IJ
WIE EN WAT IS SALABAN?
Echt en goed
Een episode uit de mijnen
INTERESSANT PROCES
DE VROUW
MET HET
MASKER
RADIO-PROGRAM
torn
bijzondere klasse
1
I
Yalsche manter van zeer
K
VRIJDAG 26 AUGUSTUS
VERHAAL VAN
DEN DAG
Zaterdag 27 Augustus
een
Psychologisch raadsel
Wie it zyn vrouw?
het perpe-
Een romantisch huwelyk
Zyn kwade instinct...
Is hy beroepsmisdadiger?
Goed bedoeld
Jan Kubelik’s handen
FEUILLETON
(Wordt rervolpdJ
In plaats van
grenswacht
De man die vijfmaal
stierf
11 milliard. 332 mfllioen
dollar
AMERIKA’S SCHULD
AAN DE SLAVEN
EEN STRALEN-MUUR
Hy zocht naar
tuum mobile
i. i
derdaad als ontoerekenbaar vrijgesproken.
duikt In zijn villa te Lichterfelde.
jOQ
hU
sreto
M
3
3
U
3
Weer
zijn
hun
VOOR NADERS BIJZONDERHEDEN VER
WIJZEN WIJ NAAR DEN KATHOLIEKEN
RADIOGIDS
0
0
4
0
ia
0
0
5
O
Doch Salaban is geen valsche munter zon
der meer. BU het doorzoeken van de kasten
In zijn studeerkamer vond1 men twee ma
nuscripten vin zjjn „andere ik”. En juist over
dien tweeden ..Salaban’ breekt men zich het
meest het hoofd. Het eene manuscript was het
scenario voor een film met den nietszeggen-
den titel „De advocaat" en het andere een fllo-
sophlsche verhandeling over de theorie, dat een
mensch twee zielen zou hebben. Deze laatste
was in boekvorm aanwezig. Toen de politie la
ter echter opnieuw het huis doorzocht, waren
de beide manuscripten spoorloos verdwenen.
Wie daarvoor verantwoordelijk moet worden
gesteld, is nog niet opgehelderd. Verder vond
men nog eenlge eigenaardige toestellen en mo
dellen. w.o. een cirkelvormige metalen band
Tenslotte bleek, dat dr. Salaban reeds jaren
lang beeft gezocht naar het perpetuum mobile.
Toen hij IS jaar was, kwam hü voor het
eerst met de justitie in aanraking, in verband
met een grooten diefstal met Inbraak. Hij werd
tot IS maanden kerkerstraf veroordeeld, doch
in de gevangenis wist hij zoo goed krankzinnig
heid te slmuleeren zooals hij ook later her-
haaldelljk heeft gedaan dat hij maandenlang
onder observatie moest worden gehouden en
wel
eens herinneren, dat er van u nog zestien
glazen bier staan van verleden jaar?
Nu. die mag je voor mijn part houden,
zei de ander, want je begrijpt, die zijn me in
dien tjjd te zuur geworden.
Daarnaast is dr. Salaban een groot rechts
geleerde. HIJ heeft uitstekende juridische ver
zamelwerken uitgegeven, o. a. het „Europabuch
der Rechtsanwalte und Notare”, waarmee hij
intusschen niet meer dan een paar honderd
mark heeft verdiend. Of hij recht heeft op den
doctorstitel,, weet niemand. Slechts dit weet
men, dat hü vroeger aan de universiteit te
Góttingen ingeschreven was als student in de
filosofie, terwijl hij tegelijkertijd hulpboekhou-
der was bjj een groothandel in brandstoffen
aldaar. Van de twee zielen, die hij zegt te be
zitten. moet er althans één al vroeg misdadige
neigingen hebben gekoesterd. Als zoon van een
onderwijzer aan een volksschool te Czernowlts
in de Boekowina pleegde hjj reeds op zeven
jarigen leeftijd tal van diefstallen in de om
geving van zijn ouderlijk huls. Hij werd om zijn
slechte gedrag verwijderd van bet gymnasium
en later van de kadettenscbool.
Mijnbeer! zei de kastelein, mag ik u
herinneren, dat er van u
Op 29 Juli is een proces begonnen, dat uit
psychologisch oogpunt een der Interessantste
belooft te worden, die wij in de laatste jaren
hebben meegemaakt. Het zal voor de jury geen
gemakkelijke taak zijn, om zich een voorstelling
te vormen van het gedachtenleven van Kor nel
Salaban. den valschen munter, op wiens levens
weg schuld en onschuld zoo eigenaardig met
eikaar vermengd zijn. Salaban beeft, misschien
jaren lang, valsch geld gemaakt. Toen bij ein
delijk werd gearresteerd In zijn villa in Lich
terfelde, een voorstad van Berlijn, vond men
daar niet minder dan 33000 schitterend nage
maakte zilveren tweemarkstukken. die elk niet
meer dan 35 Pfennig hadden gekost. In tegen
stelling met de meeste valsche munters had
Salaban zijn geld nX zoo goed nagemaakt, dat
bet slechts door een zeer grondige vergelijking
met echte munten als valsch kon worden on
derkend.
Andy en Blakesley waren overtuigd dat de
Hollander een dief was. Andy had een zilveren
horloge gemist; Higgins een zakboek met een
waarde van vijf dollars en Baker een bedrag
van twintig dollar uit zijn koffer.
