bedenkt dat
Ball toch maar een eiland is, zoo groot als
Noord-Brabant en met *n bevolking (volks
telling 1930) van 1.100.000 inwoners, dan
wordt het besef van den omvang van zulke
rampen eerst recht levendig.
Niettemin: Ball is en biyft het eiland der
levensbiyde menschen te midden eener
lachende natuur.
Als inleiding tot de verkiezingen aan de
Beriynsche Hoogescholen, heeft de Natio
naal Socialistische Btudentenbond
Zaterdagavond en groote byeenkc
houden, waar het woord is gevo<
Adolf Hitler
Reeds een uur voor den aanvang was de
zaal geheel gevuld.
Hitler begon met te herinneren aan den
61en verjaardag van de stichting van het
Ryk. De werkelijke eenheid van een volk
leidt steeds tot een groote krachtsontplooi
ing naar bulten, zooals ook omgekeerd een
algemeens Inzinking leidt tot *n verminde
ring van de uiteriyke kracht. Doch reeds
op bet oogenblik, dat Bismarck de leiding
van den Duitschen staat in handen heeft
genomen, is gestieefd naar een verdeellng
in het volk. Een verdeellng volgens confes
sioneels gezichtspunten.
Bovendien, aldus
hand een diepe kloof
nationaal burgerdom
essentleele vraag is, of het aal gelukken
weer oen volk op de been te brengen, dat
in alle essentieele principes weer een mee-
nlng vertegenwoordigt en in deze geesteiyke
eenheid de krachten zal vryiaten, welke
naar buiten nood:g zyn.
Bpr. eindigde met te verklaren, dat de
stryd gaat om de verovering van de ziel
van den individueelen arbeider.
door het Gerechtshof te Den Bosch:
13 Jan. B. M. van Agt, fabrikant. Eind
hoven, Kocklaan 6. R -c. mr. dr. Heyman.
Cur. mr. G. Jurgens, Eindhoven.
14 Jan. A. F. M. Greven, gescheiden echt-
genoote van L. van Kuyk, openbare koop
vrouw, Den Haag, Prins Hendrikstraat S3.
R.-c. mr. H. W, E. Klomp. Cur. mr. H. Par
fumeur, Den Haag,
De nalatenschap van J. M. Oldenburg,
’s-Gravenhage, Hofwyckpleln 29. R.-c. Jhr.
mr. H. O. Felth. Cur. mr. C. L. B. W. van
Gvereem, Den Haag,
H. J. A van Dongen, «tg»renhand»-
laar, Den Haag, van Ostadestraat 313. R.-0.
Jhr. mr. Th. W. C. Calkoen. Cur. mr. J. K
Willems, Den Haag.
J. Breyer, koopman, Den Haag, H0-
versumschestraat 49. R.-c. mr. J. H. van
Laer. Cur. mr. G. C. j. Mens Fiers Smeding,
Den Haag.
W. P. Borsje, koopman, Den Haag,
Loosduinschekade 216a. R.-c. mr. J. H. van
Leer. Cur. mr. R. H. Winkler Prins, Den
Haag.
M. de Keizer, Den Haag. Volkerafc-
straat 27-29. R.-c. mr. A. N. Kuhn. Our.
mr. F. P. J. Perquln, Den Haag.
15 Jan. H. van Son, landb. en Koffiehuis
houder. Drunen. R.-c. mr. van Schuylsn-
burch. Cur. mr. P. van Meerwyk, 's-Her-
togenbosch.
Fr. van Loon, Berghem. statlonskoffie-
huls. R.-c. mr. Vohgraff. Cur. mr. J. H.
F. Janssen, 's-Hertogenbosch.
N.V. Internationale Hypotheekbank in
llq., Groningen. R.-c. mr. J. Feltsma. Our
mr. A. T. Vos en not. J. W. Bolt, Appingc-
dam en Groningen.
H. Hulst, landbouwer, Kolhatn. R--c-
mr. B. P. Enklaar. Cur. mr. T. Bout, Gro
ningen.
De nalatenschap van wyien M. Kan-
negleter. in leven koopman, Meppel. R-c
mr. J. C. H. Kaempff Prikken. Cur. mr. W
Doornbos, Meppel.
