van overzee
VAN EEN KONING, DIE VERLATEN WERD...
Naar het land
WILHELM II VAN WURTEMBERG
tweede blad
BLADZIJDE 1
Kersttijd in het Heilige Land
BINNENLANDSCH NIEUWS
II
Zwaben
DE OORZAKEN DER WERELD
CRISIS
CONTINGENTEERING VAN
VLEESCHINVOER GEVRAAGD
DE ZEEVISSCHERIJ IN
DECEMBER
Zachtmoedige omwenteling in
Lager vangstgemiddelde
Dr. FELIX ROTTEN
Driekoningen in de stad van David.
hem” Is.
Overproductie
De werkloosheid
Bethlehemsche vrouwen voor de Basiliek der geboorte
Beter
soort
FRANK VAN BERGEN.
1
ZUne Zaligheid Mgr. Luigi Barlasslna,
patriarch van Jerusalem
■kJ
XL
al
ia te
en
alleen
indhou-
Spr. becijfert, dat de werkloosheid op ge
middeld 10 pet. valt te stellen. De realiteit
Is dus dat de overige 90 pct. die 10 pet. op
een of andere wUze moeten onderhouden.
Vervolgens betoogt spr. dat het Youngplan
ral moeten worden gecorrigeerd en dat wel
licht de oorlogsschulden zullen moeten ge
schrapt; de militaire uitgaven zullen tot het
laagst mogelijke peil worden verlaagd, de In
voerrechten zullen behooren te verdwijnen
en de grenzen zullen een eenvoudig admini
stratief karakter behooren te dragen.
De z.g. koopkracht theorie vindt In spreker
geen voorstander; zij is foutief, en werkt bo
vendien de vermindering van de arbeidsge
legenheid in de hand.
Evenmin kan »’n beetje inflatie” helpen;
eenlgr
war'll
loopt van hem weg. Ook een vorm van om
wenteling. Een verachtelijke. Eenige heet
hoofden willen met hun roode vlag net
paleis binnendringen. Een forsche luitenant
verdedigt den Ingang. HU loopt een pak
slaag op en verliest een paar druppels bloed,
de eenige, die tijdens de Wurtemburgsche
revolutie zUn vergoten. Men had ze eerbie-
dlglijk dienen op te vangen en ze als curiosa
in een der talrUke staatsmusea van Stutt
gart moeten bijzetten." Dan was men in
stUl gebleven.
In het parlement zitten de vertegenwoor
digers der partijen, naar aard van stam en
wezen, bedaard en kort te onderhandelen.
Een Zwaab praat niet, doet. Tot provisor!
schen chef der regeerlng wordt aangewezen
Wilhelm Blos, een stille Kamergeleerde. O
neen, hU is geen revolutieheld, alleen een
revolutlebeschrUver. HU is theoretische mar
xist, vol zachtmoedige menschenliefde in het
bourgeoiselUk leven. Een socialistische vete
raan. De historicus van ’48. HU houdt voor
de brave lieden met wat flardige roode allu
res aan zUn voeten een belezen doorwrochte
rede over de fouten, die vroegere revoluties
hebben gemaakt en die zU nu netjes moeten
trachten te vermUden. O neen, hU wil alleen
maar raad geven, niet actief meedoen. HU
voelt zich te oud. ZUn levenswerk is vol
bracht. Het helpt hem alles niet. De roode
discipelen hebben momenteel niemand an
ders dan den vereerden meester. Hij moet.
En hU komt ook aan de spits, wordt staats
hoofd. Met (tact en niet zonder wijsheid
heeft hU eenlgen tUd geregeerd. Je hoorde
tUdens de opgewonden revolutlemaanden in
Duitschland haast nooit iets uit Zwaben. Een*
bewijs, dat het er rustig was. Er was geen
honger. H et had geen Spartacus. Hadden
Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg er ge
woond, ze waren lammeren geweest en had
den uit de hand gegeten! Eere aan Wilhelm
Blosl
Stuttgart is vroolUk, maakt moppen. Een
der beste: „Frtlher regierte blos Wilhelm
jetzt Wilhelm Blos". Dit was dan vrijwel
de eenige omwenteling, die de revolutie
bracht, die in dit land heelemaai geen revo
lutie was.
Maar met de kpreekwoordelUke „Schwtbi-
sche Treue nach Sagen und Sangen" was
het November 1918 al heel wankel gesteld.
bén. ziln aan
milllprti Chi
luwélijks goe-
Een goede
moeilijkheden.
gingen en met twee daarvoor bestemde be
kertjes van dit water dronken: naïveteit, die
teekenend mag heeten voor dit onverander-
baar-primitleve Oosten.
