Vroegere grootheid
van het kêrmiswezen
21
I
1
BEGIN VAN DE FEÈSTWEEK
■I
"I
"I
Langs de tenten
en kramen
I Viert kermis
TOONEEL EN BIOSCOOP
Al of niet toelaatbaar
PEN
ZATERDAG 27 AUGUSTUS
GEN
verdwenen
mie
De beroemdste kermis
Bet, de Koningin der Jordaan
,^am'telle Nitouche”
HET WITTE DOEK
HARMONIE
VICTORIA THEATER
Muziek
V
IAAR
CINEMA AMERICAIN
i --
NIET UITSLUITEND
PRETMAKERIJ
Zondag 28 Augustus
T ooneel
Lilian Harvey in de-film-
operette „Zwei Herzen und
ein Schlag”
ALKMAARSCH BIOSCOOP
THEATER
Ideale element ^hans
Allerwegen en allerlei
muziek
i
f Qude zeuren, droge Pieten,
i p retbedervers, muffe lui,
Hofplein, Gedempte Nieuwesloot,
Paardenmarkt en ziekenhuis
terrein vol attracties
Maandag 29 Augustus
- Tooneel
IR H
deO
ur
T
"j
t- s
I
lllllf
Bioscoop
Dinsdag 30 Augustus
Tooneel
Woensdag 31 Augustus
Tooneel
In de middeleeuwen was de kermi^
een kerkelyk feest met
jaarmarkt
De Kermtsfilm
Jaarmarkten
Rechten en plichten
Als de moed maar niet gaat zakken
Zaterdag 27 Augustus
„Maedchen zum Heiraten”
„Zwel Henen
Harmonie:
Harmonie:
.Zwel Herzen
wmnfD
Harmonie
.Zwel
Herzen
Harmonie:
Zwel Herzen
en
7
et
!D
naar
ter.
aria.
dezer
:n het
Dan wordt het Zaterdag, de dag waarop alles
begint te „draaien". Na de „officieele keuring"
Nog vóórdat de ware kermisstemming zich
van ons meester gemaakt heeft, maken wij,
in te
5 Sep-
ten toon spreiden van hun
Zeker hadden de kermissen
es Jr.,
r den
drank
in het
mar
ter.
aris.
Ikmaar
ig van
itelfjke
lerwüs.
L Ver»
o. Sa»
lursus-
i ver-
re
niet doen, doch dit kunnen we wel zeggen, dat
bet een buitengewoon aardige film is. die fn
deze dagen aan vroolljkheid niet weinig zal
bl) dragon.
Anny Ondra vormt tezamen met Alexander
een gezellig span. Vroolüke muziek en bedjes
vervolmaken het geheel.
Ook het bUprogra^pma biedt verschillende
aardige dingen, zoodat een bezoek aan Cinema
Americaln alleszins de moeite waard is.
Stel u voor: een pensionaat vol meisjes, allen
schijnbaar even braaf en deemoedig, met een
oude, ouderwetsche, maar toch gemoedelijke
dame, als xiirectrice.
En daar, tusschen al die brave en deemoe
dige meisjes, is er een, die de lieveling der
directrice en de beste leerlinge is en doorloo-
pend als voorbeeld voor de anderen geldt,
maar in werkelijkheid een en al levenslust is
en vol zit met diverse operette-schlagers. Ma
demoiselle Nitouche is haar naam en zij is de
verwekster van allerlei dolle situaties, waar
van de een nog dwazer is dan de ander. ZU
weet het zelfs zoover te brengen, dat zjj als
operettester gehuldigd wordt, en de bewonde
ring van een geheel officierencorps verwekt.
Dat zü aan het eind van de geschiedenis
een echtgenoot verkrijgt, spreekt welhaast
vanzelf.
Het geheele verhaal vertellen, zullen.we maar
Schouwburg „*t Gulden Vlies”, 8 uur: „De fa
milie van mjjn vrouw". Volwassenen.
Groote Schouwburgloge, Doelenveld. 8 uur:
Een geel bandje, meneer! Volwassenen.
Nieuwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da
gen uit 1 leven van een fatsoenlijk meisje”. j
'Volwassenen.
Bioscoop
Alkmaarsch Bioscoop Theater: *„Bet de konin
gin van de Jordaan". Volwassenen.
Cinema Americaln: „Mamozelle Nitouche”.
Volwassenen.
und ein Schlag^.
Volwassenen.
Victoria-theater: „Ein Mfidchen zum Heiraten*.
