ONS BLAD
J-P
ivs
Voornaamste Nieuws
JOANNES DOMINICUS JOSEPH
AENGENENT
i
B
5
C!T NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN
MAANDAG 8 FEBRUARI 1932
f40
CHINA’S BEWAPENING
L
AAN DE GEESTELIJKHEID EN DE GELOOVIGEN VAN ONS BISDOM
DE BAROMETER
JOH. LAUWERS
MUSSOLINI NAAR
l
DEN PAUS
GEMENGD HUWELIJK
JAPAN S OPMARSCH NAAR CHARBIN
r
van
ZWARE
SNEEUWSTORMEN
Strengere bepalingen
’t H. Officie
WIE STICHTTE DEN BRAND
BIJ SARRASANI?
DOOR DE GENADE GODS EN DE GUNST VAN DEN
APOSTOLISCHEN STOEL
BISSCHOP VAN HAARLEM
DE ONLUSTEN IN DE
DARTMOOR-GEVANGENIS
KERK EN STAAT IN
MEXICO
n
n
ir
PAVGI OP 3
ALKMAAR
Ontwikkelen èn Afdrukken
J&.
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG Na. 32
•JUSTITIAET-PAX-
-VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL
AANGIFTE MOET, of STRAFFE VAN VERLIES
KiiTiiTiii
Op 11 Februari
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
I
I
o'
Cantact der Oalo-Staten te Genève.
l
Strooperadrama te Hemrik (Fr.).
Moord en seifrooord te Helmond.
II. EEN AANSPORING.
Dreigende kobinotoertato In Noorwegen.
ZALIGHEID IN DEN HEER
Barometerstand 9 uur Tja.: 770. HriWnud
i.
EEN AANKLACHT’.
c
«al een plechtig karakwr
Een rapport uitgebracht
vinden en moeten werken; doch dat de ar-
i
Boven de Aegaeische Zee
Groote ontwapeningsbetooging te Geneva.
Aanbieding der petitionnementen
M^hardHJd^Ï
H write, vaa
anderen vtaaar
i
i
tens
end
dat deze Encycliek de veroordeeling bevat van
*t economisch liberalisme, hetwelk het egoïsme
ten troon verhief, zoo mogen Wij ook zeggen.
Walter Boshard zendt ons deze foto van een Chlneeschen pantaertrein, die ook bü de
verdediging van Sjanghai een rol speelde.
Distributie van verscheidene radioprogram
ma's over het eleclriclteitanet.
Nederlander benoemd tot dir.-genaraal va*
de Oort. Krrditanstalt.
Hat Fransche voorstel te Genève. Afwij
zend oordeel der Dultsche pers. Amerika
er tegen.
Mussolini «al 11 Febr een bezoek brengen an»
Z. H. den Faas.
Licht op De lantaarns moeten mergan
worden opgpstoken om 5J0.
1
i
n
L
be
lie:'
t J. D. J. AENGENENT.
Blsschop van Haarlem
Staatsgreep in Memel. President van kei
landsdlrretorlam door den Litauschen gaa
verneur afgezet.
te
er
an
let
en
>te
or
ok
Jn
■n.
ist
te
en
leze
leid
te
kon
ildeu
hoon
'erg.
tudle
lieke
aan
hervorming van bestaande in-
En daarmede bedoelte de Paus.
heeft
met
Maar
Op last van Z. Hoogw Excellentie,
TH W PICHOT.
Secretaris.
van
zijn
telen
wu.
hop.
ield-
one
o en
>idue
unl-
oona
heil
Het
ver-
ves-
I de
de
it
ir
>t
d
n
e
I.
