het kapitalisnrë9
De toekomst
Vrucht der Arbeidsinspectie
van
I
I
Van de Perstribune
Weer Sombarts
Plauwirtschaft
r
Grootsch programma
De heer Zaalberg
vertelt
DE HAARLEMSCHE HANZE
JUBILEERT
WOENSDAG 24 AUGUSTUS
Zijn heengaan als leider
ZILVEREN PROFESSIEFEEST
DÉRAILLEMENT TE UTRECHT
Conducteur op slag gedood
ARTIKEL 177 R.R.
I
Geheime zender»
Schatk istpapier
Zilveren bondsfeest te Haarlem
op 7 September
Zondag passeerden in één uur
668 auto's en 2855 rijwielen
VERKEERSTELLING
TE HALFWEG
Winst en verliet
I
28
het 8-urenlled
Zuster M. Clémence
ontslagaanvrage
Arbeidsinspectie meer dan eeriig ander
Arbeidsinspectie
:(jk dan nog iets
Onrechtmatig
Zondag
Voor veilig verkeer
Miutlyke taktiek
Het volhardt bij de eenmaal aangenomen
i
ft
■-
tt vervolgens dat het
le touringcars of auto-
Achturendag grootste verbetering
in den itryd om het levens
geluk der arbeider»
itoogi
t alle
die bulten geregelde diensten
iring wor-
looft vaak
strenge autobuskeuringen en waant
derhalve In elke bus en touringcar
Op Donderdag 25 Aug
hoopt de Eerw. Zuster M
Clémence (In de wereld
mej. Th. Kemna) in het
klooster der Zusters van
O. I». Vrouw te Dordrecht
haar zilveren professie-
teest te vieren. Zr. CÏé-
mence was achtereenvol
gens hoofd der R.K
Meisjesscholen te Ensche
de en Hlllegom en staat
.hans aan het hoofd der
R. K Meisjesschool aan
de Vrlesestraat te Dor
drecht.
Een vluchtige blik in een of ander dag
blad geworpen Is reeds voldoende den lezer
er van te overtuigen, dat er in Nederland
dagelijks talrijke auto-ongelukken gebeu
ren. Op dit gebied is ons vaderland zelfs de
baas van andere landen, zooals wel blijkt
uit een overzicht In het tijdschrift „We
gen”, waarin wij de volgende cijfers (per
100.000 voertuigen) aan doodelijke ongeval
len genoteerd vonden:
Nederland 510, Oroot-Brlttannlë 301, Bel
gië 279 en Frankrijk 208.
In verband hiermede betoogt de heer Th.
van Swieten in de jongste aflevering van
„De Auto”, dat er in ons land te weinig
verkeerstoezicht is, waardoor aan de non
chalance op het gebied van remafstelling
geen paal en perk wordt gesteld. Schrijvend
over de genoemde doodencijfers zegt hij:
In l
gang der publicatie
van een c.*—**— -
eenstemmend met de korting op de sala
rissen van het overheidspersoneel.
Ook hebben wil uit de bewoordingen van
De Minister van Financiën maakt bekend,
dat voor het schatkistpapier, ten beloope van
ten hoogste 75 000 000 is ingeschreven voor een
totaalbedrag van 188 731 000, waarvan
ƒ58.120.000 voor schatkistpromessen. vervallende
tegen den prijs van 997,48 per 1000.
1 Dec. 1932, ƒ59 520 000 voor schatkistpromes
sen, vervallende 1 Maart 1933, en ƒ73.001.000
voor schatkistbiljetten, vervallende 1 September
1933.
Van de schatkistpromessen wordt toegewezen:
schatkistpromessen, vervallende 1 Dec. 1932, een
bedrag van 19.080.000, tegen den prijs van
ƒ999,40 per 1000; schatkistpromessen, verval
lende 1 Maart 1933, een bedrag van 10310.000.
Van de schatkistbiljetten wordt toegewezen
een bedrag van 45.710.000, tegen den prijs van
1.015,25 per 1000.
publicatie zal de
handelen, wil ze
niet In conflict komen met de leiding der
Staatspartij en met de Staatspartij zelf.
Dat is duidelijk, maar het is zoo.
Hedenmorgen te ongeveer half 6 heeft op
het Centraal Station te Utrecht een ernstig
treln-ongeval plaats gehad.
Een uit Amsterdam binnenkomende goede
rentrein reed, geheel buiten schuld van den
machinist, langs een goederenwagon, die op
een wisselpunt over de lijn heenstak.
Van den goederenwagon, die op de locomo
tief volgde, werd een uitstekend gedeelte, waar
in zich de conducteur bevond, tezamen met
den geheelen zijwand, weggeslagen. De con
ducteur, Kloeke uit Amsterdam, viel uit den
wagen en kwam onder een kantelenden goede
ren wagen terecht.
De man was op slag dood. r
Om ongeveer 10 uur is men er eindelijk in
geslaagd het lijk onder den wagen vandaan te
halen.
Onvermoeid gaat de P.T.'l’. voort om
het telkens weer opduiken van geheime
radlo-zendstations den hardnekkigen kop In
te drukken. Het luisterend publiek, dat her
haaldelijk voor deze clandestiene zenders
belangstelling toonde, omdat het nu een
maal niet mag en er dus een sensationeel
kantje aan vastzit, vergeet de nadeelen, die
meer dan het plezier aan dergelijke experi
menten inhaerent zijn.