Andy was op een nacht wakker geworden en
had hij Frits zien rondsluipen door de
Toen hij den volgenden morgen
horloge kwijt was. twijfelde bij
Te Los Angeles stierf onlangs een ongeveer
zeventigjarig Engelschman dr. Ouelph. Drie
dokters stelden onafhankelijk van elkaar den
dood van den ouden man vast. Trots dit alles,
weigerde de weduwe hardnekkig, verlof tot be
graving te geven. ZIJ verklaarde den lijkschou
wer, dat haar man gedurende zijn leven niet
tAinder dan vijfmaal dood verklaard is: „In
Indlë, waar hü dienst deed tn bet Engelsche
leger, hadden ze hem ook eens naar bet lijken
huis gebracht. Toen zij juist het vertrek ver
lieten. richtte hij zich op de baar op en zei ..Ex
cuseer me s.v.pl. dat ik toch nog liever niet be
graven. worde”.
In den Boerenoorlog werd hij ook eens voor
dood verklaard, doch stond weer op en verraste
ons allen daarmee door een vreeaeUJk lersch
dialect te spreken, dat wü nimmer van hem
gehoord hsulden". Ditmaal schijnt echter dr.
Ouelph. die zich een zoon van Edward VU uit
een morganatisch huwelijk noemde, toch wer
kelijk gestorven te zijn. Na zes dagen heeft hü
nog geen teeken van leven gegeven.
om hem heen een lucht, zwaar van tabaksrook
en parfum, en een voortdurenden stroom van
elegant gekleede dames en beeren. ZU slenter
den verder de saai in. en vonden een paar
stoelen onbezet. Maurice voelde zich niet in zjjn
element. Holdemeu wendde zich tot hem met
gefronsd voorhoofd.
Alle goed en wel. zei hij, maar gedraag
je hier nu niet, alsof je uit de Wolken bent ko
men neervallen.
Dat is de kwestie niet, antwoordde Mauri
ce. Het Is alleen een kwestie van smaak.
Smaak! Ach wat! Mijn smaak is bet ook
niet, antwoordde Holdemess.
Hij riep een kellner, en bestelde wat.
Mijn vriend en ik. sekte hij, op Maurice
wijzend, die alle moeite deed, csn zijn gevoel van
onbehaaglijkheid te verbergen, zijn erg teleur
gesteld. dat we geen stalles meer konden krij
gen. We wilden Guerrero tien, met zjjn buiten
gewone goocheltoeren.
Het is hier eiken avond vol, antwoordde
de man Guerrero komt aanstonds. Vóór tn
de zaal kunt u alles gemakkelijk zien. U komt
hier zeker niet dikwijls?
Niet heel dikwijls, zei Holdemess
Thans deed de muziek zich even hooren.
Dasu- is hjj, zei de mam. Als u hem
zien wilt, moet u voortmaken. HU kpmt direct.
De belde jongemannen stonden op, en be
vonden zich weer in het gedrang ZU sloegen de
onderscheidene toeren gade, en Holdemess tn
het bUaonder applaud Iseerde luid. Na een
poosje vonden ae stoelen voor In. en bleven daar
zitten tot het slikte van de voorstal ling,
den erin, te bewijzen, dat dit niet zUn werke-
lUke bedrijf was. Hü werd gearresteerd, doch
simuleerde weer krankzinnigheid en werd In
derdaad als ontoerekenbaar vrUgesproken. En
dan hooren wü pst weer van hem. als hü op-
Dttmaal staat met hem ook zün vrouw te
recht. ZU ontkent, dat zU aan de vervalschin-
gen heeft deelgenomen; zU geeft slechts toe.
bU het uitgeven van het geld meegeholpen te
hebben. Ook haar verleden is In het duister
gehuld. Haar meisjesnaam Is Heuger en zU
zegt, dat zU uit Oldenburg afkomstig Is. doch
In geheel Oldenburg komt deze naam niet
voor. Sommigen zeggen, dat zü een kortste was.
toen de groote dr. Salaban haar de eer aan
deed, haar tot zün vrouw te nemen; anderen
meenen, dat zU de dochter was van een paar
rondtrekkende circusartlsten. Zijzelf zwUgt En
deze twee avonturiers hebben een kind, een
dochter, een braaf, vUjtlg meisje, dat juist het
eindexamen van een middelbare school moest
doen, toen de ramp het gezin overviel. ZU durf
de niet meer naar school te gaan; zU vreesde
verstoeten te worden. Tot op zekeren dag haar
schoolvriendinnen haar kwamen halen. Het
onschuldige kind mocht niet lUden onder de
schuld van haar ouders.
Pe hooge tolmuren, door middel waarvan de
moderne staat zich meent te kunnen bescher
men, richten niet veel uit, zoodra de smokke
laars een woordje gaan meespreken. Tolmuren
zUn merkwaardige dingen. Ze houden gewoon-
lUk de welvaart tegen, maar de smokkelaars
trekken zU aan en laten zU door.
