r
ONS BLAD
.1
1
J
JOANNES DOMINICUS JOSEPH
AENGENENT
Quadragesimo
Anno
MM
hP
■J
rnaamst^Nieuws
iis-col>ecte in de hoofdstad heeft
opgebracht.
ia
E
dit nummer bestaat uit vier bladen
twintigs/e jaargang
MAANDAG 8 FEBRUARI 1932
No. 32
ZES EN
CHINA’S BEWAPENING
BISSCHOP VAN HAARLEM,
aan de geestelijkheid en de geloovigen van ons bisdom
DE BAROMETER
il
JOH. LAUWERS
^VERWORPEN
Ilenstreek
4
JAPAN S OPMARSCH NAAR CHARBIN
Voor het crisis-comité
alle stoomprijzen
DOOR DE GENADE GODS EN DE GUNST VAN DEN
APOSTOLISCHEN STOEL
a z
STOOMERIJ S. KROM
- PAYGI OP 3
ALKMAAR
Ontwikkelen en Afdrukken
De loonsverlaging in de
Bloem
J U ST IT IA-ET-FAX-
T
t? tl
f 750.- ^Il^.'n^ J 250.- I 125.- t 50.-
J ÏAH ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET OHGEVAL
AAHGIFTE MOET, OP STRAFFE VAh 'vERlÏeS
WEERBER1CHT
f
o
1
I
l
I
J
I
I
I
Sjanghai een rol speelde
de verdediging van
I
l hfl
H. EEN AANSPORING.
f.
Wat
Albert Carré overleden.
ZALIGHEID IN DEN HEER
i
i
rot«
i
III. EEN WAARSCHUWING.
I
da
ren
Barometerstand 9 uur v.m.: 770. Stilstand.
I:
wonden opgestoken om 5.30.
I
L
EEN AANKLACHT
I
M
Je
1
to-
barometerstand
7733
te
barometers te nd
753.7
te
het
en
1!
'I
n
van
I»
ll
S?een
5
i
r
Collecte te Amsterdam
Japansehe leger Mandajoerfle verder binnen, nn reeds
l
om de forten van Woesoeng.
i
i
r
t
e
I
ben
iaar
d-
o-
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
tr
ABONNEMENTSPRIJS:
Per kwartaal, voor Alkmaar L—
Voor bulten Alkmaar 235
Mei Geïllustreerd Zondagsblad
0.60 hooger
l
i
ka
te
In
H»
jeld
waa
B
mijnramp in België. Drie dooden
L Vele mijnwerkers ingesloten.
nval op de Woesong-forten. Groote
voor de Japanners.
lep
kei
o. en
ngen.
Bent
nofd
Unge
oelde
den
alles
een
aten,
arde
4k
het
be-
Op last van Z. Hoogw. Excellentie.
TH. W. PICHOT.
Secretaris.
te Hemmen (Bet) d<fcd in haar
gevonden. Waarschijnlijk misdaad in
het spel.
TELEFOON 1523 (3 lijnen)
Licht op De lantaarns moeten morgen
I
l
eren
Xenr
c te
Ro-
inn.
on».
iar-
cm
leid
ad
un-
mg
ik
nmel
open,
mag
d ia.
Unc)
apen,
sten
:hel-
Bnel
t de
idr
voor-
be-
der
De
ur-
Op
wit
nir,
sn-
Moordaanklag te Maastricht.
De Nederlandersjte Sjanghai. Hun toestand
niet aorgwekkend.
bannen, en waardoor van zei
nt,che samenwerking tusschen
Goed uitgernst trekt hel Japanache leger Mandsjoertje verder Mn—. w reed, d. ki—en
Russische invloedsfeer bedreigend. Deao fete werd gzztareen dfd» —a iin'MBitai I aaRMlMitliW tusschen
Noord-Wes tg-
wind,
aan-
<*»J een breuk r«n I 40
•rtn
Paus moge
en dat wij.
h rerlie» »an ‘n
anderen rinser
Ui 7/h
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5
regels 135: elke regel meer 0-35
RECLAME per regel 0.75 voor
de eerste pagina: voor de overige
pagina's 0 56.