3
mga
ierl-
ctor
èva,
lan-
X
X
em
re-
4jn
loe
de
tn-
wt
ir-
ün
B X
tart
i in
Im-
ler.
eds
ge-
te-
sUn
op
Ul-
of
de
ter
be-
itie
eer
aan
heil
■en-
J in
•ma
i an
ti er
bac-
üde.
te-
tot
ien-
MEXICO CITY, 6 Febr (V. D.) De aarts
bisschop van Mexico Mgr Dlaz heeft gisteren
medegedeeld, dat de Katholieke Kerk In
Mexico onder protest de nieuwe kerkeUjke
wetgeving aanvaardt, waardoor het werkter
rein der kerk belangrijk ingeperkt wordt.
stel der maatschappelijke orde. Op het aan-
kweeken van dien geest van naastenliefde,
solidariteit en harmonische samenwerking,
moet dus ons streven vóór alles gericht zijn.
De Paus eindigt dan ook met een krach
tige aanspoilng tot alle Christenen, om aan
het herstel der maatschappelijke orde door
volledige beleving der christelijke zedenwet
mede te werken, en op die wijze een ver
heven apostolaat uit te oefenen.
-----------f 7*>n “iJ onaeval mei f OCfl Ou varltea vu era band f 1 OK Ou verlie. vaa een f Cf) o» een breuk van
verlies van beide armen beide heenen of belde ooaen ww. doodelbken eflooo «ra voet at een ooe duim at wlwvlnaer 1 wV. been eé era.
la
et
us
30
or
11
LH -
voorbeen6 f 3000.- on Res«. hik the id tot werken door
en..».—- “"“vrinnen WWV. .erllea van beide armen beide heenen of belde onnen
i vii'/.hVii
Tegen de verdachten K. en P. In de moord-
zaak-Eschauzler zijn vrijheidaetraffen reep,
van 16 en 4 jaar geéischt.
Zietdaar. B. O., de korte inhoud van den
heerlijken Zendbrief, die in de geschiedenis
voortaan zal worden aangeteekend als
een nieuw bewijs van de groote wijsheid en
den onverschrokken moed van onzen Hei
ligen Vader Plus XI. die de wonden, waar
aan de wereld lijdende is. wist bloot te
vangenen
dag gelegd,
rol gespeeld,
mannen had
ABONNEMENTSPRIJS:
Pff kwartaal, voor Alkmaar t.
Voor buiten Alkmaar 2.85
giet Geïllustreerd Zondagsblad
f 6.60 hooger
dividualisme de vroeg 're corporaties die van de
overheid de bevoegi “k. hadden ontvangen
om dit alles met aui Titelt te regelen, heeft
doen verdwijnen, kunnen de burgers in hun
bonden en organisaties wel eenigen steun
vinden, maar deze missen de autoriteit, die
noodlg is om de noodige kracht bij te zetten.
En ten slotte, in het economisch leven ont
breekt ieder leidend beginsel. Het liberalisme
heeft gemeend, dat de absoluut vrije concur-
rontie het leidende beginsel zijn kon Maar
ofschoon de vrije concurrentie, gehouden bin
nen bepaalde grenzen, zonder twtjfel nuttig
Is, kan zjj geen leidend beginael zijn, zoo-
als de ondervinding overvloedig heeft be
wezen De economische dictatuur kan zulks
evenmin of liever nog minder, omdat zij
een blinde tyrannie en een gewelddadige
macht is. Hooger en edeler krachten moe
ten wordi.m opgespoord om het economisch
leven te leiden. En dat zijn: de rechtvaar
digheid en de naastenliefde.
Ztetdaar, Bern. Geloovigen. de verschrik-
kelyke aanklacht van den Plaatsbekleeder
van Jesus Christus tegen de structuur van
het economische leven onzer dagen.
Wfj zullen thans zien, welke de genees
middelen zün. die door den H. Vader wor-
dm aangegeven.
naastenliefde. Want „de rechtvaardigheid al
leen zal nooit in staat zijn de menschen te
vereenigen in een 1
heid.” Zulks kan alleen de naastenliefde,
waardoor men elkanders belangen leert be
grijpen en waardeeren. waardoor zoowel het
egoïsme als de klassenstrijd wordt uitge
hangen. en waardoor van zelf een harmoni-
sche samenwerking tusschen de verschillende
klassen tot stand komt. Op de harmonische
samenwerking tusschen 3e klassen wordt
door den Paus heel in het bijzonder de
nadruk gelegd. Die samenwerking kan alleen
tot stand komen, wanneer er heerscht een
geest van ware solidariteit, en die soiidari- j
teit is onmogeluk zonder oprechte naasten.
liefde. Alles wat daarmede in strijd is, staat
lu den weg aan het too noodzakelijke lier- I
aandeelhouders wo. den in de onderneming.