Voor den Ned. Bond tot verbetering van
economische toestanden (den vroegeren Bond
•ot bestrijding van de duurte) heeft in een
der -zalen van café-restaurant Bagatelle te
’a-Gravenhage dr A van Raalte uit Am
sterdam een voordracht gehouden over de
torzaken der wereldcrisis. Spreker die met
een .kort.woord van den voorzitter, den heer
Massa werd Ingeleld, wees erop, dat een van
de oorzaken >an dc wereldcrisis is, dat de
oorlog Vvan 1914—‘18 mlllioenen menschen
aan de productie heeft onttrokk -n terwUl
nA den orlog de naties zUn doorgegaan met
groote sommen te sesteden voor militaire
doeleinden. Ook and ‘re oorzaken, die niet
met den oorlog te maken hebbén, zf‘
te wijzen. Niet minder dan 400 mil jij
ncezen betrekken rinds jaren na^
deren meer uit Amerika en Europa terwUl
in EngeBch-Indlë ?00 mlllioen menschen
slechts een minimaal consumptlegebied heb
ben en in Rti’land verbruiken 100 millloen
ménschen slechts de helft van vroeger uit
het buitenland betrokken.
Tot de dieper liggende oorzaken behooren
de. Achteruitgang van het broodverbruik en
<le toeneming, -'ooral bU de arbeidersklasse,
van het vleeschverbryiE. welk laatste de Oos
tersche volkeren zien over het algemeen blU-
ven ontzeggen. Verder werkt de steeds groo-
tere verhooging van de invoerrechten in de
onderscheidene landen remmend op den al-
gemeenen economlschen gang van zaken.
Uit het rapport van de professoren Polak
cn Kaag is wel gebleken, dat den midden-
I stand geen schuld treft en dat de consumptie
ondanks de loonsverhooglngen het peil van
1914 nog niet weder heeft bereikt.
Productie en distributle^zullen steeds nood
zakelijk blijven, onafhankelijk van het kapl-
talistl'-che stelsel waaraan anderzUds de
schuld van de crisis werd gegeven of welk
ander stelsel ook.
De konlng wordt vergeten. De trouwe on
derdanen laten hem aan zUn lot over. HU
heeft niet meer te bevelen. Niemand bekowa-
mert zich meer om hem, den zoo geliefden
grijzen vader des vaderlands. Niet begrUpend
dwaalt de vorst door de stille, eenzame
zalen van het oude slot, weet niets meer
van den samenhang der dingen, is niet
meer, wordt niet meer georiënteerd. Twee
roode bewindsmannen ontfermen zich ten
slotte over hem. Wilhelm Blos schrUft voor
konlnklUken Wilhelm een vrijgeleide uit.
De twee gardisten brengen hem naar het
jachtslot Beberhausen. Afdanken als ko
nlng doet hU pas op 30 November. Geen
mensch dringt of dwingt. HU legt vrUwilllg
de kroon neer. De revolutlonnalre regeerlng
dankt hem in altereerbledigste woorden:
„stets edel und hilfrelch”.
De nieuwe regeerlng heeft alleen in de
woelige Spartacusdagen van Januari 1919
een aanvalletje van links af te slaan. Een
paar dagen vertoeft zU in het kasteelachtige,
goedversterkte hoofdstation der hoofdstad.
Het is maar «en episodetje. De rust keert
bijna dadelUk weerom. Een vreedzame na
tionale vergadering geeft het landje ben
grondwet.
De Saksische Konlng had ,jBang- und
Klanglos" zUn rechten prijsgegeven. Net als
de konlng van Pruisen. Voor zichzelf en heel
hun huis. De Wurtemberger deed het niet,
evenmin als de Wittelsbacher van Beieren.
Konlng Willem II stierf drie jaren na de
revolutie. ZUn zoon Albrecht, hertog van
Wurtemberg is, evenals Rupprecht van Beie
ren, pretendent naar den troon zijner va
deren.
De oude Konlng stierf eenzaam. HU heeft
veel geleden onder de houding van zUn
.spreekwoordelük trouwe" Zwaben, vooral
onder het gedrag van z(jn boven alles ge
liefde Stuttgarters. HU strafte hen waardig
na zUn dood. Als zUn laatsten wil bepaalde
hu, dat het transport van zUn lUk uit bet
jachtslot Bebershausen naar het koningsgraf
in Ludwigsburg niet mocht geschieden over
en door zUn voormalige residentie Stuttgart.
