ft
•NAAR HET LAND VAN OVERZEE
BLIKSEM BIJ HELDEREN HEMEL
koning Ludwig III van Beieren
PUROL
HET RE VOLUTIE*D R AM A IN MÜNCHEN
J
'’’■•■■fa
I
TWEEDE BLAD
BLADZIJDE i
VRIJDAG 29 JANUARI 1932
BS
t
I
SER-
De
VOETBAL
LUCHTVAART
DE POSTVLUCHTEN
I
FRANK VAN BERGEN
Nieuwe stroomingen in het
land van den Biibel
VOORLOOPIG
NEDERLANDSCH ELFTAL
PAJ FSTINR POSTS. TELEGRAPHS A TELEPHONES.
jóa—ü l5Z^>
(*to -nyrwTD vo fwbnm r|”o5nn tkti
M
I
- 1
b
i
„Valk”
•- W
-1st <L. ie talige Jerusalem
IT
De andere talen.
I
mir
en landde te 14.40 uur te Bagdad.
DR. FELIX RUITEN
l
Reclame- en krantenborden In de Joodsche stad Tel Avtv.
De „Leeuwerik” vertrokken
▼oor
I
Ludwig III ran Beieren.
losgelaten
I
9
9
.1
>r
te Calcutta
vv
Falesflaa la eea drietaHg land. Offieieele mededeeUngen geschieden In het Engelsch,
Arabisch en Hebreeuwsch!
ristisch.
aooala
Auer poogt de
Het
Ruwe Huid
Ruwe Handen
Ruwe Lippen
Gistermorgen vertrok het K. L. M.-vlieg-
tuig de „Leeuwerik" om 8-30 uui '/an Schip-
!"*B—S—SSS
Doos 30 cent
Bij Apoth. en Drog.
aW»^ealh.-.'jLi- i
fde meester, die
:unen. wist er ook
gebxisdreun hoor
net ghetto. Dat die taai
t kon wezen van een
leek veeleer een hersenschim
een ontwijding ztjn. haar In den
te gebruiken I
Maar InLltthauen was een man geboren,
die het vast geloofde, en aan dit stellig ge
loof zUn leven wijdde: „un miracle quotl-
dien de misère et d’enthousiasme" hebben de
trokken en c~ -
Vandaar vertrok het toestel om 11.33
landde om 15.48 te Calcutta.
Voor den wedstrijd tegen Reading
De Keuze-commissie van den K.N.V.R.
heeft het voorloopig Nederlandsen elftal sa
mengesteld, dat op Woensdag 3 Februari op
bet Bpartateireln te Rotterdam sal spelen
tegen de Engelsche prof-club Reading, aan
vang 3 uur.
De samenstelling luidt als volgt:
Doel: Van der Meulen (HFC); achter: We
ber (ADO), van Run <P8V>; midden: Paauwe
Sr. (FeUenoord), Andriessen (Ajax>, Koola
(NAC); voor: Wels (Unites), Adam (HVV).
Lagendaal (Xerxes,) Mol (KFC), van Nellen
(DHC).
Reserves: OdUk (De Hollandlaan), Lelie
veld (WC), Oraumans (NAC), V. d. Broek
(PSV).
;.JR
Luitenant Massie en »Un echtgenoete. twee
bekende figuren alt het proces Inzake «ten
moord uit wraak op den aanvaller van mevr.
Massie In Honoltf o. Zooals bekend had desa
geschiedenis In Honolulu dusdanige ongere
geldheden ten gevolge, dat de staat van
beleg moest w«rden afgekondigd.
De tweede taal?.... Misschien verwacht
ge dat dit het Turksch is? Maar het
Turksch is bet n 1 e t. En toch was Turkije
hier eeuwen lang de baas. Het Arabische
Syrië was een provincie van bet Turksche
Rijk. Mahomedanen bier, en Mahomedanen
dkAr. Maar de Turken deden niets voor dese
streken. Het waren wingewesten voor ben.
Z|j haalden er uit. wat er van te halen was
en bekommerden zich om niets anders
Daarom dan ook. dat deze volkeren zich
aan Frankrijk vastklampten. ZIJ kenden de
Turksche geloofsbroeders alleen als onder
drukkers. En heel de Turksche invloed in
dese landen was als een olievlek op water.
