Amerikaansche Vredeswil
ONS BLAD
l
DE GUERILLA IN DUITSCHLAND
B
As-
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Het nieuws van heden
Stimson prijst
Kellogg-pact
IN DIT NUMMER:
Dagelijksche lijst
DE BAROMETER
JOH. LAUWERS
DINSDAG 9 AUGUSTUS 1938
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 1«7
Weinig benul zijner ideëele waarde
Stimson, de pacifist
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Voorjaarsstemming rond het bergkerkje.
Gayl te Koningsbergen
Oostenrijk en Beieren
14.000 man geven zich
De Ottawa-conferentie
over
De ramp op de Azoren
koren
Aan de Japanners in Mandsjoerye
Door eigen wapen gedood
Ambassadeur benoemd
Dr. Held
Dertien personen omgekomen
Rjjksbanierlid vermoord
I
I
Reasachtige boschbranden
in Griekenland
Vuurramp in
Roemeensche stad
De nieuwe zakelijkheid
van Borah
Groot Sovjet-vliegtuig
naar Berlijn
Pan-economisch verbond geprezen
door Doll fuss en Held
Razzia in gevaarlijke
wijk van Hamburg
Hedenavond de nood
verordening
De kijk der nazi’s op het
Centrum
I
I
I
I
Monumentvernieling
te Rennes
Werk der Bretonsche separatisten
Het Weer""11111111^^
Tsjang-Kai-Sjek weer
baas in China
Meel en
en te Stettin, Gleiwitz
en Hirschberg. Berlyntche
communisten gearresteerd
ADVERTENTIEPRIJZEN:
Per lossen regel 20 c.; ingez. med 40 c.
p. regel, idem op pag één 55 c. p. regel
Bij 'contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433'
PAYGLOP 3
Barometers en Thermometers
A
Amerikaansche vredeswil.
Een juist dilemma.
0
rUk vereenigd werd, heeft aan een medewerker' Bomaanslag)
als
Omtrent
daders
De
melden
1
Macht van het visitekaartje.
De nieuwe hoed.
De positie der werkloosenkasaen.
H.H. Wijdingen in het Missiehuis te Stein.
NOOBD-HOLLANDSCH DAGBLAD
zeker aannemen.
Een
premier
rabijnen voorzien en kreeg bijzondere instruc
ties. Deze werden heden weder Ingetrokken.
LISSABON. 9 Aug. (Reuter). De Portugee-
sche minister van binnenlandsche zaken heeft
van den gouverneur van Ponta Delgada (Azo
ren) een rapport ontvangen over den omvang
der schade, aangericht door de verschrikkelijke
aardbeving.
Driehonderd huizen zijn verwoest en 500 drei
gen in te storten.
Veertien personen werden gewond.
NANKING, 9 Aug (W.B.) Na het reeds ge
melde aftreden van verschillende leden der na
tionalistische regeerlng. is de feitelUke bestuurs
macht thans grootendeels in handen gekomen
van Maarschalk Tsjang Kal Sjek-
Deze verklaarde in een persgesprek tegenover
Japan een vreedzame politiek te willen voeren.
De vrouw met het masker.
O
zoover mogelijke samenwerking te komen van
menschen, die tot één volk behooren en onder
gelijke omstandigheden leven.
Wjj willen het voornemen maken, zoo voegde
dr. Dollfuss er aan toe, alles in het werk te
stellen om, behalve onze gemeenschap op cul
tureel en taalgebied, ook op economisch gebied
samen te werken.
Daarna nam dr. Held het woord, die de ver
gadering van symbolische beteekenls achtte. De
nabuurschap van Oostenrijk en Beleren moet
verbreed en verdiept worden in de samenwer
king. Niemand ter wereld kan het ons euvel
duiden, zoo verklaarde Held, wanneer Oostenrijk
en Beleren, die van hetzelfde bloed en van den-
zelfden stam zijn, zoo dicht mogelijk tot elkaar
naderen.