RUBRIEK „VRAAG EN AANBOD”
bfj vooruitbetaling per plaatsing
0.60 per advertentie van 5 regels:
Iedere regel meer 0.12
sche regeering verzoekt bijeenroe-
den Volkenbondsraad in verband
staatsgreep in Memel.
zal dit Ons herderlijk schrijven op
Zondag Quinquagesima in alle kerken van
Ons Bisdom en in alle kapellen, waarover
een Rector is aangesteld, op de gebruike
lijke wjjze warden voorgelezen.
Gegq^en te Haarlem, den Isten Febr. 1932
t J D. j. AENGENENT.
Blsschop van Haarlem
o r
Het aafibod der patroons geen basis
voor onderhandelingen
dat in onze maatschappij de lichamen ont
breken, die met publiek gezag de regelingen
kunnen treffen, welke op sociaal -economisch
terrein noodig zijn. De burgerlijke over
heid is niet in staat om hier
in naar behooren te voorzien En nu het 1U-
dlvldqalisme de vroegere corporaties die van de
overheid de bevoegbeld hadden ontvangen
on> <Ut alles met autoriteit te regelen, heeft
doen verdwijnen, kunnen de burgers In hun
bonden en organisaties wel eenigen steun
vinden, maar deze missen de autoriteit, die
noodlg te om de noodlge kracht bjj te zetten.
En ten slotte, in het economisch leven ont
breekt leder leidend beginsel. Het liberalisme
heeft gemeend, dat de absoluut vrije concur-
rentte bet leidende beginsel zijn kon Maar
ofschoon de vrije concurrentie, gehouden bin
nen bepaalde grenzen, zonder twijfel nuttig
is, kan zjj geen leidend beginsel zjjn, zoo
als de ondervinding overvloedig beeft be
wezen. De economische dictatuur kan zulks
evenmin of Ifever nog minder, omdat zü
een blinde tyrannic en een gewelddadige
macht is. Hooger en edeler krachten moe
ten wortizn opgespoord om het economisch
leven te leiden. En dat zijn: de rechtvaar
digheid en de naastenliefde.
Zietdaar, Bern. Gelogvigen, de verschrik
kelijke aanklacht van den Plaatsbekleeder
van Jesus Christus tegen de structuur van
bet economische leven onzer dagen.
Wü sullen thans zien, welke de genees
middelen zijn, die door den H. Vader wor-
<ten aangegeven.
teX ongevallen verzekerd voSr eeT X/'v^iXdeTltklZtea^" f3000.- onmecbiktbeld UX wérken door
De in de hoofdstad gehouden collecte,
welke georganiseerd was door het Amster-
damsch Crisis Comité 1931. heeft in totaal
opgebracht een bedrag van 50.800.waar
uit wel blijkt, dat deze collecte een groot
succes is geweest.
Naar wj) vernemen, is door de organisa
ties van werklieden in het bloembollenbe-
drljf aan de organisaties der werkgevers
bericht, dat het petroonsvoorstel om het
loon tot 18per week te verlagen, voor
haar geen basis voor onderhandelingen kan
uitmaken. De organisaties zijn bereid over
een loonsverlaging te spreken, maar dan
dienen de patroons, aldus hebben de wejk
nemers medegedeeld, hun basis van 18.
te verleggen.
abnormale
der.inhuren.
voor een bepaalden tijd.
Op dat al zal hij wettelijk thans
aanspraak kunnen maken.
Verdrietig, om zooveel verspilden arbeid;
en zooveel vernietigde verwachtingen.
Maar het heeft geen zin na te kaarten
om wat had kunnen zijn en wat,* helaas,
niet Is.
Het eenlge wat nog te doen valt en waar
op we met klem zouden willen aandringen.