In de week van 1116 Januari 1933 zün
In Nederland uitgesproken 86 faillissementen
geen voorschriften t. o. v. het in- en uit
schakelen van het llchtnet. Er was een
rookverbod, doch van contröle op naleving er
van bleek niets.
In „opmerking 14” kenschetst hy met een
enkel voorbeeld het gebrek aan behooriyk
toezicht op de inkomende goederen en hun
gebruik op de Juiste wyze.
Elders merkt de heer Van der Wyk op,
- dat Maandags na den brand een 30-tal ca
mions verscheen, om den puinhoop op te
ruimen. Het was toen de heer Moojen, die
dit voorkwam en daardoor een onderzödk
mogeiyk maakte.
De schakelkast, zoo wordt verder gezegd,
is nooit in beslag genomen.
Op Dinsdag 25 Augustus baden de heesen
v. d. wyk en Ruempol een gesprek met -ir.
De Ruiter, welk onderhoud werd bygewoond
door den majoor baron Brantsen. j
Ir. De Ruiter maakte by die gelegenheM
een schetsje van de lichtleldlng van het
oude paviljoen. Hy voegde er een bereke
ning aan toe en kwam tot de slotsom, dat
de leiding slechts berekend kon zyn op 815
lampen, hoewel er 700 op waren aangeslo
ten.
Ruslands ernstige wil om althans
voorloopig ten behoeve van de consoli
datie van zijn binnenlandschen toestand
alle openlijke conflicten met het buiten
land te vermijden, manifesteert zich
wel heel duidelijk in de lankmoedige en
I vergevingsgezinde houding der Sovjet
I tegenover het allerkeizerlijkste Japan.
Deze - wil, welke men moeilijk als een
goede kan qualificeeren, aangezien hij
I uitsluitend afhankelijk is van de huidi
ge omstandigheden en met deze elk
oogenblik- veranderen kan en verande-
ren zal, heeft den Russlscnen volkscom-
I missaris van buitenlandsche zaken Lit-
winov ertoe gebraebt een poging te wa
gen om ook Japan in het tactisch ge
breide net van een non-agressie-pact te
vangen. Tijdens het bezoek van Josji-
sawa, den vroegeren Japanschen gede
legeerde bij den Volkenbond, die op zijn
doorreis naar Tokio, waar hem de por
tefeuille van buitenlandsche zaken
wacht, Moskou aandeed, heeft de Sovjet-
man den keizerlijken minister een voor
stel in die richting gedaan, er op wij
zend, dat Japan op het oogenblik de
eenlge nabuurstaat der Sovjet-Unie is,
waarmede geen non-agressie-pact is ge
sloten of geen onderhandelingen over
een dergelijk verdrag gaande zijn. Te
gelijkertijd liet de Russische ambassa
deur te Tokio Trojanowski in een onder
houd met den Japanschen minister
president eenzelfde ballonnetje op. Doch
de met giftgas gevulde ballonnetjes van
Sovjet-Rusland, waarin Franschen en
.Bolen een beangstigend kinderlijk ver
maak schijnen te scheppen, zijn een
soort politiek speelgoed, dat den Japan
ners niet aanstaat.
Daarom heeft de Japansche regeering
■dan ook besloten geen onderhandelin-
<gen met de Sovjet-Unie aan te knoopen
Over het sluiten van een niet-aanvals-
yerdrag, zoolang de actie in Mandsjoe-
rije niet geëindigd is.
De Russische buitenlandsche politiek
heeft dus een leelijk blauwtje geloopen,
een blauwtje, dat te pljnlljker wordt
‘door de motieven, op grond waarvan het
redactionaire politiek niet kan verooriown
en dat er Buitenlandsche mogendheden zijn
die deze politiek nooit zullen kunnen goed,
keuren en aan welke mogendheden men toch
maar zoo niet een soort van moreelen oorlos
kan verklaren? Ik vrees, dat niemand in de
Wilhelmstrasse het zelfs heeft beproefd. In
elk geval, indien iemand het heeft gedaan,
hy daarmee geen succes gehad.