De Beieren en de Oostenrijkers kennen elkaar
en hebben dezelfde gevoelens. Daarom wensch ik
het pan-economisch OostenrUksch-Belersch ver
bond een succesvoile toekomst.
MUENCHEN. 9 Aug.Tv. D.) In het naUonaal-
socialistische partij correspondentieblad schrijft
het RUksdaglid Florian een artikel, waarin hij
tot de conclusie komt, dat de sterke sleutelpo
sitie. die het Centrum in den nieuwen Rijksdag
innam, door het werken der nationaal-socialis-
ten verdwenen is. Voor het Centrum blijven nog
slechte twee wegen open. Of het gaat terug In
zijn sleutelpositie, blijft op de wip zitten en ver
klaart zich openlijk voor het bolsjewisme, óf
het geeft zich over aan het lot van het poli
tieke drijfhout op den stroom van het ontwaakte
Duitschland. Een terugweg naar den gemakke-
lUken arbeid op den bodem der politieke dom
heid van Duitschland bestaat niet meer. Het
'hatlonaal-socialisme Is de sterkste en gevaar
lijkste vijand van het Centrum. Met de Dultech
Nationalen of met de Duitsche Volkspartij kan
het niet vergeleken worden.
Japan meldt de overgave van 14.000 man CM-
neesehe vrijscharen in N.-Mandsjoerije.
Tsjang- Kai-Sjeït weer meester in China.
De sociale Studieweek te Rolduc.
In het algemeen landenklassement der Olympi
sche spelen staat Nederland thans op de elfde
plaats.
De dagelijksche lijst van aanslagen in Dulteeh-
land.
Hoogste stand op Dinsdag 2 uur n.m.: W7
Ütltatand
ehalve Stimson heeft ook senator Bo
rah, de voorzitter van de senaats
commissie voor bultenlandsche za
ken, zich weer eens laten hooren op een
wijze, welke in Europa met instemming zal
worden vernomen. Zooals men weet, is Bo
rah steeds een der felste tegenstanders van
schrapping der aan Amerika verschuldigde
oorlogsschulden geweest. Sinds eenlgen tijd
is hjj echter geheel omgeslagen en pleit nu
voor die schrapping met evenveel IJOer als
haar vroeger bestreed. Waaraan deze
opzienbarende bekeerlng is te danken, valt
moeilijk met zekerheid te zeggen. Mis
schien zou men er een koersverandering in
mogen .zien, welke ten nauwste samén-
hangt met de a.s. presidentsverkiezing. Is
«Ut het geval dan zou men daaruit mogen
PARIJS, 9 Aug. ^Reuter). De rechter, die
zich bezig houdt- met het onderzoek naar den
bomaanslag op het monument te Rennes, het
welk was opgericht ter herdenking van het feit,
dat het Zondag 400 jaar geleden was. dat het
hertogdom Bretagne met het koninkrijk Frank-
WEENEN, 9 Aug. (Reuter). In tegenwoordig
heid van den Oostenrtjkschen Bondskanselier dr
Dollfuss en den Beierschen minister-president
dr. Held vond gisteravond een vergadering
plaats van het Ooatenrljksch-Belersch pan-eco
nomisch verbond.
Dr. Dollfuss wees er in zjjn i*de op. dat het
verbond van de grondgedachte uitging tot een
Gisteravond zijn de groote vensterruiten van
een filiaal der bekende schoenfirma Leiser in
BerlijnNeu-Koellln ingegooid. De daders wis
ten te ontkomen.
Hoogste barometerstand 768.1 te Valencia
Laagste barometerstand 748.8 te Seydis-
fjord.
Verwachting: Zwakke tot matigen wind
uit Westelijke richtingen, gedeeltelijk be
wolkt,. droog warm weer.