Volwassenen.
optocht van de schutterij was een der hoogte
punten van de viering. Er werd tevoren reeds
veel geoefend en ook stevig gedronken, zelfs
en niet in het minst door Majesteiten van ver
schillende landen en door de hooge staatsbur
gers. Zoo verhaalt een oud rijmpje: „De Wltt,
door geen Engelsche vloten verschrikt, vergeet
bij een wafel het Eeuwig Edickt”. In het begin
der zeventiende eeuw begon deze kermis eenigs-
zins te vervallen, maar werd toch nog druk
bezocht; in de tweede helft der 19e eeuw ont
stond zulk een hevige oppositie tegen deze ker
mis, dat zij in 1887 werd afgeschaft. Van over
heidswege is op verschillende plaatsen de ker
mis verboden geworden en eenzelfde lot onder
gingen achtereenvolgens de bekende kermissen
te Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Hel
der, en vele andere plaatsen.
De beweging tot afschaffing van de kermis
sen vond ook bij de Katholieken aanvankelijk
niet veel of bjj uitzondering slechts weinig bij
val, omdat over t algemeen de blijde levens
lust der Katholieken, in strijd met Calvinis
tische somberheid, het volksfeest als zoodanig
lief heeft, omdat de herinnering aan de oude
middeleeuwsche volksfeesten, nauw met gods
dienstige tradltlën en de viering van kerkelijke
feesten en heillgen-dagen verbonden, bij ons
nooit geheel is uitgestorven. Maar het is anders
geworden. Het ideale element van de kermis als
volksfeest was geheel verdwenen en tot afschaf
fing van de kermissen te Rotterdam en Amster
dam o.a. hebben ook de katholieke leden van den
gemeenteraad krachtlgen steun verleend. Thans
kan men weer allerwegen een streven zien, het
welk de kermissen in eere tracht te herstellen.
Zoo heeft mei. vorig jaar kunnen lezen, dat de
Mtl
sen
3»
Wanneer de „Mey" of het vaantje van
kerktoren werd gestoken bij het feest van
patroonheilige en de klokken begonnen te lui-
de«^ daa wist men overal, dat de kermis was
Schouwburg „t Gulden Vlies”, 8 uur: „De fa
milie van mijn vrouw”. Volwassenen.
Groote Schouwburgloge, Doelenveld. 8 uur:
Een geel bandje, meneer! Volwassenen.
Nieuwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da
gen uit 1 leven van een fatsoenlijk meisje”.
Volwassenen.
Alkmaarsch Bioscoop Theater: „Bet de konin
gin van de Jordaan". Volwassenen.
Cinema Americaln: .Mamozelle Nitouche”.
Volwassenen.
und ein Schlag".
Volwassenen.
Victoria-theater: „Ein M&dchen zum Heiraten”.
Volwassenen.
De beroemdste kermis was wel in Noord-
Nederland, die te Den Haag, welke tot ver over
de grenzen van ons land een groote vermaard
heid bezat. ZU dagteekende van het jaar 1406
en verkreeg een wereldnaam door de vele kost
bare dingen, welke hier aan den man werden
gebracht, welke men zelfs niet in de winkels
kon krijgen. In de Meimaand, den Zondag na
Kruisviering, werd zij gehouden, maar begon
practisch reeds met het planten van den Mei
boom. De viering had plaats 'op het buitenhof,
het binnenhof en den VU verberg. Vooral de
r
Schouwburg ,,‘t Gulden Vlies”, 8 uur: „De fa
milie van mUn vrouw". Volwassenen.
Groote Schouwburgloge. Doelenveld. 8 uur:
Een geel bandje, meneer! Volwassenen^
Nieuwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da-
4gen uit t leven van een fatsoenlUk meisje”.
Volwassenen.
Schouwburg „*t Gulden Vlies”, 8 uur: „De fa
milie van mUn vrouw". Volwassenen.
Groote Schouwburgloge, Doelenveld, 8 uur:
Een geel bandje, meneer! Volwassenen.
Nieuwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da-
gen uit t leven van een fatsoenlijk meisje”.
Volwassenen.®
et; de echte kermis
ótfi mensch smok-
ook al is dat heelemaal
fherhand namen in den
loop der jaren de andere vermakelijkheden dat
proefdraaien over, Heten het publiek gratis
meedraaien en zoetjes aan wende men aan het
feit, dat deze Zaterdag ook een beetje bil de
kermis behoorde, met het gevolg, dat men op
den duur entrée ging heffen en het gratis
draaien afschafte.