Het leger van grens Jagers en douanebeambten
is niet toereikend om den wetsontdulkers het
werken onmogelUk te maken en In verband
daarmee zUn er plannen gevormd om een
soort Chlneeschen muur te bouwen ten einde den
smokkelhandel eens en vooral den kop In te
drukken. Als materiaal zou etectrisch geladen
prikkeldraad worden gebruikt. De vereperring
zou loopen van de Noordzee tot aan Zwitser
land
Nu werd er kort geleden een uitvinding ge
daan, die de ontwerpers van bovengenoemd
project een heel eind op streek zou helpen, wan.
neer ze tn de gelegenheid werden gesteld om
er gebruik van te maken. Het betreft hier een
omheining van stralen, een alarmapparaat in
het groot. Op verschillende plaatsen beeft toen
de toestellen al neeergezet om na te gaan in
hoeverre ze bruikbaag zUn. Grensgebieden, waar
veel wordt gestpokkeld heeft men dagen achter
een door de geheimzinnige stralen laten be
schijnen en men is er werkelUk In geslaagd
eenlge der onhandigste smokkelaars te vatten.
Bevindt zich namelUk een of ander bewegend
voorwerp In het veld, dat de stralen bestrüken.
dan wordt onmlddellUk de grenswacht automa
tisch op dat verschUnsel attent gemaakt. Het
bewegende object moet verder nog een bepaal
de grootte hebben en bepaalde bewegingen ma
ken. Dit ligt wel voor de hand, daar anders
de douanen zouden worden opgeschrikt, wan
neer er toevallig een musch voorbUvloog of een
haas vluchtte. Het spreekt vanzelf, dat zelfs
deze stralen niet geheel afdoend zjjn. ofschoon
de toestellen zoo moeten zün geconstrueerd, dat
men met vrü groote zekerheid kan vaststellen,
wat voer object de grens passeert: mensch, dier
of voertuig.
Door middel van zenders en reflectoren kun
nen de stralen werken op een afstand van meer
dan honderd meter. Ze zUn onzichtbaar en
waarschUnlUk infra-rood. De muur zal in
dien hU tenminste ooit wordt opgericht veel
geld kosten. Eén kilometer muur komt op on
geveer 3600 gulden. BlUkt de uitvinding bruik
baar te zun en wordt er werkelUk ernst mee
gemaakt, dan zal dat niet alleen een voordeel
voor den staat beteekenen de tn- en uit
voerrechten zullen dan Immers beter worden
betaald maar ook aan den voortdurenden
oorlog tusschen vertegenwoordigers van de wet
en sluikhandelaars, welke krijg dagelUks slacht
offers eischt, zal een einde komen.
zwarte das en het meisje tegenover hem was
Letty.
Maurice bleef voor het tafeltje staan. HU
wist nauweluks. wat hU moest zeggen, of hoe
het te zeggen, maar hü was vastbesloten, om
zich niet bang te laten maken door Bell’s kor
ten knik.
Zoo, ben je in de stad. Letty? zei hU
ernstig. Is je moeder ook hier?
Het meisje giebelde zenuwachtig.
O neen, zei ze. Moeder kan niet tegen
reizen. Vanmorgen rijn we met een heel troepje
hier naar toe gekomen, om acht uur. met een
gezelschapskaart. zes shilling per persoon.
En wanneer gaat de trein terug? vroeg
Maurice.
Om tien uur. antwoordde het meisje
of zoo gauw als ze hem weg kunnen krijgen.
HU was ontzettend vol, toen we hééngingen.
Maurice was eenigszins gerustgeste'd. HU
had gevreesd, dat. jhet meisje reeds aan baar
plan van destUds: gevolg had gegeven, om in
Londen werk te zoeken. In ieder geval zag hü
niet in. wat hu hier verder kon doen. HU
boog zich vriendelUk over het meisje heen
Ik hoop, dat je een leuken dag gehad
hebt, zei hU. en dat je niet al te moe zult
zUn, als je thuiskomt. Die uitstapjes van een
dag pakken Iemand aan. De groeten aan je
moeder.
HU wisselde enkele beleefde woorden met
haar metgezel, die büna onbeschoft was tn
zün stilzwijgendheid, en liep door, om zich bU
Holdemess te voegen, "die bü de deur stond te
wachten.
Buiten op straat aarzelden zü- Dan
Holdemess zün kameraad bü den arm.
Ik heb nog honger, verklaarde hü. De
ren kant uit. Dat had je niet gedacht, hé. dat
ik hier zoo goed den weg ken. Ja, dat moet
je leeren Het leven ie niet enkel rozengeur en
maneschUn!
ZU baanden zich een weg door bet gekrioel
van taxi's, luxe- auto's en voetgangers. Vi’*-
rice keek bijna wild.
Waar doe je dit toch allemaal voor. Dtefct
riep hU uit. Wat moet het beteekenen?
ZUn vriend keek hem vast in de oogen.
Elwjjn. zelde hu. ik wil, dat je begrijpt.
Je bent een idealist, net als ik. en we willen
de wereld hervormen. Ik wil. dat je den wazen
toestand ziet. Er is meer dan één kant aan de
kwestie.
Wat moet ik hier dan leeren? vroeg Mau-
rice. büna hartstochtelUk.
Als ik je dat vertelde, antwoordde Hoider-
ness, zou je je les maar half geleerd hebben.
Kom mee, doe als ik. en wees niet dwaas.
Het was een vervelende avond, en vele tafels
bleven onbezet. Zelfs Holdemess scheen zijn
gezelligheid verloren te hebben. Zün trekken
waren harder geworden, en bü scheen bUj te
zun, toen het maal ten einde was. en zü konden
heengaan. In de hal beneden moesten zü op
hun overjas wachten. Maurice slenterde zonder
bepaald doel naar den ingang van een andere
zaal, gelijkvloers en keek naar binnen. Een uit
roep ontsnapte aan aün lippen. HU wendde zich
tot Holdernsss.