Zon op 5.34, onder 8.36. Eerste Kwar.
tier v-m. 9 uur. Licht op 9.06.
concludeeren, dat de publieke opinie in
Amerika, welke tot nu toe niets van schrap
ping of vermindering der oorlogsschulden
wilde weten, begint te kenteren. Dit zou
werkelijk verheugend zijn, aangezien rati
ficatie van de overeenkomst van Lausanne
tengevolge van het daaraan gekoppelde
„gentleman's agreement” afhankelijk is ge
steld van Amerika’s eventueele bereidwil
ligheid om Europa de oorlogsschulden ge
heel of gedeeltelijk kwijt te schelden. De
eerste verklaringen van Borah betreffende
de schrapping der oorlogsschulden hadden
kennelijk het doel pressie uit te oefenen
op Europa, ten gunste van een effectieve
bewapeningsvermlnderlng. Amerika voelt
niet den minsten lust schulden te schrappen
van debiteuren, die enorme bedragen blij
ven wegsmijten aan oorlogstuig. Ietwat
vreemd daartegenover doet de instemming
aan, welke de Amerikaansche gedelegeerde
Glbson ter ontwapeningsconferentie betuig
de met de slappe resolutie, door Benesj ge
formuleerd, welke min of meer een bespot
ting mag heeten van de drastische ontwa
peningsvoorstellen, welke president Hoover
Indertijd deed. Het merkwaardige thans is,
dat Borah, blijkens zijn jongste uitlating
tegenover de conferentie voor buitenland—
Minister von Gayl Is voor een kort on
officieel bezoek te Koningsbergen gearriveerd.
BERLIJN, 9 Aug. (WB.l. De verordening te
gen de terreur zal reeds vanavond worden ge
publiceerd. De komst van den rijks president
wordt dus niet afgewacht, doch hjj zal telefo
nisch op de hoogte worden gehouden van de
minlsterleele besprekingen.
BOEDAPEST, 9 Aug. (V.D.) De „Donaupost”
meldt uit Boekarest, dat de Roemeensche stad
Botosant door een geweldigen brand gedeelte,
lijk is vernield. Door tot nog toe onbekende
oorzaak ontstond in de arbeiderswijk van Bo-
toeanl op verschillende plaatsen gelijktijdig
brand. Het vuur greep met razende snelheid
om ilch heen, en in een half uur tUd stonden
34 woningcomplexen in brand. Er ontstond een
paniek en in de verwarring lieten vele ouders
zelfs hun kinderen in den steek. Dertien per
sonen, grootendeels kinderen, werden gedood.
Tengevolge van een ontploffing In een brandend
fabrieksgebouw werden brandweerlieden ernstig
gewond, terwijl een vijfde naar beneden viel
van de tweede verdieping.
Naar eerst thans bekend wordt, werden In
den nacht op Zondag te Landsberg kOost-
Pruisen) aanslagen gepleegd op plaatselljke
leiders der N.SD.A.P. De aanslagen mislukten
echter.
BUREAUX.- HOF 6, ALKMAAR
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
V ABONNEMENTSPRIJS,
Per kwartaal voor Alkmaar f 2
Voer buiten Alkmaar f 2 85
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0 60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N V Drukkerij De Spaarnestad Haarlem
In Gleiwitz is een
naar de woning van
meenteraadslid Personen werden niet gedeerd,
doch de materieels schade is aanzienlijk. Ook
hier wisten de daders spoorloos te verdwijnen.
MOSKOU, 9 Aug. (Reuter). In de komende
dagen zal de Russische A. N. T. 14. het grootste
landvliegtulg van Europa, een vlucht maken
naar Berlijn Het reuzen-vllegtulg biedt plaats
aan 30 personen.
OTTAWA, 9 Aug. (Reuter.) Naar van be
voegde zijde wordt vernomen, is er te Ottawa
geen sprake van Engelsch-Iersche onderhande-
llngen.
De vrees voor meeldumping, anders gezegd
voor den verkoop van meel in Engeland dooi
de dominions beneden den prijs, zou de En-
gelsche gedelegeerden er toe kunnen brengen,
te wijzen op de noodzakelijkheid van een in
voerrecht op andere middelen, om den meel-
Invoer uit het Brltsche Rijk en het buitenland
te beperken, ofschoon het Invoerrecht op
bultenlandsch meel wellicht hooger zou zijn.