En nu is men daaraan al zóó gewend, dat men
bjjna niet beter weet, of de eerste Zaterdag
hóórt tot de officleele kermis, zoodat het aantal
kermisdagen tot negen gestegen is._
Negen dagen van allerlei verrukkelijke geuren
van gebak, wafelen, oliebollen, roomsoezen en
wat dies meer zij.
Negen dagen in een bonte wereld van kramen
zuurstokken, toekomst voorspellende Minerva’s,
haringen in heet zuur en Ir» het zout, moeders
met troepen kinderen en vaders die met de
handen op den rug er met vaderlijk bescher-
menderi blik achter loopen; blinkende spiegels
en klatergoud, vlooien (theaters), clowns, ge
schreeuw en getoeter.
Ieder mensch is anders dan anders. De meest -
waardige burger legt zijn burgerlijke waardig
heid af en brengt deze ten offer aan de .glij
baan" en het vroolijke rad. Het is een tijd van
vrooljjk vermaak en blijden levenslust. Aller rolt
en roddelt in het rond, tot het geld aan toe.
Och, waarom zou men het beetje geldt, dat men
nog over heeft plet ten offer brengen aan deze
jaariyksche vroolljkheid, om, zjj het voor een
wijle, al de somberheden die het leven tegen
woordig biedt, te vergeten. Wij wenschen onzen
lezers een pleizierige kermis.
In de Harmonie wordt deze week een aar
dige operette-film van U. F. A. vertoond, waar
in de bekoorlijke Lilian Harvey en de sym
pathieke Wolf Albach Retty de hoofdrollen
vertolken.
Het is de vermakelijke geschiedenis van een
intelligenten oberkellner van Hptel „Beau Sé-
Jour". Victor genaamd (Wolf Albach Retty) en
diens vrouwtje Jenny Müller (Lilian Harvey).
Deze laatste beeft ruzie met haar mannetje
gezocht, maar wil na een jaar toch weer tot
hem terugkeeren.
Ook hij houdt innig van zijn charmant
vrouwtje, doch laat haar dit niet direct weten:
hjj houdt zich koel en afzijdig; doet alsof zü
hem niet meer bevalt. Gevolg is, dat zü ook
weer van koers verandert, vooral wanneer haar
aanbidder, een even sentimenteels als corpu
lente baron, haar in het hotel opzoekt; Victor
denkt dan, dat zijn Jenny aspiraties heeft voor
barones, temeer, daar de dikke baron pogingen
doet de eenvoudige Jenny te maken tot een
cabaretster onder den klinkenden naam van
Ria Bella.
XXI
Victor achterlatend vertrekken zü daarvoor
naar Parps, waar een première het begin moet
worden van Ria’s succesvolle carrière als
zangeres.
Deze première dreigt een mislukking te wor
den, maar Victor verschünt dan ten tooneele
als de goede geest. als de reddende engel
en redt de voorstelling en daarmee zün liefde
voor zün vrouw.
Deze operette zit goed in elkaar; de montage,
de architectuur, de regie, de muziek en de zang
alles werkt samen om het geheel te maken tot
een bezlenswaardlge amusementsfilm. Vooral
de Schlager „Ich denke nicht d’ran", zal het
wel doen.
Het muzikale gedeelte van deze operettefilm,
komt schitterend over.
Het varieerend büprogramma is uitvoerig en
interessant; spannende auto-racen, de Olym
pische Spelen, een geestige klucht enz. maken
van dit varieerende voorprogramma deel uit.
De enkele fragmenten, die reeds vertoond
werden van de film „Der Sieger" met Hans
Alben in de hoofdrol, welke verwacht wordt
binnenkort, gaven reeds blük. dat deze rolprent
evenals de meeste Hans Albers-fllms spannend
zal zün.
Deze Jaarmarkten nu bestonden reeds lang
Vóór den tüd, dat' men tot de viering van den
patroonheilige overging. Zoo beschrijft Sidonlus
Apollinaris de kerkmissen of jaarmarken, welke
bekend waren in de Champagne in het jaar
427. Overigens toont de Romeinsche wetgeving
aan, dat het instituut reeds tüdens het Kelzer-
rük bekend was, hetgeen ook nog hieruit blükt,
dat Lyon door een van de regeerders te Rome
met het privilege van kermis is begiftigd. Eigen-
Ijjk is dat'ook geenszins te verwonderen, daai*
een dergelük verschünsel als het ware geheel
natuurlük is^Zoomagde onderlinge communi
caties zich tml^HHen tengevolge van een hoo-
ger peil van cultuur, ontstaat vanzelf Me behoefte
aan een markt; vandaar dat men m het pré-
Spaansche Mexico reeds een groote jaarmarkt
vond, welke in de stad Mexico zelf werd gehou
den. De eigenlpke factor echter welke den groo-
ten stoot heeft gegeven tot de ontwikkeling der
kermissen, is wel geweest de kerkelpke invloed,
zooals wü hierboven hebben beschreven. Zoo
komen wü aan een nieuw punt in de geschie
denis der kermissen in het jaar 642. toen
Dagobert. koning der Franken, aan Parijs het
recht gaf op St. Dionysius een jaarmarkt te
houden „tot glorier van God en tot eer van den
Heiligen Dionysius.” In Engeland schijnt de
.eerste kermis bekend te zün vaS Willem den
Veroveraar, die het privilege gaf te St. Gill's
Hill een jaarmarkt te houden. Eduard III
schonk Rusland het recht kejpriis te houden,
Karel VII stond een gehjk recht toe aan Bor
deaux en Lodewpk XIV aan Dieppe en Toélon.