Het KonlnklUk Nederlandsch Landbouw
Comité heeft het volgende telegram aan den
Minister van Arbeid, Handel en NUverheid
gericht:
.In verband met talrijke verzoeken onzer
organisaties inzake spoedige hulp aan de
in nood ve.keerende veehoudersbedrUven.
verzoeken wU Uwe Excellentie onverwUM tot
contingenteering invoer vleesch over te
gaan
Nog kort geleden Is het rijke oude slot in
de hoofd- en residentiestad van het voor
malige Zwaabsche Koninkrijk Wurtemberg,
het kleinste der vroegere vier Dultsche Ko
ninkrijken, het oude historische paleis gpn
hertog Eberhardt met den baard in Stutt
gart door het vernielende vuur geteisterd.
Ware deze brand uitgebroken in November
1918 ten tUde der omwenteling, dan zou men
hem wellich’ op het conto der revolutloti-
nairen hebben geplaatst en daarmede een
geschledvervalschlng hebben gepleegd, want
het zou nooit in de koppen der Zwaben, de
trouwhartige mannen met de goedmoedige
lange baarden, zUn opgekomen om het slot
van hun goeden Konlng te vernielen. De
brand zou ook dan, evenals nu, aan een
noodlottig toéval te wijten zUn geweest. Vol
gens de oudste „Sagen en Sangen” zUn de
Zwaben het trouwste volk ter aarde.
Het Koningshuis van Wurtemberg war in
«Un gedragingen en opvattingen democra
tisch en vol eenvoud. Het wa< sells met vrij
van karigheid bU het gierige af. De be
roemde impressario, onze landgenoot Schür-
mann, verhaalt In zUn memoires, dat, toen
hU eenmaal Caruso naar Stuttgart bracht,
het hof een vrije loge (de prUzen waren
enorm duur) liet aanvragen. Onze oolUke
landgenoot, die zich aan deze weinig ko
ninklijke houding wat ergerde, ging wel op
het verzoek in, maar gaf in dezelfde loge
een koefnoentje (vrükcartje) aan een on-
metelijk dikken kastelein uit de residentie.
De Konlng zwam, fronste konlnklUk de
wenkbrauwen, koos echter eieren (hier de
loge) voor zijn onbetaald geld en bleef.
Dit is een typeerend staaltje van den geest,
die in vredestUd in het Koningshuis
heerschte.
°ok voor Wurtemberg brak in November
W18 dt md der omwenteling aan. ZU kwam
Kerstnacht in de Davldstad verheerUjkten
tot iets wonderbaarlUks, waarvan mU de her
innering wel nooit meer ontgaat 1 Was het
dien nacht niet, alsof het Kindje werkelijk
opnieuw ging geboren worden? Maar hoe
kan ik u duidelUk maken, hoe het was?
De maan was vol. en Bethlehem hing
de nacht, vol sterren. Maar het was geen
nacht als bU ons, donker en zwaar van duis
ternis. Die nachthemel was blauw, als met
licht doorschenen; en de glans der volle maan
doofde daarin de sterren niet. Het waren de
zelfde sterrenbeelden, die ook over Nederland
geklonken staan aar) den nachthemel: de
Groote Beer, de Waag, Orion.... Maar hun
sterren brandden feller; zU fonkelen met
meer glans; zij zUn lulsterrijker.
Onder dien blauwen hemel, blauw als sa
tijn, mrt al zUn gulden sterren beslagen, lag
Bethlehem, blank, wonderbaarlUk blank, In
een boog gebouwd, op den berg gestapeld met
sl zijn witte, strak omlUnde hulzen, waarin
de nachtelUke lichten fonkelden. En sooals
bet daar, tooverachtig en wit beschenen, in
boogvorm gebouwd «n den bergrug, gespreid
stond, was het alsof 't er lag met open ar
men: met beide armen den open hemel toe-
gewend, naar het oosten toe, waar de maan
stond boven de bergen van Noab. En met zUn
pinkelende lichtjes lag het er, als waren ster-
rea in zijn witten schoot geregend.
Het was er stil, en toch zoo luid van al
lerlei geruchten. Door den zwUgenden nacht
relden de auto's van Jerusalem aan, die
coor vreemdelingen brachten voor de
plechtigheden. Hun lichten fonkelden
stralenbundels flitsten over de verre wegen.
Honden blaften cm de ongewone luidruchtig
heid. en het gegons der feestelUke menigte, in
de drukke hoofdstraat, was van verre hoor
baar. Maar ging men éven verder, buiten de
stad, langs den bergrand, waar vergeten hul
zen hun witte stippeling den boog der
bergstad voortzetten, als verbrokkelend tus-
■chen de openheid van hun leege wintertui
nen en het wilde rotsgesteente, dan hoorde
men boven alle geluld, dat nu van verder
Maannacht te Bethlehem kwam, toch vooral de stilte, vooral het mys
terieuze van den diepen, blauwen, wUd door
fonkelden, maanlichthelderen hemel. En wat
als sprookjesachtig om ons heen stond, wit in
de blankheid van het licht, verhelderd in de
maanklaarte, als was het Alles, veld en
weg en woningen, stad en berg, gebeeld
houwd uit wit marmer, werd bU het zwijgen
van den blauwen nacht, zooals die over de
bergen van Noab leunde en de pateen der
maan omhoog hief tegen den besterden
hemel, nóg wonderbaarlUker.