Dr. Brüning heeft nagedacht, overwogen
en is tot het besluit gekomen: neen, hipZ?
geen officieel communiqué, hy zal geen dl-
pdomatleke nota de wereld inzenden, m./
hy zal in den gewenschten zin een gesprek
houden met een ambassadeur. En dat ge
sprek, dat zal duldeiyke genoeg zyn om de
nationale psychose te kalmeeren en duister
genoeg om (naar buiten) het effect te ver-
zachten door opportune uitleggingen en ver
klaringen. In leder geval kan hy dan naar
Lauzanne gaan met het groote voordeel dat
zyn meest vooruitgeschoven stelling reeds
bekend Is, en dat hy dus ruimte genoeg heeft
om zich terug te trekken.
Hy koos heel geschikt een bepaalden am
bassadeur. Dien van Engeland. Waarlijk, En
geland verkeert In een zeer byzonderen toe
stand. Het beeft al tevoren de overtulgltw
dat Duitschland niet meer zal betalen. Zalf
Is zyn budget belast met een schuld van
meer dan dertig mlllloen gouden ponden, 1
Jaariyks af tedragen aan de Vereenlgde 8^
ten. In welk geval kan de hoop bestaan dat
de Vereenlgde Staten zich laten bewegen
van de betaling van de schulden af te zien’
Alleen dan, wanneer de herstelbetalingen ge
heel en radicaal in Europa worden geschrapt.
Dan alleen zal het mogeiyk zyn In de Ver
eenlgde Staten een campagne op touw te
zetten, o mhet bewijs, dat het oude conti
nent één front vormt, dat het voor zyn eco
nomisch bestaan gaat op leven of dood en
dat Amerika zich niet veroorloven kan op
voet van vyandschap te komen met al die
groote mogendheden, die weliswaar zijn
schuldenaren zyn, maar onder elkaar tot
één blok zyn samengesmeed. Engeland heeft
nle thet minste belang by de betaling van
de eigeniyke herstelschulden, waaraan uit
het oogpunt der Fransche doctrine niet meg
worden geraakt. Het trekt er weinig of geen
voordeel van. De Engelsche ambassadeur
leende ed zich dus gaarne toe om de ver
klaring va ndr. Brüning in ontvangst te
nemen en te propageeren.
Zoo staan de zaken. De formule: „Wij
willen niet* is niet officieel bevestigd. Man
houdt zich aan het „non possumus", wfl
kunnen niet, noch psychisch noch eoono-
mlich. Wy kunnen dien moreelen last nhe
meer dragen. Als op een goeden dag de
kwestie van den corridor en het militair sta
tuut ter sprake komt, dan zal eveneens de
formule van .jnoreele onmogeiykheid" dimt
doen.
Het ongeluk is maar en dr. Brüning sou
de eerste moeten zyn om dit te weten
dat zekere krachten, wanneer zy eenmaal
zyn ontketend, niet meer zyn te contro-
leeren.
Nu de verantwoordelyke kanselier heeft
gesproken, zeggen de Dultschers in den ben
der Hltleriaansche Iguzen: „Wy hebben ge-
hjk. Alles ia in orde. Onze regeering denkt
net zoo als wy”.
Een uit Fransch oogpunt triest perspeo-
voor 1932. En dit alles gebeurt op bet
_.jbllk dat men om allerlei redenen Wttst
plan was een moratorium toe te staan. Met
zulk een moratorium zal Brüning zich to-
slotte tevreden moeten stellen. Maar wat
voor een figuur zal hy slaan en wal zal de
terugslag zyn In zyn land, wanneer hy uit
Lausanne, inplaats van het einde van het
„tribuut”, alleen een simpel compromis mee
brengt?
(Ongecorrigeerd)
andere overwe-
Djembrknagebied is vry gebleven. In den
Westelijken weg bandjlrden alle rivieren
zy vernielden er twee houten bruggen.
In den Oosteiyken kustweg was de schade
groOter. Daar ving het zwaargetroffen ter
rein aan by de rivier Jèh Soemboel, waar al
een flinke dessa is ontstaan Een yzeren
brug over de Jèh Poeloekan van 30 meter
lang werd weggeslagen. Hier komt het berg
woud van den Noord^iyken hoofdweg op de
Zuid^yken kustweg 'uit, en er Is al een
F dorpjl^ontstaan, waar vroeger slechte de
doodeenzame pasanggrahan (logeergelegen
heid) stond. Elf km verder, te rpW^en van
nieuwe ontginningen: een yzeren brug over
de kleine Jèh Pengragoen vernield, de bo
venbouw weggespoeld tot het zeestrand. Weer
IJ4 km verder: bat water van de Jèh Léh,
de grensrivier tusschen Djembrana en Ta
banan. is door dryèende boomstammen op
gestuwd en zoekt zich een anderen weg; bet
wielende water ondermynt het isolatoren
huisje van de telegraaf en spoelt een ge
denksteen we* (naar wy vernemen een steen
op het graf van een daar overleden Europe
aan). Nog een km verder: de Uzeren brug
over de Tl
verder en
Opgegeven door v. d- Graaf Co. N.T.