Wellicht wekt het venwondering, dat bü het
ontstaan van kermisserr wordt gesproken van
een privilege en een recht en toch is dit vol
komen juist, want doordat een stad toestem
ming kreeg een Jaarmarkt te mogen houden,
waren de kooplieden die in de stad kwamen,
vrpgesteld van Rpksihkomstenbelasting, van
vervolging wegens schuldvordering, van civiele
rechtsvordering, enz. uitgezonderd natuurlük
die, welke tengevolge van de markttransacties
zouden ontstaan. Zulk een jaarmarkt was door
den grooten toeloop van menschen, door het
vreemdelingenverkeer een rijke bron van inkom
sten, zoodat het dan ook herhaalde malen voor
kwam, dat de vorsten steden, welke door een
oorlog veel hadden geleden, met een dergelpk
voorrecht begiftigden.
Bestond reeds bü de Romeinen markt-wetge-
ving. ook voor de middeleeuwsche vorsten was
het van het hoogste belang de rechten en plich
ten van de jaarmarktbezoekers Juridisch te for-
muleeren. Het volmaaktste werk op dit gebied
schpnt wel geleverd te zün door Philips van
Valois, toen deze de wetten maakte voor de
jaarmarkt te Troyes; de markt kreeg hierbij
haar eigen notarissen, rechters, gerechtsdie
naars en ook keurmeesters, die waakten over
de kwaliteiten en prijzen der aangeboden goe
deren. Hier leerde men ook de geldsystemën
kennen van de Lombarden en Florentünen, van
wie vooral het instituut „Lommerd” afkomstig
Na zoo In het algemeen met een enkel woord
te hebben gerept van de ontwlkkeUng der ker
mis, willen wp nog in het kort even aanstippen
Welke steden in verschillende landen zooal met
een kermis begiftigd zün geworden, om vervol
gens na te gaan hoe langzamerhand het oor
spronkelijk begrip van Jaarmarkt verdween, om
plaats te maken voor het begrip feest, hetgeen
vooral is geschied In Vlaanderen, In Limburg,
Twente en Brabant.
De Engelsche kermissen zijn thans evenals
die in ons land voor een groot gedeelte afge
schaft. De laatste der Londensche kermissen
verdween in 1855, terwül anderzüds een groot
deel der markttransacties zijn verplaatst naar
de beurzen en de banken. Nog enkele Jaarmark
ten zijn overgebleven; zooals den loden October
"te Hampshire, 17 October te Norwich en voorts
te Devizes en te Wiltshire.
Van de Fransche kermissen is de meest be
kende die van Beaucair, dat op een uitstekende
economische ligging kan bogen, daar het op 14
mpi van Nimes aan de Rhone gelegen is en
Verbonden met vele kanalen. Het is historisch
Beker, dat in haar bloeitijden deze markt be
kocht werd door ongeveer 60.000 menschen.
Duitschland heeft eenige beroemde Jaar
markten gehad, welke heden uitsluitend econo
mische beteekenls hebben en hoegenaamd
niets meer met kermissen gemeen hebben.
Het zün de jaarmarkten In de belde Frank-
furten en te Leipzig, waarvan de data, waarop
zü gehouden worden, den oorsprong reeds ver
raden.
De Russische kermissen mogen in beteekenls
niet onderschat worden, daar zü In dat land
vooral een zeer belangrük gemeenschaps-
element vormden. De voornaamste onder haar
wg»*wel de markt te Nlschnl-Novgorod. Verder
z^Un beroemd de kermissen té Irbit, Kharkoff
(Januari en Augustus) en Poltava. Deze eerste
plaats verhandelde jaarlüks op de jaarmarkt
naar schatting 120 millioen roe bek
In latere eeuwen toen van het kerkelijk ka
rakter geen spoor meer was overgebleven, mocht
men toch spreken van de grootheid, den luister
der Vlaamsche en Hollandsche kermissen.