Met een lepel schept men er die af. WU.
Westerlingen, worden altUd misleid door
twee dingen, nj. door de Halve Maan en
de tea. Wanneer we die teekens zien, spre
ken we ean Turkije. Maar dit te totaal
valsch. De Halve Maan wijst op het Mo-
hamedanteme. en dit la een religieus begrip.
veel wijder dan het engere, louter natio
nale begrip Turkendom. Grleksch-orthodoxe
Slaviërs zoowel als roomsche rslsstllllanen
dragen zonder onderscheid de fes. die thans
te Constantinopel verboden te. Het is een
hoofddeksel, en geen symbool.
Zoodra de Turksche vlag van Jerusalem
verdwenen was en de Engelschen zegevie
rend de Heilige Stad waren binnengetrok
ken, op Turken en Dultschers veroverd,
bleek deze stad een zuiver Arabische te
zUn. De leidende geslachten die er wonen,
de sjouwers en bedelaars die haar straten
bevolken, de effendi’s, de grondbezitters van
bet land, en de fellahs, die er den arbeid
verrichten, evengoed als de Bedoelnen, die
in vrijheid door de woestijn zwerven, spre
ken Arabisch der Arabische zandvlakten van
de afstammelingen van Hagar's zoon. Ismaël,
dat zij verspreid hebben over Tunis en Al
giers. en overgebracht van Marokko naar
Spanje, dat onder Frederlk II werd ge
sproken aan diens bof te Palermo, en ge
schreven -langs de stralende wanden van
het Alhambra, het beroemde Moorenpalete,
dat als een kroon op den heuvel ligt boven
Granada. Arabisch, de taal van den Koran
en de taal van den Islam, van de zonen van
Mahomed is de tweede officieel erkende taal
van Jerusalem.
En de derde? De derde levende taal te
er het Hebreeuwsch.
Te Wilna, in Litthauen, heb ik. twee jaar
geleden, ook opschriften en kranten in het
Hebreeuwsch gezien. Of ik er te Krakau in
Polen zag. weet ik zoo precies niet meer.
Men ziet ook wel Hebreeuwsche woorden op
uithangborden in Amsterdam. Maar dat
deze taal, die van de hetllge boeken der
Joden, ergens ter wereld een levende is,
was mij nieuw. 1
Ben doode taal die herleefde.
Het antwoord ligt voor de band in Mn
benaming: het Slonlsme.
Ik zal u hier geen geschiedenis verbalen
van. deze beweging, die de Joden der heele
wereld gewezen heeft op Palestina, als op
hun eigenlijk vaderland. Een veertig japen
geleden vluchtten eenlge families van Rus
sische Joden hierheen, uitgeweken tengevolge
der pogroms, die gevolgd waren op den
moord van Alexander TI; zjj werden weldra
door anderen gevolgd. Toen deze eerste ne
derzettingen dreigden onder te gaam^zM*
bet Edmond de Rothschild, die richztfët lot
van deze ballingen aantrok, grojj< voor ben
kocht en hun een draaglUk bestaan ver
schafte In het land van den Bijbel. Niet
vóór 1895 werd dan Herzl, een Jood uit
Boedapest, correspondent van een Weenscb
Had te Parijs, opgemerkt. HU zou de Mes
sias zUn van het Slonlsme. HU vond geloof
bU «Un geloofsgenooten in de heele wereld,
met uitzondering van de rabbi’s van Jerusa
lem. die bU den Klaagmuur sindsdien bun
gejammer verdubbelden thans over dezen
nieuwlichter, die Blon wilde herstellen met
bet evangelie van Karl Marx onder den
arm. Maar In 1917 was de Slonlstlsche be
weging zóóver gevorderd, dat zU baar vruch
ten kon plukken van de drie congressen van
Te Marseille
De ..Leeuwerik” Is om 14.15 te Marseille ge
land.
Daarenboven waren de betrekkingen tus-
aehen Syrië en Frankrijk zoo oud. dat ze
werden opgevoer tot veel verder dan Francois
I. den vriend van den groeten Bollman,
tot Karei den Grooteb, wien de kallef Haroen
al Raschld zUn geschenken vereert. In het
geestelUk leven van dit Oosten, zoowel op
politiek als economisch gebied, nam Frank
rUk tot 1914 een bevoorrechte plaats in.