Dit was een heilige nacht, zooals ik hem
nog nooit beleefde. WU waagden het niet W
fluisteren, hielden den adem In en smoorden
het geluld onzer schreden. De nachtwind, die
cjoor de overzilverde olijven gibed, bracht een
geheimzinnige boodschap over, en daarbU
was het als fluisterde de wereld ..Emmanuel
Het was weer leder oogenbllk, alsof de state
zou openbloeien in louter Engelenzang. Het
rulschen van een vlucht van Engelen zou
mU niet verbaasd hebben. Het was een nacht
waarin men wonderen verwachtte, waar
in wonderen niet bevreemden konden. De
hemelglans lag als een wUdlng op het witte
Bethlehem....
Zóó moet de nacht geweest zUn, waarin de
Zoon des Menschen werd geboren en verkon
digd. Glorie in den hooge....
rtgen waren stoelen gereserveerd vlak achter
de Communiebank. En het was een heele op
schudding toen die stoet binnenkwam, die
elf mogendheden vertegenwoordigde bU de
Kribbe.
Het tweede moment was de aanhef van bet
„Gloria”. Torn vingen de klokken aan te lui
dende altaarschellen rinkelden als bU het
Gloria op Paasch-Zaterdag. Maar op hetzelf
de oogenbllk schoot boven het altaar, tegen
het gewelf dsr kerk gehangen, de groote ster
in vlam, die het symbool is van het Kerst
feest, een ster met zes punten, bezet met
electrlschfr peertjes. En alle oogen keken om
hoog;. de vrouwen van Bethlehem die er
waren in haar feestelUke, met rood bestlkte
gewaden en de hooge huiven, waarvan de
witte sluiers neerhangen, en haar mannen,
bruingebronsd en zwartharig, herders als
hun voorzaten van vóór twee eeuwen, de ge
lukkige getuigen van het ontzaglUke won
der.
Het derde groote moment der lange plech
tigheid was de slotprocessie die zich bU den
aanhef van het Te Deum in beweging zette.
Daarin gingen alle seminaristen mee, die van
Jerusalem gekomen waren, met de hoogste
kerkelUke waardigheldsbekleeders; alle pries
ters en monniken die de diensten hadden bü-
gewoond; dan de consuls der vreemde lan
den met hun schitterend uitgedoste pedellen.
Eindelijk de asslsteerende geestelijkheid, met
de wit-satUnen koorkappen, waarop het
Kerstkindje was geborduurd. En allen droegen
brandende kaarsen. Toen kwam de patriarch,
omhangen met den gouden mantel, omgeven
door de dragers van zUn staf en mijter. Maar
zijne zaligheld zelf, bevend en oud, eerbied
waardig met den langen, witten baard, droeg
in zijn handen het Kindje, blond en rozig,
bestemd voor de Kribbe.
ZU droegen het aldus, en geleidden het, ter
wijl het orgel dreunde en de klokken daver
den, door de Franciskaansche Kerk, dan door
de gangen van het klooster, dan dwars door
de Grleksch-orthodoxe kerk, om dAAr in de
krypte af te dalen, die „de Grot van Bethle
hem" Is.
Hier werd het Kindje neergélegd op de gou
den ster, die de plek aanduldt, waar Jezus
werd geboren. Maar dan werd het weer opge
nomen en gedragen naar de tweede grotkapel, gebruik waardoor het voor ons nagenoeg on-
d.l. de plaats waar Maria Haar Zoon zou
hebben neergelegd In de kribbe der dieren, dat wU
Daar rust het Kerstkindje van Bethlehem tot
Driekoningendag.
En nu op Driekoningendag heeft een der-
gelUke plechtigheid plaats om twee uur
's middags. Weer is er dan de patriarch van
Jerusalem, en weer zUn er de consuls der
vreemde mogendheden en talrijke priesters.
Maar nu is het Kerstkindje verdwenen uit de
Geboortegrot: nu draagt de patriarch er een
beeld heen van den kleinen Jezusknaap, geze
ten op een gouden troontje. En wanneer de
witgebaarde grijsaard met den gouden koor-
mantel daarvoor knielt en het wierookvat
houdt opgeheven, is het alsof een der WUren
uil het Oosten weerom, als In de dagen van
Herodes, den nieuwgeboren Konlng der Jo
den zUn geschenken bood.
oomes vertrouwden dien konlnklUken sin
jeur dan ook maar uiterst «matig en door
snuffelden zelfs de konlngsbrleven, die ge
richt waren aan mm of meer links staande
cultuurorganisaties. Niet alleen de gewone
onderdaan-sterveling, maar zelfs het ge
kroonde hoofd stond dus onder censuur van
het niets en niemand ontziende militarisme.