Asjeblieft toch uit haar plooi,
j I. aal het alom vreugd# wezen,
K omt nu uit je kniesoor-kooi!
M oppert niet van nare tijden,
A lies komt weer in het spoor;
R ukken wij er ons wel °door.
J S lechte zaken, groote zorgen^
Q risis! mijmert nu toch niet
1 J-J oud je kop flink Jn de hoogte
F, ver-kermis je verdriet.
om, weest vrootifk, optimistisch
£^n vertoont een blij gezicht:
R egen mag er heden wezen,
fl M or0^n schijnt het zonnelicht.
eder zet met goeden zin
g traks de kermisweek dus in!
J. V.
Het was zoo’n beetje gewoonte, dat met Alk-
maarsche kermis een of ander gezelschap ons
Amsterdamsche volksleven op de planken
bracht. Dat sloeg altpd in. Want, niet waar,
er mogen verschillende soorten humor zpn,
voor ons Hollandsche volkje staat de Jordaan-
sche humor bovenaan. Dat is de echte, met
een lach en een traan; die toont ons deze
prachtige volksmenschen, met hun ruwe, ste
kelige bolster, maar ook met een pit van 18
karaats goud.
We hebben dit Jaar hier geen Jordaan-stuk.
maar als heel verdlenstelpke ersatz daarvoor
heeft het A. B. T. een flim gebracht, welke
ons midden in dit fleurig leven zet.
Tante Bet viert haar zilveren Jubilé op de
vischmarkt. Uitbundig wordt ze gehuldigd door
de buurt. Maar dan gaan zü en haar goeie.
Hein zich zelf tracteeren op een reisje naar
Scheveningen.
Hoe deze spontane ruwheid daar botst tegen
deftig en kwasi-deftlg gedoe, moet men be
slist eens gaan zien.
Hoofdpersoon van deze oer-Hollandsche rol
prent is Adrienne Solser, als Tante Bet. Schit
terend speelt zü hagr rol. Maar het allermooi
ste is, dat zü in eigen persoon in het theater
aanwezig is, om de zwijgende film toe te
lichten en met echte Jordaan-lledjes te
illustreeren. Zü deed dat zóó keurig, >iat we
meermalen dachten een sprekende film voor
ons te hebben.
Geen wonder, dat een groot en dankbaar pu
bliek deze actrice allerhartelükst huldigde.
Vóór deze hoofdfilm ging behalve journaal
en teekenfllm nog een andere rolprent, óók een
Hollandsche. Zü behandelt de verbazingwekken
de uitvinding van een Hollandschen jongen van
een televisie toestel, waarmede alle wereldge
beurtenissen op het doek gebracht kunnen wor
den. Deze geniale uitvinding geeft den jongen
man een bom duiten, maar redt ook zün meisje
uit de klauwen van een opltchter-geweldenaar.
Wül het televisle-toestel bü voorkeur tafereg-
len uit revue's en dergelpke op het doek brengt,
moeten wü hier bepaald de restrictie maken:
Uitsluitend voor volwassenen.
Bioscoop
Alkmaarsch Bioscoop Theater: „Bet de konin
gin van de Jordaan”. Volwassenen.
Cinema Americaln: .Mamozelle Nitouche”.
Volwassenen,
und ein Schlag".
Volwassenen.
Victoria-theater: „Ein Mftdchen zum Heiraten”.
Volwassenen.
Bioscoop
St. Joseph Patronaat, Varnebroek: Filmavond
voor de jeugd.
Alkmaarsch Bioscoop Theater: „Bet de konin
gin van de Jordaan”. Volwassenen.
Cinema Americaln: .Mamozelle Nitouche”.
Volwassenen.
und ein Schlag”.
Volwassenen.
Victoria-theater: ,JOn Mftdchen zum Heiraten”.
Volwassenen.
ter wille van onze lezers een rondgang over het
terrein, waar de kermls-heerlükhedert en de
kermisjolüt 'nog achter zeildoek te sluimeren
liggen; hler-en-daar wordt reeds een tipje op
gelicht van al dat moois, dat straks negen da
gen lang een attractie belooft te zün voor de
kermisbezoekers.
Laten we beginnen op de kinderkennis, de
rustige Laat, waar het voor vaders en moeders
met kinderen rustig loopen is langs de vele
speel- en sulkergoedkramen welke zün afge
wisseld door de nougat-, paling- en oliebollen-
kramen. Als alle jaren staat hier ook de on
misbare draaimolen, de kindercaroussel van J.