De heer O. Emmerik, chef van de afdee-
llng „Radio-Contröled lenst”, deelde in dit
verband o.m. het volgende aan „De Tele
graaf” mede:
tenland- De geheime zender levert voorts
ook gevaar op van storing te veroorzaken bij
den „gewonen”, Nederlandschen luisteraar,
vooral als deze dicht in de buurt van den
experjmenteerenden liefhebber woont.
Ook Is het den clandestlenen omroeper
maar al te dikwijls te doen om materleele
voordeelen. Dat „zenden" levert soms nog
heel wat op, aan vrijwillige bijdragen In na-
tura en In geld.
Vraagt men nu of er tegenover al deze
nadeelen eenig nut staat, dan moet het ant
woord zijn: geenerlel. Men schermt wel met
„nieuwe vindingen”, het vragen van „rap
porten” enz., doch het is geenszins noodlg
daarvoor clandestien te gaan zenden.
Voor lederen serieuzen experimentator be
staat Immers alle gelegenheid om een zend
vergunning te verkrijgen.
De Radio-contröle-dienst, die er op Inge
steld Is om de geheime zenders te „vangen”,
Is nagenoeg dag en nacht In touw. Op de
vierde verdieping van het groote gebouw
van het hoofdbestuur van P. T. en T. aan de
Kortenaerkade te ’s Gravenhage, zitten in
een ruime zaal de ambtenaren ten behoeve
van een grove plaatsbepaling te luisteren
naar clandestiene zenders. Een meer nauw
keurige plaatsbepaling geschiedt met draag-
baft raamontvangers. Die hebben de eigen
schap dat de ontvangst het scherpst Is als
het raam gericht is op den zender. Zoo
doende kan men een denkbeeldige lijn trek
ken, van de antenne In de richting, waar
zich de zender moet bevinden. Herhaalt men
het experiment van een andere zijde, dan
moet de geheime zender zich bevinden on
geveer op het punt, waar deze denkbeeldige
lijnen zich kruisen. Zoo eenvoudig als het
hier aangedulde principe is de uitwerking
natuurlijk niet. Kruisende telefoonlijnen
kunnen afwijkingen geven, terwijl men een
andere maal weer eens terecht komt in een
huizenblok, waaruit men het perceel weer
moet opzoeken. Ook komt het voor, dat de
expeditie „verraden" wordt.
Met eenfge<*noelte en kosten worden ech
ter op den duur alle clandestiene zenders
ontdekt, of wel men weet hun het vuur zoo
na aan de schenen te leggen, dat zij hun
uitzendingen staken, hetgeen vrijwel op het
zelfde neerkomt.
De opsporingsdienst wordt bijgestaan door
luisterposten over het geheele land, die In
lichtingen geven en ook bijzondere opdrach
ten krijgen. De ambtenaren van den dienst
zijn „opsporingsambtenaren” In de straf-
rechtelijke beteekenls van het woord. ZIJ
kunnen proces-verbaal opmaken en beslag
leggen op ontdêkte zenders. De gewoonte Is
echter, dat zij optreden in samenwerking
met de plaatselijke i>olltie.
De hier door een bij uitstek deskundige
met redenen omkleede uiteenzettingen mo
gen het luisterend volksdeel In den lande
er van overtuigen, dat Ingrijpen in het clan
destiene zendbedrljf metterdaad noodzake
lijk is.
Geschiedenis der arbeidt-
wetgeving
naar voren halen, n.l. de Invoering van den
achturendag in de arbeidswet-Aalberse. Ik ver
klein de groote beteekenls van andere sociale
rekening hebben te houden met het naast
elkaar bestaan en het In elkander grijpen
van een bonte menigte van economische
vormen en van economische systemen.
Daarom zal ook in de Planwlrtschaft de
kapitalistische onderneming niet kunnen
ontbreken met vérgaande zelfverantwoorde
lijkheid harer leiders. En zeker zal ook niet
alle concurrentie kunnen worden uitgeslo
ten. Zoo zal ook privaat-elgendom naast
publieken eigendom moeten blijven bestaan.
Het Is niet: óf dit, óf dat, maar: zoowel
dit, als dat.
Veelvoudigheid zal er ook moeten zijn In
de middelen, waarmee het plan doorgevoerd
zal worden. Zoo zijn daar moreele en opvoe-
dlngs mlddelén, die vooral te pas komen bij
het plan vóór het verbruik. Een autocratie!
ingrijpen door de overheid, speciaal door
den Staat, zal evenmin kunnen worden ge
mist. Dat ingrijpen kan vèr gaan: het aan
Staat of stad trekken van een tak van
bedrijf (overhelds-exploltatle), en min
der ver: monopollseerlng, controleerlng en
concessloneerlng van bepaalde economische
werkzaamheden. En het minst ver: het on
dersteunen van een of anderen tak van
productie, van een verkeersonderneming,
van een goederen-verdeellngs-bedrljf. Ander
zijds: verbod om sommige schadelijke be
drijven uit te oefenen.
Door nijverheids- en landbouwonderwijs
kan ook op de productie Invloed worden
uitgeoefend.
Ook de belastingpolltiek van den Staat,
zijn doelbewuste handelspolitiek, zijn geld-
wezenpolltlek, kunnen grooten invloed op de
volkshuishouding uitoefenen.