Op het oogenbllk zelf dat de revolutie in
Wurtemberg haar, op niets lUkend op een
Medusakop, hoofd verheft, wil de Konlng
heel gemoedelUk een nationale vergadering
bUeenroeper. HU schenkt zUn trouwe volk
we, wa laat, maar dat is een hebbelijk
heid van alle Konlngen door de heele ge
schiedenis heen, en daarom altUd te laat!
algemeen gelUk Kiesrecht voor mannen en
vrouwen.
Méea -kodden de zacht- en edelaardige
Zwablsche, langgebaarde soclaal-democraten
met de fluweelen handjes met ge;u moge
lijkheid meer beloven en schenken. Meer
wilden ze ook eigenlUk niet hebben. Want
in dit Idyllisch landje was radicalisme een
vreemde exotische plant, die niet gedijde,
en klassebewustzijn was in dit gezegende
koninkrijkje met slerlUke bergen en lan
douwen, met steden als oude kabinetsstukjes,
vol wetenschap en kunst, vol wUn en lever-
knöt^els, schier onbekend, omdat het niet
noodlg was.
Revolutie was er ook niet noodlg. Maar
„Ordnung muss sein". Dat was nu eenmaal
de noogste levenswUsheid van alle Dult-
schers En was het bUgevolg wel in orde,
dat, als alle Duitsche vorsten van hun tro
nen verdwenen, Wilhelm, de Wurtemberger,
alleen op den zUne bleef zetelen? Neen, im-
mersIDe Zwaben zaten echt met hem ver
legen Wat te doen?
De. goede Zwaabsche soclaal-democraten
wilden intusschen met een paar roode lap
pen aan de bestaande overheden en vooral
aan zich zelf als ze het niet met eigen
oogen zagen geloofden ze het zelf niet!
het bewUs leveren, dat er een breuke was
ontstaan in de politieke ontwikkeling van
Duitschland. Niemand kreeg het in zUn
hoofd om op 9 November hun vreedzame
demonstratiegeneugten te storen. Eenige
verstaanbaar" wordt. Er is maar één wooro.
daarbij duidelUk opvangen: .KiTte
elelson”. Door dit „Kyrie”, in onze LatUnsche
liturgie opgenomen, wordt dan Ook een bend
gelegd tusschen den Roomschen ritus en het
Oosten.
Maar ditzelfde klagende .Kyrie" beheerscht
bUna de geheele plechtigheid. Het komt er tal-
looze malen terug, en besluit er telkens aller
lei aanroepingen. Eén keer hoorde ik ook een
.AUelouïa.” Maar de jubelende gplfslag van
ons Roomsche Gloria en de npjjirtlge geest
drift van een steigerend prfdo ontbreken
hier. Ook de hemelsche verrukkingen van e-m
Sanctus dat alle knieën doet buigen, waarbij
de Serafs hun gelaat met de vleugelen als
met een sluier dekkens
Het doet alles aan als een boéletfïenst en
een droeve rpuwplechtigheld. ondanjt* de
schitterende 'roodzUden gewaden^^dïé voor
diakens en dienaars dezelfde zUn. Zóó moe
ten de christenen gebéden hebben in de eer
ste tUden. toen 4e Kerk nog in haar lijdens
periode verkeerde en smachtte in de duister
nis der Catacomben. Deze liturgie heeft sinds
dien tUd geen ontwikkeling gekend. ZU is ap
de eerste trede stil blUven staan. Yrtëmn
klinkt op een gegeven oogenbllk dan ook het
woord van den officiant tot de Catechumenen
„verwUdert u van hier, verwUdert u”. Het is
alles onveranderd gebleven In Oostersche ver
starring, zonder leven en door geen drama
tisch rhythme gestuwd; en zeker doet het
vreemd aan te vernemen, dat deze liturgie
het bij de Oosterlingen wint van de onze, de
Roomsche, die openbloeit ais een dramatisch
gedicht
Er is een mooi moment in deze Mis der
Grieken, en wel ditwanneer vóór de offeran
de de priesters en accolyten naar de sacristie
gaan en vandaar terugkeeren, processletrek-*
kend door de kerk, met het brood en den wün
die geconsacreerd zullen worden, en als de of
feraar daarbU den kelk hoog «opgeheven houdt.
terwUl hU door de rijen der geloovigen
schrijdt. Dan is de aandacht gewekt en de
gedachten concentreeren zich op het altaar
Na de H. Mis werd een draagaltaar in het
koor gebracht en hierop werd water gewijd
ter eere van Sint Jan en ter gedachtenis van
Christus’ doopsel. Het was wonderlijk, hoe
alle aanwezenden daarna naar het koor op-
Nu is het koud en guur en grillig. Het re
gent, regent En Bethlehem mist den glans
dier schoone, gouden Kerstmisdagen. Maar
ook zUn de Driekonlngenplschtlgheden er niet
fantastisch als in den gebrnedUden nacht,
toen zU om half elf aanvingen en tot half
twee In den morgen duurden. Pontificale mis
met eindelooze koorgezangen.