Is, de Pachtwet weer op de helling te zetten.
Ze dient ten spoedigste weer aan de Kamer
te worden voorgelegd.
In gewljzig-den vorm natuurlijk- In het ver
worpen ontwerp zullen veranderingen moe
ten worden aangebraclit. zoodat bet ern.
stlgste bezwaar, met name het bezwaar dat
de stem van vele leden der Éérste Kamer In
afwjjzenden zin bepaalde, komt te vervallen.
Het recht op weder-inhuur. dat velen als
een onduldbare laeperkipg van het eigen
domsrecht beschouwden, zal dus uit het ont
werp moeten worden gelicht: mogelljK kan
dit worden vervangen door een schadever-
goedingsstelsel. dat niet zoozeer den wrevel
der tegeirsleuanende Senatoren zou verwek
ken.
Hoofdzaak is. aat van het goede in de
thans verworpen Pachtwet gered worde wat
er te redden valt.
En het hoeft niet nogmaals een lijdens
geschiedenis van jaren te worden. Het mag
selfs niet. Met doortastendheid kan, waar
het voorbereidende werk al gedaan is. stel<g
nog dit jaar een nieuwe Pachtwet, zfj hal
dan in minder gelukkigen vorm dan we had
den gewenscht. In het Staatsblad komen te
staan.
door den Paus heel In het bijzonder de
nadruk gelegd. Die samenwerking kan alleen
tot stand komen, wanneer er heerscht een
geest van ware solidariteit, en die solidari
teit is ónmogelijk zonder oprechte naasten,
liefde. Alles wat daarmede In strijd is. staat
iu den weg aan het zoo noodzakelijke her
stel der maatschappelijke orde, Op het aan-
kweeken van dien geest van naastenliefde,
solidariteit en harmonische samenwerking,
moet dus ons streven fóór alles gericht zijn
De Paus eindigt dan ook met een krach
tige aansporing lot alle Christenen, om aan
het herstel der maatschappelijke, orde door
volledige beleving der christelijke zedenwet
made te werken, en op die wlfze een ver-
hRen apostolaat uit te oefenen.
iedereen redelijk deel ervan ten goede kome.
Bidden wij voor onzen H. Vader Paus Plus
XI, die ons zulke heerlijke lessen gaf voor
herstel der maatschappjjlke orde.
ook voor H. M onze geëerbiedigde Konin
gin, die ons In haar Kerstrede op zoo echt
christelijke wijze wist op te wekken om met
moed en vertrouwen de moeilijkheden van
dezen tijd te dragen.
En
tot
bewolkt tot betrokken.
regen, later sneeaw, tem-
Verwachting: Matige
lijk* tot Noord-Oosteljjken
iwaar
vankeljjk
peraiuur om het vriespunt tot lichte
vorst.
Hoogste
Vestmanör.
Laagste
Skagen.
WU komen nu, Bern. Geloovigen, aan het
derde" punt, waarop Wij U wilden wijzen De
Encycliek bevat namelijk ook een ernstige
waarschuwing, om namelijk bü onze critiek
op de bestaande toestanden ons te wachten
voor overdrijving. AI is de aanklacht gewei,
dig, al is ae aansporing om te •“■herstellen
krachtig, een waarschuwing om niet te over
drijven acht de Paus tewh op haar plaats.
Zoo wijst Hüjop het göéde, dat binnen het
raam oer bestSande orde in de laatste ften-
,taUeR van jaren, vooral na bet verschijnen
'van „Rerum Novarum", is tot stand geko
men, op de -'ele verbeteringen, die de ar
beidende klasse reeds verkregen heeft. Zoo
verheugt Hij zich er over, dat de toestand,
waarin de arbeiders verk*rrdtn by de ver.
schljnlng van genoemde Encycliek van Leo
XIII, „In onzen Lijd niet meer in gelijken
omvang bestaat”, en ..dat de arbeiders van
onze dagen „zich ruimere en zekerder be
staansvoorwaarden hebben weten te verschaf
fen.” Zoo spreekt hij zelfs van ..heerlijke
vruchten", die door het zaad, hetwelk in
„Rerum Novarum” werd uitpestrooid,* tot
heil der meufl^heid zjjn voortgebracht.