Uit dit alles blijkt wel, dat wij bij Plan-
wltschaft niet te doen krijgen met vele
nieuwe vraagstukken, maar met de oude,
bezien uit het oogpunt van een algemeen
plan.
Wat nu van dit alles te zeggen?
het record-aantal bereikt des avonds tusschen
7 en 8 uur; in dat uur passeerden daar oa.
688 luxe auto’s en 2855 rijwielen.
Bovendien werd hier nog een s.gr nachttelllng
gehouden, welke duurde van dee avonds 8 uur
tot den volgenden morgen 8 uur, zoodat op de
zen post een vol etmaal achtereen werd geteld
Volledigheidshalve laten wjj hierna ook nog
de uitkomsten der z.g. nachttelllng vonlgen, nl:
2015 luxe auto’s; 42 touringcars; 97 vracht
auto’s; 400 motorrijwielen zonder zijspan;
motorrijwielen met zijspan en 3043 rijwielen.
Allereerst dreigt het gevaar, dat het ter
rein open zou komen te liggen voor allerlei
ongewenschte doeleinden. Verder zijn wij
krachtens Internationale overeenkomsten
verplicht, om maatregelen te treffen tegen
storingen. Ook amateur-zendlngen beperken
zich niet altijd tot bepaalde grenzen. Door
het verschijnsel van het „overspringen” van
bepaalde afstanden kan n.l. een zender hier
te lande ook last veroorzaken In het bui-
de rechtschapen mannen, die de lei
ding der Staatspartij vormen, r
sparen: verschil van meenlng, l
anders inzicht zooveel ge wilt,
Op den Rljksstraatweg tusschen Amsterdam
en Haarlem is dezer dagen een verkeerstelling
gehouden.
De telling had plaats op twee verschillende
punten van dezen weg en aangezien het eene
punt was gelegen in het gedeelte Amsterdam—
Halfweg en het andere in het gedeelte Halfweg
Haarlem, krijgt men door de uitkomsten van
deze telling een vrij nauwkeurig overzicht van
het doorgaand verkeer te Halfweg en van het
geen er al zoo het dorp passeert op een gewo
nen werkdag en des Zondags. De telling heeft
n.l. twee maal plaats gehad, de eerste maal op
een gewonen werkdag en de tweede maal op
jj. Zondag 21 Augustus, telkens van des voor-
mlddags 6 tot des namiddags 8 uur.
Wij laten hierna de uitkomsten der
tellingen volgen. Op den gewonen werkdag pas
seerden langs den waarnemingspost in het ge
deelte AmsterdamHalfweg. 4816 luxe auto's;
87 touringcars; 1250 vrachtauto's; 702 motor
rijwielen zonder zijspan; 72 motorrijwielen met
zijspan en 7540 rijwielen. -e
JX Zondag passeerden langs den waarne
mingspost in het gedeelte AmsterdamHalf
weg: 8155 luxe auto’s; 93 touringcars; 16?
vrachtauto’s; 1551 motorrijwielen ponder zij
span; 172 motorrijwielen met zijspan en. schrik
niet lezer, 18930 rijwielen.
Langs den waarnemingspost in het gedeelte
Halfweg-Haarlem passeerden dien dag5955
luxe auto's; 95 touringcars; 283 vrachtauto’s;
1408 motorrijwielen zonder zijspan; 194 motor
rijwielen met zijspan en 18048 rijwielen.
Ik verlaat de Arbeidsinspectie in een critle-
ken tijd. ZU. die mijn ontslagaanvrage gelezen
hebben, weten dat ik dit een voordeel vind voor
de arbeidsinspectie en vopr ahdere belangen,
die ik dan beter zal kunnen dienen. Insiders
weten, dat het werk, dat ik in toenemende
mate naast mijn Ambt heb moeten verrichten
mij belemmerde om te -doen wat ik voor de
Arbeidsinspectie noodzakelljk acht. Het is wel
een eigenaardig spel van het noodlot, dat ik,
die steeds en overal, ook te Genève, heb ver
kondigd. dat er een arbeidsinspectie moet zijn,
die uitsluitend de arbeidersbes<^iermlng tot
taak heeft, sedert 1914 overladen ben geweest
met ander werk, niet alleen z.g. crislswerk,
doch ook geheel andere zaken, zooals afval
water. ambtenarenzaken, statistiek, hlnderwet-
beroepen. organisatie van den Staatsdienst en
verschillende technische vraagstukken. Het was
gevoIg van de omstandigheid, dat de
over-
onder-
itjen-
Met het oog op het aanstaand aftreden van
den heer C. J. Ph. Zaalberg als dlrecteur-gene-
raal van den Arbeid en diens te verwachten
benoeming tot directeur van de „Maatschappij
ter behartiging van de Nationale Scheepvaart-
belangen de in oprichting zijnde financie
ringsmaatschappij, waarvan de meerderheid der
aandeelen in handen der Regeerlng zal zijn en
welke in het bijzonder zal werken met voor
schotten uit 's Rijks kas had een redacteur
van het Ned. Correspondentiebureau voor Dag
bladen een onderhoud met genoemden heer, die
zich op het tot hem gerichte verzoek wel bereid
verklaarde, een en ander over zijn ervaringen
als directeur-generaal en over zijn opvatting
van de hem wachtende taak mede te deelen.