Q
Je hadt de laatste veertien dagen bü me
De meesteres van Ruhey vond mU ongewelischt
en ik moest een paar nachten in een soort op-
richters-schulplaats sis pen
Vond ze je ongewenscht? zei Holdemess.
Was ae soms een van die oude brommerige
landjuffers, een'en al stUfheid en vooroordeel?
Een stroom van herinneringen hield Maurice
enkele oogenbllkken sprake’oos. HU voelde het
bloed door zün aderen stroomen, zün wangen
gloeiden, en een wilde, heerlijke verrukking
onberispelük. geheimzinnig vervulde hem.
HU was als verstomd en opeens bevreesd
voor zichzelf en zün omgeving. HU voelde zich
op eén of andere wüze nader bU haar. Het
was haar atmosfeer, hier. HU was zwakker
nog dan zün vriend gedacht had. HU bracht
werktulgelUk zün glas aan zijn lippen en de
zachte gloed van den ambsrkteurigen wQn kal-
zUn Feeders alleen, wanneer zU de handteeke-
nlng dragen van den fabrikant A. MUnhardk
Maagpoeders. HoofdpUnpoeders. KlespUnpoe-
ders. Hoestpoeders. Wormpoeders, enz.
Per poeder 8ct. Per doos 45 ct. BU uw Drogist.
Oskar de Priest, het eenlge zwarte lid van
de Volksvertegenwoordiging der Ver. Staten,
diende onlangs een voorstel in betreffende de
betaling van 30 per maand aan ongeveer
100.000 negers. HU was op dit plan gekomen
naar aanleiding van een berekening, die hU
had gemaakt en die wU hier laten volgen:
r 1930 heeft trtt-
ongeveer 118.000
foonmuziek;
foonmuziek;
Heilker; 4.45
Het leven is soms vreemder dan de meest
onwaarschUnlUke film. Op zekeren dag ver
scheen bU den rechter, die het onderzoek in
deze zaak leidt, een jongmensch. dat verklaar
de. met het meisje te willen trouwen. HU be
wonderde den moed, waarmee zU hét leven
aandurfde; dat was de levensgezellin, die hU
moest hebben! Nu, Ondervinding heeft hU ge
noeg. want reeds op zUn zeventiende jaar is
hU de wUde wereld Ingetrokken, van Mexico
tot Patagonlé. BU liet zich al dadelUk niet on
betuigd. Met een paar duizend mark betaalde
hU de uitstaande rekeningen in Lichterfelde;
hU gaf den bedienden hun loon over vele maan
den tegelUk en hielp zUn verloofde over de
moeilijkheden van den examentUd heen. Nu
zullen zU wel getrowd zUn; zU rijn gelukkig,
voor zoover zU de wereld om zich heen kunnen
vergeten. Doch dr. Salaban moest natuurlUk
weer iets onverwachts doen. Toen de valsche
munter die misschien nog veel meer op zUn
geweten heeft uit zUn cel werd gevoerd om
toestemming te geven voor het huwelUk van
zUn dochter, verklaarde hU zeer gereserveerd
tot zUn as schoonzoon: „O neen, zoo vlug
gaat dat niet. Ik moet eerst inlichtingen om
trent U in winnen.
Een eigenaardig stel, die kennissen van
je, merkte hU op, toen zU hun jsw aantrokken.
Maurice knikte.
Het meisje is de dochter van mUn voor
malige gastvrouw in Ru’ery, en de jongeman
is de zoon van den rentmeester daar, zelde hü.
Verloofd? vroeg Holderness.
Ikvrees van niet, antwoordde
Maurice, denkend asm wat Letty hem destUds
aangaand- haar eigen bezorgdheid gezegd had.
Ze zun hier met een heel troepje, voor een
dag. en gaan om tien uur terug.
Een serieuze jongen, hoop ik, die zoon van
den rentmeester? vroeg Holdemess. Het
meisje lukt nog soo’n kind.
Ik hoop het ook, zei Maurice. Ik heb
niet veel met hem op, Dick. Ik ben misschien
erg kwaaddenkend, maar ik zie die twee niet
graag bU elkaar.
Holdemess keek nog eens de zaal in.
Je kunt je daar niet in moeien, ael hU.
Het is trouwens een clubje onder elkaar.
Vooruit!
Geen stalles meer, ael Holdemess. rich af
wendend van bet loket aan bet Alhambra-
theater. Dan gaan we maar in de zaal. Daar
kunnen we alrijd nog wel een stoel vinden, als
we willen ritten.
Maurioe volgde hem de treden op, en de
taet zware tapUten belegde zaal in. ZUn herin
nering asm dien avond een herinnering, die
hem nog lang nadien bübleef leek hem een
mengeling droombeelden van opwindende mu
ziek. druk afgewisseld spel, een gloed van kleu
ren. niet geheel aonder artistieke waarde, en
De volkstelling van het
geweaen, dat er in Amei
negers leven, die ouder sUn dan vUf en zeven
tig jaar. Minstens honderdduizend hiervan
hebben den slaventijd nog meegemaakt en wer
den pas vrU na de proclamatie van Abraham
Lincoln. Deze oude slaven, die bUna allen werk
loos zUn, behooren volgens de Priest een pen
sioen van dertig dollars te ontvangen.