En daarom moten wij ons tegenwoordig
productiestelsel volgens Pius XI niet verwer
pen als een stelsel, dat in zich zelf te ver-
oordeelen zou zijn. Pius XI verklaart, dat
ook Leo XIII zulks niet deed, en hij beaamt
diens meenidg'ten volle door te zeggen: „en
inderdaad, uit zich splf is het ook niet ver.
keerd.” Daarom moeten wij ons wachten om
evenals de socialisten en communisten de
kapitalistische productiewijze als zoodanig te
bestrijden en te eisclr’n, dat dit stelsel als
zoodanig moet verdwijnen. Alleen de ver
wording van liet stelsel moeten' wy met alle
krachten tegengaan en die verwording is
volgens den Paus dan aanwezig, wanneer het
kapitaal alleen zyn eigen belangen op het
oog heeft en geen rekening houdt met de
menscheiyke waardigheid van den K: beider.
De Paus leert ons dus, dat wy de zonder
twyfel groote fouten, die het stelsel ndg
aankleven by al de verbeteringen, die reeds
verkregen zyn. moeten bestryden, maar niet
het stelsel in zich. Met deze beteekelhs van
onzen stryd moeten onze uitdrukkingen in
overeenstemming zyn. Anders stichten wy
onberekenbaar groote verwarring zoowel by
werknemers als by werkgevers, terwyi wy
tevens groote schade doen aan het streven
naar de harmoerische samenwerking tusschen
deze twee maatschappeiyke klassen, die toch
volgens den Paus vóór alles noodzakelUk is
Een tweede fout, waarvoor wij ons moeten
wachten, en die verband houdt met de zoo
juist genoemde, is te meenen, dat het arbeids
contract op het toonstelsel in zich onrecht
vaardig is en dus eveneens moet verdwijnen
on plaats maken voor een ander stelsel. De
Paus aarzelt niet om deze meening te be.
stempelen als „een dwaash-ld”. en als „een
schandeiyk onrecht”, aan Leo XIII aange
daan, die het toonstelsel -.Is zoodanig onom
wonden aanvaardde In „Rerum Novarum”.
Wat wy volgens den Paus wel mogen doen,
en wat Hij zelfs gewenscht acht is. dat wy
er naar streven om het looncontract „voor
zoover dit mogeiyk is. aan te vullen door
andere instellingen, die den arbeiders ten
goede komen, wy denker, hier aan het maat-
schapscontract. aan het stelsel van aandeel
In de winst en aan het arbeldersactlona-
rlaat, d.wz. het steWel, waarby de arbeiders
aandeelhouders worden In de onderneming.
Maar het looncontract, als in zich onrecht,
vaardig veroordeelen, is niet overeenkomstig
de leer van den Paus.
Een derde fout, waartegen Pius XI waar,
schuwt, is de meening, dat de arbeid de
eenige titel Is, waarop men Inkomen man
gAüeten, en dat ieder Inkomen o( bezit, als
het niet door arbeid verkregen wordt, als
anrechtvaardlg moet worden veroordeeld,
mjuw. de meening, dat ieder arbeidsloos In
komen moet verdwynen. De Paus noemt
deze meening ..gevaariyk" en geschikt om
te misleiden. Er waren er. die zich, ten gun
ste van die meening beriepen op <je woorden
van den H. Paulus In zyn brief aan de Thes-
salonlcensen„Wie niet werken wil. moet
ook niet eten” (2. Thess. 3, 10). De Paus
noemt dit beroep „even dwaas als onge.
grond". Want de Apostel veroordeelde met
die woorden alleen „hen, die zich van wer.
ken onthouden, ofschoon zy werk kunnen
vinden en moeten’ werken; doch dat de ar-
beid de eenige titel is, waarop men onder
hond of Inkomen mag ontvangen, leert de i
De Eerste Kamer heeft de Pachtwet ver
worpen.