Maar het looncontract, als in zich onrecht
vaardig veroordeelen, is niet overeenkomstig
de leer van den Paus.
Een derde fout, waartegen Pius XI waar,
schuwt, is de meenlng, dat de arbeid de
eenige titel is. waarop men Inkomen man
genieten, en dat ieder inkomen of bezit, als
het niet door arbeid verkregen wordt, als
onrechtvaadlg moet worden veroordeeld,
m.a.w. de meenlng, dat leder arbeidsloos in
komen moet verdwijnen. De Paus noemt
deze meening „gevaarlijk” en geschikt o«n
Vonnis In bet Calmette-proces. Prat.
Deyeke tot twee jaar gevangenisstraf r tra ar-»
dedd.
ROME, 6 Fobr. Rooier). MoaooUni aal 4ea
Paua op 11 Februari bezoeken. De ItaHaaa-
sche minister-president zal vergezeld lijn van
minister Rocco, onderstaatssecretaris Gninta
en den Italiaanscben ambassadeur b(j het
Vatlcaan.
De ontvangst
dragen.
■ven:
licua.
«Un
hog
ging,
vla!»
Venl.
ROME. 5 I’ebr. (B.TA) Krachtens een
decreet gepubliceerd door de congregatie van
het H. Officie over de gemengde huwelijken,
wordt er voor deze niet meer gedispenseerd,
tenzij de echtgenooten zich formeel verplich
ten hun kinderen in den Katholieken gods
dienst op te voeden en zich niet te begeven
naar streken, waar de plaatselijke wetten
verhinderen hun verplichtingen na te komen.
Indien dtt niet wordt nageleefd, wordt bet
huwelijk voor de Kerk als nietig beschouwd.
ATHENE. Februari (V.D.) In de
Aegaeische Zee woeden hevige sneeuwstor
men Het passagiersschip „Yperochl" is bu
het eiland Sklathos gestrand. De passagiers
konden gelukkig worden gered. Vele sche
llen hebben vertraging en loepen de^kust.
havens binnen
BRUSSEL. 6 Febr. (Reuter). Bij het onder
soek naar het ontstaan van den brand bij
circus Sarraaanl heeft een Belgische clown
Libot bekend den brand te hebben geatlchK
hij heeft echter zfjn bekentenis herroepen.
-Bet ondersoek wordt voottgeaet.
ADVERTENTIEPRIJS: Van 6
regel, f L»; elke regel nteer/dB».
RECLAME per regel f RW
de eerste pagina: voer de overige
pagina s 6AK
RUBRIEK -VRAAG EN AANBOD”
bij vooruitbetaling per plaatsing
f 6.60 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer f 0.1»
Allereerst bevat de Encycliek een aan
klacht tegen de fouten, die ons tegenwoor
dig productiestelsel aankleven. En wanneer
W(j die aanklacht in één woord willen sa
menvatten. dan moeten Wij zeggen, dat de
Paus het economisch liberalisme aanwijst als
de groote schuldige, als de oorzaak van alle
misstanden.
OU weet. bem. geloovigen. wat onder eco
nomisch liberalisme moet worden verstaan
Het is het systeem der ongebonden vrijheid
op bet terrein van het sociaal-economische
leven, op het terrein dus. waarop de verhou-
ffingen tusschen werkgevers en werknemers-
moeten worden geregeld, het terrein, waarop
handelaars en consumenten elkander ont
moeten en de prijzen der waren moeten
worden bepaald, het terrein, waarop de geld
bezitters in verband met handel, landbouw
en nijverheid hun invloed doen gelden. Het
is hetzelfde als 't systeem van het individua
lisme op sociaal-econotnisch terrein, d w z.
het stelsel, volgens hetwelk ieder individu
voor zich zelven mag morgen «onder dat de
normen <fer zedelijkheid bij het sociaal-eco-
nomisch handelen regelend en heerschend
hebben op te treden, het stelsel derhalve,
waarbij het eigenbelang tot eenlg motief
bü het economisch handelen wordt verheven,
het stelsel dus van het egoïsme. Dat systeem
wordt door Paus Plus XI zoo krachtig mo-
geljjk in de nieuwe Encycliek veroordeeld.