Voor de Fransche cultuur werkten er tal-
looze geestelUken en kloosters. Dat de be
volking dezer landen zoo veelvuldig Fransch
spreekt, te het gevolg der missies ep haar
scholen. Toen de kloosterlingen dan ook uit
FrankrUk verdreven werden, verdedigde Del-
cassé de missiescholen van Syrië. Zelfs Her-
riot zag zeer goed in. dat het politieke
vraagstuk voor het Oosten zich vereenzelvigt
met bet godsdienstige vraagstuk. Hier ver
richt de godsdienst, de Fransche missie, te-
gelUkertUd natlonalen cultuurarbeid van de
hoogste waarde, hetgeen Poincaré deed zeg
gen, dat het hier niet gaat om „convenan
ces partlcullèresmaar om een wezenlijk
nationaal belang. Bekend te Gambetta's ge-
leen voor zich zelf. den sejfheerlUken koning
bU God's gratie van alle Bajuwaren. HU
werd voor het volk een mythos. Ademloos
luisterden de menachen der steden naar «ie
verhalen der bergbewoners. ZU vertelden
met bUgeloovlgen schroom, hoe de koning
's nachts door de bergen reed in een gouden
karos, bespannen met acht witte paarden
met uit goud geslagen tuig. Een zonne
koning in den nacht. En toen de waanzin
over den koning was gekomen en hU ver
dronk in de Stambergersee, geloofde bet
voik dlt niet H« geloofde nW da* aooveei
mythische glams kam ondergaan. Ludwig
was ongetrouwd geweest. ZUn broeder Otto
werd koning, maar kou niet regeeren, om
dat hU in ongeneeslUke geestehjke omnach-
tlng voortleefde. Prins r?gent Luitpold nam
de teugels in handen. En in hem leefde dl
rUke traditie der Wlttelsbacher overrUk
voort. Ook hU bevolkte als het ware zUn
hof met kunstenaars en geleerden. Op hem
volgde Ludwig m, die a’thans voor'ooplg de
laatste koning van Beieren zou zUn
Deze Ludwig had heel weinig van een
Wltteirbacher. Het was een groffe, knorrige,
onvriendelijke grijsaard. HU had veel t- lang
naar zUn zin op bet bewind moeten wach
ten, Luitpold werd over de negmtlg. Toen
rijn rijd eindelijk aanbrak, prins rejent te
worden, was hU al diep in de zestig HU
was een pedant, kletnziellg-ordellevend. een
zeer bekwame heereboer. HU werkte abso
luut niet op de massa Het verdwUnen der
mythische konlngsglanzen der eerst- Lud
wig’s werd hem toegeschreven en verweten
Het hof werd ontvolkt van kunstenaars en
geleerden. Het werd een bou’-geTs achtlg
burgermanshuishoud?n. Konlnk'Uk wa* deze
kon Ir g alleen in z'Jn dikwijls uitbrekende J
drift. Tan schold hij ri’n cmgtvin- uit en
tierde in de beruchtrte Bsiersche landvloe-
ken. Dat stootte af. In dezen koning bleef
niets over voor de dampige fantasie der
MOnchener bierkelders, en der fantastische
bergdorpen Eén ding slechts werd hem hoog
aangerekend. »Un baat tegen de Pruisen, de
hol naar Indlë met 330 K.G. post en 17 K.G.
goederen aan boord.
De bemanning bestaat uit den eersten be
stuurder E. van D(jk. tweeden bestu uder
Vlruly, mecanicien Naber en marconist Tolk.
Met het vliegtuig werden 39 zakken
luchtpost verzonden, met een totaal ge
wicht .van 330 Kg. bruto en 307 Kg. 700
gr netto.
De zending bevatte: 379 briefkaarten. VI
postwissels, 13003 stukken beneden 5 gram.