Teleurstellend, zeker.
Zo bevatte voor den pachter verschillende
zeer gelukkige en biliyke bepalingen. Ze gal
hem het recht op een redelykè vergoeding
door hem aangebrachte verbeteringen:
recht op vermindering van de pacht by zeer
omstandigheden; recht bp we.
op continuatie van de pacht
Het zal U niet bevreemden, beminde Ge
loovigen, dat het woord, hetwelk wy in dezen
Vastenbrief tot U willen richten, een weer
klank is op de Encycliek, die het vorig jaar
door onzen H. Vader Pius XI by dé veertig
jarige herdenking van de uitvaardiging der
Encycliek Rerom Novarum is uitgegeven, na-
tnelljk de Encycliek Quadragesimo anno. Die
Encycliek irómers is van zooveel beteekenls In
den tyd. waarin wy leven en waarin ook door
ons. Katholieken, op diep ingrijpende verbe
teringen In de bestaande economische ver
houdingen wordt aangedrongen, dat WU het
als een heiligen plicht beschouwen U, be
minde Dlocesanen. nader omtrent dit merk
waardige Pausclijke Document In te lichten.
Daar is geen vraagstuk, dat In onze dagen
meer de aandacht in beslag neemt dan het
sociale vraagstuk. En het Is Ons een vreugde,
U het licht, dat ons aller Vader in Christus
over dit actueele vraagstuk heeft doen
schijnen, In al zyn helderheid te mogen too-
pen'. Welnu, in de Encycliek kunnen WU,
wanneer men haar goed leest, onderschei
den: allereerst een aanklacht, vervolgens een
aansporing en tenslotte een waarschuwing.
Allereerst bevat de Encycliek een aan
klacht tegen de fouten, die ons tegenwoor
dig productiestelsel aankleven. En wanneer
WU die aanklacht In één woord willen sa
menvatten, dan moeten Wy zeggen, dat de
Paus het woncmlsch liberalisme aanwast als
de groote schuldige, als de oorzaak van alle
misstanden.
OU weet. bem. geloovigen, wat onder eco
nomisch liberalisme moet worden verstaan.
H«g^| het systeem der ongebonden vryhetd
op het terrein van het soclaal-economische
leven, op het terrein dus, waarop de verhou
dingen tusschen werkgevers en werknemers
moeten worden geregeld, het terreinu»raarop
handelaars en consumenten elkamNt- ont
moeten en de prijzen der waren moeten
«a. worden bepaald, het terrein, waarop de geld
bezitters in verband met handel, landbouw
en nUverheid hun invloed doen gelden. Het
is hetzelfde als 1 systeem van het Individua
lisme op sociaal-economlsch terrein.. d.w.z.
het stelsel, volgen? hetwelk ieder individu
voor zich zelven mag morgen zonder dat de
normen dtr zedeiykheid bU het soclaal-eco-
nomisch Qiandelen regelend en heerschend
hebben op te treden het stelsel derhalve,
waarbij het eigenbelang tot eenig motief
bij het economisch handelen wordt verheven,
het stelsel dus van het egoïsme. Dat systeem
wordt door Paus Pius XI zoo krachtig mo
gelijk in de nieuwe Encycliek veroordeeld.
Het is merkwaardig, op hoeveel plaatsen
in de Encycliek dat economisch Uberglh
als de oorzaak van de tegenwoordige socl
misstanden wordt aangeduld. En wy mo
gen dan ook zeggen, dat deze Zendbrief de
Encycliek is vooral tegen het economisch
liberalisme. Zeker, ook het socialisme wordt
er in door den Paus veroordeeld en zelfs
Die geneesmiddelen »Un er twee. En de
Vader der Christenheld richt als hét ware
een smeekbede tot de geheele wereld, om
toch die twee middelen tot herstel der sociale
orde aan te wenden. Maar het U duidelijk,
dat die aansporing In de allereerste plaats
bedoeld is voor allen, die den Naam van
Christus beidden, omdat zy verplicht zyn
aan de wereld het voorbeeld te geven.