Het is merkwaardig, op hoeveel plaatsen
in de Encycliek dat economisch liberalisme
*>s de oorzaak van de tegenwoordige sociale
misstanden wordt aangeduid. En Wij mo
gen dan ook zeggen, dat deze Zendbrief de
Encycliek is vooral tegen het economisch
liberalisme. Zeker, ook het socialiume wordt
•r In door den Paus veroordeeld en zelfs
wordt het nog eens nadrukkelijk onvereenig-
baar verklaard met onze katholieke levens
beschouwing. Maar maken Wij ook een ver
gelijking tusschen Reram Novanun enQaa-
dragesimo anno, dan kan het niet anders
III. EEN WAARSCHUWING.
Wij komen nu, Bem. Geloovigen, aan het
derde punt, waarop Wij U wilden wijzen. De
Encycliek bevat namelijk ook een ernstige
waarschuwing, om namelijk bij onze critiek
op de bestaande toestanden ons te wachten
voor overdrijving. Al is de aanklacht gewel
dig, al is oe aansporing om te herstellen
krachtig, een waarschuwing om niet te over
drijven acht de Paus toch op haar plaats.
Zoo wijst Hu op het goede, dat binnen het
raam der bestaande orde in de laatste tien
tallen van Jaren. vooral na het verschijnen
van .Jlerum Novarum is tot stand geko
men, op de vele verbeteringen, die de ar
beidende klasse reeds verkregen heeft. Zoo
verheugt Hij zich er over, dat de toestand,
waarin de arbeiders verkeerden bu de ver
schijning van genoemde Encycliek van Leo
XIII. „in onzen tijd niet meer in gelijken
omvang bestaat”, en dat de arbeiders van
onze dagen „zich ruimere en zekerder be
staansvoorwaarden hebben weten te veraehaf-
flm." Zoo spreekt hfj zelfs iin ..heerlijke
vruchten”, die door het zaad, hetwelk in
„Rerum Novarum” werd uitgestrooid, tot
heil der menschheid zijn voortgebracht.
En daarom mogen wij ons tegenwoordig
productiestelsel volgens Plus XI niet verwer
pen als een stelsel, dat In zich zelf te ver
oordeelen zou zijn. Pius XI verklaart, dat
ook Leo XIII zulks niet deed, en hij beaamt
diens meenlng ten volle door te zeggen: „en
inderdaad, uit zich zelf is het ook niet ver.
keerd.” Daarom moeten wij ons wachten om
evenals de socialisten en communisten de
kapitalistische productiewijze als zoodanig te
bestrijden en te eiseh-n, dat dit stelsel als
zoodanig moet verdwijnen. Alleen de ver-
woroing van het stelsel moeten wij met alle
krachten tegengaan en die verwording is
volgens den Paus dan aanwezig, wanneer het
kapitaal alleen zijn eigen belangen op het
oog heeft en geen rekening houdt met de
menschelijke waardigheid van den arbeider.
De Paus leert ons dus. dat wij de zonder
twijfel groote fou'en, die het stelsel nog
aankleven bij al de verbeteringen, die reeds
verkregen zijn, moeten bestrijden, maar niet
het stelsel in zich. Met deze beteekenls van
onzen strijd moeten onze uitdrukkingen in
overeenstemming zijn. Anders stichten wij
onberekenbaar groote verwarring zoowel bij
werknemers als bij werkgeve*s. terwijl wjj
tevens groote schade doen aan het streven
naar de harmonische samenwerking tusschen
deze twee maatschappelijke klassen, die toch
volgens den Paus vóór alles noodzakelijk is.
