De toekomst
het kapitalisme
van
i
Van de Perstribune
Voor den vrede?
Een merkwaardige
brochure
Auto verongelukt
Prinses Juliana
te Roermond
4
WOENSDAG 24 AUGUSTUS
E«n jubileumnummer
Chauffeur gedood
LANDBOUWGEWASSEN
De weersgesteldheid
Plechtigheid te Batavia
EEN HANDIG DIRECTEUR
Inbraak te Breda
LEGER-INKRIMPING
Tijdens ’t 7e Eeuwfeest
PAARDEN OP HOL
De Leipziger Najaars-M
Oogst van Ottawa
ls
v. HEUTSZ-MONUMENT
ONTHULD
Een S.D.A.P. betooging
te Maastricht
Tegen een boom gebotst en in
brand gevlogen
UIT DEN TREIN GEVALLEN
Acht regimenten infanterie,
acht batterijen artillerie minder
Nederlandsch Oost-lndië
moederland luisteren geza
menlijk naar de rede van
den Coavernear-
Generaal
De stand der gewassen
en het
Overreden en gedood
Wandelaar om ver gereden en kort
daarop overleden
Ontvangst door burgemeester mr.
Waszink aan de grens en door
Z. H. Exc. Mgr. dr.
Lemmens voor de
Munsterkerk
Do tweede mogelijkheid, te; de film
i
I
nog
de
met
men denke
d
i
V
wijd-open
ES
Aan de gevolgen overleden
een
es
sr-
nlet
Naar de Missie
Boerderij afgebrand
ie
De
failleerden. De ineenstorting
moderne groote bank echter te
meene calamiteit. Zoo staat het
den
met
de
bet
De 87-Jarige heer J. te Schayk, aan de Maas,
is door een auto aangereden en gedood.
Op verzoek van het Leipziger Messamt heeft
het rUksminlsterie van economische zaken toe
gezegd. dat bultenlandsche bezoekers, die van
28 Augustus tot 1 September op de Leipziger
Van de Missionarissen van de H. Familie zul
len 9 September a-S. per ma. .P. C. Hooft" uit
Genua vertrekken de seereerw. paters Th. Jan-,
sen en P. Schoone en de eerw. broeder Cephas.
Alle drie sjjn bestemd voor Ooet-Bcraeo.
den
„Wy-
'fi
dat de toestanden', en
België als Dultschlai
waren, deze vreemde
trlcht saam te lately
Al moge de demor
der 8.D-A.P. eenig pi
sorteer en, aan wie oi
toestemminggevers
maat de verantwoordelijkheid toe te meten
geweest, indien zekere elementen roetlln het
eten waren komen gooien?
wordt teruggedraaid. Wij keeren weer terug
naar het vrljheldssysteem, naar het echte,
onvervalschte kapitalisme met onbeperkte
venhonderd-jarig bestaan van Roermond
In de buurtschap Reutum, onder de gemeente
Tubbergen, is de kapitale boerderij van de Er
ven Deperink op Lammerink tot den grond toe
afgebrand. Van den Inboedel kon weinig wor
den gered. De geheele hooi- en roggevoorraden
werden mede een prooi der vlammen De oor
zaak van den brand is niet bekend. Een aan
grenzende schuur kon gespaard blijven. Ver
zekering dekt de schade.
50 mill. k.g.
'4
9
26
9
10
6
condens
in-
1931
Het onderstaand overzicht betreffende den
stand der landbouwgewassen op 18 Augustus
1932 is. onder medewerking der RJjkslandbouw-
consulenten. samengesteld naar gegevens, ver
strekt door de correspondenten der Directie van
den Landbouw, en wat de weersgesteldheid be
treft, door het Koninklijk Nederlandsen Me
teorologisch Instituut.
vonden van den koolzaadglanskever De op
brengst kan normaal worden genoemd.
De oogst van het blauwmaanzaad beloc
tot vrb goed.
De opbrengst van de karwU varieert sterk ten
gevolge van de beschadiging door de rups van
de karwijmot en Is gemiddeld slechts matig tot
vrij goed.
Het mosterdzaad belooft goed, splnaziezaad
goed tot vri) goed en suikerbietenzaad goed tot
zeer goed.
De stand van de consumptie- en van de
fabrieksaardappelen Is goed. In Groningen en
Drenthe is het gewas in hevige mate door de
aardappelziekte aangetast. In andere gebieden
wordt de ziekte slechts hier en daar verspreid
aangetroffen. Uit het midden en het Zuiden
van het land wordt het voorkomen van de aard
appelziekte niet gemeld.
De suikerbieten zullen ongetwijfeld een beste
opbrengst leveren. De stand is 'goed tot zeer
goed. De droogte in den voorzomer heeft de
bleten den grond doe-, '-’gaan, daarna deden
de Jull-reggens een gunstigen Invloed gelden.