In 1619 bracht een Hollandsch schip de eer
ste slaven naar Amerika. In bet jaar 1863
waren er drir en een half million zwarte sla
ven en 500.000 vrije negers in Amerika. Stellen
wU de jaarlUksche verdiensten van elk dezer
slaven op 50 dollar per jaar Samen zouden ae
in de genoemde periode 3 milliard 365 millioen
hebben opgestreken. Dit bedrag hebben zU na
tuurlUk nooit in handen gekregen. Wanneer
men aanneemt, dat bet geld gemiddeld 3 pet.
zou hebben opgebracht, dan sou het nu zUn
aangegroeid tot 11 milliard 333 millioen dollar
Oskar de Priest beweert, dat Amerika ver
plicht is die schuld af te doen, maar de volks
vertegenwoordiging was een andere meening
toegedaan en verwierp zUn voorstel.
HUIZEN, 396 M. KRO. 8.00 Morgenconcert;
10.00 het KRO.-trio van Plet Lustenhouwer;
11.30 Godsdienstig halfuurtje door Pastoor L.
H. Perquln; 13.00 TUdseln en politieberichten;
13.15 Het KRO Sextet o. 1. van Piet Lusten
houwer; 1.45 Verzorging zender; 3.00 Gramo-
3.30 Kinderuurtje; 4.00 Gramo.
4.30 Esperanto-nleuws door P.
Gramofoonmzlek; 5.15 Néger,
liedjes door Rlnus Blaas; 5.30 Gramofoonmu-
zlek; 630 Journalistiek Weekoverzicht door
Paul de Waart; 6.40 Gramofoonmuziek; 7.10
Causerie door prof. Ir. J. Gel is een; 7.30 Po
litieberichten; 7.45 Sportpraatje van de R K. F.;
8 00 het KRO.Salonokest o. 1. van Marinus
van t Woud; plm. 9.10 Persbureau Vaz Dias.
Daarna orkest; 11.00 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM, U75 M. VARA. 6.45 Lichaams
oefeningen o. 1. van O. Kleerekoper; 730 Idem;
8.00 TUdseln en Gramofoonmuziek; 9.01 Trio
Loe Cohen; VPRO. 10.00 Morgenwijding; VARA.
10.15 Uitzending voor arbeiders in de continu-
bedrUven, m m. van Trio Loe Cohen; 13.00
TUdseln; 13.01 Vara_Septet o. I. van Is Eyl;
I. 45 Verzorging zender; 300 Uit de roode jeugd,
beweging; 3.15 Orgelspel door Joh. Jong; 3.30
Arbeiderssport; 3.45 Orgelspel door Joh. Jong;
3.00 Gronlngsch uurtje, in veband met de her
denking van het beleg en ontzet van Gro
ningen; 4.30 Trio John Brookhouse Mac Car.
thy; 5.00 Actueel allerlei uit de arbeidersbewe
ging; 5.15 Trio; 5 45 Litterair halfuurtje A
M. de Jong: „Om de Macht"; 6.15 Interna
tionale chansons; 6.30 Kinderuurtje familie De
Boer; 7.30 Internationale chansons, door Edwin
Doorenbos; 7.45 Toespraak door A. de Vries;
8.00 Zaterdagavond.programma; 1130 Gramo-
foonmuziek; 13.00 TUdseln en sluiting.
BRUSSEL 509 M. 13.30 Concert door het
Max Alexys-orkest130 Vervolg concert; 5.20
door het radio-orkest oJ.v. Frans André; 8.30
Concert door het radio-orkest oXv. Franz
André.
KAIUNDBORG 1153 M. 1235 Uitzending
uit het Restaurant Wlvex. BtrUkorkest A Ben-
dlx; 330 Gramofoonmuziek; 830 Radiotaal voor
de oudere generatie.
BERLIJN 419 M. 8.30 Groot Cabaret-pro-
gramma op de BerlUnsche Rad loten toonstel
ling: 1030 Dansmuziek door de kapel Ludwig
Ruth.
HAMBURG 371 M. 13.06 Concert; 135 Ora-
mofoonmuzlek7 40 Instrumentaal cabaret. Het
Kleine Noragorkest; 10.40 Dansmuziek van
BerlUn.
KONIGSWU8TERHAUSFN 1635 M. 1330
Gramofoonmuziek. Bekende opera-melodleén
LANGENBERG 472 M. 1.50 Concert door
het Omroep-orkest van Mühlacker oJ.v. Gus
tav Górlich; 135 Gramofoonmuziek; 10.55
Concert o.l.v. Eysoldt
DAVENTRY 1554 M. 1330 Concert van
North Reg.; 1.05 Orgelconcert door Riglnald
New in de Beaufortclnema1.50 Concert door
t Commodore-grand orkest o.l.v. Joseph Mus-
cant; 330 Concert door Sydney Baynes’ Popu
lair orkest.
PARIJS EIFFEL 1448 M. Radlotooneel.
PARIJS RADIO 1725 M. 1330 Gramo
foonmuziek; 730 Idem; 9.06 Plano-recital door
Léon Kart un.