Die plechtigheid had drie gewichtige mo
menten. Het eerste was, tegen het begin der
eigenlUke mis, het binnentreden van de con
suls der katholieke mogendheden, in Jerusa
lem gevestigd. Door dienaars waren zU voor
afgegaan; ik had dezen graag ook pedellen ge
noemd, zooals ze daar aanstapten, in antie
ke gewaden, rood en blauw, met gouden tres
sen beladen, met kromzwaarden en zware sta
ven met zilveren knop. De staven botsten te
gen den steenen vloer bU eiken stap dien zU
deden. Daarachter kwamen de consuls-gene-
raal, alsof het gezanten waren, in ambtsge
waad, met goud op hun statlejassen en alle
ordelinten op de borst; hen volgden de secre
tarissen en medewerkers, hun datnes en fami
lieleden. Voor de hooge heeren stonden bld-
stoelen opgesteld, cvertrokken met rood laken,
belegd met fluweelen kussens. Voor al de ove-
Russophielen, bolsjewisten, zaten nog vast
in de veste Tübingen. Ze waren uit de
Daimlerwcrken. De brave omwcntelaars van
9 November zagen ze 'ook liever niet en
lieten ze waar ze waren. Dat was solleder
en ook ongevaarlUker. Soldaten en arbei
ders zingen dus vreedzaam de mooie oude
vrUheldsliederen van hun vaderland. ZU
zUn onbewapend. De stad zet de vriende-
lUke heuvels, die de beneden- en boven
stad omkransen, in gulden licht. Tuinen
en villa’s glanzen in zonnegloed. De jeugd
zingt uitgelaten haar pret uit. Het is pre
cies het wUnfeest van lederen herfst. Het
lUkt niet op oproer. Maar de zwaarbebaar-
de leiders kUken met een zeker onbeha
gen naar den konlnklUken standaard op
het paleis. Die is niet in overeenstemming
met de waardigheid der revolutie. ZU laten
den .Alten Herrn” beleefd en onderdanig
verzoeken zUn standaard met de zegepra
lende roode vlag der revolutie te verwisse
len. Dit nu ging den ouden heer en koning.
die tot nu toe alles had goedgevonden,
boven de schreef en hU weigerde. Kon men
dat dan ook van hem verwachten? Moest
hU als meer dan zeventigjarige nog „um-
lernen”? Zat hU reeds niet een meer dan
langen menschenleeftUd op zUn troon?
Maar de gevolgen van die houding wa
ren zuur en wrang. De dappere, pas be-
cedigde ministers, eendagsvliegen in den
werkelUken zin van het woord, trekken zich
direct terug. Ook de hovelingen, de hof
charges, de tafelschuimers en schransers
zijn op slag verdwenen. Net als in Prutsen
en andere Dultsche landen zUn ze plots
weg, weggekropen in alle vindbare muizen
gaten. ëoolt heeft een adel zich verachte
lijker gedragen dan de Dultsche in 1918
deze adel, die in den mond overstroomde
van trouw, die leven en bloed en woord
veil had voor het „angestammte Herrschers-
haus” van Gods genade, voor den aller-
genadlgsten konlng en heer en bU het eer
ste vermeende gevaar het stof van al dat
edels en verhevens van de voeten stool
en aan den haal ging, om, vol van dezelf
de gezwollen woorden, terug te keeren in
hun sloten en kasteelen. toen de lucht weer
blauw was en de OostenrUksche behanger
en huisschilder Dolf Hitler een grooten bek
begon op te zeten.
De konlng is alleen, hU wordt eenvoudig
verlaten, leterlyk in den steek gelaten. Men
dan o<*, ja zU kwam eenvoudig, zonder
eenlg incident, zonder een zweem van sen
satie in haar sleep, zU kwam enkel en al
leen ais gevolg der nieuwe oriënteering in
Duitschland, zonder dewelke zU heelemaai
niet zou zUn gekomen, maar automatisch
zou zUn weggebleven.
dan In bovenstaanden opzettelUk
saaien en langademlgen zin kan men de
Wurtembergsche revolutie niet karakterl-
seeren.