Een tweede fout, waarvoor wij ons moeten
waclften. en die verband houdt met de zoo
juist genoemde, is te meenen. dat het arbeids
contract op het loonstelsel in zieh onrecht
vaardig is en dus eveneens moet verdwijnen
en plaats maken voor een ander stelsel. De
Paus aarzelt niet om deze meenlng te be.
stempelen als „een dwaasheid”, en als „een
schandelijk onrecht", aan Leo xm aange.
daan, die het loonstelsel als zoodanig onom
wonden aanvaardde In „Rerum Novarum”.
Wat wij volgens den Paus wel mogen doen,
en wat Hij zelfs gewenscht acht is. dat wfj
er naar streven om het looncontract „voor
zoover dit mo’elijk Is. aan te vullen door
andere instellingen, die den arbeiders ten
goede komen. WU denken hier aan het maat-
schapscontract. aan het stelsel van aandeel
in de winst en aan het arbeidersactiona-
riaat. d w z. het stelsel, waarbij de arbeiders
leggen en In haar diepte te pellen, en voor
de verdwaasde wereld openlijk als aanklager
durfde optreden en een krachtige aan
sporing richten om van den Ingeslagen weg
terug te keeren, terwijl hij tevens In zijn
voorzichtigheid en bezorgdheid zijne kinderen
over de gansche aarde meende te moeten
waarschuwen om zich te wachten voor
overdreven critiek.
Wat Wu van ganschcr harte hopen, is:
dat de Ideeën van Onzen H. Vader, in
Quadraceaimo anno neergelegd, gemeengoed
mogen worden van al de Ons onderhoorige
dlocesanen. En daarom roepen wU al onze
Priesters op om allereerst die Ideeën In zich
op te nemen en ze als apostelen te ver
kondigen. Maar WU doen ook een dringend
beroep op de leeken in Ons Bisdom, om
toch gevolg te geven aan de aansporing van
den Paus om ieder voor zich met alle krach
ten mede te werken aan het herstel der
maatschappelijke orde door In de beoefening
van de rechtvaardigheid en de naasten
liefde bU al hun economisch handelen een
voorbeeld te zijn voor de anderen, opdat
jan ons, kinderen der Katholieke Kerk,
een heilzame stuwkracht moge uitgaan tot
vernieuwing van de wereld In Chriateljjken
geest.
WU gaan tegemoet een tijd van gebed en
boete. Bidden wij In den H. Vastentijd meer
dan anders, en maken WU daarbU deze In
tentie, dat de stem van den Paus moge
gehoord -en gevolgd worden, en dat wij,
Katholiekën, zelf in’ de eerste plaats sijn
theorieën in practUk mogen brengen. En
wanneer wij In dezen tijd ook boete doen,
welke, naar wU hopen, zich niet tot de
voorgeschreven vasten en onthouding zal
beperken, dan moge die boete worden ver
richt In den geest van onthechting aan het
aardsche, opdat In ons moge groeien het
besef, dat niet het opstapelen van stoffe
lijke goederen ons levensdoel mag zijn, maar
dat wU er naar moeten streven, dat aan een
leder een redelijk deel ervan ten goede kome.
Bidden wij voor onzen H. Vader Paus Plus
XI, die ons zulke heerlijke lessen gaf voor
het herstel der maatschappulke orde, en
ook voor H. M onze geëerbiedigde Konin
gin, die ons in haar Kerstrede op zoo echt
christelijke wijze wist op te wekken om met
moed en vertrouwen de moeilijkheden van
dezen tud te dragen.
En zal dit Ons herderlijk schrijven op
Zondag Quinquagesima in alle kerken van
Ons Bisdom en in alle kapellen, waarover
een Rector is aangesteld, op de gebruike-
lUke wUze worden voorgelezen.