Welke zyn dan die middelen? De Paus
zegt het zoo duldeiyk: „tikee dingen
al zUn noodzakeiyk, hervorming van
staande inrichtingen en verbetering
zeden”.
Allereerst hervorming van bestaande in
richtingen. En daarmede bedoelte de Paus,
dat ons aller streven er op gericht moet
zyn, om te komen tot de instelling van die
openbare lichamen, die men in den laatsten
tijd aanduidt met den naam van „bedrijfs-
schappen”. Welken naam men ook kiest,
zakeiyk worden er onder verstaan instel
lingen, die door de burgerlhke overheid
worden bekleed met het noodlge gezag om
de zaken, die het economische lewn betref
fen, te regelen en te ordenen. Zij moeten
zUn samengesteld uit afgevaardigden van
de groepen, voor wie de te maken rege
lingen van belang rijn. Tot nu toe heeft
de Staat zelf noodgedwongen zich met
die regelingen moeten bemoeien. Maai
preollsch ta. het hem onmogeiy^ om af
doende regelingen voor 'de uiteenloopende
•.slangen te treffen, en bovendien ig het
'ok onlogisch en sen verrtorln-’- van t*e
de. orde, om datgene, wat door een klei
nere ondetgescu.i,..- „cstanu
gebracht kan wr-'ten nsar <-en t-no-sre
gemeenschap te verwijzen. Aan de instel
ling dezer lichamen moeten' medewerken
de reeds bestaande sociale vereen (gingen,
met name de vakvereenlgingen. Daaraan
moeten, volgens den Paus, ook medewer
ken de staatslieden, wier sociale politiek
daarop moet gericht zyn. Daardoor zal een
belangrijke stap gezet zyn omgiet indivi
dualisme in het economisch leven te doen
ophouden. Daardoor zal tevens ook ver
oordeeld zyn de betreurenswaardige klas
senstrijd. Want die instellingen steunen
op bet princiep der solidariteit, het prin
ciep der harmonische samenwerking van
de betrokken part yen.
Toch zal men het in het leven roepen
van deze bedryfsraden de orde In de
maatschappij niet hersteld en de sociale
vrede niet verzekerd zyn. Op het Invoeren
van die Instituten alleen mogen wy onze
verwachtingen niet te hoog bouwen. De
Paus zegt het op meerdere plaatsen van de
Encycliek ultdrukkeiykvóór alles is noo
dlg een hernieawde beleving van de zeden
wet. „Alle pogingen om de maatschappij
te hervormen,” zoo zegt hy o. a., ..zullen
vruchteloos zijn en geen geneesmiddel zal
baten, tenzy de menschen weer openiyk
en oprecht terugkeeren tot de leer van het
Evangelie.” En daarom verklaart hU ver
der, „dat die zoo gewenschte herbouw der
maatschappy moet voorafgegaan worden
door een vernieuwing van den christeiyken
geest.”
En dan noemt de Paus in het bijzonder
de christeiyke beginselen der rechtvaardig
heid en der naastenliefde, die de leidende
beginselen moeten zyn In economische ver
houdingen tusschen de burgers en de maat-
achappeiyke klassen. Worden die twee be
ginselen beleefd, zooals het moet, dan zal
bereikt worden het doel, waarnaar reeds
Leo xm streefde en waarop door Plu» ^1
nog eens de bijzondere nadruk wordt ge
legd, nJ. dat de arbeidersstand zal worden
opgeheven, en dat In de toekomst „de voort
gebrachte goederen-overvloed in ruimere
mate ook ten deel volle aan hen. die den
arbeid praesteeren”, m.a.w. dat ook „de
arbeider door spaarzaamheid zyn bezit hoo
ger kunne opvoeren, opdat door een ver
standig beheer de lasten van'het gezin met
meer gemak en minder zorgen door hem
gedragen kunnen worden”, en opdat hU „ook
de rustige zekerheid kan hebben, dat na
zyn dood voor zyn achtergebleven betrek
kingen eenigszlns is gezorgd”.