J. van Dam, een oude bekende op de Holland
sche kermissen.
Op het terrein van het voormalige ziekenhuis
staat wederom de groote Wembly-attractle, met
de grappige entrée van of>-en-neer-gaande
trappen, het vroolüke rad en nog veel meer
van die zonderlingheden, waar de jeugd, en op
zün tüd ook de ouderen, zich zoo kostelük kun
nen amuseeren.
De Paardenmarkt Is wederom de standplaats
van diverse groote amusementsgelegenheden,
zooals de auto-dröme van E. Kreekel, de rups-
baan van de gebr. Hommerson, de zweefmolen
van D. van Dam en de fletsencaroussel van J.
J. van Dam, de vanouds bekende luchtschom
mel van Vallentgoéd. en de ouderwetsche Turk-
sche schop van A>h. Breek, een Minervatent,
een palingstal en diverse andere kleine derge-
ipke gelegenheden ontbreken evenmin.
Op het terrein aan de St. Laurentiusstraat
hebben de hippedröme en ponnybaan van J. J.
Groninger een plaats gevonden.
Op de Nieuwesloot begint wederom een lange
litanie van kramen en theatertenten; vanaf de
Schoolstraat begint G. Vader met een werptent
en een nougatkraam; dan volgen diverse kük-
tenten en koekhakkramen, een schietsalon en
de bekende A.N.G.O.B.-tent. De Zuid-Holland-
sche gebakkraam van Joh. Denies en Zn. staat
weer op dè oude plaats.
Verder passeeren we het harlngkraampje van
onzen stadgenoot H. J. Overman, een viertal
tentjes, waar de vliegbomsport beoefend wordt,
de bekende Amsterdamsche zuurkraam, nougat-
kramen enz.
Op het Hofplein dit jaar niet de groote stoom-
carroussel van Janvier uit Bergen op Zoom,
maar de andere Brabantsche stoomcarroussel
van H. Roels en Zn., voorzien van schitterende
muziek. Verder hebben op het Hofplein stand-
plaats'een hoeplatent en diverse kramen, welke
we eveneens vinden op de Korte NleuWesloot,
waar de kermis gesloten wordt met den schit
terenden klnderdraaimolen van Van Dam.
Loopt men verder naar de Steenenbrug, dan
passeert men nog diverse palingkraampjes; op
De Steenenbrug, waar velen voor het kermis
bezoek eindigt (en ook voor ons dit overzicht)
staan de groote poffertjeskraam van L. Hoef
nagel en de wafelkraam van v. d. Zee.
Men ziet, er Is gelegenheid genoeg om naar
behooren kermis te vieren. We wenschen ten
slotte onzen lezerg, zoowel als de kermisgasten,
een goede kermis toe.
glimlach te voorschpn toovert om een fpne
geestigheid.
Een uitstekende kermlsrolprent dus.
Robert Goll, kostwinner van een paar Jonger^
broers, kan het vrijgezellen huishoudinkje niet',
al te best besturen. Het gaat er zoo’n beetje
la Jan Steen toe.
De jonge man, reclamechef van een grama-
foonplatenfabrlek, kan echter niet meer hulp
betalen. Aan trouwen met zulke zware blokken
aan *t ben valt heelemaal niet te denken. Dit
laatste verdriet heel erg mej. Gerda, toon-
mlxster aan dezelfde zaak. Heel Inwendig Is zü
dol op den knappen teekenaar.
Als zü nu op een avond In de opera merkt,
dat Robert avances maakt bü een schatrpk
meisje, ontwaakt haar energie. Zü neemt va-
cantie en weet als huishoudster te dringen in
het vrouw-looze leventje der drie broers.
Hiermede zou het .gelukkige einde" al geko
men zün, ware het niet, dat de huisbaas
die al heel weinig huur vangt toevallig ook
een huwelijksbureau had.
Om zün kostelüke huurcentjes te krügen en
daarnevens nog een behoorlüke provisie te in-
casseeren. tracht hü Robert met de rüke dame
gelukkig te maken.
Te gelükertüd moet Gerda verkwanseld aan
Alois Novak uit Lobowltz, eigenaar van 2000
zwünen.
Ware liefde en edelmoedige opoffering win
nen het echter van lage hebzucht en berekening.
Zoodat ten slotte allen gelukkig worden (zelfs
Alois Novak)...., behalve de „Schlemiel" van
een huwelüksmakelaar.