Gegeven te Haarlem, den laten Febr. 1033
dat deze Encycliek Is de Encycliek van de
ook niet eten"
noemt
hartelUke eensgezind.
rte nnastenliefde. I
ken onthouden, ofschoon zfj werk kunnen
—«zxni nv. rl—.„t. «g A S -
beid de eenige titel is. waarop men onder
houd of inkomen mag ontvangen, leert de
Apostel, zoo zegt de Paus, in het geheel
niet."
Het zal U niet bevreemden, beminde Ge
loovigen. dat het woord, hetwelk WU in dezen
Vastenbrief tot U willen richten, een weer
klank is op de Encycliek, die het vorig Jaar
door onzen H. Vader Pius XI bU de veertig
Jarige herenking van de uitvaardiging der
Bicycliek Rerum Novarum Is uitgegeven, na
melijk de Encycliek Quadragesimo anno. Die
Encycliek immers is van zooveel beteekenls in
den tUd, waarin wu leven en waarin ook door
ons. Katholieken, op diep ingrijpende verbe
teringen in de bestaande economische ver
houdingen wordt aangedronggpT^astMKji het
als een heiligen plicht J^schouwen uStje-
mlnde Diocesanen, nadej/omtrent dit merik
waardige Pauselijke Document in te llchtenï
Daar is geen vraagstuk, dat in onze dageqr
meer de aandacht in beslag neemt dan het
sociale vraagstuk. En het is Ons een vreugde,
U het licht, dat ons aller Vader in Christus
over dit actueele vraagstuk heeft doen
Kh(jnen, in al zijn helderheid te mogen too-
M1 Welnu, ih de Encycliek kunnen Wjj,
waaneer men haar goed leest, onderschei
den: allereerst een aanklacht, vervolgens een
aansporing én tenslotte een waarschuwing.
LONDEN, 5 Febr (V.D.) Het rapport
over de onlusten in de Dartmoorgevangenis
is heden gepubliceerd. De voornaamste con
clusies zijn, dat de onlusten hier zijn ver
oorzaakt door een wijziging in de admini
stratie. De Datmoorgevangenis is niet ge-
geschlkt voor de opsluiting van gevaarlijke
gevangenen. Er bestaat reden aan te nemen
dat medewerking van buiten af heeft be
staan met de gevaarlUke gevangenen. De
goevemeur is voortreffelijk en de admini
strateur is rechtvaardig geweest in xijn
optreden. Het Is een tactische fout geweest
tan den laatste, de menschen op Zaterdag
Ir. de kerk tqe te spreken. Men had de
mogelijkheid van onregelmatigheden moeten
voorzien en niet alle gevangenen voor de
normale lichaamsbeweging naar buiten
moeten laten gaan. Kolonel Turner heeft
greoten moed betoond tijdens de onlusten.
Dat er geen gevangenen ontsnapt zijn en
slechts weinige gewonden vielen, is te dan
ken aan de tegenwoordigheid van geest en
de kalmte van de beambten. Sommige ge-
hebben grooten moed aan den
andere hebben een eervolle
Slechts een gering deel der
moorddadige plannen.
Die geneesmiddelen zijn er twee En de
Vader der Christenheld richt als het ware
een smeekbede tot de geheele wereld, om
toch die twee middelen tot herstel der sociale
orde aan te wenden. Maar het is duidelijk,
dat die aansporing in de allereerste plaats
bedoeld Is voor allen, die den Naam
Christus belUden, omdat zjj verplicht
aan de wereld het voorbeeld te geven.
Welke zijn dan die middelen? De Paus
zegt het zoo duidelijk: „twee dingen voor
al zUn noodzakelijk, hervorming van
staande inrichtingen en verbetering
zeden”.