Dit behoeft nog geen schade te doen aan elk
voorstel, dat Engeland zou kunnen doen voor
de preferentie op koren. Een definitieve be
perking van den Russlschen korenlnvoer in
Engeland is, naar men meent, eveneens over
wogen.
Mogelijk zullen de resultaten der conferen
tie worden medegedeeld, voordat de gedelegeer
den Ottawa verlaten.
TOKIO. <9 Aug De voormalige chef van de
militaire school te Tokio, Moetto, is benoemd
tot Japansch ambassadeur in Mandsjoerlje.
De Japansche gezanten te Brussel. Parijs en
Bern, Sato, Nagaska en Yada, zullen Japan
vertegenwoordigen in de ss. Volkenbondsver
gadering over het rapport der Mandsjoerlje-
commlssle.
Maandagavond om 11 uur zijn in het Noor,
den en Oosten van Berlijn huiszoekingen ge
houden in drie communistische localltelten. In
een daarvan. In de 8wlnemunderstras.se, wer.
den twee pistolen gevonden: 24 aanwezigen en
de eigenaar werden gearresteerd.
HAMBURG, 9 Aug. (W B In de achter
buurten van Hamburg, die den laatsten tijd
dikwijls het uitgangspunt van onlusten waren
en waar reeds menige pol.1 tie-agent werd over
vallen. hield de politie vanmorgen een razzia In
grooten stijl. Niet minder dan 1500 agenten en
rechercheurs zette de heele wijk af en door
zochten het vervolgens naar wapens en ver
dachte personen. In sommige woningen werd
den vloer opengebroken.
Naar verluidt waren om 9 uur reeds 600 per-
„Volksboten.” sonen naar het politiebureau overgebracht, ter
wijl een flink aantal wapens In beslag zou zijn
genomen.
In Silezië werden verschillende aanslagen ge
pleegd, o.a. tegen de woning van een Centrum
man.
Verschillende te Breslau gevestigde soc.-dem.
organisaties hebben den rjjkspresident telegra
fisch om bescherming verzocht in verband met
dc aanslagen In Midden-SUezië, in den afge-
loopen nacht gepleegd.
MOERDEN. 9 Aug. (V. D.) De Japansche mi
litaire autoriteiten In Mandsjoerlje deelen mede.'
dat naar schatting 14.000 man van de troepen
der Chineêsche vrijscharen in Noord-Mandsjoe
rlje zich aan de Japanners hebben overgegeven.
Als oorzaak hiervan wordt door de Japanners
genoemd het gebrek aan levensmiddelen en
uitrusting, alsmede de overstroomingen in dit
gedeelte van Noord-Mandsjoerlje. Men verwacht
dat de spoorlijn naar Siberië door de overstroo-
mlngen nog minstens tien dagen onbruikbaar
zal zijn. Ook in de richting Tientsin Is het
spoorwegverkeer door een aanslag op een trein
onderbroken.
Het water heeft te Illa ten Noord-Oosten van
Moekden groote verwoestingen aangericht en
eenige honderden personen zijn hier verdron
ken. Het Japansche garnizoen moest In booten
vluchten en zijn geschut, paarden en fourage
achterlaten. Tezamen met de Mandsjoerjjsche
troepen heeft men getracht de bevolking tegen
het water te beschermen.
ATHENE, 9 Aug. In den Peloponesus bU
Patras woeden sedert eenige dagen reusachtige
boschbranden Reeds moesten eenige dorpen
ontruimd worden, terwijl andere groot gevaar
loopen. Het spoorwegverkeer in het betrokken
gebied is onderbroken. De branden zouden
reeds verscheidene slachtoffers hebben ge
maakt. Militaire troepen zijn voor hulpverlee-
ning en ter deelneming aan het blusschings-
werk naar het terrein van de branden ge
zonden.
handgranaat geworpen
een communistisch ge-
STETTIN. 9 Aug. (W.B Vannacht even
dynamietbom geworpen naar de uitgeverij van
het Sociaal-Democratische blad
vóór drie uur is vanuit een rijdenden auto een
De bom richtte aanzienlijke schade aan. De
groote vensterruiten, de ingang, een groot deel
van de Inrichting en talrijke vensterruiten van
de omliggende huizen werden vernield. Persoon
lijke ongelukken kwamen niet voor,
de daders tast men in het duister.