En dan wijst hy er vervolgens op. dat
aan de liefde een nog voornamere plaats
moet worden toegekend dan aan de recht
vaardigheid. Letterlijk zegt hij: „BU dit alle»
neemt de liefde de> voornaamste plaats In".
HU wil geenszins, dat deze In de plaats
treedt van de rechtvaardigheid. Maar hy
noemt hen „onbezonnen hervormers”, die
louter en alleen van de rechtvaardigheid de
oplossing van het sociale vraagstuk ver
wachten. Evenzeer als WU kunnen zeggen,
dat deze Encycliek de veroordeellng bevat van
t economisch liberalisme, hetwelk bet egoïsme
ten troon verhief, zoo mogen WU ook zeggen,
dat deze Encycliek is de Encycliek van de
naastenliefde. Want „de rechtvaardigheid al
leen zal nooit in staat zyn de menschen te
vereenigen in een harteiyke eensgezind,
heid.” Zulks kan alleen de naastenliefde,
waardoor men elkanders belangen leert be
grijpen en waardeeren, waardoor zoowel het
egoïsme als de klassenstryd wordt ultge-
:lf een hannoni-
de verschillende
ktaeaen tot stand komt. Op de harmonische
i de klassen wordt
I wordt het nog eens nadrukkelyk onvereenig-
I baar verklaard met ohze katholieke levens-
I beschouwing. Maar maken WU ook een ver-
-geiyklng tusechen Rerwm Novanun en Qwa-
drageslmo anno, dan kan het niet anders
dan Ons opvallen, dat de eerste Encycliek
veel uitvoeriger tegen het socialisme op
treedt, terwyi de jongste Epcycllek veel meer
de aendacht vestigt op het economisch libe
ralisme. En nu zeggen WU niet WU stel
len er prijs op dit nogmaals uitdrukkelUk te
bevestigen dat alle liberale werkgevers
practlsch dat stelsel beleven. Maar het sys
teem is er en t heeft een verderfelUken in
vloed uitgeoefend, zoodat zelfs ook katho
lieke werkgever» er door werden aangetast
met liet droevige gevolg, dat duizenden en
nogmaals duizenden katholieke arbeiders aan
de Kerk den rug hebben toegekeerd en bet
geloof hebben verloren, In de meening, al
was *t dan ook een valacbe meening, dat aan
de Kerk moest worden *nagzarhrszen. wat
velen barer kinderen ten opaichte-ren <w6M-
vaardlgheid en naastenliefde in het econo
misch teren misdreven. En misdreven wordt
er veel.
Allereerst beantwoordt het arbeidsloon
lang niet altUd aan hetgeen dom de recht
vaardigheid, het algemeen welzUn en de
naastenliefde gevorderd wordt. Want terwUl
deze drie factoren te zamen een toon
eischen, dat voldoende Is om een arbeider
en zUn gezin te onderhouden, bluft dit in
vele gevallen beneden dle.grens.
In de tweede plaats veroorzaakt de indivi
dualistische geest, dat de eigendommen meer
malen niet gebruikt worden, zooals dit door
God wordt gewild. Want ofschoon bet bezit
van de goederen dezer wereld "olgens Gods
bestel particulier bezit moet zUn. moet over
eenkomstig de leer der Kerk t gebraik dier
goederen zóó zUn, dat zU ook strekken ten
bate van anderen. Doch de Paus zegt het
onomwonden, dat in onzen tUd de goederen
.verre van behooriyk zUn verdeeld, en dat
zy aan de verschillende klassen van men
schen niet volgens biliykheld ten goede ko
men.”