WIJ vroegen den heer Zaalberg allereerst of
er wellicht verband bestaat tussehen diens
het stuk afgeleid dat het dagelijksch be
stuur der Staatspartij zich tegen de verla
ging van den werkloozensteun verzet.
„Het Volk” geeft te verstaan dat het
daar niets van gelooft: het partijbestuur
heeft enkel het register der heilige begin
selen uitgetrokken en het partij-orgel be
speeld om de ontevredenen te kalmeeren.
Voelt „Het Volk” niet, dat, afgezien van
de onoprechtheid welke het de partijleiding
aan wrijft, deze bedrogen zou uitkomen,
wanneer de ontevredenen straks tot de
ervaring zouden geraken dat ze om den
tuin geleld waren: de ontevredenheid, een
oogenbllk gesust, zou zich dan op een wijze
lucht geven, welke de Staatspartij bij de
verkiezingen tot groote schade zou strek
ken.
„Het Volk" moge dit van ons aannemeft:
de leiding der Staatspartij bestaat niet uit
domooren of politieke sllmmellngen.
Zij kennen en dragen hun verantwoorde
lijkheid, en omdat zij die beseffen, hebben
ze de publicatie in het licht gegeven, welke
voor wie lezen willen wat er staat, duide
lijk Is.
In den geest van deze
Kamerfractie hebben te
Uitvoerig is in dit blad geschreven over
de beschouwingen van het dagelijksche be
stuur der’R. K. Staatspartij ten aanzien
van het rapport-Welter, getoetst aan het
daaraan voorafgegane ontwerp-program
der partij. En daar stond toch wel zeer dui
delijk in te lezen, dat de conclusies der
commissie niet klakkeloos werden 'aan
vaard, vooral niet, wat betreft de verlaging
der steun ui tkeerlng aan werkloozen. „Het
Volk” heeft lederen schijn van Ingenomen
heid met deze publicatie angstvallig ver
borgen. Het volgt een andere tactiek
schrijft „Het Huisgezin”;
Pater W. van Opstal, missionaris van het H.
Hart, leeraar aan het Seminarie te Woloan,
schrijft In het Koloniaal Missietijdschrift over
de Missie op Celebes:
Zich op het vasteland vestigen mag men
eenvoudig niet, omdat de regeerlng er geen
verlof voor geeft. Meer dan van Celebes is
nu nog ontoegankelijk gebied voor ons, van
wege het onrechtmatige artikel 177 R. R.
Zoo werd bij de toelating voor den Banggal-
archlpel duidelijk bepaald, dat deze geen toela
ting voor den vasten wal inhield, waar de pro
testanten werken.
Zoo zit dat artikel ons zelfs dwars in de
Minahassa op plaatsen waar we gevestigd zjjn.
Een pastoor mag geen menschen doopen in een
dorp, waar nog geen katholieken zijn; en als
hij dat wel doet, kan men hem aanklagen, (wat
kleingeestige pandeta's ook doen, zelfs al is het
niet gebeurd), maar de regeerlng is gewoonlijk
zoo verstandig zulke zaken op zU te leggen.
lijk als feestredenaar zou optreden, moest be
richt van verhindering zenden.
In zijn plaats zal thans het woord voeren de
weleerw. heer W. Bosch, kapelaan van St. Wll-
librord bulten de Veste te Amsterdam.
Kapelaan Bosch, de geestelijk adviseur van de
Propagandaclub te Amsterdam, de gevierde con
ferencier en radio-spreker, zal als onderwerp
behandelen: „Onze taak nog niet volelndi”.
Het zal den katholieken middenstand goed
doen te vernemen, dat de jublleum-commissie
ook met de keuze van dezen spreker bleef bin
nen den kring der naaste verwanten van wijlen
den onvergetelljken directeur van het Bondsbu-
reau? den heer Chris Jansen.
Het hoofdbestuur besloot de viering van het
zilveren feest op bijzondere wijze te wijden aan
de nagedachtenis van dezen grooten katholieken
strijder en mlddenstandsapostel.
Het wekt nauwelijks verwondering, dat de
naaste familie van den redenaar bU Gods ge
nade, die Chris Jansen was, bij verhindering
van pastoor Jansen een tweeden, evenwaardi-
gen feestredenaar kon aanwijzen.
gedragslijn dat enkel de 8. D. A. P. de be
langen van de groote volksmassa behar
tigt; dat zij feitelijk alleen crltiek oefent
en voor het afgekeurde beters In de plaats
weet te stellen; dat Indien ook een ander
dit of dat afkeurt het geschiedt onder den
drang der sociaal-democraten en, vooral,
dat men er geen staat op kan maken, ver
mits de „burgerlijken" ook na en met hun
erttiek alle kanten uit kunnen.
Met grooten nadruk getuigt „Het Volk”
zulks van de publicatie der Staatspartij:
het spreekt van een „rookgordijn”, dat zij
gehangen heeft tusschen het katholieke
volk en de daden van zijn vertegenwoordi
gers; een rookgordijn, een opzettelijke
poging nog wel om de massa te misleiden
en In de luren te leggen.
Zulk een verwijt althans had „Het Volk’
aan -------
moeten be-
bëstrljd een
maar laat
de'onkrelikbaarheid van“het karakter uwer
tegenstanders onaangetast.