(Afd. Handelslnformatles).
toont men In bedoeld hotel nog
emallle schildjes, welke aan den wand ver. woordlge bewapeningen te verminderen,
nield zyn door de kogels. Het wa* meer ge
luk dan wüsheid, dat geen der omwonenden
doodeiyk getroffen werd. Het verscherpte
optreden van de kommiezen lokt weerwraak
uit van de smokkelaars; en het is meer dan
eens voorgekomen, dat Dultsche douaniers,
terwyi zy smokkelaars achterna zitten op
Hollandsch gebied beschoten werden door
handlangers van de Dultsche smokkelaars.
De Dultsche kommiezen. die natuuriyk op
Hollandsch 'gebied niet mogen optreden,
stonden machteloos tegenover dit bedryf.
Naar de .JUsb." tenslbtte verneemt, zul
len er van officieele Dultsche zyde stappen
gedaan worden by de Nederlandsche au tori,
teiten om afdoende maatregelen te treffen
tegen dit gevaarlyke optreden van vermoe-
deiyk Dultsche smokkelaars vanaf Hol
landsch gebied op de Dultsche Zollbeamb.
ten.
In de afgeloopen maand December hebben
de Dultsche Douaniers 1488 arrestaties ge
daan. 170 fietsen In beslag genomen en 12
vrachtauto’s.
Zoosüs bekend bestaat er naast het offi
cieels commissle-rapport, inzake de oorza
ken van den brand van het Nederlandsche
paviljoen te Vincennes, nog een tweede
rapport, bet resultaat van een onderzoek
Ingesteld door den Haagschen polltie-lnspec-
teur, den heer H. v. d. Wyk, op verzoek van
een onbekenden opdrachtgever, die vermoe-
deiyk in regeerlngskringen moet worden ge-
aocht.
,4>e Avondpost” heeft de hand weten te
leggen op dit z.g. geheime rapport, een iy-
vlg dossier, dat behalve het verslag der zui
ver politloneele verhooren, waaraan 18 per
sonen (getuigen) werden onderworpen, nog
bevat 39 bydragen met opmerkingen van
den heer v. d. wyk en een afzonderiyk ver
slag, dat opgemaakt werd van een „gemoe-
deiyk" gesprek met den hoofdgetuige A. E.
C. Spoormans, den waker in het paviljoen
in den nacht van den brand.
Het blad ontleent aan het rapport oun.
het volgende over het verhoor van den be
waker, den heer Spoormans:
Over de kwestie van het al dan niet in
geschakeld zyn van het llchtnet gedurende
den nacht lulden de verklaringen van dezen
getuige zeer positief en om. zegt hy: „Toen
alles klaar was, hebben de electrlciens er op
gewezen, dat er niets anders voor den bewa
ker te doen viel, dan den .Jnterrupteur” uit
te schakelen, zoodat Ik op ieder gewenscht
moment in den nacht by eiken schakelaar in
het gebouw licht kon maken.”
„Ik kan," zoo gaat Spoormans verder,
„onmogeiyk verklaren, hoe by de opgraving
van het schakelbord op den Woensdag na
den brand waarby alle 'Fransche autoritei
ten aanwezig waren, de middelste schakelaar
in orde bleek te zyn. Dit was puur toeval
en moet worden toegeschreven aan het
los vallen van den schakelaar ten gevolge
van de hitte. Ik verklaarde In den aanvang
dat Ik slechts vier schakelaars van de vyr
had uitgeslagen, doch toen de ingenieur van
electrischen aanleg, de heer Van Doorn, dit
hoorde, drong hy zich voor my en werd de
verkeerde conclusie getrokken, dat Ik ze al
le vyf had uitgeschakeld.”