De stand van de uien Is niet onbelangrijk
verbeterd, doch loopt in de onderscheiden stre
ken nog vrij sterk uiteen. Gemiddeld is de stand
goed tot vrij goed.
De door warmte af gewisselde regens hebben
zeer veel goed gedaan aan de na welde. In vele
streken was de grasgroel in den laatsten tijd
aanmerkelijk beter dan In het midden van het
^ar. toen veel over droogte geklaagd werd. De
stand van de welden is goed tot zeer goed.
Op de Rijksconferentie te Ottawa heeft
Engeland gelijk wij bereids berichtten
verdragen gesloten met Zuld-Afrika,
Australië, Nleuw-Zeeland, Canada en Zuid-
Rhodesië, waarbij aan deze landen gedu
rende drie jaar vrije invoer in Engeland is
toegestaan van eieren, boter, kaas enz. Op
grond van deze overeenkomsten zal de
Engelsche regeering aldus een Reuter-
telegram een wetsontwerp Indienen, be-
oogende het treffen van invoerrechten op
melkproducten. Dit is dan voor. Neder
land de „oogst van Ottawa”, zegt sma
lend het „Handelsblad’’:
De weersomstandigheden zUn voor de ont
wikkeling der verschillende gewassen In het
algemeen niet ongunstig geweest. De schade,
door* regenbuien aan de legerende granen toe
gebracht, Is voor een belangrijk deel door de
laatste warme periode weder goed gemaakt.
De oogst van de tarwe Is over het algemeen
goed; in verschillende streken goed tot zeer
goed In het Noordoosten des lands worden veel
klachten vernomen over het optreden van voet-
zlekte In de tarwe. In de Veenkoloniën is het
gewas slechts vrij goed. Vele perceelen bleken
daar tegen het rijpen een hoog percentage looze
aren te bezitten, vermoedelijk ten gevolge van
bet optreden van bodem- en schimmelziekten.
Rogge, haver en gerst leveren een goeden
oogst. Vooral waar de rogge reeds vóór den
bloei gelegerd was, verwacht men echter lage
opbrengsten. -
Het gewas van de veldboonen wisselt van goed
tot vrij goed.
De erwten hebben gedurende den oogsttijd
veel van den regen geleden; bovendien Is de
qualitelt slechts matig door vreterfj. Slechts in
enkele streken Is het gewas goed; veelal varieert
zijdlg instellen op bestrijding
monistische gevaar, wat reed
maanden tljds voor den gr
communisme bevorderlijk ble
Dinsdagmiddag te ongeveer 1 uur 15 is op de
spoorlijn tusschen Tie Klomp en halte Heuvel-
schesteeg. onder de gemeente Amerongen, een
man van middelbaren leeftijd uit den trein ge
vallen.
De machinist, waarschijnlijk gewaarschuwd,
stopte en reed onmiddellijk terug naar de plaats,
waar de man was gevallen. Een geneesheer, die
toevallig in den trein zat. kon bij het slacht
offer niets anders dan den dood, tengevolge van
een schedelfractuur. constateeren. De man bleek
te zijn de schipper W. van Schaick to
Rotterdam.
De trein, welke van Arnhem kwam, had een
kwartier vertraging.
De stand over het algemeen goed
In den nacht van Zaterdag op Zondag werd
Ingebroken en gestolen In de kantoren Valide
N V. London Caramel Works te Breda. De di
recteur moest Zondag morgen al vroeg op reis
met z’n auto. Onder Tilburg bemerkte hij een
viertal jonge mannen. die er vrij haveloos
uitzagen Hij dacht onmiddellijk aan den in
braak en deelde een agent het gebeurde mede,
hem opmerkzaam makende op de vier Indivi
duen. Deze werden daarop aangehouden en
gefouilleerd en werkelijk kwamen daarbij tal
van voorwerpen te voorschijn, die uit de fa
briek waren ontvreemd. In minder dan geen
tijd werden de 'heeren daarop naar Breda op
transport gesteld. Op het politiebureau al
daar legden ze een volledige bekentenis af. Een
der vier Is afkomstig uit Venlo, twee zfjn Bos
schenaars en de vierde is een Hongaar
Gemiddeld over de geheele maand Juni
waren de overdagtemperatuur. het gemiddelde
dagelijksche maximum en minimum achtereen
volgens 0.7 gr. C. 05 gr. C en 1.0 gr. O. boven
normaal. In de eerste dekade van Augustus was
de ochtendtemperatuur 0.5 gr. C. beneden nor
maal. daarna tot en met den ISden op alle
dagen boven normaal, gemiddeld 4 gr. O. De
gemiddelde maximum temperatuur was van 1
tot 10 Augustus ongeveer normaal, van 11 tot
18 Augustus 7 gr. C. boven normaal; voor het
gemiddelde minimum waren de afwijkingen in
dezelfde tijdvakken 05 gr. C. en 5 gr. C. boven
normaal. De maximum temperatuur was van
10 tot en met 18 Augustus alle dagen boven
25 gr. O., terwijl het normale aantal dagen, vw-
op het maximum genoemde temperatuur pleegt
te overtreffen, voor de geheele maand slechts
4 bedraagt. 4
In Juli bedroeg de hoeveelheid neerslag ge
middeld over het geheele land 93 m m. tegen
71 mm. normaal. In Zuld-Limburg viel onge
veer 10 pCt. minder dan de normale hoeveel
heid; overigens was de hoeveelheid neerslag
boven normaal, namelijk 5 tot 25 pCt. In de
oostelUke provincies en in Zuld-Holland. onge
veer 35 pCt in Utrecht en op de Veluwe en
elders 40 tot 85 pCt. Van 1 tot en met 18 Aug.