De leiding der Staatspartij heeft zich
verzet tegen afbraak van ons volksonder
wijs: wij hebben daaruit gelezen een ver
zet tegen de slecht betaalde hulpjes voor
de laagste klassen der lagere school.
Uit de „schoone” volzinnen over de loon-
en salarisverlaging hebben wij besloten tot
een korting met een geringer percentage
voor de lagere Inkomens.
overeenstemming met den gedachten
der publicatie hebben wij gesproken
een extra-lnkomstenbelastlng, over-
Zeer eigenaardig zullen deze cijfers ook
velen automobilisten aandoen, die rij
ervaringen In Frankrijk, België en Enge
land opdeden en steeds van meenlng
waren, dat In Frankrijk en België woest en
In Engeland daarentegen zoo rustig, veilig
en correct gereden werd. De „dfloden”-
cljfers geven ook hier zulk een heeFander
beeld te zien, dat tot nadenken stemt.
Al dat gerij volgens op papieren mooi uit
geknobbelde regels en voorschriften, al dat
onderlinge geschoolmeester van rechts gaat
voor, al dat maxim um-snelheidsgedoe
geven naar onze overtuiging maar matige
resultaten voor de algemeene veiligheid van
ons verkeer.
In schijn moge het waar zijn, dat In Bel
gië en Frankrijk woester gereden wordt,
er wordt zeer zeker meer met het hoofd
en het gezond verstand gereden, anders
zouden de doodencijfers niet zoo gunstig
kunnen zijn voor de landen, die juist bij
ons Nederlanders In zoo’n kwaad gerucht
staan.
DA schrijver bet
wenfchelljk is, dat
bussen,
rijden, ook aan een geregelde keurl
den onderworpen. Het publiek hc.
van
zich
veilig.
Kunnen leiders van relsvereenlgingen,
clubs en vakvereenlglngen, die voor hun
leden autobussen en touringcars huren, zich
In ’t vervolg, nó het beruchte ongeval met
de Utrechtsche autobus bij Beek, onttrek
ken aan hun groote verantwoordelijkheid,
zonder dat de verhuurder hun een keu-
rlngsattest van den goeden toestand van
het stuurmechanisme, de remmen en de
banden, niet ouder dan één maand, zal
kunnen overleggen?
De bouw van onze katholieke middenstands
bonden meerendetJs bonden van vereenlgin-
gen brengt mede, aat de diocesane organisa
ties zich over het algemeen niet rechtstreeks tot
haar leden wenden.
Slechts bü hooge uitzondering pleegt dit te
gebeuren.
Maar zoo’n uitzondering Is thans aanwezig,
nu de Middenstandsbond in het bisdom Haarlem
zich gereed maakt om zjjn 25-Jarig bestaan te
gaan herdenken. Nu roept de Haarlemsche Bond
al zijn leden op om In de bisschopsstad dit
bondsfeest te komen vieren.
Iedere georganiseerde R.K. middenstander In
het Haarlemsche bisdom herinnert zich nog le
vendig de prachtige oogenblikken van de vie
ring van het 3e lustrum te Haarlem in 1922.
toen in de nieuwe St. Bavo-Kathedraal het
Hanze-altaar werd ingewijd, het eigen altaar
van den bond in de hoofdkerk van het bisdom,
het eerste Gilde-altaar na de hervorming (pas
bU de voltooiing van de Kathedraal in 1930
werd door andere organisaties het besluit geno
men dit voorbeeld te volgen).
Natuurlijk zal de herdenking van het zilveren
bondsfeest een aanvang nemen rond het Heilig
Hart-altaar in de Kathedraal. Daar zal te 10
uur Zijne Hoogw. Exc. Mgr. Aengenent een
H MIs met zang opdragen tot intentie van den
bond en van zijn levende en overleden leden
en werkers.
Ingeleld door een toespraak van den bemin
den geestelijken adviseur van den bond, rector
Bots, zal vervolgens de hernieuwing plaats vin
den van de opdracht van den bond aan het
Heilig Hart door den bondsvoorzitter en door
alle aanwezigen.
De jubileum-cotnmlssle heeft getracht van de
plechtigheid In de Kathedraal iets zeer bijzon
ders en aangrijpends te maken. Niet alleen-zul
len de vaandels der afdeeltngen In de Kathe
draal worden opgesteld, maar ook zal het
H. Hart-altaar worden omgeven door een groot-
sche bloemenhulde, waarvoor door alle afdee-
lingen bloemstukken zullen worden gezonden.
In het middaguur vindt ten raadhulze de of-
flcieele ontvangst plaats vssi hoofdbestuur, ju
bileumcommissie en HH geestelijke adviseurs
en bestuursleden der afdeeltngen door burge
meester en wethouders van Haarlem.
Het hoogtepunt van den dag zal zijn de groote
feestvergaderlng. des middags te 3 uur in het
Gemeentelijk Concertgebouw in de Begljne-
straat.
In deze vergadering, die zal worden geleid
door den voorzitter der jubileumcommissie, den
heer P. J. M. van Teterlng, zal een herden
kingsrede worden uitgesproken door den bonds
voorzitter, den heer C. J. G. Struycken, terwijl
als feestgave aan den jubileerenden bond zal
worden aangeboden het stamkapitaal voor een
diocesane stichting tot oprichting van plaatse
lijke voorschotfondsen voor middenstanders, die
in moeilijkheden verkeeren.