Allereerst
richtingen,
dat ons aller streven er op gericht moet
zijn, om te komen tot de instelling van die
openbare lichamen, die men In den iaatsten
tud aanduidt met den naam van „bedrijfs-
schajjpen”. Welken naam men ook kiest,
zakelijk worden er onder verstaan Instel
lingen. die door de burgerlüke overheid
worden bekleed met het noodige gezag om
de zaken, die het economische lewn betref
fen, te regelen en te ordenen. ZU moeten
zijn samengesteld uit afgevaardigden van
de groepen, voor wie de te maken rege
lingen van belang zijn. Tot nu toe
de Staat zelf noodgedwongen zich
die regelingen moeiten bemoeien,
practisch is het hem onmogelijk om af
doende regelingen voor de uiteenloopende
belangen te treffen, en bovendien is het
ook onlogisch en een vectoring van de roe
de orde, om datgene, wat door een klei
nere ondergeschikte gemeensenap tot stand
gebracht kan worden, naar een hoo—re
grnschap te verwuaen. Aan de instel
ling dezer lichamen moeten medewerken
de reeds bestaande sociale vereen (gingen,
met name de vakvereeniglngen. Daaraan
moeten, volgens den Paus, ook medewer
ken de staatslieden, wier sociale politiek
daarop moet gericht zUn. Daardoor zal een
belangrijke stap gezet zijn om het ind.vl-
dualisme in het economisch leven te doen
ophouden. Daardoor zal tevens ook ver
oordeeld zijn de betreurenswaardige klas
senstrijd. Want die instellingen steunen
op het princiep der solidariteit, het prin
ciep der harmonische samenwerking van
de betrokken partijen.
Toch zal men het In het leven roepen
van deze bedrijfsraden de orde in de
maatschappij niet hersteld en de sociale
vrede niet verzekerd zün. Op het Invoeren
van die Instituten alleen mogen wü onze
verwachtingen niet te hoog bouwen. De
Paus zegt het op meerdere plaatsen van de
Encycliek ultdrukkelükvóór alles Is noo-
dlg een hernieuwde beleving van de zeden
wet. „Alle pogingen om de maat-schappu
te hervormen.” zoo zegt hij o. a.. ..zullen
vruchteloos zün en geen geneesmiddel zal
baten, tenzü de menschen weer openlük
en oprecht terugkeeren tot de leer van het
Evangelie.” En daarom verklaart hü ver
der, „dat die zoo gewenschte herbouw der
maatschappü moet voorafgegaan worden
door een vernieuwing van den chri«telüken
geest.”
En dan noemt de Paus in het bijzonder
de christelüke beginselen der rechtvaardig
heid en der naastenliefde, die de leidende
beginselen moeten zün in economische ver
houdingen tusschen de burgers en de maat-
schappelüke klassen. Worden die twee be
ginselen beleefd, zooals het moet, dan zal
bereikt borden het doel. waarnaar reeds
Leo XIII streefde en waarop door Pius XI
nog eens de büzondere nadruk wordt ge-
wachten. Evenzeer als Wü kunnen zeggen, 1
te misleiden. Er waren er. die zich ten gun
ste van die meening beriepen op de woorden
van den H. Paulus in zün brief aan de Thes-
salonicensen„Wie niet werken wil, moet
(2. Thess. 3 ,10). De Paus
dit beroep „even dwaas als onge.
proncT’. Want de Apostel veroordeelde met
die woorden alleen „hen. die zich van wer-
opgeheven, en dat in de toekomst ..de voort
gebrachte góederen-overvloed In ruimere
mate ook ten deel valle aan hen, die den
arbeid praesteeren", m.a w. dat ook „de
arbeider door spaarzaamheid zün bezit hoo
ger kunne opvoeren, opdat door een ver
standig beheer de lasten van het gezin met
meer gemak en minder zorgen door hem
gedragen kunnefi worden", en opdat hü „ook
de rustige zekerheid kan hebben, dat na
zün dood voor zün achtergebleven betrek
kingen eenigszins is gezorgd
En dan wijst hü er vervolgens op. dat
aan de liefde een nog voornamere plaats
moet worden toegekend dan aan de recht
vaardigheid. Letterlük zegt hü: „Bü dit alles
neemt de liefde de voornaamste plaats in", i
Hü wil geenszins, dat deze in de p aats
treedt van de rechtvaardigheid. Maar hü
noemt ben „onbezonnen hervormers”, die
louter en alleen van de rechtvaardigheid de
oplossing van het sociale vraagstuk ver- j
BlREAUl HOF ALKMAAR
pjjj»-• Administratie Nu. 633
Redartie Na. 633
veel uitvoeriger tegen het socialisme op
treedt. terwül de jongste Encycliek veel meer
de aandacht vestigt op het economisch libe
ralisme. En nu zeggen Wü niet Wü stel
len er prijs op dtt nogmaals ultdrukkelük te
bevestigen dat alle liberale werkgevers
practisch dat stelsel beleven. Maar het sys-
steem Is er en t heeft een verderfelüken in
vloed uitgeoefend, zoodat zelfs ook katho
lieke werkgevers er door werden aangetast
met het droevige gevolg, dat duizenden en
nogmaals duizenden katholieke arbeiders aan
de Kerk den -rug hebb entoegekeerd en het
geloof hebben verloren, in de meenlng, al
was t dan ook een valsche meening, dat aan
de Kerk moest Worden toegeschreven, wat
velen harer kinderen ten opzichte van recht
vaardigheid en nastenliefde in het econo
misch leven misdreven. En misdreven wordt
er veel.