was de neerslag over het geheele land be
rekend. slechts ongeveer gelijk aan de helft van
de normale hoeveelheid. Plaataelljk traden
sterke verschillen op ten gevolge van locale
onweersbuien. In Zuid-Holland en het midden
van het land was de neerslag naar verhouding
het geringste; daar viel 75 pCt. minder dan
normaal. In het Noordwesten 40 tot 80 pCt.
minder en In het Oosten 20 tot 40 pCt minder
dan het gemiddelde.
Het aantal uren zonneschijn bedroeg in Juli
182, tegen 196 normaal, en van 1 tot 18 Aug.
130, tegen 110 normaal.
|<aandagmiddag is op den weg Nijmegen—
Vdtüo nabij Well een auto, waarin vier personen
gezeten waren, door tot nu toe onbekende oor
zaak In volle vaart tegen een boom gereden
en vervolgens In brand gevlogen. De chauffeur,
die ernstige verwondingen had bekomen, kon
niet tijdig den auto verlaten. Ook de andere
Inzittenden waren niet in staat den ongeluk
kige hulp te bieden, daar zij zelf verwondin
gen bekwamen. Toen toegeschoten hulp er in
geslaagd was den chauffeur, zekeren De Wit
3>T'ifenlo, uit den auto te halen, bleek deze
zoodanige brandwonden te hebben bekomen,
dat hij vrijwel direct overleed. Het lijk van den
man, die gehuwd was, is naar Venlo vervoerd.
Van de overige inzittenden was een persoon
zoo ernstig gewond, dat hU naar het zieken
huis te Nijmegen moest worden overgebracht.
De andere personen werden minder ernstig
gewond en konden, nadat hun ter plaatse hulp
was verleend, naar hu" w'ningen worden ver
voerd.
Gistermorgen heeft te Batavia
plechtige onthulling plaats gehad van
Van Heutsz-monument door den Gouverneur.
Generaal van Ned. Indlë, Jhr. mr. B O. de
Jonge.
De Gouverneur-generaal gaf een overzicht
van het leven en werken van Van Heutsz. Bpr
wees erop dat van Heutsz al de grondslagen
heeft gelegd, waarop thans nog wordt voort
gebouwd.
Met den wensch, dat tot in lengte van da
gen dit gedenkteeken van zijn grooten voor
ganger van Heutsz er toe moge bijdragen om
zijn korten naam levendig te houden en zijn
groote beteekenls steeds beter te doen begrij
pen en dat het tot in ‘lengte van tijden mag
ujteten op een welvarend Indië. aan welks
voorspoed het leven van van Heutsz was ge
wijd. ging de gouverneur-generaal tot de ont-
hulling van het imposante monument over,
waarna hij aan den voet ervan een krans leg
de.
Achtereenvolgens werd nu het woord ge
voerd door den voorzitter van den Volksraad,
den heer J. W. Zeger Ranneft; lultenant-ge-
neraal H. A. Cramer, commandant van het
leger; schout-bij-nacht J. F. Osten. vloot
voogd; den voorzitter van het hoofdcomité van
de Van Heutszherdenklng. den heer van 8an-
dlck. lid van den Raad van N.I.. waarna bur.
gemeester Ir. Meyroos van Batavia het monu
ment namens de gemeente in ontvangst nam
Door zeer vele corporaties en vereenlglngen
werden vervolgens kransen neergelegd, waar
na de gouverneur-generaal en diens echtge-
noote. terwijl het muziekkorps het „Wllhel
mus” speelde, het terrein verlieten.
De uitzending, vu de Indische zenders, door
den K. R. O. was dermate, dat de plechtighe
den goed konden worden gevolgd.
andere paard en den vragen met zich
trekkend. De voerman viel van de kar af,
werd niet zwaar gewond. Het
stad tijdens de rondritten van H. K. H muZ-
kale hulde aan de hooge bezoekster.
De dag werd besloten met een concert op
het Munsterpleln door de Kon. Harmonie van
Th$rn, onder directie van den heer Max Guil
laume.
toet van matig tot vrij goed.