Zijne Hoogw. Exc. Mgr. Aengenent heeft toe*
gezegd de vergadering te zullen bezoeken en
het zal ongetwijfeld een Indrukwekkend oogen-
blik opleveren, als Haarlems sociale bisschop,
te midden van zijn georganiseerde katholieke
middenstanders zal getuigen van zijn gevoelens
na 25 jaren principieelen middenstandsstrjjd
en van zijn visie op een katholieke sociale be
weging in dit tijdsgewricht.
In den persoon van den feestredenaar is een
wijziging gekomen.
Pastoor J. O. Jansen te ’s-Gravenhage. oud-
Op dezen waarnemingspost werd J.L Zondag geestelijk adviseur van den bond, die aanvanke-
en het rapport van de commissie-Welter, waar
van de heer Z. lid is en volgens welk rapport
ook de arbeidsinspectie eenlge veeren zal moe
ten laten.
De heer Zaalberg'antwoordde ontkennend eh
voegde eraan toe. dat zijn ontslagaanvrage bU
den Minister reeds in Maart j.l. Is ingediend,
dus lang voor de verschijning van het rapport.
Echter; .Mijn opvatting is. dat men beter een
aantal 60-jarigen op wachtgeld kan stellen dan
de toetreding van jongere krachten tot leiden
de functies tegenhouden. In dien zin heb ik mU
dan ook in de op 9 Maart Ingediende ontwerp-
begrooting van de arbeidsinspectie uitgelaten,
en daarbij met een tweetal districtshoofden mij
zelf als derde voorgedragen, nu de wachtgeld
regeling zoodanig vervroegd heengaan heeft
mogelijk gemaakt.
Evenmin staat mjjn voorgenomen aftreden In
verband met de te verwachten benoeming van
directeur der scheepvaartbank. die eerst on
langs aan de orde Is gekomen.”
Wat zjjn ervaringen betreft als leider van de
Arbeidsinspectie, verschafte de heer Zaalberg
ons Inzage van zijn op 4 Augustus in de perio
dieke vergadering met de districtshoofden, ad
viseurs én hoofdinspecteurs gehoudeen af
scheidsrede. met machtiging, daarvan thans *t
een en ander te publlceeren. Wy lazen daar:
„In de volle overtuiging, dat ik in de Ar
beidsinspectie mjjn levenstaak zou vinden, ben
ik 32 jaar geleden in Gelderland mijn werk
begonnen en altijd heb Ik mj] gelukkig gevoeld
ml) geheel te mogen en te kunnen geven aan
de 'belangen der arbeiders. Het was voor mij
een groot offer, om uit den buitendienst, waar
in ik mil geheel kon uitleven, over te gaan naar
den centralen dienst, die zooveel verder afstaat
van het bedrijfsleven en de menschen in dat
bedrijfsleven.”
En verder: „Ik behoef in dezen kring zoen
overzicht te geven van de groote wijzigingen in
het leven der arbeiders, die sedert het begin
dezer eeuw hebben plaats gehad. Tot veel daar
van heeft de Arbeidsinspectie het initiatief ge
nomen. voor nog meer heeft zij den weg ge
baand en met taaie volharding heeft zU ge
waakt voor de handhaving van het eenmaal
verkregene. Toch wil ik een der allergrootste
gebeurtenissen in de
Rapport-Welter
betreft, gaf de heer Zaalberg als zjjn volle
overtuiging te kennen, dat de daarin voorge
stelde maatregelen noodzakelljk zijn en dat hij
den heer Welter beschouwt als iemand, die
zich in het afgeloopen jaar In zeldzaam groote
mate verdienstelijk heeft gemaakt in het pogen
zooveel mogeljjk ellende af te wenden van ons
volk, speciaal van hen. die uit hun arbeid hun
bestaan moeten verwerven.
Thans restte ons nog eenlge vragen te rlch-
ton tot den aanstaanden directeur der N. V.
MaatschapnU ter behartiging van de nationale
Arheepvaartbelangen, omtrent zjjn verwachtin
gen ten deze.
Welken omvang denkt u. dat de te ver-
leenen credleten zullen aannemen? w
Daar valt nog weinig of niets van te zeg
gen. Zooals u weet, zijn in het wetsontwerp
alleen de zes ton dit jaar voor den Kon. Holt
Lloyd opgenomen en geregeld.
Overigens is nog geen enkele rechtstreeksche
aanvrage ingekomen. De reederjjen hadden wel
om subsidie gevraagd, doch dien weg is de Re-
geering met haar wetsontwerp niet opgegaan.
Van credieten met daarin te verbinden
strenge voorwaarden wilde de Reedersvereeni-
gtng althans aanvankelijk niet weten. Eerst tij
dens de behandeling van het wetsontwerp door
de Staten-Generaal is van enkele reedertfen
instemming betuigd met dezen vorm van hulp.
Doch zooals Ik reeds zeide. rechtstreeksche aan
vragen om crediet zjjn. buiten den Holl. Lloyd,
nog niet ingekomen. Gaf de Regeerlng subsi
die zooals verschillende andere mogend
heden in Europa dan zou aan bet loket van
de nieuwe bank wel gauw een file ontstaan.