De Gerda uit deze film is de beroemde Renate
Müller, ex-Prlvé Secretaresse. Deze nieuwste
creatie van haar is minstens zoo goed als de
vorige. Wat heel wat zegt.
Keurig wordt zü terzijde gestaan door Her
mann Themlg als Robert Goll, Frits Grünbaum
als huwelüksmakelaar. Vooral deze laatste speelt
zün rol als zakenman van „het oude volk”
subliem. Zijn spel is waard vergeleken te wor
den met Jan Musch in zün beste creaties.
Een kostelüke kluchtspelfiguur is ook Szöke
Szakall als varkensfokkende heerenboer. Zün
kunstje met de zakdoek ep opname voor de
toonfilm ontketenen een storm van gelach.
Het büprogram w.o. een twee-acter met Stan
Laurel en Oliver Hardy, Is, evenals de hoofd
film, uitstekend.
Kermis!
De aandacht van de Jeugd wordt gespannen,
bü het hooren van dit woord.
De kermis komt. Die bonte wereld* van hou
ten geraamten, zeildoek, goud- en zilverglans,
muziek fn lawaai; luxe- en arme woonwagens,
en wat al niet.
De paar weken, voordat het feest begint,
wordt de jeugd onrustig en loopt over de plaat
sen, waar straks de .spullen” komen te staan,
om te zien of er soms al een kermiswagen of
gaat naar het station, om uit te küken naar de
op komst züde kermiszaken.
Maar het is niet alleen de Jeugd, die zoo doet;
met de ouderen is het al net eender, al doen
die wat bezadigder en nemen ze een allure aan
van: „wat kan mü de kermis schelen”. Men
moet ze maar eens zien bü het opbouwen van
de tenten en kramen; met een kwasi onverschil
lig gezicht staan ze o zoo belangstellend te kü
ken naar het bouwen van de ,.stoom ",'de ,glü-
baan" en de andere attracties.
Het Is een jaarlüks weerkeerend feest, zoo’n
kermis. Het begint al met het bouwen. Dan
komt het „groote” en „kleine” publiek küken,
het scharrelt tusschen de vele tenten en wa
gens door. HetTMglne” helpt een handje en
onderwül maakt ’t .groote” allerlei op- en aan
merkingen. Maar de kermlsmenschen trekken
zich van dit alles weinig aan en werken met
noesten üver aan het In elkaar zetten van de
houten geraamten. De een sjouwt steeds maar,
de ander geeft aan en een derde zet alles in
elkaar. En als de voornaamste stutten en ge
binten ineen zitten, dan komt een troep mannen
met een reusachtige vormlooze massa aanzetten,
hüscht deze omhoog, rolt het uit elkaar en,...
dan blükt het *t linnen dak te zün.
Zoo gaat het door, totdat alles voor de ont
vangst der kermisklanten gereed is.
Nu vandaag de Alkmaarsche kermis geopend
wordt, is het niet onaardig als wü de ontwikke
lingsgeschiedenis eens nagaan van vroegere
grootheid van het kermlswezen, want ook de al-
leroudsten onder ons hebben de kermissen nooit
In haar glorietüd gekend!
In de middeleeuwen was de kermis een ker-
kelük feest en bü gelegenheid van dat feest wer
den jaarmarkten gehouden. Sinds lang was het
in de Katholieke Kerk gebruikelpk, dat een ge
meente of een parochie werd gesteld onder de
bijzondere bescherming van den een of anderen
Heilige, wiens feest dan werd ingezet met een
plechtige Mis in de kerk, vanwaar de naam
„Kercmisse” ontstond, later verbasterd tot
„kennis.”
Alvorens wü ertoe overgaan te beschouwen,
In hoeverre de kermissen zich later hebben ont
wikkeld, willen wü eerst even nagaan, welke de
grondfactoren zün geweest waarmede de ont
wikkeling van het verschünsel te maken heeft
gehad. Men moet hlerbü vooral bedenken, dat
de kermis vroeger niet was een uitsluitende
- pretmakerü, zooals het tegenwoordig vrüwel
het geval is, maar vóór alles een jaarmarkt,
waarop te zien en' te koop kwam wat de bur
gerij anders nooit te zien kreeg en haar nooit
te koop geboden werd.
begonnen^ Het was reeds dagen te voren een
ontzettende drukte geweest van reizende koop
lieden en marskramers, die van alle kanten
kwamen om hun waren aan den man te bren
gen. Soms kwamen ook ministers en vorstelijke
personen de kermis bezoeken, hetgeen dan een
neeie gebeurtenis was. In den beginne was, zoo
als wü reeds zeiden, het karakter van de ker
mis veel meer een handelskarakter. Later, voor
al in de 16de en I7de eeuw werd de kennis al
veel meer datgene, wat wü er onder verstaan-
een algemeene volksfeestdag.