MILAAN 331 M 734 Gramofoonmuziek
9.05 Gevarieerd programma; 10.20 Dansmuziek.
ROME 441 M. 830 Gramofoonmuziek;
9.05 ,4 Vespri sicollani’’. Opera in 5 bedrijven
van G. Verdl. Muzikale leiding Riccardo Sab-
tarelli.
WEENEN 517 M. 830 Cabaretavond Pro
gramma van BerlUn; 10.40 Dansmuziek van
BerlUn.
WARSCHAU 1412 M. 530 Populair concert
door het omroeporkest oXv. J. Ozimlnski7.06
Populaire en dansmuziek uit restaurant Chris-
tal; 8.30 Populair concert door de Philharmo
nic van Warschau ol.v. St. Nawrot; 1036
Pianorecital door J. Smldowicz Chopinpco-
gramma; 11.10 Dansmuziek.
Eenigen tUd geleden werd ons medegedeeld,
dat Jan Kubelik zUn twee buitengewoon waar
devolle violen wilde verkoopen. daar dit het
eenlge van waarde was dat hU nog bezat en hU
zUn heele vermogen verloren had.
Niettegenstaande zUn pessimistische bewering,
houdt hu toch nog een heel kapitaaltje over n.l.
zUn handen, die voor bUna 3 millioen francs zUn
verzekerd.
Deze beroemde violist was de eerste, die zUn
handen liet verzekeren tegen ongevallen, zUn
voorbeeld werd gevolgd door Paderewski en later
door alle, eenigszins beroemde violisten en pia
nisten. Typisch is het. dat de maatachappU
waar hU verzekerd is, zUn vingers heeft ge
taxeerd naar de waarde t>U het spelen. Zoo is
de linkerhand als .volgt verzekerd:
Duim, wUsvlnger en middelvinger ieder voor
373.000 francs; ringvinger voor 330.000 francs;
pink voor 75.000 francs: dX tezamen voor
1.111.000 francs.
Rechterhand:
Duim voor 373.000 francs; wUsvlnger voor
310.000 francs; middelvinger voor 310.000 francs;
ringvinger voor 90.000 francs; na heel veel wik
ken en «regen besloot men voor den pink 47 000
francs te geven. Dus hebben Kubellnk’s twee
handen de waarde van 1.940.000 francs.
Paderewski’s handen zun voor 3.700.000 francs
verzekerd.
De beroemde pianist betaalt jaarlüks plm.
350.000 francs verzekeringspremie maar daar
tegenover heeft de maatachappU zich verplicht,
hem als hU iets aan zUn hand heeft, waar
door hU niet kan spelen 53.000 francs per week
te betalen.
meerde hem Doch hU b’eef ongerust
verwonderde hU zich over de gril van
vriend, om deze manier te kiezen, om
avond door te brengen.
Neen, zei hU ten laatste en hU bemerk,
te tot sUn verrassing, dat zUn stem vast en
natuurlUk klonk, de meesteres van Ralery
is allerminst van dat soort. En de plaats is
him» een model-dorp. Ik ben er heelemaal niet
aeker van. dat ze geen geluk had. Ik moet
een vreeeelUke indringer geleken hebben.
Holdemess strekte zUn lange ledematen on
der de tafel uit en lachte zachtjes.
Wel. verklaarde hU. het was een on
besuisd plan theoretisch gesproken, geloof ik,
dat je gelUk hadt. Niets is méér gevaarlUk. in
deze dingen, dan stoffelUke tevredenheid. Dat
is een soort harnas van de menschen. waar je
niet doorheen komt. Kom, laten we opstap
pen. We moeten nog verder.
ZU baanden zich een weg door de zaal heen
naar den uitgang. Opeens bleef Maurice staan.
HU kwam voorbU een aantal tafeltjes, die in
een afgeschoten gedeelte stonden, en aan een
waarvan twee personen gezeten waren. Het
meisje dat een hoed en volle droeg, en door
haar eenvoudige landeluke k’eedlng opviel tn
deze omgeving, staarde naar hem met iets als
vrees in haar oogen. Haar wangen waren rood,
baar lippen vaneen, en zU leunde voorover, als
om de aandacht van haar metgezel op Maurice
te vestigen. Maurice keek naar hem met een
plotselinge opwelling van bezorgdheid en ver
ontwaardiging. De jongeman was Charles Bell,
ta coberi^dUk avondtoilet, behalve alleen z«n
slechts door een toe val kon worden ontmaskerd
wat er verder van hem geworden is. weet men
niet; slechts af en toe is er iets aan bet licht
gekomen van zUn fantastisch bestaan. In 1923
opende hU in de Ritterstrasse te BerlUn een
groothandel in chemicaliën. Het was een eigen
aardige zaak, zonder bedienden, zonder klan
ten. Misschien heeft hU het een of ander aan
Rusland geleverd, Immers ook zUn zuster Marie
was daarheen vertrokken als de vrouw van een
kapitein van het sovjet-leger In elk geval be
zat Salaban in dezen tUd een grooten auto en
een chauffeur, met wien hU van ’s morgens
vroeg tot avonds laat van het eene uiteinde
v*n BerlUn naar het andere joeg. HU maakte
ook reizen door Dultschland, doch de politie
merkte hem pas op, toen de chauffeur in een
kroeg te Hameln uit naam van zUn werkgever
den auto trachtte te verkoopen. In 1924 dook
hU weer op te Hamburg, doch nu onder den
naam Oskar Meissner. HU stichtte een „scheep-
vaartbureau voor passage en vrachtverkeer naar
werelddeelen”. doch de autoriteiten slaag-
toen
staapkamer.
zUn zilveren
niet meer.