Het standcijfer voor de bruine boonen over
treft het gemiddelde niet onbelangrijk.
Y De opbrengst van het vlas is In Zeeland en
and goed, elders vrij goed te noemen. Het
ite gedeelte van het gewas heeft het veld
geruimd.
oogst van het kanariezaad is goed.
koolzaad heeft in Zeeland schade onder-
Roermond blijft de geheele week feesten. De
dag van gister was een der gewlchtlv—a van het
feestgetij aangezien H. K. H. Prinses Julians
Roermond kwam bezoeken om met gemeente
bestuur en burgerij het zevenhonderdjarig be
staan der stad te gedenken.
Te één uur werd H. K. H. de Prinses aan de
versierde grens der in feesttooi prijkende ge
meente begroet door burgemeester mr. M. A.
M. Waszink Er was ontzettend veel volk op de
been om de hooge bezoekster te begroeten.
Na de offlcleele ontvangst werd langs Ven-
loecheweg en Venlosche Poort vU de Steeg-
straat naar de Swalmerstraat gereden, waar
ten huize van burgemeester Waszink in intie-
men kring de lunch werd gebruikt.
Te kwart voor drie zou vervolgens de opening
van het museum door de Prinses plaats vin
den. De stoet der autoriteiten reed vla de
Markt, Marktstraat. Heerstraat, Minderbroeder
straat. Swartbroekstraat en Kaqpllerpoort naar
het museum.
In het museum volgde alsdan een kleine plech-
t'gheid waarbij Prinses Juliana het museum
voor geopend verklaarde.
Om. waren hierbij aanwezig de Commissaris
van de Koningin; dr. F. Schmidt Degener
hoofd-directeur van het Rijksmuseum te Am
sterdam als vertegenwoordiger van den Minister
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen: de
gemeenteraad van Roermond, welks leden door
den burgemeester aan H. K. H. werden voor
gesteld en een groot aantal genoodigden.
Burgemeester Waszink hield een begroetlngs-
rede. waarin hl) om. een overzicht gaf van de
bezoeken, die sedert 1815 de achtereenvolgende
Oranje-vorsten aan Roermond hebben ge
bracht.
Namens het gemeentebestuur bood spr. den
gouden penning der stad aan H. K H. aan.
De plechtigheid werd per radio uitgezonden.
Aan den Ingang van het museum stond een
eere-wacht met vaandel, ter sterkte van 150
man uit het vrywllllge Landstormcorps ,JJm-
burgsche Jagers” opgesteld.
Ook werd H. K. H. hier begroet door een
deputatie van de vereeniglng van Nederlanders
In België die bloemen aanbood.
Na het bezoek aan het museum reed H K. H
naar de Munsterkerk om deze te bezichtigen.
Langs Zwartbroekpleln. Mariagardestr., Kruls-
heerenstr., Hamstraat werd het Munsterpleln
bereikt.
Aan de Munsterkerk werd Hare Koninklijke
Hoogheid ontvangen door Zijne Hoogwaardige
Excellentie Mgr. dr. G. Lemmens, Bisschop
van Roermond, die H. K. H. begroette.
Het door wijlen dr. T. J. H. Cuypers geres-
taureerde monument werd door de Prinses vol
belangstelling in oogenschouw genomen.
Na haar bezoek aan de Munsterkerk begaf
H. K. H. met gevolg zich onder de Bogen vla
Hamstraat en Munsterpleln, Steenweg, Varkens-
markt. Markt. Kraanpoort en Buitenop naar
het Tentoonstellingsterrein, waar van circa
kwart over vier tot 5 uur een rondgang over de
Jubileumtentoonstelling werd gedaan.
Te circa vijf uur vertrok de Prinses van de
tentoonstelling langs Steenstraat en Swalmer
straat naar de woning van burgemeester Was
zink alwaar een korten tijd werd vertoefd. Ver
volgens deed burgemeester .Waszink de Prin
ses uitgeleide langs Swalmerstraat, Steegstraat
en Venloscheweg tot aan de grens der gemeente
Heel wat volk was op de been. Verschillende
Roermondsche muziekgezelschappen brachten
in den Joop van den dag op eenige punten der
De opengestelde mogelijkheid tot afvloeiing
van personeel der artillerie wettigde het ver
moeden. dat In tegenstelling met de plan
nen der commissie-Welter ook dit dienst
vak zou worden gereorganiseerd.
Inderdaad zoo deelt men aan het ..Volk”
mede ligt het In de bedoeling van elk
regiment artillerie, dat thans uit drie school-
batterijen bestaat, één batterij pp te heffen.
Van de belde regimenten onbereden artil
lerie zou dat te Gorcum in garnizoen worden
opgeheven.
Reeds eerder werd bericht, dat bovendien
acht regimenten Infanterie zullen worden op
geheven; hun oorlogsorganlsaties echter niet.