3505 stukken zwaarder dan 5 gram en 3047
stukken bestemd voor tusscbenllggencw
landen, totaal 18900 stukken.
gebroeders Tharaud dit leven genoemd van I
Ben Yehouda. van wien zU de biografen wer- I
den in JL’an prochaln k Jerusalem". De I
sociaal-politieke theorieën van Theodor
Herzl vonden een rugsteun in de bespiege
lingen van desen droomer. Toen B^our zUn
verklaring bad afgelegd, werd Ben Yehouda
als een profeet beschouwd: maar als de
profeten van het oude Israël was ook dese
heros der herleving vroeger met verachting
overladen: de rabbi's hadden de UJkklst
zUner vrouw zelfs gesteenigd. ZUn nalaten
schap. toen hU In ellende stierf, was een
„Woordenboek van de Hebreeuwsche taal’
berekend op bet moderne leven. ■Franschen
en Dultschers openden Hebreeuwsche scho
len in de Heilige Stad; en de stichting eener
Hebreeuwsche unlversitelt alhier was de be-
vestiging van een feit, dat wel altUd sal
blUven gelden als iets onverklaarbaars.
Bet Belersche Koningshuis Wittelsbach
Is een der oudste Katholieke vorstenhuizen.
Een huls vol rijke traditie. Onder zUn scep
ter bloeiden wetenschap en kunst op meer
dan bewonderenswaardige wUze. In de
koningen van dit doorluchtig huis steekt een
stuk genialiteit Maar de Wlttelsbacher heb
ben laat, oud bloed. En die genialiteit gaat
dlkwUls over in waanzin.'Na de Napoleon
tlache oorlogen zetelt Ludwig I in München
Scharen van geleerden, maar vooral kun
stenaars omringen den koning. Maecenas
die zelf ook dichter was. Cornelius, Over
teek, Thorwa:dren zUn zUn getrouwen
Groote koningen zUn altUd groote bouw-
heeren. Deze Ludwig was het in een bUna
onnoembare macht. HU heeft van München
gemaakt wat het te. De wereldvermaarde
gebouwen van het Athene aan den Isar
bouwde hU; bet Odeon. de koninklUke resi
dentie, het Wlttelsbacher paleis, de Basl-
lika, de werken van Allerheiligen, Maria en
Ludwig, de Ruhmerballe, de Feldherrnha'le.
de Slegssthor, de Bibliotheek, de Unlversi-
telt, het Tentoonste lingsgetouw, de belde
Pynakotheken, de Glyptotheek, het Walhalla
bU Regensburg, de Ruhmes und Befrelungs-
halle bU Kehlhelm. En hij restaureerde en
verfraaide de oude htetorsche dom werken
van Spiers, Bamberg en Regensburg. Er
leefde in bet hart van dien koning de g oed
der Renaissance-pausen Julius II en Leo X.
die schier niet genoeg hadden aan Bramante
Rafaël en Michel Angelo. ZUn zoon Maxi-
mlliaan II omringde zich met de grootste
geleerden van zUn tijd Dan volgde Ludw’g
n, de prachtllevende. Telturg’ste d door de
politiek en door den tegenstand van zUn volk
tegen den door hem echler aanbeden Rloharu
Wagner wat was Wajner’s lot geweest
zonder Ludwig’s overdadig konlnk’Uke pro
tectie? trok hU rich menschmechuw terug
in het Alplnlsche Belerrctie hooggebergte
en bouwde er in zUn gigantische en roman
tische kasteelen een sprookjeswereld van
tahelachtlge. baast waanzinnige pracht al-
Bazel, 1897—1899, en het congres van Lon
den in 1900: want het Foreign Office der
Engelsche regeering deed, in verstandhou
ding met Wilson, alsdan aan Rothschild
weten, dat zU „de stichting in Palestina van
een naltonaal thuis voor *t Joodsche
volk goedgunstig in het oog nam. en met de
beste middelen zou medewerken tot de ver-
wezenüjklng daarvan": de welbekende,
eenlgszlns vage woorden van „de verklaring
van Balfour”.
Hoe de Joden sindsdien het oude Palestina
overrompeld hebben met een aantal, dat
Vandervelde In zUn „Pays dIsraël" liever
op 150.000 dan op 180.000 schat in 1939,
een uiterst onvaste bevolking! te weer'een
heel verhaal op zich zelf. ZU stichtten ne
derzettingen, en o. a. ook een stad. Tel Avlo.
die 40.000 Inwoners bevat. De soctaal-{X>ll-
tlcl hebben er hun aandacht aan gewUd en
de dichters hebben dit alles, mln of meer in
opdracht van de belanghebbenden, als Bhaw
voor de Sovjet, bezongen; maar naast dit
alles, waarover men lang kan ultweidgn,
en reeds bestaat er een heele literatuur over,
staat bet tastbare wonder van de herle
ving der Hebreeuwsche taal op den bodem
van Kana&n. Niet alleen dat het He-
breeuwsch er nu gesproken wordt in de
Joodsche kolonies, maar sinds den oorlog
geldt het ook selfs als derde officieele taal
in Jerusalem, de stad die overigens door
de Slonisten zelf tot nog toe ontzien werd.