Wat denkt u van de door de N. V. te
stellen voorwaarden?
Die zullen streng zijn. De N. V. is een
gemengd bedrijf, waarin de Regeerlng de over
wegende meerderheid der aandeelen zal bezit
ten en waarvan de credieten uit ’s Rijks kas
zullen moeten komen, na machtiging door de
Staten-Generaal. En blijkens de toelichting, die
het wetsontwerp tot voorbereiding dezer N. V.
vergezelde, zal Immers in het algemeen geen
steun worden verleend dan nadat de betrokken
onderneming een behoorlijk reorganlsatle-plan
zal hebben overgelegd, dat een voldoende be
zuiniging waarborgt, terwijl van geval tot ge
val zal moeten worden nagegaan of fusie dan
wel nauwe samenwerking tusschen de hulpbe
hoevende maatschappijen mogelljk is. En ten
slotte zal er zakelijk onderpand moeten zijn.
Dat daarbij wel eens aan te hooge directie
salarissen en ook aan de personeelsloonen zal
moeten worden getornd, zal wel te verwachten
zijn, te meer waar de Nederlandsche scheep-
vaartondernemlngen met haar loonen. ook al
tengevolge van den val van het Pond en de
Scandinavische kronen, aan den top zijn geko
men.
Tenslotte zelde de heer Zaalberg, dat de op
zet van het nieuwe bureau zéér bescheiden zal
zijn. HU hoopt met weinig menschen het werk
te kunnen verzetten.
heidsorgaan het bedrijfsleven in al zijn
deeleji kent en in staat is. de meest ultAen-
loopende werkzaamheden te verrichten.
Het zal spoedig genoeg blijken, dat uit mlin
heengaan de winst voor de Arbeidsinspectie
grooter is dan het verlies. Ik kijk dan nog ieta
verder dan de naaste toekomst, die de Arbeids
inspectie toch al voor moeilijke vragen zal stel
len en wel naar den tijd die komen moet, waar
in het weer mogelljk zal zijn? het wellicht ver
loren gegane te herwinnen en voort te bouwen'
aan de arbeidersbeschermlng. Want de ver
dwazing die de voortbrenging doet (Stilstaan,
terwijl de behoeften toenemen, zal eens een
einde nemen en het menschdom zal zjjn onbe
grensde productieve krachten in het werk stel
len om door arbeid, die in zich zelf vreugde za!
zijn, aan allen de stoffelijke welvaart te doen
deelachtig worden die het mogelljk maakt het
geestes- en zieleleven zich te doen ontplooien in
overeenstemming met den aanleg voor hooger
ontwikkeling, die den menschen is ingescha
pen.” a
Wat het
wetten, zelfs van de verzekeringswetten, niet,
wanneer ik den achturendag de grootste ver
betering noem in den strijd om levensgeluk 1
voor de arbeiders. Een gelukssensatie maakte
zich van mij meester bij de aanneming dier wet,
waarop In de Tweede Kamer het 8-urenlied
lulde weerklonk....
....WIJ allen hebben de zekerheid, dat In
geen land ter wereld zooveeL zorg aan de
handhaving van den 8-urendag wordt besteed
als in Nederland en ik ben ervan overtuigd, dat
de arbeidsinspectie geen vuriger wensch heeft
dan om dezen zegen zoo spoedig het kan te
doen deelachtig worden aan alle arbeiders, die
er nog van verstoken zjjn.
De groote vooruitgang, die in deze periode op
het gebied der arbeidshygléne en veiligheid is
tot stand gekomen, is mede de vrucht van ons
aller werk en ik prijs mij gelukkig, dat Ik daar
in mijn deel heb mogen bijdragen.
BU mUn werk heb ik het groote voordeel ge
had. in ganraking te komen met zeer velen die
■mUn legen hebben verrUkt door het licht en
de kracht, die van hen.uitstraalden en door de
vrlendelüke. somstUds vriendschappelUke ge
voelens, die zü mU toonden. Van de groote
werkers en denkers op sociaal gebied, wier in
vloed ik in sterke mate heb ondergaan,
noem ik slechts hen, die niet meer in leven
zUn. de vUI T.’s: Tak. Talma, Troelstra. Treub
en Thomas en bovenal dr. Nolens, de groote fi
guur. met wien Ik vele maanden tUdens de in
ternationale conferenties mocht samenzUn en
Samenwerken en met wien ik hier te lande in
tal van commissies en op andere wUze aan een
zelfde werk heb mogen deelnemen.
i het heden; planlooze gebondenheid en
reglementeerlng. In het verleden: plan
looze vrijheid en indlvidueele willekeur
Wanneer wij het heden afkeuren en het
verleden niet terugwenschen, dan schiet cr
niets anders over, dan dat de toekomst ons
brengt: Planwlrtschaft.
Maar wat zegt ons dit woord?
De een verstaat er heel Iets anders onder
dan de ander.
Planwlrtschaft staat in tegenstelling
niet noodzakelljk en zonder meer tot vrij
individueel economisch leven maar wel
tot wild, chaotisch, ongeordend, plan- en
sinloos economisch leven, dit natuurlijk be
zien uit het oogpunt der totale volkshuis
houding, waarbinnen dan ontelbare goed
geordende afzonderlijke economische huis
houdingen kunnen bestaan.