BU gelegenheid der herdenking van het aa-
- -- J als
stad, heeft X»e Nieuwe Koerier" een njk-geU-
lustreerd en typografisch uitstekend verzorgd
jubileumnummer In het licht gegeven
Naast een aantal poëtische bijdragen, bevat
het nummer e enachrUven van Z. H Evc Mgr.
dr,.G. Lemmens. bisschop der feestende stad, ar
tikelen o_m. van den Roermondenaar Jhr. mr.
Ch. Ruys de Beerenbroeck, van den burgemees-
Ur mr- X. A. M. Waszink, van Mgr. L. N. Le
Bron de Vexela, plebaan-deken, van het Roer
mondsche Tweede Kamerlid mr. M C. E Bon-
gaerts en van tal van andere vooraanstaande
persoonlijkheden op kerkelUk en wereldlijk ge
bied.
Om een oppervlakkig denkbeeld van on
zen uitvoer der getroffen producten naar
Engeland te geven, vermelden wij hieron
der de hoeveelheids-cijfers voor het afge-
loopen Jaar in mlllloenen kilogrammen:
Baoon
Boter
Kaas
Eieren
Volle ges. condens
Volle onges. condens
Melkpoeder
En van gesuikerde magere
(waarvan het telegram direct, noch
direct spreekt) exporteerden wij In
naar Engeland 123 mlllloen k.g.
En dat de cijfers van 1931 lang
gunstig waren, behoeven wij wel niet te
zeggen. In 1926 b.v. bedroeg bacon 55, bo
ter 7 en kaas 11H mlllloen k.g.
Na de fnuikende belemmeringen, welke
Engeland aan den Invoer van onze tuin
bouwproducten in den weg heeft gelegd, is
deze „oogst van Ottawa” een tweede en nóg
ernstiger belemmering van onzen uitvoer
handel op Engeland!
Aldus (luidt de titel van de merkwaardige
brochure, door prof. dr. Werner Sombart
dezer dagen uitgegeven, en waaraan wij
thans eenige aandacht gaan wijden.
Werner Sombart te de bekende schrijver
van het groote zes-deellge werk ,X> e r mo
de r n e kapitallsmu s”, een breed op
gezette htetortech-systematteche beschrij
ving van het geheele Europeesche economl
sche leven van zijn aan vang tot op onzen
tijd.
Beschreef hij daarin het verleden en het
heden, thans slaat hij een blik in de toe
komst- Al kanomen als wetenschappelijk
man niet met absolute zekerheid voorspellen,
hoe de economische ontwikkeling in oe
naaste toekomst zijn zal, drieerlei te toch
mogelijk:
le. kan men de mogelijkheden aanwijzen,
2e. kan men de noodzakelijkheid aantoo-
nen, waaraan deze ontwikkeling gebonden
Het te noodig, de oogen wijd-open te
houden voor de gevaren, welke in de na-
tionaal-soclaltetlsche beweging schuilen.
Men vindt daarin nX een herleving van
Chamberlains gevaarlijke ,Jndo-Arteche
wereldbeschouwing”, volgens welke er een
onverbrekelijk verband bestaat tusschen
ras en religie. ZIJ koppelt het Christendom
vast aan biologische prae-disposities en
verkondigt superioriteitswanen, welke voor
de internationale samenleving der volke
ren op den duur niet anders dan onheil
spellend kunnen werken.
Hierbij sluit zich ook aan een op de
Pruisische hegemonie over Dultschland ge
richte politiek, terwijl toch historisch veel
zuiverder te beredeneeren te, dat het
zwaartepunt der echte Dultsche cultuur
veeleer ligt In het katholieke Zuiden.
Het nationalisme der Nationaal-Soctedte-
ten houdt zich zoo niet binnen zijn goede,
zuivere grenzen; het overschreeuwt zich al
te vaak tot chauvinisme en tot aanwakke
ring van haatgevoelens jegens den „erf
vijand.”
Nu weten we wel, dat dit ook weer tot op
belangrijke hoogte te verklaren te als
reactie tegen het dwangregime van Ver
sailles, maar wat „fout” te, blijft toch
„fout.”
Tenslotte dient nog aangestipt, dat er
ook ongetwijfeld kapitalistische krachten
werkzaam zijn, welke het antl-kapltallsti-
sche nationaal-socialteme bruikbaar achten
voor hun doeleinden. Zjj hebben verhin
derd, dat Brüning zijn grootscheepsche
ontelgenlngsplannen in Oost-Pruisen kon
doorzetten, zij zijn er tevens ook niet
vreemd aan, dat generaals en baronnen
thans het roer houden en zich zeer een-
an het com-
in een paar
1 van het
c te zijn.