Aan het etnde van een mUngang overlegden
de twee samen. En zU besloten, dat Frits dien
avond zou worden ontslagen en opgesloten tn
de gevangenis.
Blakealey zat nadenkend op de armen van
zUn kruiwagen. Andy trok zUn boor terug,
waarmee hU een gat in den wand had geboord,
wikkelde een stuk lont los en bevestigde daar
een slaghoedje aan. HU dreef het slaghoedje
in de holte, legde er twee stukken dynamiet
op. stampte ze losjes vast en maakte de ope
ning verder dicht.
Wat doe je er veel in, riep Blakesley
hem toe. Je doet of het niet op kan.
Ik wil een flinke opening maken, om de
ader geheel bloot te leggen, antwoordde de
voorman. Ik wil eens zien of hU nog ultloo-
pers heeft. Is dat Allie? vroeg hU. toen een
heldere kinderlach opklonk en door de gangen
weerkaatst werd.
Allle wu zün dochtertje; haar moeder wu
dood en ze wu een aanvallig kind, de lieve
ling van alle mUnwerkers, die zorg voor haar
droegen ids voor het kostbaarste dat zU be
zaten. En als het meisje eens mee mocht af
dalen in de mUnen. dan wu dat steeds een
heel feest voor haar.
Dat zal ae wel vrezen! zei Blakesley. ter
wijl hu opetond en zich verwUderde. TegelU-
kertijd kondigde de stoomfluit den middag-
schaftUd aan.
De ladder wu vol met arbeiders, die naar
den uitgang klommen; Frits, de Hollander, het
laatst.
Breng Allle mee, vroeg Andy un zUn
makker. Blakesley beloofde het. stond stil un
den Ingang van de schacht en vroeg aan den
Hollander waar het meisje wu.
Ze is al naar boven, antwoordde deze met.
neergeslagen oogen.
Weet je het zeker?
Zeker! Kingman heeft haar meegenomen
Ik heb het gezien.
Alle mannen van de ploeg waren thans op
de ladder behalve Kingman en Andy. Blakes
ley nam dus genoegen met deze verklaring en
klom snel tegen de smerige sporten op. De
voorman borg zUn gereedschap op een veilige
pluts, stak de lont un. wachtte nog even om
te zien of ae goed brandde en spoedde zich
toen eveneens nur boven.
Waar is Allie? vroeg hU. toen hU Blakes
ley zonder haar zag loopen.
Die is met Kingman meegegun!
Hoe weet je dat!
Frits zegt het!
Op weg naar hun woningen zwierven de ar
beiders uiteen. Vooraan liep Kingmanal
leen. Vlak voor Andy liep Frits. Hé, .King-
man, waar is Allle? riep de voorman eerstge
noemde tce.
Kingman keerde zich verbaasd om. HU wist
niets van het meisje af en ae wu ook niet
met hem meegekomen. Dat wu alles, wat hU
wist. Maar het wu genoeg om plotseling allen
te stuiten in hun loop. De enkele gedachte, dat
Allie nog daar beneden wezen kon. opgeslo
ten bU een brandende lont, welks smeulend
vuur al nader en nader kwam bU een vreese
lUke lading dynamiet, deed al die ruwe man
nen beven van schrik. Een oogenblik stonden
allen als verlamd. Toen sprong Andy in woede
op Frits un en greep bem. onder den uitroep:
Jou. helsche deugniet! bU de keel.
Doch de Hollander wu een stevige kerel. HU
wierp den woedenden man van zich af, keerde
zich om en liep weer terug naar de schacht.
Allen liepen ze hem na en Intusschen ver
klaarde Kingman hoe de vergissing gekomen
wu; dat hu met het meisje op zUn schouder
nur den uitgang wu gegun, maar dat ze ge
zegd had op haar vader te willen wachten en
dat hij haar toen weer had neergezet onder
aan de ladder.
*t Meisje wu dus nog In de mUn en er wa
ren drie ladingen ungelegd. met de lonten
alle berekend op twee minutenVerbUsterd
stond Andy te leunen tegen een windu. niet
tn stut lets te doen tot redding van zUn kind.
Intusschen had Frits den lederen erts-em
mer reeds over den rand van de schacht ge
worpen, had het touw nur de diepte laten
zinken en dulde nu durlangs af. Het wu tijd
om te handelen. Hoeveel kostbare oogenbllkken
waren niet reeds verloren, sedert de lont wu
ontstoken? Hoeveel seconden van de honderd
twintig die verioopen moesten tot aan de los
branding? Intusschen daalde de emmer steeds
dieper en even later hoorden de mannen hoe
hU met een plof op den bodem neerkwam.
Frits wu er. En onmlddellUk erop klonk de
krakende slag der ontploffing.... één van de
drie ladingen wu gesprongen. De tweede volg
de even later.
In ademlooze spanning stonden ze boven om
den rand van de mijnschacht, waar een dikke,
witte rookwolk uit opsteeg. Zie je wat Hig
gins? vroegen ze aan een van hun makkers,
die knielend in de diepte lag te staren met de
pet voor zün neus en zün mond tegen den
rook. Maar Higgins keek se aan met een ver-
twüfelend gebur en schudde ontkennend het
hoofd.