Nog op den achtsten November 1918
de Konlng van Beleren, zUn buurman, had
al een paar dagen tevoren de bjenen geno
men. welk voorbeeld den dag daarna do-
keizer niet zonder succes zou volgen be
riep Koning Wilhelm II een parlementaire
regeerlng, die hU voornemens was op den
negenden <den historischen dag van Spa!,
te beëedigen.
Het oude Wurtemberg had al lang grond-
wettelUke tradities. De regeerende Koning
was er
tje democratische
Morgen te het Driekoningen, en mUn eerste
«Ian was: naar Bethlehem te gaan, weer-
gn naar Bethlehem voor de plechtigheden
ger Geboortekerk.
Maar ik zal wel n 1 e k gaan. Het regent en
waalt. Het te koutj^ geworden. Zonder den
gonneschUn tan Kerstmis zal Bethlehem nu
wel Uroef en grauw en treurig wezen. De
plechtigheden zelf zUn er als in den Kerst
nacht. Maar de nacht zal er nu zonder glorie
en schoonheid zUn. De maan is in haar laat-
ete kwartier getreden. De laatste nachten wa
ren rauw en guur. Hoe zou Ik er mU nü met
weemoed de stemmingen herinneren, die den
De afdeeling Vlsecherijen van het Depar
tement van Binnenlandsche Zaken en
Landbouw deelt het volgende mede omtrent
de zeevisscherU in de maand December
1931, waarbU de tusschen haakjes geplaat
ste cUfers betrekking hebben op de maand
December 1930,<
Aan de zeevisscherU namen deel 573 (817)
vaartuigen.
Door de Nederlandsche en vreemde vaar
tuigen werd, volgens voorlooplge opgaven,
hier te lande aangevoerd 14 525.825 K.G.
(11.283 425 K G.) vlsch met een waarde van
1.582925 3.212 500),
In bedrijf waren 108 (188) stoomtrawlers,
waarvan er geen (1) uitsluitend en geen
(18) gedeeltelijk in Engeland marktten.
Onze stoomtrawlers voerden hier te lande
in 284 438) reizen 2 342.750 KG. (4.180550
K.G Noordzeevlsch aan, opbrengende
598.885 982.200). De gemiddelde vangst
en besomming per reisdag van deze stoom
trawlers bedroeg respectievelUk 907 K.G.
(1072 K.G.) en 331 253).
Het lagere vangstgemiddelde werd voor
namelijk veroorzaakt door de geringere
vangst van kleine schelvisch. De gemid
delde vlschprijzen waren iets hooger dan in
December 1930, doch de geldelUke uitkom
sten waren door de kleinere vangst lager.
De besommingen der stoomtrawlers waren
over het algemeen onbevredigend.
Teruggaande tot een der oopaken van de
crisis constateert spr., dat er aanmerkelUk
veel meer te geproduceerd dan er kon worden
geconsumeerd De kapitalisten van Amerika
en Europa hebben aan de volkeren van Azië
geleerd hoe zij hun productiviteit kunnen
veriioogen; nog eenmaal hebben zij ervan
geprofiteerd door de levering van een groot
aantal machines.
De werkloosheid heeft door allerlei oorza
ken een enormen omvang verkregen; zU
dreigt permanent te worden tenzU zich een
tegenwicht doet gelden.
Machine en rationalisatie zullen in steeds
verdere mate toenemen; zij hebben tenslotte
aan de menschheid telkens nieuwe moge-
lUkheden verschaft. Veertig jaren geleden
wist men nog niet van telefoon gramafoon,
bioscoop, amateurfotografie, radio, automb-
bielen. vliegmachines, vulpenhouders, schrijf
machines. rekenapparaten, tondeuzes. scheer-
apparaten, electrisch licht, electrlsche mo
toren en verwarmlngstnstallatles, om maar
enkele voorbeelden te noemen.
Een Grleksch-Katholieke Hoogmis.
In plaats van naar Bethlehem te gaan op
den dag van Driekoningen, heb ik hier in Je
rusalem de plechtigheden bUgewoond in het
S. Annaklooster, waar o.a. ook twee Holland-
sche Paters zUn. Hier had een H. Mis plaats
naar den Grlekschen ritus, Grieksch-Ka-
tholiek aldus: een hoogmis met vierstemmige
gezangen.
Het te een der vele aspecten van de Heilige
Stad, dat God er vereerd wordt door zóó
veel verschillende kerken, en de Naam des
Heeren geprezen door alle tongen en in alle
talen der naties en vcékeren, die gelooven in
ZUn Godheid. En niet de Christenen alleen,
maar ook de Mab.omedanen vereeren den
Heiland, zU het dan ook niet in gelijkge
stemdheid met ons. voor wie Christus de
Eeuwige Zoon des Vaders te. maar als
profeet en uitverkorene naast Mahomed.