Het telegram loopt niet over van dui
delijkheid, want gesuikerde magere con
dens, dat van onzen melkproducten-export
in gewicht en in waarde, zoowel in het al
gemeen, als naar Engeland verreweg het
belangrijkste te (in 1931 b.v. 135% mlllloen
Kg. voor 24 mlllloen gulden, waarvan En
geland alléén 123 mlllloen Kg. voor 21%
mlllloen gulden betrok) wordt niet gerept.
Of dit product dus buiten de regeling valt,
dient nader te worden afgewacht.
Overigens beschouwe men de invoer
rechten (bacon wordt al weer niet ge
noemd) niet op zich zelf, doch in samen
hang met het feit, dat de dominions groo
te hoeveelheden bacon, boter, kaas en
eieren mogen invoeren zonder betaling van
invoerrecht. Nederland en Denemarken
vooral, en in geringen mate ook andere
Scandinavische en Baltlsche landen heb
ben dus al zéér weinig reden, om in Otta
wa een mijlpaal op den weg naar herstel
en betere tijden te zien....
nationalistische en antl-kapitalistlsche
elementen der bruine programs wordt ge
wezen, ontleenen we de volgende ontrafe
ling van een pleidooi, dat tot mislukken
gedoemd was
Nationaal-sodalisme en
kapitalisme
Door de bestrijding van het nationaal-
socialteme, dat in Dultschland nog altijd
welig tiert en in ons land schaarsche volge
lingen telt, wordt het góede, dat ook in
deze beweging niet ontbreekt, veelal over
het hoofd gezien. In een hoofdartikel in
,J)e Nieuwe Eeuw” van deze week signa
leert mr. A. Peters dit euvel en brengt bij
iets in het midden ter verdediging van de
Hitler-ldeologie. Aan het krachtige na
schrift der redactie, waarin op de goede
Najaars-Meaae hun inkoopen doen, deege-
wenscht tot maximum 30 pCt. van bet bedrag
der rekeningen de beschikking kunnen verkrij
gen over hun in Duitachland geblokkeerd te
goed. Met nadruk dient er op geweaen te wor
den, dat men alleen gebruik kan maken van
eigen credlt-sa'dl en geen tegoed mag over,
nemen van anderen.
Ter gelegenheid van de Najaanbeurs wordt
in Leipzig een groote étalagewedatrljd georga
niseerd. die verband houdt met een speciale
groep van de Reclame.Messe. getiteld „Jeder
kannwerben”. In deze afdeeling worden alle
voor een goede verzorging van de étalage noo-
dlge hulpmiddelen geëxposeerd.
Als bijzonderheden verdienen nog vermei
ding de .Mltte'deuteche Landwirtachaftamarkt*.
in de. hallen 1 en 8. de tentoonstelling voor
loertstne in hal 1. de altijd zeer beaenswaar-
dlge afdeellng voor technische uitvindingen en
verbeteringen in de ballen 2 en 3. Tenslotte
een congres op het geiled van sportbenoodigd-
heden en sportkleeding. dat Zondag 28 Augus
tus In bet .KaufmAnnlschea Verelnshaus” ge
houden wordt.
'Toen Zaterdagavond een boerenknecht te
Winkel een drlewlellge kar. bespannen met
twee paarden, naar de hofstede wilde brengen,
schrok een der paarden en sloeg op hol, het
mee-
maar
span paarden
vloog tegen een vrachtauto en kwam daardoor
tot staan. Tevoren kwam het span evenwel,
volgens het „Handelsblad”, in aanraking met
een 77-jarigen man, den heer J. Pijnheer, die
op het trottoir wandelde. De oude heer werd
omvergeloopen en met een gapende hoofd
wonde in een naburige woning binnengedragen,
waar hij aan de gevolgen is overleden.
3e kan men de waarschijnlijkheden vast
gtellen.
Om dit te kunnen doen, moet men den
totalen toestand van heden kennen, en de
krachten, welke daarin werken.
Men pleegt wel te spreken van het kapita
llsme. als het tegenwoordig economteoh
systeem, maar wij moeten daarbij steeds
bedenken, dat dit systeem niet iets vast-
staands te, maar iets, steeds in wording en
ontwikkeling
Naast het eigenlijk kapitalistisch systeem
treffen wij overal nog voor kapitalistische
systemen aan, zoo bijv, in den landbouw.
Maar bovendien zijn er nieuwe vormen van
economisch, leven ons taan, zoo degroote
menigte van coöperaties, publiekrechtelijKe
bedrijven, zij het steeds meer in gemengden
vorm: de zgn. gemengd-openbare onder
nemingen.
Ook het kapitalistisch systeem zelf te aan
groote veranderingen onderhevig: zoo ver
anderingen in den economtechen geest^ in
de rechtsorde, in de techniek.
De kapitalistische geest te sterk veranderd.