Uit de verklaringen van den heer Hofste
de, hoofdmonteur der fa. Groeneveld en Co.,
biykt voorts eveneens, dat de hoofdschake
laar doorloopend Ingeschakeld stond, het
geen In overeenstemming was met de voor
schriften.
Spoormans beweerde verder, dat hy uit
Parus weg moest, omdat hy te veel wist.
Op 5 December da.v. is deze getuige nog
maals gehoord door de heeren v. d wyk en
Ruempol.
Na zyn vroeger afgelegde en gelyklulden-
de verklaring (zie boven) werd zyn salaris
teruggebracht van 500 tot 300 fr. per week.
Om welke reden bleef hem onbekend. Deze
handeling, gevoegd by een onaangename er
varing eenigen tyd later, noopte Spoormans
zonder verwyi zyn ontslag aan te vragen en
naar Antwerpen terug te keeren. Uit boven
bedoeld „particulier gesprek", ten huize van
dezen getuige, blijkt nl.. dat hy, eens op een
avond, kort na he.t verhoor voor den heer
v d Wijk, bezig zynde in het nieuwe ge
bouw plotseling een balk uit de zoldering
vlak naast zich zag neerstorten. Na dit in
cident. waarvoor hy nooit een goede ver
klaring vond, voelde hy zich ginds niet meer
veilig.
Spoormans deelde verder mede, dat voor
de catastrophe zich reeds een klein brandje
als gevolg van overbelasting van het net
burgerdiensten
Reichswehr hebben verricht en die nadat gij
den dienst verlaten hadden een aanstelling;
gekregen hebben by den Zoll. Dat dezf;
menschen nu nog in ag. Feldgrau rondloop
pen vindt zyn oorzaak in de bezuiniging,
welke de Dultsche regeering toepast op dg.
kleedlng van hare beambten
De versterkte grenswacht heeft opdracht
nog scherper te controleeren. Het gevolg
hiervan is. da zy nu ook vlugger gebruik
maken van de wapens. Een slachtoffer
een SO.jarige boerenzoon uit Goch, die dezer
dagen viel onder de kogels van de kommie'
zen, moet dan ook beschouwd warden atfffceijjk heeft verklaard, wil Tokio juist
“S ««swa
was met zyn moeder over de grens gegaan! niet van een dergelijk verdrag weten,
naar Hollandsch gebied. Zander ook maart Het acht het Kelloggpact, dat door bel
de minste smokkelwaar medegenomen-» te j onderteekend Is, vooralsnog
...voldoende aan het gestelde doel te be-
dTe^geen legitimatie by zich had. was be. antwoorden. Rusland echter oordeelt
angst aangehouden te worden en reed door. I over het Kellogg-pact geheel anders.
Vier kogels werden hem nagezonden, waar-1.
van er een dwars door zyn onderiyf ging. vooral door de wijze, waarop Japan de
Daags daarop had er een schletery plaats bepalingen van dit „gentlemansagree-
ment" in Mandsjoerlje saboteert.
Er is dus na de weigering van Japan
voor de Sovjet een ernstige reden te
meer om zich over den gang van zaken
In het Verre Oosten ongerust te maken.
Bij de a.s. ontwapeningsconferentie
teïaar^ niet getroffen werd, maar de kogels f zullen Sovjet-Rusland en Japan en het
j MandsjoeryaCh conflict wel dankbaar
worden uitgespeeld door die landen,
welke geen lust gevoelen ,hun tegen-
verminderen,
en het ergste daarbij zal zyn, dat men
hun daarbU moeliyk geheel en al onge-
lyk zal kunnen geven. Sovjet-Rusland >s
op het oogenblik in het bezit van een
der grootste en best georganiseerde le
gers van de wereld, terwyi zyn industrie-
apparaat en bevolkingsorganisatie zoo
zyn inges^ld, dat zy binnen den kortst-
mogeUJken tyd geheel op oorlogsdoel
einden kunnen worden overgeschakeld.
Het keizeriyke Japan, dat naar schat
ting thans honderdduizend man in
Mandsjoerye heeft staan, trekt zich al
bitter weinig aan van de internationale
verdragen, en dreigt telkens deze te zul
len verbreken, zoodra men er een beroep
op durft te doen, of het verklaart zon
der blikken of blozen zich aan die ver
dragen te houden, ook al bewyst de
practyk op onmiskenbare wyze het te
gendeel.