Een wonder, maar onmiskenbare wer
kelijkheid Op straat, in bureaux en Winkels,
wordt te Jerusalem thans weer Hebreeuwsch
gespróken; en toch was deze taal sinds 3000
■Jarên-edörsdood. Het was de taal der ge
beden en der gewUde teksten. De Joodsche
kinderen leerden die woorden lezen; maar
wat verstonden zU ervan? Was het geen
UJdverspillen aan futiliteiten? Alles was er
op genabt. om een Hebreeui
stuk van bulten te k<
self de Thora kón
niet veel méér i
de bU bet leven
ook de ulu^d
levend
Het~aM
en
Dit
heeft sUn volk hem intuïtief seer kwalUk
genemen. Het voelde dat de vmt er ver
keerd en onrldderlUk aan deed niet te
wachten tot na den dood van den ouden,
ongelukklgen. opgesloten Otto. In het Ja*r
voor den wereldoorlog, in 1913. besteeg hU
Het eerste wat mU te Jerusalem bevreemd
heeft, zUn de opschriften, van regeerings-
wege door de stad verspreid, en de uithang
borden van magazUnen en winkels. Daze op
schriften doen hun mededeeilngen in drie
talen. Palestina te dus officieel erkend als
drietalig land. Ik wist het niet, eerlUk ge
zegd.
Maar wat ik vooral vreemd vind.... Wel
ke talen denkt ge dat dit zUn?
De eerste te Engelsch. de taal van de
Mandatalre Macht, die er het bewind voert.
En dit te begrUpelUk. De andere zUn Ara
bisch en Hebreeuwsch
Maar elgenlUk te de meest gesproken taal
van heel Syrië. en Palestina is niet
anders dan een stuk, het zuidelUkste ge
deelte, van ditzelfde Syrië, niet het En-
getech maar het Fransch. Toen Syrië nog
een Turksche provincie was, met Palestina
mee, en de sultan vart TurkUe hier dus
heer en meester, zooate dat duurde tot den
grooten oorlog, had Frankrijk er toch heel
wat te vertellen. Want de Fransche consul
te Jerusalem was de officieele beschermer
der christenen in dit Turksch-Mohsune-
daannch gebieiL
De „Duif”‘te Bagdad
De „Duif’ Donderdag te 8.10 uur uit
Djask vertrokken en te 10.10 uur te Bushir
geland.
Vandaar vertrok het vliegtuig te 11
De „Valk" te om 5.15 uit Jodphur
-XX— i om 10.50 te Allahabad geland.
I en
den troon. Anderhalf jaar later stierf
Koning Otto, Bonder zUn verstand terug
gekregen te hebben.
TUdens den wereldoorlog verdween deze
volkomen onheldhaftige koning geheel uit
de gedachten van zUn volk. Het hoorde nog
alleen van den oudste van zUn dertien
kinderen, kroonprins Ruprecht, die als
veldheer in België stond. De koning maakte
rllnsn onaangenaam
hU annexionistteche
zegde: „ons anüclertcaltem4^Mten export-
artikel!” Clemenceau, uitgenoSigd om Je-
rusalem met een bezoek te vereeren, toen
hU terugkeerde uit Indlë, maakte zich een
voudig belachelUk, toen hU antwoordde;
„Aangenomen, op voorwaarde dat ik er
noch poters, noch nonnen te zien krUgi”
Men kon hem antwoorden, dat dit zoowat
de eenlge Franschen zUn. die in het Oosten
leven en arbeiden. (Dit werd te Jerusalem
aan Henry Bordeaux meegedeeld, en Jean
MéUa vertelt het in zUn boek „Ohez les
Chrétlens d’Orient”.)