REICHENBACH, 9 Aug (V.D.) In den
afgeloopen nacht wilde de BS.-man Benke te
Reichenbach in het Eulengebergte een aanslag
plegen met een handgranaat op den redacteur
van het soclaal-democratisch orgaan „Der Pro
letariër”, die te samen met een vriend naar
huls terugkeerde. De handgranaat ontplofte
echter In de hand van den dad»r De hand werd
afgerukt, terwijl Senke bovendien nog andere
ernstige verwondingen opliep, tengevolge waar,
van hu tijdens het transport naar het zieken
huis overleed. Volgens ooggetuigen wachtte na
bij We plaats van den aanslag een auto, waar
mee Senke was gekomen en waarin zich nog
twee personen bevonden die er echter van
door waren gegaan, zonder dat hun identiteit
kon worden vastgesteld.
Te Hirschberg (Reuzengebergte Is vannacht
een bomaanslag gepleegd op een nat. soc. ver
gaderlokaal.
Er werden vrU groote verwoestingen aange
richt. Vele ruiten sprongen en het huis werd
ernstig beschadigd
Personen werden niet gedeerd
wisten spoorloos te verdwijnen.
nu de oorlogsschulden mede wfl aanwen
den als een prijs voor het verkrijgen van
economische voordeelen voor Amerika van
de zijde van Europa. Deze nieuwe zakelijk
heid vindt vooral In Frankrijk meer in
stemming dan de ontwapenlngselsch, welke
zoo moeilijk te rijmen schijnt met het
Fransche begrip van veiligheid. Indien de
oorlogsschulden echter kunnen uitgespeeld
worden als een dwangmiddel om tot oplos
sing te komen van alle na-oorlogsche pro
blemen, zoowel op economisch als op poli
tiek gebied, zullen zy het grootst mogelijke
nuttig effect hebben. Borah’s wenschen
gaan In d\e richting. Maar de groote vraag
blijft, of na de presidentsverkiezingen in
Amerika de republikeinen Stimson en
Borah nog iets te vertellen zullen hebben.
Het Wolffbureau en V.D. melden nog een
heele reeks van aanslagen in Duitschland, bü-
zonder In Silezië.
Beknoptheidshalve melden we alleen den
moord op een soc.-democraat, lid van de RUks-
banier, die vanmorgen In het ziekenhuis te
Goerlita overleed.
De schupo, welke dienst doet in de regee-
rlngswljk te Berlijn, werd gisteravond van ka-
.van de ..Matin'' het volgende verklaart:
De betooglng van leidende personen der Bre
tonsche Separatistenpartij, welke tot hun ar
restatie heeft geleid, was tegen den eersten mi
nister Herriot gericht.
"Ofschoon op het eerste gezicht geen verband
schijnt te bestaan tusschen deze betooglng en
den bomaanslag, kan men dit toch wel
sche politieke vraagstukken te Newport,
betooglng van Separatisten tegen den
■Herriot zou n.l. een veel grooteren
weerklank In Bretagne gevonden hebben, wan
neer tegelijkertijd het symbolische gedenkteeken
van Rennes vernield zou zUn.
De betoogers te Vannes. waar Herriot Zon
dag aanwezig was en een rede heeft gehouden,
zouden dus van den bomaanslag in Rennes op
de hoogte geweest zijn.