Het eigenaardige nu der Grieksch-Katho-
lleke Kerk op dezen dag te wel, dat zU n 1 e t
de aanbidding der konlngen herdenkt die den
God-Mensch zochten in Slon en Hem uit het
verre Oosten hun gaven brachten, maar
den Doop van Christus in de Jordaan. door
ZUn Voorlooper Johannes den Boetgezant.
Verwacht nu niet,- dat ik u over Oostersche
liturgie en de vreemde riten dezer ons haast
onbekende kerken zal spreken. Grijze wijzen
hebben er dikke boeken over geschreven
die men in geen tien dagen tUds doorl est
Maar is het niet geoorloo.d om er, over
een Mis als deze. ook zonder kennis van
raken, een indruk van weer te geven? En de
eerste indrulcjs-rilan zeker wel deze, dat het
u gegaan «etfzUn als mij. toen Ik na afloou
vrosg: „heb Ik nu wel degelijk aan mUn Zon-
dagsverpllchting voldaan? Want deze Drie
koningendag te voor het Oosten een geboden
Zondag; en dit officie te zoo vreemd, zoo
ver van onze opvattingen verwijderd.
Het deed mU alles zoo heel wel denken aan
de orthodoxen, waarvan ik verleden jaar de
riten zag In Joegoslavië pn^Orlekenland De
Ikonen aan we^rtrijde»'van het altaar herin
nerden genoeg aan hun ikonoetasis, den r.g.
beeldenwand, die het heiligdom voor de blik
ken der geloovigen verbergt. De tekst der ge
zangen te afwisselend Arabisch én Oriekoch,
en dit laatste uitgesproken naar het moderne
men heeft dit middel, eenmaal toetepeet.
niet meer In de hand en men komt er hoe
lancer hce meer mee achteruit. e
Voor wanhoop en défaitisme Inzake de
oplossing van de wereldcrisis bestaat
volgens spr., geen aanleiding, veeleer is
er reden om te verwachten, dat over een
drietal jaren de economische crisis ge
heel tot het verleden zal behooren.
Uit de vergadering werd het middel
van „’n beetje inflatie” door een der
aanwezigen zoo kwaad nog niet geacht,
omdat het rechter werkt dan loonsver
laging Van andere zUde werd gewaar
schuwd tegen vergrooting der werkloosheid
doo. vermindering van het aantal ambte
naren, terwUl 'ok de vermindering van
hét militair contingent weer nieuwe
moeilijkheden zou scheppen. Het middel
van loonsverlaging In de productieve be
drijven ondervend evenzeer bestrijding, om
dat deze arbeiders dan In ongunstige verhou
ding tot bUv. het g?meentewerklledenpereo-
neel komen te staan.
Dr. Van Raalte de sprekers beantwoor
dend. zeide, dat inflatie slechts lp schUn.
en dan nog slechts zeer tUdelUk
opleving kan brengen; het middel
verder kapitaalvernletlgend
Noodlg te een sluitend budget; dtt kan
niet anders dan door vermindering van uit
gaven worden verkregen. Er z{jn in ons
land veel te veel ambtenaren. Spr. wil vol
strekt niet, dat het teveel op straat wordt
gezet, maar men kan hen op wachtgeld
stellen; dit geldt ook voor de militairen in
de hoogere rangen, die door vermindering
van het contingent overbodig zouden wor
den.
De loonsverlaging werd door spr. niet als
algemeen middel aanbevolen, doch
als facultatief middel voor de instai
ding van bepaalde bedrijven, die anders en
door andere midelen den concurrentiestrijd
niet zouden kunnen volhouden.
oplossing van de huidige
kan slechts langs Inter
nationalen weg worden verkregen.
olie. Deze
gezalfd met meer dan één druppel-
KonlnklUke
Wilhelm II was een gezworen civilist, een
burgerkoning met een paraplu als
wUlen Louis Philippe van den tak van Or
leans uit den huize Bourbon. HU was dus
absoluut geen pendant, maar een tegenst.uk
van den keizerlUken Wilhelm U. TUdens
den oorlog had hU zelfs den moed, om de
„Friedensgesellschaft" te ondersteunen en
was daarom een hevige doorn in het oog
van het commando-generaal, van het na
tionalisme en van de blaaskakerige Vader
lands part IJ. dit toenmaals werd voorgezeten
door den poetsenbakker der toekomst, Herr
Kapp. De oude heer maakte er nooit heel
uit, dat hu verduveld het land had aan den
oorlog, ja nem verfoeide en haatte, en daar
om étaleerde hU ongegeneerd zUne pacifis
tische neigingen ZUd eigen hooge militaire