Frankrijk kreeg van den Volkenbond het
Mandaat over Syrië, met uitzondering van
Palestina, dat in 1918 al verklaard werd te
behooren tot de Engelsche belangensfeer.
En Engeland kreeg het mandaat tevens over
het aangrenzend Egypte. Ook dit laatste
land te met de Fransche Invloeden door-
deeeemd. Onder Engelsch bestuur blUft het
een zuiver Franschsprekend gebied. Maar in
Palestina te het anders. Hier won het En
gelsch met de Jaren meer invloed. Egypte
en Syrië hebben Fransche dagbladen. Pa
lestina niet. Jerusalem bezit een Engelsch
dagblad. Vliegende reclamepaplertjes, die mU
op straat in de hand gestopt worden in de
Heilige Stad. verwUzen naar „Boxtng Day",
naar ..Siberian Nights at Grand. Café", en
naar „Tea dansant at the Bristol Garden".
„You need not ask the way: fellow the
crowd”
Zoo is het Engelsch dus de eerste offi
cieele taal van Jerusalem geworden, sinds
het in werking treden van art. 33 van het
verdrag van Versailles.
En dan is er nog het Itallaansch. Men
hoeft er niet aan te twUfelen. of Mussolini
heeft ook een waakzaam oog voor Palestina.
En nu te het aan zUn aandacht zeker niet
ontgaan, dat de kloosters en missionarisen
de groote cultuurdragers geweest zUn van
Frankrijk In den vreemde. Sinds er een La-
rijnsch patriarch te in Jerusalem, was deze
altUd een Italiaan. Het zUn nu vooral de
Franciscanen, die in het Heilig Land de Ita-
Uaansche cultuur bevorderen. Daarnaast zUn
Dultsche Benedictijnen er de professoren van
het Oroot-Semlnarle. en de seminaristen be
dienen zich onderling van de Italtaansche
taal, die de taal van het huis te. Ik hoorde
ze vierstemmige Italtaansche kerkmuziek uit
voeren van een soort, die bU ons door St
Grcgoriusvereenlging te opgeruimd. In 1938
bezocht de kroonprins van Italië het Heilig
Land. BU die gelegenheid werd de „Opera
Ferrari" plechtig geopend: een Instituut voor
allerlei onderwUs. dat sedert uit geldnood
alweer werd gesloten. Uit een belangrijk
fonds, waarover de Itallaansche regeering
echter beschikt, werden in de laatste jaren
herhaaldelUk nieuwe scholen gesticht, zoo
wel in het Overjordaanscjie als in Palestina.
Het toenemen van den Itallaanschen Invloed
wordt niet geneutraliseerd door het feit,
dat de Slonlstlsche scholen het Fransche
taalonderwijs in bun- programma opnamen.
Het Dultsche cultuurleven maakt geen
vorderingen in Jerusalem. Het blUft beperkt
tot de Dultsche kolonie, voornamelijk uit
Wurtembergers bestaande, die zich hier in
het midden dzr negentiende eeuw gevestigd
hebben, zonder zich aanmerkelijV uit te
breiden, die zaken doen en handel drijven
en. ultra-protestant, rondom hun kerk en
school, een besloten bestaan leiden. Gedu
rende den oorlog werden ze door de Engel-
schen in Egypte geïnterneerd, om na het
beëindigen der vUandelUkheden weer rustig
in hun vroegere PalestUnsche verblUfplaat-
sen terug te keeren. Een andere Dultsche cul
tuurdrager in Jerusalem te het Instituut
Schweller: maar hiermede belanden wJJ op
een ander terrein en wel: dat van de werk
zaamheden der Protestantsche. Dultsche.
Engelsche en Amerlkaansche misstel
Modern Jeruzalem. Het paleis van den Eng el .ehen regeerings-oouunissa: De belde
vleugels herinneren aan de moskee van Bethlehem; de hoofdingang aan do poort van
Jaffa.
.Bauprelsee". zooals de Bajuwaar zUn Prui
sische volksgenooten normt.
De koning sleepte met zUn been. Er sat
nog een splinter in van een kogel uit een
Pruisisch geweer van 18M, toen Beleren
naast Oostenrijk vocht tegen den erfvijand
Pruisen in 1873 was Beleren dan met het
RUk vereenlgd. Bismarck had bet aanvan
kelijk verzet van Ludwig II gebroken door
diens ten hemel brullende koninklUke beren
te betalen.