Ten derde, wat nóg erger ta, niet alleen de
materieel: belangen van velen worden niet
voldoende verzorgd, maar ook de geestelUke
belangen worden lang niet genoeg behartigd.
„Ons hart siddert," zegt de Paus, „als wU den
ken aan de groote gevaren, waaraan In de
hedendaagsche fabrieken de deugd der werk
lieden (vooral de jongere) en de eerbaarheid
van meisjes en vrouwen wordt blootgesteld.”
Bovendien diezelfde geest beeft er toe ge
leid, dat in onze dagen meermalen aoor een
ongebreidelde zucht naar overneerschlng,
een „onbegrensde macht" wordt uitgeoefend
op het economisch leven door degenen, aan
wie de eigenaars hun goederen ter bewaring
en beheer toevertrouwen. Dezen gebruiken
ze somtUds „geheel en al volgens eigen in
zicht en'oordeel," en oefenen een „despo
tische economische overheersching” uit,
waaronder niet minder dan de werknemers
ook de werkgevers zuchten, doordat de on
dernemingen van ben afhankelUk zUn. Vitte
zich vroeger het egoïsme meer in den strijd
van den enkeling tegen den enke'lng, thans
uit het zich bUzonder in een concentratie
van machthebbers, die op het economisch le
ven een ware tyrannle uitoefenen.
Vervolgens ia bet een aeer groote fout,
BUREAU! HOF 6. ALKMAAR
Telefoon: Administratie No. 433
Rodartle No. 633
Apostel, zoo zegt de Paus. In het geheel
niet.”
Zletdaar, B. G., de korte inhoüd van den
heeriyken Zendbrief, die in de geschiedenis
voortaan zal worden aangeteekend als
een nieuw bewijs van de groote wijsheid en
den onverschrokken moed van onzen Hei
ligen Vader Pius XI. die de wonden, waar
aan de wereld Ujdende is. wist bloot te
leggen en In haar diepte te peilen, en voor
de verdwaasde wereld openiyk als aanklager
durfde optreden en een krachtige aan
sporing richten om van den Ingeslagen weg
terug te keeren, terwyi hy tevens In zUn
voorzichtigheid en bezorgdheid zUne kinderen
over de ganse he aprde meende te moeten
waarschuwen om 'zich te wachten voor
overdreven critiek.
Wat WU van ganscher harte hopen, is:
dat de ideeën van Onzen H. Vader, in
Qoadrazesimo anno neergelegd, gemeengoed
mogen worden van al de Ons onderhoorlge
diocesanen En daarom roepen wU al onze
Priesters op om allereerst die Ideeën In zien
op te nemen en ze als apostelen te ver
kondigen. Maar wy doen ook een dringend
beroep op de leeken in Ons Bisdom, om
toch gevolg te geven aan de aansporing van
den Paus om leder voor zich met alle krach
ten mede te werken aan het herstel der
maatschappelijke orde door In de beoefening
van de rechtvaardigheid en de naasten
liefde by al hun economisch handelen een.
voorbeeld te zUn voor de anderen, opdat
van ons, kinderen der Katholieke Kefk.
een heilzame stuwkracht moge uitgaan tot
vernieuwing van de wereld in ChrlstelUken
geest.
WU gfuuT'tegemoet een tyd van gebed en
boete. BiddenSwU In den H. VastentUd meer
dan anders, en maken WU daarby deze In
tentie, dat de stem vai. den
gehoord en gevolgd worden.
Katholieken, z^lf m de eerste plaats zyn
theorieën in practyk mogen brengen. En
wanneer wU in dezen tyd ook boete doen,
welke., haar wU hopen, zich niet tot de
voorgeschreven vasten en onthouding zal
beperken, dan moge die boete worden ver
richt in den geest van onthechting aan het
aardsche. opdat in ons moge groeien het
besef, dat niet het opstapelen van stoffe-
lUke goederen ons levensdoel mag zUn. maar
dat wy er naar moeten streven, dat.aan een
f