Zoolang de naleving der internatio
nale overeenkomsten niet van den on
willige kan worden afgedwongen, zul
len deze overeenkomsten wassen neu-
1 zen blijven, geschikt voor een verbroe-
I derlngsmaskerade, maar onbruikbaar in
I de hitte van polltleken hartstocht en
strijd.
in delf vroegeren ochtend op de markt te I
Goch, toen kooplieden reeds bezig waren
met het opslaan van de kramen voor de
markt. Een smokkelaar werd achtervolgd I
door twee kommiezen en fietste met vaart I
dwars over de markt. Toen de douanier» sa- I
gen. dat de man Hun zou ontsnappen, lo»-
ten zy eenlge schoten, waarby de smok- J
Meer schade
De Aneta-telegrammen wyzen uit, dat el
ders in Ned.-Indlè de bandjirs in de eerste
dagen van dit Jaar heel wat grooter ver
woestingen hebben aangericht. Zoo leest men
dat op het schaars bevolkte Soemba, onder
den wal van Australië, op 2 Januari-docr
bandjirs zeven bruggen van verschillende
wegen werden weggespoeld en tien personen
zyn verdronken! Van hier bleven de berich
ten tien dagen uit door het afbreken der
verbindingen. En dit Soemba is over het ge
heel plaatseiyke uitzonderingen daargela
ten het droogste eiland van Indië. Aan
de Noordkust valt hier per Jaar minder dan
een meter regen, evenals aan die van Noord-
West-Ball en van het verre Oost-Java, aan
de Noord- en Westkust van Lombok, aan de
Noordkust van Madoera en aan andere kUo-
ten, welke Ind en regenschaduw van Ooste-
Ujke en Zuldelyke winden liggen Dit regen-
cyfer van minder dan 1 meter per jaar is
voor de tropen zeer laag; het beteekent o.a.
dat het landschap daar een steppenachtig
karakter vertoont.
heeten, gaat van Negara over TJandikoesoer
ma Noord-Westwaarts en eindigt daar zoo
smal in de wildernis tegenover den Java-
oever. Doch hier kan men dan toch over
steken naar Banjoewangi.
Onze Parysche diplomatieke me
dewerker heeft een groote reis on
dernomen door Duitschland, Tsje-
cho-Slowakye, Oostenrijk. Hongarije
en Joego Slavlë. Het is ons een
voorrecht zyne eminent geschreven
beschouwingen in een reeks van ar
tikelen te kunnen publlcegren.
Beriyn, 13 Januari.
Ik heb weer eens eenlge dagen allerlei
steden In Duitschland bezocht en met Jan
en alleman gesproken. Wat ik er gezien
en gehoord heb,» geeft my een duideiyk
beeld van de gesties en verklaringen van
dr. Brüning, den kanselier van hte Ryk.
Men weet hoe gemakkeiyk in perioden
van normalen voorspoed in Duitschland
uitgegeven consignes z.g. JBchlagworte” by
het publiek ingang vonden. Direct als er
een simpele energieke formule was gevon
den die het publiek wist te boeien, was het
succe sdaar. Men moet hem hebben gezien
en gehoord. Met vast ineengeklemde han
den bezweert hy als het ware den hemel.
Hy vouw tdle handen samen als tot een
gebed. Dan balt hy ze weer tot vuisten cm
als het ware de hersens van zün hoorders
te bedreigen. Men moet zyn zware, zyn
sonore stem hebben gehoord om de uit
werking ervan te begrijpen. Hy hamert al-
tyd weer met dezelfde woorden. En dan
begrijpt men pas dat zy litanien binnen
eenlge maanden het evangelie der massa's
en hun geesteiyk dageiyksch brood zyn
geworden.
Een van de verleideiykste de meest mee-
sleepende, de aangenaamste voor de ooren
uit die litanien is voor de dêcipelen van
den grooten „Führer” (leider) de formule,
herhaald en herhaald in 8.0000 vergaderin
gen en conferenties per jaar: „Wlr zahlen
nicht mehr" (wy betalen niet meer). Men
vindt haar dageiyks in de nationaal socia
listische bladen. Vandaag vindt zy haar
weg naar de rechtsche bladen. Dan ziet
men haar ook dlkwyls in die van het cen-
rtum. Met het snuffelen in de meeste llnk-
sche bladen, om ik zeg nle tandere senti
menten, maar een andere taal te vinden
Ook de communisten nemen dezelfde for
mule voor hun rekening. Maar op grond
van andere motieven en
gingen. In plaats van te zeggen: wy be
talen niet meer, want dat is een vernede
ring een tribuut, een cyns, een declasee-
ring van Duitschland, zeggen Communis-
de Dultsche arbeider mag niet meer
betalen aan het buitenlandsche kapitaal. Er
is dus geen verschil in het resultaat.