De spanning tusschen rationalisme en
Irrationalisme, tusschen speculatie en kalcu-
latie. tusschen burgerlijken en roovers-geest,
is verminderd. Het rationale moment te
sterk toegenomen, ook bij de ondernemers-
zelve. De speculatie te verminderd, omdat
men meer weet dan vroeger. De onderne
mers zijn meer geworden bestuurders, hun
positie lijkt steeds meer op die van hoofd-
amtenaren. De ontzaglijke uitbreiding van
het te leiden apparaat heeft daar veel toe
bijgedragen.
Het heftig streven naar winstmaken is
verzwakt, en nog meer de bereidheid ver
llezep te dragen. Men streeft naar zekerheid
en vastheid- Men wil niet meer zooveel vra
gen zoo groote risico’s loopen.
De groote ondernemingen lijden aan ver
vetting, gevolg van concentratie, kartellee-
ring. naamlooze vennootschappen. Het stre
ven naar macht te ingeperkt en belemmerd
door de staatswetgeving en door de machts
positie der vakvereenigingen.
Er te verandering gekomen in de rechts
orde. Het kapitalistisch systeem was vóór
alles gebouwd op Indlvidüeele vrijheid. In
plaats van vrijheid kwam velerlei gebonden
heid. Gebondenheid door vervanging van
het vrije initiatief door een systeem van
voorschriften, door bureaukratteeerlng der
groote ondernemingen. Gebondenheid ook
door de Staatswetgeving, door arbeidswet
geving en arbeidersverzekering, door be
slechting van arbeidsconflicten, door prijs
controle, door staatstoezicht, vooral op de
banken- Gebondenheid door de arbeiders
klasse: bedrljfs- en ondernemingsraden, in-
vloed van de vakvereenigingen, collectieve
arbeidsovereenkomsten, enz.
Maar vooral de techniek van het econo
misch leven heeft sterke verandering onder
gaan.
Het oude markt-mechanisme, dat ae
grondslag was van het kapitalistisch econo
misch systeem, wordt steeds meer ultge
achakeld. Vraag en aanbod bepaalden de
marktpositie, de marktpositie bepaalde de
goederer^rijzen. de goederenprljzen bepaal
de de arbeidsloonen. de arbeidsloonen be
paalde de winsten. Hoe te dit alles veran
derd! De kartels soms zelfs de staat!
stellen de prijzen vast. De loonen worden
door de vakvereenigingen vastgesteld: zoo
bleven vaak prijzen en loonen op de oude
hoogte, terwijl de marktpositie reeds
vroeger ongekende laagte had bereikt.
Zoowel extensief als intensief te daardoor
het kapitalistisch economisch systeem ver
anderd.
Werner Sombart meent daarom te mogen
■eggen, dat het kapitalistisch systeem niet
meer bestaat, en dat wij thans het tijdperk
zijn ingetreden van het laat-kapitalisme
waarin de oude heerschappij van het kapi-
talisme steeds meer door andere nieuw
opkomende economische systemen verdron
gen en vervangen wordt, en zelf in zijn
•truktuur veranderingen ondergaat, die haar
oorsprong vinden in de steeds verder door
Verkende nieuwe economische systemen.
Die periode van het laat-kapitallsme te
aangevangen bij het begin van den wereld
oorlog.
Wat zal nu de toekomst brengen?
Er zijn twee mogelijkheden:
De eerste mogelijkheid de minst
waarschijnlijke te, dat alles bij het oude
blijft. Hier en daar wordt een gat gestopt.
Op een versleten plek wordt een nieuwe lap
genaaid. De boeren worden beschermd, de
•■Port-industrie wordt bevorderd.
Toch te niemand met den bestaanden toe
«tand tevreden. De een vindt, dat er teveel
•gemassregelt” wordt. De ander te van mee
oing, dat onze productie leidt aan plan-
loosheld, toevalligheid en willekeur.
ondernemers-lnltiatleven en heerschappij
Op dit reactionnalr standpunt staat een
groot deel der ondernemers- Maar toen in
het begin van de 19e eeuw het individualis
tische vrljheldssysteem zich alsom baan
brak, waren er eenige dingen aanwezig, die
er nu niet meer zijn. Er was een felle reactie
tegen het vermolmde gildensysteem even
zeer als tegen de veel te ver gaande over
heidsbemoeiing van het Mercantilisme: de
kapitalistische belangen schenen en ten
deele zelfs waren ze dat toen ook alge
meene belangen. Er was nog een vrij veld
van werkzaamheid, zoowel blnnens- als bui
tenslands. De ondernemingen waren
betrekkelijk klein.
Thans te dit alles anders. Tegen
terugkeer naar een vrljheldssysteem
ongeordende volkshuishouding valt aan te
voeren: eenerzjjds, dat door de ontwikke-
llng-zelf van het kapitalisme veel vrijheid
werd neergedrukt onder den Flast van de
groote organisatie in reuzenbanken, kar
tete. concerns, enz; dat deze zelfbindingen
weer ongedaan zouden kunnen worden ge
maakt te een dwaze utopie. Anderzijds zul
len machtige belangengroepen zich
kracht en succes verzetten tegen de af
braak der sociale wetgeving;
slechts aan de vakvereenigingen!