Wü zien dat t best als wü de schilderijen
en pavures uit de XVIIe eeuw raadplegen. Op
soortgelüke afbeeldingen ziet men dat de ge
heele burgerü, van de hoogste tot de geringste
standen, gezamenlük feestviert! Kermis was een
feest van de verbroedering van alle standen,
het geheele volk gevoelde zich gedurende die
dagen één. Niemand, hoe hoog geplaatst ook,
dacht er aan, zich aan de gemeenschappelüke
feestvreugde te onttrekken. Het mindere volk
vermaakte zich op zün wüze, bewonderde den
rijkdom, de fraaie kleeren en karossen der
groote heeren en regenten, die met kermis hun
h”13 »I°!. gaS5e,n. hadd®11 en wedüverden in het
praal en rükdom.
- - toen ook een zeer
leelüke en donkere züde, er werd heel wat af
gefuifd en niet in het minst (vooral bü een
volkje dat iets ruwer was dan onze generatie)
afgevochten. Er zün in ons taalkundig woor
denboek niet alleen, maar ook in onze omgangs
taal nog heel wat uitdrukkingen te vinden, wel
ke wüzen op hetgeen er op een kermis alzoo te
ondervinden was.
voor veredeling en verbetering der kermls-
n Noord-Brabant de laatste Jaren meer en
de aandacht trekt. Van veler sympathie
mag men zich ten deze overtuigd houden, wat
in meerdere gevallen reeds daadwerkelük bleek.
In de verschillende gemeenten, zoowel in het
Bredasche als in het Bossche diocees, hebben
büvoorbeeld de gemeenteraden besluiten geno
men tot verkorting der kermissen, tot wegsnü-
ding van bepaalde kermisdagen, die uit hoofde
van zekere invasies van ongewenschte en on
gure elementen uit naburige steden een zeer
ongunstigen invloed uitoefenden, tot verhoo-
glng van den toelatlngstüd voor bezoekers van
danslocaliteiten, enz. Elders hebben muziek-,
sport- en ruitervereenlgingen voor een nieuw
en beter genre feestelükheden gezorgd. Tenslot
te werken b.v. ook de exploitanten van behoor
lüke kermisvermakelükheden mee om het peil
der kermissen op te heffen. De hoop mag ech
ter worden uitgesproken, dat met de medewer
king van alle goedwille^iden een weg zal kun
nen woaden gevonden, waarlangs zoowel de
Brabantsche als ook de overige bestaande ker
missen in ons land zullen worden: werkelük
echte dagen van gepast en jolig volksvermaak.
T weedrachtzaaiers, pessimisten
i F. nkel thans een goede bui!
I uk je stijve, strakke facie
door de politie wordt de stad overstroomd met
orgels en muziekgezelschappen, die alle meer of
minder muzikaal met hunne meer of minder
nieuwe moppen Aze ooren komen .streelen”.
De Alkmaarders iJetten natuurlük een heelen
bak met centen klaar, om de steeds maar weer
opnieuw opgehouden handen van een gift te
voorzien.
De heele s‘/id verkeert op zoo’n Zaterdag in
een eigenaardige stemming, net alsof er wat
gaat gebeuren.
Er gebeurt ook wat.
De kermis begint.
Des middags om .vier uur gaan de kramen en
de grojfc gelegehheden open, het publiek
stroomt naar binrjen en meteen is de kermis
in vollen gang. Hetagaat büna vanzelfsprekend,
als bü een stille afspraak tusschen de kermis
en het publiek.
Toch is dat Zterdag openen pas van lateren
datum. Vroeger was de eigenlüke eerste ker
misdag: Zondag. Wel waren op den éersten Za
terdag een paar kramen open en draaide de
draaimolen zoon beetje proef;
begon pas op Zondag. Maar
kelt nu eenmaal graai
niet noodlg. Zoo lang
Getrouw aan haar traditie om steeds de
nieuwste Schlagers te brengen, heeft de directie
van het Victoria-theater voor de Kermisweek
beslag weten te leggen op een film, die dezen
zomer 4 weken achtereen in Tuschlnsky gepro
longeerd werd!
Wü kunnen eerlük verklaren dat dit succes
alleszins verdiend ig. „Madchen zum Heiraten”
is een film met buitengewoon goede kwaliteiten;
zoo een, die nu eens hartelük doet schateren
om een amusante dwaasheid, dan weer een