Deze formule, deze muantram (dat is de
naam die de wyze Hindoes geven aan hun
eindeloos herhaalde klanken en geluiden)
zit vastgeroest in de massa. En nu is het
noodig dat de elite wordt veroverd. En
hier grijpen de professoren in. Er is b.v.
een zekere dr. Köpke van de Unlversltelt te
Marburg, die een boek over deze kwestie
h-’ft geschreven. Vroeger doceerde deze
professor dat herstel-betalingen een last
waren, maar dat zjj in crislstyden een on-
drageiyke vracht Werden. Dit beteekende
zoo was zijn conclusi edat de eco
nomische krachten van het land aan het
einde Jw* jrqroUchtlngen ^sjrjp geko-lllef v
men en -dat .meh het opkomend* geslaakt •bogepl
niet mocht verplichten tot verdere beta
ling. Nu, opfcéWonden en dronketf* J6or de
ontboezemingen van Hitler en begeerig om
ceert dezelfde professor; „De herstelbeta-
zlch voor de elitete rechtvaardigen, do
lingen zyn psychisch onverdragelyk voor
het Dultsche volk." Men ziet het voort
schrijden der ideeën. Als men zegt: „wy
kunnen pschlsch een tractaat niet nako
men” is het reeds alsof men zegt: .wy
willen het niet nakomen”.
De formule nu, opgekomen uit de massa,
en geperfectioneerd door de elite, is opge
klommen tot de ooren van rylcskanselier
Brüning. Stellen wy hem ons voor als een
apart soort wezen. Hy is geen staatsman
Hy is een peinzer, een droomer. Hy is ge-
Hy is veeleer een kenner, een doorgron-
wend met geesteiyke teksten om te gaan,
der van de moreele dan van de materieele
krachten. Want hy is opgegroeid onder
Franciscaansche diclpline. Tot aan zyn rij
pen leeftyd vertoefde hy in dien sfeer. Hy
realiseert voor zich de kracht van die pro-
wikt en weegt de ..pschische” factoren. Hy
paganda. die de volksmassa's in haar ban
heeft geslagen. Hy ziet hoe de Jeugd der
scholen en der unlversltelten zich aansluit
als het ware tot een mstiek geheel. Hy
ontvangt Hitler zelf by de besprekingen
ovre de verlenging van het presidentschap
van Hindenburg. Hy geeft er zich reken
schap van dat het eenlge middel voor het
Dultsche gouvernement, om de propaganda
der Nat.te fnuiken is, dezelfde formules, de
leuzen van Hitler over te nemen er zich
van te bedienen. Hy vraagt raad aan man
nen der werkeiykheld, die de macht heb
ben en koud calculeeren. Groner, von Ham-
merstein, en von Schleicher. Alle drie ra
den hem aan de ballast over boord te wer
pen en vrede te sluiten me tHltler.
Machine 14
Is er in de Wilhelmstrasse een functionaris
te vinden, die vooruitziende en dapper ge
noeg is om Brüning toe te roepen: „Pas op!”
Om hen te zeggen dat Duitschland zich deze
wegen» gebrek aan actief, de fallllssem- van
14 Jan. P. Heemskerk, Voorhout; J. K h.
de Joode, Den Haag; H. Drievoet. Den Haag;
N.V. De Loosdulnsche Zaadteelt en Zee
handel J. p. O. Vogelaar, Den Haag; A. J-
Th. Knklman, Den Haag; J. A. van der
Hoeven. Den Haag; J. Schoor, Schsvsnlngen;
M. H. Zandbergen, Sassenhelm; J. v. d. Lin
den, Den Haag; N.V. Maatschappy tot Ex
ploitatie v. Broodbakkerijen De Hofstad.