Het kenschetsende toch van het tijdperk
van het kapitalisme is juist de opvallende
tegenspraak tusschen de op de spits ge
dreven planmatigheid in de afzonderlijke
economische huishoudingen en de planloos
held van de totale economische huishou
ding.
Juister daarom zou^men kunnen spreken
van geordende, getemde, verstandige huis
houding, desnoods: organische huishouding.
Wil er een werkelljken planwlrtschaft zijn,
dat moet men drie kenteekenen kunnen
aanwijzen: omvattendheld, eenheid, veel
voudigheid. Wat daaronder te verstaan?
1. Omvattendheld, men kan ook
zeggen: totaliteit, algeheelheid. Derhalve:
er is alleen dan planwlrtschaft aanwezig,
wanneer het plan, het bestek, betrekking
heeft op de geheele volkshuishouding, dus
omvat: voortbrenging, ruil, verdeeling en
verbruik. Tot alle vier moet het plan
zich uitstrekken, dus ook tot het verbruik.
Een gedeeltelijk plan Is een contradictie in
zichzelf. Alleen als alle gebieden van het
economisch leven door het plan beheerscht
worden, kan men van een geordend econo
misch leven spreken. Organisatorisch zal
het niet gaan zonder een oppersten econo-
mischen Raad, die het plan opstelt, de uit
voering ervan leidt en er toezicht op houdt.
Nu moet men dit echter ook weer niet
gaan overdrijven. Niet elke lepel soep kan
volgens naawkeurig omschreven plan wor
den toegedeeld. Het vaststellen en uitvoeren
van een plan wil niet zeggen het contro-
leeren, regelen en vaststellen van alles voor
allen. Planwlrtschaft kan zeer goed samen-'
gaan met een groote mate van vrijheid.
2. Eenheid. Daarmee wordt tiedoeld,
dat het plan van één punt moet uitgaan.
Zoo niet, dan kunnen er verschillende plan
nen komen, die met elkander In strijd zijn.
Waar en wat moet dan dat ééne punt
rijn? Een internationale Raad zooals b.v.
de Volkenbond is hier In de gegeven om
standigheden en bij de tegenstelling tus
schen de verschillende naties eenvoudig
ondenkbaar. Er zal dus in elk land een
nationale Raad moeten komen. Plan-eco-
nomie zal wel altijd moeten zijn en blijven
nationale economie.
Zal daardoor de persoonlijke vrijheid niet
al te zeer ingeperkt worden?
Men bedenke, dat ook thans reeds die
vrijheid tamelijk beperkt is.
3. Veelvoudigheid. Rekening zal
moeten jvorden gehouden met de eigen
aardige levensgewoonten en behoeften van
groote volksgroepen. Hierdoor zullen doel en
richting van het plan noodzakelljk be
heerscht worden. Het ware waanzinnig, voor
alle volkshuishoudingen een eenheldsplan
te willen opstellen. Men zal het oog moeten
houden op de absolute en relatieve grootte
der economische gebieden. De volkshuis
houding van kleine landen, als Zwitser
land, België, Nederland, zal volgens een
geheel ander plan geordend moeten worden
als die van reuzenrijken als Rusland, Chlnri
enz.
Anders zal het plan moeten zijn In de
volkshuishouding van een dicht, als In die
van een dun tjevolkt land. In Engeland
wonen 284, in Dultschland 134 inwoners per
vierkanten kilometer. Maar in Rusland 15,
In Flland 9, In Argentinië en Brazilië 4!
Voorts zal ook de sociale structuur van een
land op hét op te stellen plan van Invloed
moeten zijn. Men kan Bulgarije, Rusland,
Turkije, met 8085 pCt. boerenbevolking,
niet op gelijke wijze behandelen als Enge
land met 8 pCt. of Dultschland met 30 pCt.
In deze gevallen zullen dus reeds de grond
trekken van het plan zeer verschillend moe
ten zijn: hier industrialiseering, daar agra-
riseerlng. Welk een verschil voorts tusschen
een land als Dultschland met zijn breeden
nljveren middenstand, en landen als Rus
land en de Vereenlgde Staten, welke nim
mer een middenstand In West-Europëeschen
«in gekend hebben!
Niet minder zal gelet moeten worden op
het volkskarakter, het kultuurniveau en de
geschiedenis van een land. Een jong en
frisch, en een oud en moe volk, een actief
en een passief volk, een hoog beschaafd en
een halfbeschaafd volk dit alles zal aan
het plan voor de verschillende volkshuis
houdingen een anderen vorm geven.
Maar nog In geheel ander opzicht zal veel
voudigheid dienen nagestreefd te worden,
n.L in de keuze van de economische vormen
•n systemen. Men moet daarom Planwlrt
schaft niet vereenzelvigen alleen met
Btaatswlrtschaft, ook niet met Staatskapl-
talisme en ook niet met collectivisme. Dit
«Hes wijst op utopisme van werkelljkhelds-
bllnde doctrinalren. Tegen dit utopisme
l^Pt de Russische Planwlrtschaft zich
thans reeds te pletter.
Hoe gecompliceerder het economisch leven
?«n een volk is, des te rijker zal zijn econo
misch apparaat moeten zijn. Dit leert ons
ook de economische geschiedenis van
luropa.
len volmaakte Planwlrtschaft zal dus