-a r oesten wij gisteren een hoogst beden-
IVL KeUlke uitlating van den in Italië
oppermachtigen Duce slgnaleeren,
die den oorlog prees als een krachtlnstalla-
tle der menschelijke energie, heden mogen
wij de aandacht vestigen op een belangrijke
stem uit Amerika, die den lof heeft gezon
gen van het anU-oorlogspact, dat door Kel
logg Indertijd werd geprojecteerd en van
Aristide Briand „the finishing touch” ont
ving. Stimson, de minister van bultenland
sche zaken der Vereenigde Staten, heeft n.l.
als gast van de Council of Foreign Rela
tions (het genootschap voor bultenlandsche
betrekkingen) een lans gebroken vóór dit
Internationale verdrag, dat, gesanctlonneerd
door de openbare meening, berust op den
vredeswil der wereld. Zooals men weet,
wordt in dit verdrag de oorlog principieel
veroordeeld als een ontoelaatbaar middel
om eventueele Internationale geschillen te
beslechten of gerechtvaardigde of vermeen
de rechten te doen gelden, terwijl het de
onderteekenaren stilzwijgend verplicht tot
overleg in geval van een dreigende schen
ding.
De eenige oorlog, welken *t olrbaar acht,
is de oorlog uit zelfverdediging. Het recht
op zelfverdediging noemde Stimson terecht
zóó vanzelfsprekend en algemeen erkend en
zóó scherp omlljnd, dat dit het verdrag
geenszins verzwakt. Theoretisch Is dit vol
komen juist, maar In de practyk plegen alle
oorlogvoerende naties zich op dit evidente
recht van zelfverdediging te beroepen. In
1914 ging het zoo en op het oogenbllk gaat
het evenzoo In het Verre Oosten als In Zuld-
Amerlka. Wel zeide Stimson, dat een staat,
die onder den dekmantel van zelfverdedi
ging een Imperialistische politiek zou trach
ten te voeren, spoedig ontmaskerd zou
worden en de openbare meening niet lang
zou kunnen misleiden, maar wat baat een
dergelijke ontmaskering zoolang de open
bare meening zich slechts tot 'n uitspreken
van haar machtelooze verontwaardiging
moet bepalen?
Inderdaad, Indien de volken der wereld,
zoóals Stimson verklaarde, het Kellogg-
pact doeltreffend zouden willen maken, zou
het onweerstaanbaar zijn. Voorloopig is het
dit echter nog niet, getuige het“ optreden
van het reeds sinds lang als Imperialistische
politiek drijvend ontmaskerde Japan, dat
bovendien nog de schaamteloosheid durft
begaan van zich op het Kellogg-pact te be
roepen om een nonagressle-verdrag met
‘Sovjet-Rusland van de hand te wijzen, daar
het Kellogg-pact, voldoende waarborgen
voor den vrede zou bieden.
q-^och al blijkt dus het KeUog-pact In de
internationale levenspractijk nog al
lerminst’een af doend voorbehoedmid
del tegen den oorlog en de aanvallende ge-
weldpolitiek van imperialistisch gezinde
staten, de moreele beteekenls ervan mag
toch niet worden onderschat. Het biedt een
ideëelen grondslag voor .een vredelievende
internationale samenleving der volkeren,
waarop voortbouwend men eenmaal het
door Senator Kellogg beoogde doel: defini
tieve uitbanning van den onrechtmatlgen
aanvalsoorlog, zou kunnen trachten te be
reiken. Tegenover het krijgshaftig gebral
van den Duce vormt Stimson’s pacifistisch
woord een verheugend contrast, temeer
daar de Amerikaansche minister het ver
trouwen uitspreekt, dat de ideén, waaruit
het Kellogg-pact Is voortgesproten, als
richtsnoer zullen dienen voor de politiek
der Vereenigde Staten in de toekomst. De
lessen van den grooten oorlog, die Musso
lini zoo totaal blijkt te hebben vergeten, dat
hU in Italië met veel militair enthousiasme
den dag liet herdenken, waarop Italië zich
in den wereldoorlog stortte, hebben bij de
Amerikanen den vastberaden wil gekweekt
om dergelijke catastrofen voortaan te voor
komen.
Mogen wij thans vertrouwen, dat Stim
son’s schoone woorden ten opzichte van
Japan tot daden zullen lelden
ALKMAAR
L-l-i