Den Haag; A. van Loon, Boskoop; P. Pië-
lanen. Lekten; J. Kooter, Den Ha
Velden, Voorschoten; L. A. Truye
P. Das. Delft en J. Lavaleye. V<
15 Jan. H. Strik, Acht, gem. I
Hilter by de nationaal-socialistische
stadenten.
»et Directorium van het Ball-Instituut ver
schafte Aneta een artikel van de hand van
dte‘(^r D.ekkerker*er, archivaris van
Instituut, over het gebeurde op Ball. Het
artikel bevat een reconstructie van het ge
tuurde aan de hand van de Aneta-telegram-
«aen, waaruit gebleken is, dat de aanvanke
lijke ongerustheid, die op Java heeft ge-
heerscht, gelukkig ten onrechte is geweest.
.wy ontleenen hieraan het volgende:
Van 2 Januari af hadden op Z.W. Ball ste
vige Westmoessons, rukwinden met feilen
regen, geheerseht, zoodat daar den 3en Ja
nuari bandjirs waren afgekomen, waardoor
hst isolatorenhulsje voor den zeekabel werd
veinteld. De telegrafische gemeenschap was
dus afgebroken. De wég naar Negara naar
het veer te Gillimanoek was voor autoés on
berijdbaar, omdat twee der (tydeiyke) houten
bruggen in dezen nieuwen weg het hadden
afgelegd tegen de bandjirs. De controleur-
asslstent-resident-tltulair F. A. n. Bulow,
te Negara, kon toch in het gebeurde geen
aanleiding vinden te pogen een prauw naar
Banjoewangi door dit kwade West-Moesson-
weer te zenden, alleen om op Java te laten
weten, dat het in Negara gebandjird had. De
ongerustheid op Java was de oorzaak, dat he?1
departement van Marine op den avond vaA;
Januari den mynenlegger „Krakatau” van:
Soerabaja naar Boeleleng liet vertrekken om
radio-communlcatie te verkrygen.
Het eiland Ball heeft den vorm van een
ruit met lange diagonaal O.-W. van 145 K M
en een korte N.-Z. van 75 K.M. Onder aan
de ruit hangt het hooge schiereüand Tafel
hoek in den vorm van een gesloten vuist met
naar het Noorden ultgestrekte duim-, een
heuvelrug op dit onvruchtbare tertiaire
schiereiland-, dat zoo scherp afsteekt tegen
de weelderige zwakhellende vlakte van Zuld-
Ball. Op den nagel van dien duim ligt de
Boegineesche kampong Benoea.
Trekt men nu een lyn over de westhelft
van Ball, van het vliegterrein Grogak aan de
Noordkust halverwege Boelèleng en de
uiterste westkust van Ball naar het Z. O.,
een lyn die de Zuidkust bereikt ter plaatse
waar het Sawahland van Tabanan eindigt,
4 km ten Z.O. van de straks te noemen Ba-
lian-rivler, dan snydt men juist het naar
Java gekeerde, by na onbewoonde Westen van
het overige, zwaar bevolkte Ball af. Of neen,
voor één stuk moeten we een uitzondering
maken: aan de Zuidkust, in het midden van
het afgesneden stuk ligt een klein volkryk
gebied, ongeveer 20 km lang en 5 km breed,
de kern van het vroegere rijk Djembrana.
Daar liggen heel dicht by elkaar de groote
dessa’s Mendaja, Djembrana (eens de hoofd
plaats), waarin de Boegineesche scheepvaar-
ders- en handelshoofdplaats Loloan bloe
diger nagedachtenis van 1808 Is opge
nomen.
Ih den Jongsten tyd
deze kern de nieuwe
waarwaar landhongerige Baliërs en Java
nen nog redelijke- of goede gronden vonden
om" zich een' erfeiyke bestaansbasis te ver
werven. Westwaarts stuiten zy daarby op
het In 1860 door t laatste vorstje van Djem
brana verkochte „landgoed" of bet ..parti
culiere laad" TJandikoesoemo, een brok wil-
dernls van 15.600 ha oppervlakte.
cad Slabih vernield. Nog 5)4 km
rij zien de groote yzeren brug
over de Jèh Fa^’an door het ziedende water
weggespoeld en den oever daar neerge
worpen.
Vier km verder is .de groote sawahvlakte
van Zuld-Ball berelkt' en wy hooren niet, dat
dfckr vernielingen vari beteekenls te coosta-