Allereerst beantwoordt bet arbeidsloon
lang niet altUd aan hetgeen door da raoht-
xaanilciiBkL het algemeen welaan ea de
naastenliefde gevorderd wordt. Want terwijl
deze drie factoren te zsunen een loon
eischen, dat voldoende Is om een arbeider
en zün gezin te onderhouden, blüft dit In
vele gevallen beneden die grens.
In de tweede plaats veroorzaakt de indivi
dualistische geest, dat de eigendommen meer
malen niet gebruikt worden, zooals dit door
God wordt gewild. Want ofschoon het bezit
van de goederen dezer wereld volgens Gods
bestel particulier bezit moet zün, moet over
eenkomstig de leer der Kerk 1 gebruik dier
goederen zóó zün, dat zü ook strekken ten
bate van anderen. Doch de Paus zegt het
onomwonden, dat In onsen tüd de goederen
verre van behoorlük zün verdeeld, en dat
zü aan de verschillende klassen van men
schen niet volgens bfllükheld ten goede ko
men."
Ten derde, wat nog erger is, niet alleen de
materieele belangen van velen worden niet
voldoende verzorgd, maar ook de geestelijke
belangen worden lang niet genoeg behartigd
„Ons hart siddert,” zegt de Paus, „als wü den
ken aan de groote gevaren, waaraan In de
hedendaagsche fabrieken de deugd der werk
lieden (vooral de jongere) en de eerbaarheid
van meisjes en vrouwen wordt blootgesteld.”
Bovendien diezelfde geest heeft er toe ge
leid, dat In onze dagen meermalen aoor een
ongebreidelde zucht naar overheerschlng,
een „onbegrensde macht" wordt uitgeoefend’
op het economisch leven door degenen, aan
wie de eigenaars hun goederen ter bewaring
en beheer toevertrouwen. Dezen gebruiken
ze somtijds .geheel en al volgens eigen in
zicht en oordeel," en oefenen een „despo
tische economische overheerschlng” uit,
waaronder niet minder dan de werknemers
ool^ de werkgevers zuchten, doordat de on
dernemingen van hen afhankelük zün. Uitte
zich vroeger het egoïsme meer In den strijd
van den enkeling tegen den enkeling, than®, -
uit het zich büzonder in een concentratie legd. nJ. dat de arbeidersstand zal worden
van machthebbers, die op het economisch le
ven een ware tyrannie uitoefenen.
Vervolgens is het een zeer groote fout,
dat in onze maatschappü de lichamen ont
breken, die met publiek gezag de regelingen
kunnen treffen, welke op sociaal-economisch
terrein noodig zün. De brugerlüke over-
innu, aan held is niet In staat onjhier-
dan Ons opvallen, dat de eerste Encycliek in naar behooren te voorzien. En nu het in-
G<*d uitgerust trekt het Japunsche leger Mandsjoertje verder binnen, nu reeda de
fcaaaische invloedsfeer bedreigend. Dan tot» WW* genumea door ooan ponwBaodMU.