Maar de verhouding tusschen Pruisen en
Beleren werd nooit bysonder harteUJk en
met reservaten (post, spoorwegen) omgeven
Ludwig m was eerzuchtig. Het Ko
ninklUke Hoogheid van het prlnselUke re
gentschap was niet genoeg voor hem. hu
wilde Majesteit worden. HU maakte korte
metten en onttroonde den krankzinnigen
Koning Otto. HU maakte daarmede een
zeer g^vatu'HJke „Revolution von oben”
doorbrak het lejltlmtet!s:he bsginael.
rteche
fe
moet uitbreken.
Op den zevenden November de demon
stratie bU daglicht en son. De massa luis
tert niet naar den bezadigden Auer. juicht
donderend Elsner toe. volgt hem naar de
Franzl-kazerne, waar onbetrouwbare troe
pen zitten opgesloten, sticht met hem een
arbelders-soldatenraad In de rookerige
hallen van Malthezerbr&u, bszet met hem
bet parlement, waar de afgevaardigden, van
I niets wetend, pas een wereldschokkend
debat over den aardappelprijs hebben be
ëindigd.
De koning en de regeering, niets van de
tüden begrijpend, rijn niet tegen ds de-
heerscht
De
massa
Tallooeen en
OnafhankelUken over en volgen het
del van den
hun stamtafftpollUek en -critlek
maken. Dorpskerktorenpolltlek en
Er was geen zweem van democratie,
waren tegenover het koningshuis loyaal en
en zonden zich in sUn glans. behag.lUk en
primitief. In ’48 hadden ze alleen een op-
roertje gemaakt om het liefje van den
koning, de danseres Lola Montez, weg ce
krijsen. Toen dit gelukt was, keerden zd
bevredigd naar worst en bier terug.
Ludwig in had een einde gemaakt aan
het Wlttelsbacher Maecenatendom. Heel
de overtollige kunstenaareschaar merkte
dit en er ontstond een radicale bohéml nne
met haar spits tegen het koning huis
München kende ook voor den oorlog haast
geen fabrlek'proletariaat Reeds in de eer
ste jaren van den wereldoorlog kwam
Krupp naar München en stompte er fa
brieken uit den grond Er werden proleta
riër* geschapen. Het socialisme wint róld.
monstratles geweest. Deze toch maakten,
volgens hem, alleen maar propaganda voor
de afzetting des keizers en daartegen be
staat noch bU de regeering noch bU den
koning bezwaar. Integendeel
De koning is op dien middag, als naar
gewoonte. rustig gaan wandelen in den
„Engllschen Garten". Als hU thuis komt,
vindt hU voor zUn paleis een woedende
volkszee, die z U n afdanking etecht. Zoo -
was het nu juist niet bedoeld. Door een
achterdeurtje sluipt hU «Un paleis binnen,
waar koningin Theresia ziek te bed ligt.
ZUn regeering licht hem verslagen in over
die bliksemachtige omwenteling. De koning
wordt rood van drift, scheldt zUn ministers
oer-bajuwariesch uit en „verbiedt van nu
af aan" alle demonstraties. ZUn omgeving
overtuigt hem er elndelUk van, dat niets
meer helpt en dat hU moet vluchten. Lang
weert rich de oude man. Maar de toestand
bulten wordt dreigend en hU bukt het
hoofd voor het onbsgrUpelUke. het voor
hem omnogelUke. HU wU vluchten. De
auto's zUn niet in orde. Urenlang moet het
koningspaar angstig en sidderend wachten.
Dan razen de twee oude mcnschen bU nacht
en Novembernevel naar net onzekere. Ze
hebben niets bU zich, ze zUn alleen....
Ken paar dagen na ds revolutie verschUnt
een koninklUke linnenmeid bU Kurt Eisner
en vraagt verlof, om het lUfgoed des konlngs
mee te mogen nemen. Eisner stemt wel
willend toe. En een oude ambtenaar ven
het Llnnen-departement verklaart, half
weenend, in echt Belersche kteuslek-ver-
heven bewoordingen: Ja. mei, unser Ktnl,
der hat an Angst aussteh* minus's. Dós
glaub’i aebo, dass der *a neu’s Untsrhceen
brauchtl" (Ja, natuurlijk, onze koning heeft
zulk een angst ultjestaan. Dat geloof ik
graag, dat die een seboonen ondeipentalon
noodlg heeft).