Tenslotte verzetten zich ook algemeene
belangen tegen de wederinvoering der
„vrije” volkshuishouding. De reusachtig
groote nieuwe economische eenheden heb
ben geheel nieuwe voorwaarden geschapen.
De private bedrijfsvoering te geworden tot
een algemeene, openbare aangelegenheid-
Wlj hebben dit vooral kunnen zien aan het
lot der banken. Zoo lang deze klein waren,
kon de gemeenschap rustig toezien, als ze
De Ineenstorting van een
;een alge
bok bij de
zeer groote ondernemingen. Aan haar lot
te gebonden het lot van honderdduizenden.
Geen Staat kan in zijn midden souvereine
„industrleele hertogdommen” dulden.
Maat wat dan, als het bestaande onhoud
baar en terugkeer uitgesloten te? Nieuwe
vormen van economisch leven zullep uit
komst moeten geven. En dan spréékt ook
Werner Sombart gelaten uit het groote
woord: Planwirtschaft.
Wat hij daaronder verstaat, zullen wij
thans nagaan.
e Aken en Luik werden achtereenvol
gens betooglngen gehouden, welke in
hun schild voerden den schuilnaam
van „Internationale Vredesdemonstratie”.
Na voormelde plaatsen was Zondag Maas
tricht aan de beurt voor een dergelijke ver-
tooning, waarvan de plaatselijke afdeellng
der SD-AJ*. slechts proflteeren kon, om met
een straatbetooglng voor den dag te komen.
Dank zij de bultenlandsche internatio
nale?! deelname van Belgische en Dult
sche partij genooten had de stoet, welke
des namiddags vanaf het Koningin Emma-
pleln door de stad trok, dan ook een be
hoorlijke lengte, ofschoon het aantal deel
nemende Maastrichtenaars schraal bleef.
Reeds in den voormiddag liepen de
vreemdelingen de stad binnen en waren
kenbaar aan hun kleurtooi en uitroepen,
welke des namiddags zonder blikken of
blozen de nuttelooee beteekenls van den
stoet voor den vrede demonstreerden, toen
onafgebroken de „Internationale" klonk en
uitroepen als „Nleder Hitler” en „Ruys is
armoede” eiken verderen uitleg omtrent de
constitutie der deelnemers overbodig
maakten.
Trouwens 4p publieke belangstelling was
vrij poover! en moet voor de deelnemers,
vooral den aanvang van den toen romme-
llgen stoet, vrij teleurstellend zijn geweest.
De Belgische fietsers openden den stoet
vrU ordeloos en eentonig, de Belgische
„dames” ontzagen zich niet er ’n danspar
tljtje van te maken.
De Dultachers boetten niets van hufi al
oude krUgshaftlgheld in.
Gelukkig waren er in den voormiddag
enkele wenken gegeven, welke voorkwamen
dat mln of meer naaktloopende dames in
den stoet meeliepen.
Intusschen deed zich toch nog ‘n inci
dentje voor *t Politiebureau voor. Daar deed
inspecteur Boersma zeer terecht *n span
doek, voorstellend *n Nederlandsch soldaat,
die ‘n geweer brak, uit den stoet verwU-
deren. Dit ging zeer snel in z’n werk,
'n Hoongeroep klonk als protest- De op
komende agitatie smoorde direct op zicht
der aanwezige politie macht.
Op een braak liggend terrein aan
Bchamerweg, het gemeente-terreln
ckersveld”, werden de betoogers door een
drietal sprekers toegesproken en hun inspi
raties gingen meer bU zonder tegen het kapi
talisme.
Naar de vier windhoeken gerichte luid
sprekers trachtten de gesproken woorden
verstaanbaar te maken.
Behoudens de enkele honderd luisteraars,
hadden zoo goed als allen hun toevlucht
gezocht tot culinaire dingen, waarvan in
wanordeUJke ligging „genoten” werd.
De Commissaris van Politie, die z’n pap
penheimers kent, had kundige op alles
voorbereide voorzieningen getroffen en was
zelf op meerders plaatsen ter oriëntatie
aanwezig.
Inmiddels deed zich geen noemenswaar-
dlg incident voor, bleef de geheele „betoo
ging” als ’n lustige dag van ontspanning
voor de talrijke bultenlandsche partUgenoo
ten, en miste elk effect voor de internatio
nale vredesgedachte!
Toch meenen wij hier te moeten vragen,
of het wel verantwoord was op ’n oogenblik,
mentaliteit zoowel in
nd allerminst rustig
elementen in Maas-
komen.
istratie in het métier
tppagandtettech effect
stors zoowel als
met de volle