Boem! Dat wu de derde! Met een vreeeelük
geweld plofte de lading uiteen; de grond da
verde er van. Kingman werd met kracht opzij
geworpen en de andere mannen grepen zich
asm elkander vut om niet te reilen En uit de
donkerte duronder rolde een dichte wolk
vuile damp aan, die stonk nur zwavel.
Frits had het niet moeten doen, sprak
Kingman de anderen asm. Nu zün se allebei
dood!
Btakealey hsu! intiThen zün ju uitgetrok
ken en wikkelde die om zün hoofd. En als
ae nog niet dood rijn, dan moeten we ae direct
naar boven brengen, of ze stikken in den rook,
voegde hü de anderen toe. Trek het touw
op, zoodra ik er aan ruk. Toen daalde hü langs
de ladder af in de diepte.
En intusschen stonden de anderen daarbo
ven te wachten, nauwelUks durvende ademen
«mn angstige spanning De seconden, die »er-
Uepen, schenen wel uren, mur elndeUJk kwam
toch het teeken. en uit alle macht trokken se
den emmer omhoog.
Allereerst kwam een bleek kinderhoofdje
boven den putrand te voorschün; het wu
Allle, die bewusteloos er uit moest getild wor
den. mau, als door een wonder, niet wu ge
wond Geen steen had bau getroffen van al
de rotsblokken, die de ontploffing in het rood
had geslingerd!.... En terwU! heur vader
hau wegdroeg nur huis, in blUde verruk
king. werd de ertsemmer voor de tweede masd
opgetrokken; nu langzamer, want de vracht
wu veel zwasuder! Toen kwam Frits eruit;
Frits, die Allle gered had. mau zelf gekneusd
en gewond wu; die bloedde uit gapende won
den; wiens kleeren in flarden hingen aan zün
HJL
Teedere handen daoegen hem voorzichtig
weg; legden bem neer op de ruwe planken. Ze
dachten, dat hü dood was, mau hU opende
half zün oogen en lispelde zwak: Dr wu
tusschen hau en de rots ZU lag in mün ar
men en geen steen trof hau. ’t Wu mün
schuld, mur nu is het weer goed!
Toen sloot hU zün oogen hU wu dood!
Blakesley moest uit de schacht worden ge
dragen: hü wu bevangen door den verstlk-
kenden damp. Mau hü kwam snel weer bü en
kon toen vertellen, hoe hü Frits had gevonden
tn de mUngang. büna bedolven onder de
rotsblokken. En Allle knelde hü in zün armen,
hur lichaam dekkend met bet züne.
Dien avond vonden Andy en Blakesley een
zilveren horloge, een oud zakboek met vüf dol
lar en een som van twintig dollars in geld, op
de plek wau Blakesley Frits en Allle had ge
vonden. Mur ze vertelden dur niets ren. De
voorman stak alles in zün zak en betastte zich
er mee, alles weer aan de eigenaars terug te
geven. - -
Baker wu er den volgenden morgen weer
verwonderd over, dat hü zün twintig dollars
weer terugvond in zün koffer. En toen Higgins
zijn beste pak aantrok voor de begrafenis ren
Frlte, vond hü er zün zakboek in terug met de
vUf-doltar banknoot, veilig opgeborgen in den
borstzak.
Ik snap er niks van. beweerde Baker, toen
hü vertelde aan zün muts dat hü zün schat
weer had teruggevonden Ik heb mün koffer
we! twintigmaal overhoop gehuld en het niet
gevonden. Als het een stang wu gewqpst, had
t beest me gebeten! Ik kan t me niet begrij
pen!
En ik dan, wierp Higgins dur tusschen
in. Ik heb al de zakken van mün kleeren
omgekeerd om mün zakboek terug te vinden!
Enfin, we hebben ons eigendom tenminste be
houden. Jammer dat we dien armen Frits ver
dacht hebben!
Lut de dooden rusten, zei toen Andy be
wogen. Van hem niets dan goeds. Kom. Jon
gens! We moeten onzen makker de laatste eer
bewüzen!
Kb
Onse vUanden éjn dood, ael vader de Bie én Pietje, die daar
verrast oveer wu hoorde al heel gauw hoe dat ineens gegun wu
Nu ga ik net zoo hard aan het werk als U. zei Pietje lachend teggen
Jaap en deze moest daar hartelUk om lachen. Doch toen ie tegen
den middag eens ging kijken, hoe de jonge byen het stelden, zag
ie dat se hun beat hadden gedaan. Hijgend haalden ae honing
en z^en intuaachen nog kans stull meel ren de eene bloem op de
andere over te brengen.
.Jller zün we. kom mau gerust", riep Jaap de hommels toe.
mau ae verzetten geen voet. Plotseling vielen er enkele bommels
tegen den grond en toen de weepen toe wilden snellen vielen oook
«y. Wat wu er gebeurd? Jaap wist het al: de weepen en hommela.
die niet teg ende kou kunnen, waren een natuurlUken dood ge-
rtorven Zie. zei Jaap ontroerd, elk Jaar opnieuw woeten we tegen
hen .trilden en de winter heeft hen altud nog eerder te pakken
sar, wU En hU beval zijn vrienden bladeren over de vyanden te
teggen en mesvte nu den korf ren Pietje open.