De oude koning Ludwig ITT komt n’et in
zekerder haven dan alle andere bondsvorsten.
Steeds niet begrijpend dwaalt hu door
Oostenrijk, Tlrool, Zwitserland. Lichtenstein
en vestigt zich elndelUk in Hongarije, —ar
hU spoedig, anderhalf jaar na de omwen
teling. eenzaam sterft. x'x
HU bleef tot «Un dood (tar vasthouden
aan zUn rechten en heeft rtttt a'grdankt
Het eeuwen aanrsstamde von'enhuis was
in drie uur uit MUnc’-en en Brieren ver
dwenen. Als door een bliksem wejgsvaacd.
De boeren en de middenstanders, naai alle
kanten gestoord in hun spreekwoordelUke
rust en aan den rand van den maat-
schappelUken afgrond gebracht door de
gehate oorlogseconomie, worden grage, be-
geerlge meeloopers. De literaten, kunste
naars, geleerde zonderlingen, zonderlinge
geleerden, utopistische politici, bohémlèns
allen voelen zU den grond onder hun voeten
wegzinken en vullen de rijen der onte
vredenen tot berstens tos aan. Zoo ont
staat in München een uiterst gevaarJUk
fabrieksproletariaat, een duodgevaarlUk
cultuurproletarlaat Het anarchisme van het
cultuurbolsjewisme, van de aan lager wal
geraakte geestesaristocratie walmt uit de
artlstenkroegen in de massa’s. Duizenden
MUnchener ontwortelde Rensburgers drij
ven met satanisch genoeg sn oorlogs-
sabotage. De vrouwen op het land moeten
ai het werk doen. Hun mannen zUn op-
ges'okt door den menschenvretenden
oorlog. De overgebleven bergboeren worden
sociaal-radicaal en meer dan ooit partfcula-
Groote werklieden organisaties,
in het kidustrieele overige RUk,
bestaan elgenlUk in Beleren niet. Daar
het rijk van de dlsciplienlooaen
meerderheldssoclalist
nog op te vangen. Het lukt niet,
ongetelden gaan naar de
vaan-
Galllclschen auteur, oud-
redacteur van de „Vorwirts". van den uit
het tuchthuis losgelaten fantastlschen
Kurt Elsner, den almachtlgen koning aller
desperado's.
Op den derden November 1918 wordt er
in het holle van den nacht een demonstra
tie gehouden op de Thereslanwlese. Heet-
gebakerden willen al dadelUk oproer ma
ken. Elsner verzet zich en houdt aan dit
fantastische idéé fixe vast, dat de proleta-
revolutle het daglicht niet behoeft
schuwen en bU stralenden zonneschUn
zich alleen onaangenaam bemerkbamr,
wimneer hU annexlonistlsohe bevliegingen
kreeg. HU wilde het RUksland bU Beleren.
België bU het RUk InlUven. En ook Neder
land had de eer op zUn annexlonlitlsch
prachtprogram te staan, want seide hU
en dat was seer simplistisch wie de
groote rivieren heeft, moet ook hun mon
dingen hebben!
Ludwig haul ook zeer eerzuchtige p’annen
ten opzichte van bet RUk. HU wilde de
Hohenzollern als keizers afzetten en de
Wittelsbachers er voor in de plaats zetten.
ZUn zoon Rupprecht hielp hem daarbU-
Deze strooide reeds in 1917 rond, dat keizer
Wilhelm II allen aanzien had verloren.
Het volk stelde BerlUn verantwoordelijk
voor den oorlog en verweet den „oliën
Klrd” (oude Koning). dat hU met den
^larrischen Wilhelm" was meegegaan
Gedurende heel den oorlog hoopten zich
in München andere brandstoffen op als in
BerlUn, waar bet tenslotte tegen het mlli-
tairlsme ging en waar de revolutie opge
vangen kon worden door bezonnen partU-
lUders met Friedrich Ebert aan de spitse,
terwijl in München in een paar uren eei*
socialistische republiek ontstond.
Hoe kwam dat?
De Beieren hadden altUd bU bier en wUn
kunnen
-critlek.
S8
