Vroegere grootheid
van het kermiswezen
Viert kermis!
BEGIN VAN DE FEESTWEEK
Langs de tenten
en kramen
TOONEEL EN BIOSCOOP
ZATERDAG 27 AUGUSTUS
Al of niet toelaatbaar
Zaterdag 27 Augustus
Ideale element thans
verdwenen
De beroemdste kermis
Jaarmarkten
Bet, de Koningin der Jordaan
CINEMA AMERICAIN
HET WITTE DOEK
HARMONIE
VICTORIA THEATER
De Kermisfilm
Muziek
1*
NIET UITSLUITEND
PRETMAKERIJ
T weedrachtzaaiers, pessimisten:
F. nkel thans een goede buit
R uk je stijve, strakke facie
O ude zeuren, droge Pieten,
p retbedervers, muffe lui,
ALKMAARSCH BIOSCOOP
THEATER
Lilian Harvey in de film-
operette „Zwei Herzen und
ein Schlag”
H
besi
geo
reet
op
En
een
dat
hed
geb
en
gel<
Hofplein, Gedempte Nieuwesloot,
Paardenmarkt en ziekenhuis
terrein vol attracties
Allerwegen en allerlei
muziek
Zondag 28 Augustus
Tooneel
Hoog bezoek
Dinsdag 30 Augustus
T ooneel
Maandag 29 Augustus
T ooneel
Woensdag 31 Augustus
Tooneel
„Maedchen zum Heiraten”
Bioscoop
„Mam’selle Nitouche”
</e middeleeuwen was de kermis
een kerkelyk feest met
jaarmarkt
Rechten en plichten
xxr
De zweefmolen behoqrt tot de graag bezochte kermisattracties. Hierboven een. opname tijdens de „vlucht”
glMMIllll
.Zwei Herzen
Harmonie:
Harmonie:
.Zwel
Herzen
Harmonie:
Herzen
Zwei
Dan wordt het Zaterdag, de-dag waarop alles
begint te „draaien". Na de ./jfficieele keuring”
Nog vóórdat de ware kermisstemming zich
van ons meester gemaakt heeft, 'maken wij,
bev
VOO
din
der
op.
om
de
hul
teil
VOO
nie
voc
de
ou<
hei
Je
Bi
v»
ft
ar
be
tit
JU
Vs
de
ou
de
W
de
dk
tui
He
iel
ho
)es
acl
all
de
me
lar
me
1
ale
ligi
nai
wei
wei
hei
loe
me
der
stei
woi
am
dik
kor
eer
der
nog
ker
een
vad
dat
In
org;
Das
noo
T
om
te 1
cha
▼oli
om
tot
stei
telij
Ujke
vooi
Jen
tan
aorg
en 1
van
inrii
zins
nini
som
W
vooi
van
veel
hul]
en
plat
dez<
bezi
ach<
niet
op
kon
orgi
geel
Juli
als
nel]
naa
«PO!
mai
afm
naa
D
het
tige
het
San
hen
een
met
al i
kon
heli
gee
voll
C
vrijgesteld
vervolging wege
rechtsvoiüering.
De beroemdste kermis was wel ia Noord-
Nederland, die te Den Haag, welke tot ver over
de grenzen van ons land een groote vermaard
heid bezat. ZU dagteekende van het Jaar 1406
en verkreeg een wereldnaam door de vele kost
bare dingen, welke hier aan den man werden
gebracht, welke men zelfs niet in de winkels
kon krijgen. In de Meimaand, den Zondag na
Kruisviering, werd zij gehouden, maar begon
practise!) reeds met het planten van den Mei
boom. De viering had plaats op het buitenhof,
het binnenhof en den Vijverberg. Vooral de
niet doen, doch dit kunnen we wel zeggen, dat
het een buitengewoon aardige film is. die in
deze dagen aan vroolijkheld niet weinig zal
bijdragen.
Anny Ondra vormt tezamen met Alexander
een gezellig span. Vroolijke muziek en liedjes
vervolmaken het geheel.
Ook het bjjprogramma biedt verschillende
aardige dingen, zoodat een bezoek aan Cinema
Americain alleszins de moeite waard is.
Schouwburg ,,’t Gulden Vllea", 8 uur: „De fa
milie van mijn vrouW". Volwassenen.
Groote Schouwburgloge, Doelenveld, 8 uur:
Een geel bandje, meneer I Volwassenen.
Nieuwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da
gen uit *t leven van een fataoenlijk meisje".
Volwassenen.
Deze jaarmarkten nu bestonden reeds lang
vóór den tijd, dat men tot de viering van den
patroonheilige overging. Zoo beschrijft Sidonlus
Apolllnaris de kerkmissen of jaarmarken, welke
bekend waren in de Champagne in het jaar
427. Overigens toont de Romeinsche wetgeving
aan, dat bet Instituut reeds tijdens het Keizer
rijk bekend was, hetgeen ook nog hieruit blijkt,
dat Lyon door een van de regeerders te Rome
piet bet privilege van kermis is begiftigd. Eigen
lijk is dat ook geenszins te verwonderen, daar
een dergelijk verschijnsel als het ware geheel
natuurlijk is. Zoodra de onderlinge communi
caties zich uitbrelden tengevolge van een hoo-
ger peil van cultuur, ontstaat vanzelf de behoefte
aan een markt; vandaar dat men in het pré-
Spaansche Mexico reeds een groote jaarmarkt
vond, welke in de stad Mexico zelf werd gehou
den. De eigenlijke factor echter welke den groe
ten stoot heeft gegeven tot de ontwikkeling der
kermissen, is wel geweest de kerkelijke Invloed,
zooals wij hierboven hebben beschreven. Zoo
komen wij aan een nieuw punt in de geschie
denis der kermissen in het jaar 642, toen
Dagobert, koning der Franken, aan Parijs het
recht gaf op St. Dionysius een jaarmarkt te
houden „tot glorie van God en tot eer van den
Heiligen Dionysius.” In Engeland schijnt de
eerste kermis bekend te zijn van Willem den
Veroveraar, die het privilege gaf te St. Gill's
Hill een jaarmarkt te houden. Eduard III
schonk Rusland bet recht kermis te houden,
Karel VII stond een gelijk recht toe aan Bor-
deaux en Bodewijk XIV aan Dieppe en Toulon.
Wellicht wekt het verwondering, dat bij het
ontstaan van kermissen wordt gesproken van
een privilege en een recht en toch is dit vol
komen juist, want doordat een stad toestem
ming kreeg een jaarmarkt te mogen houden,
waren de kooplieden die in de stad kwamen,
van Rijksinkomstenbelasting, van
wegens schuldvordering, van civiele
enz. uitgezonderd natuurlijk
die, welke tengevolge van de markttransacties
zouden ontstaan. Zulk een jaarmarktT was door
den grooten toeloop van menschen, door het
vreemdelingenverkeer een rijke bron van inkom
sten, zoodat het dan ook herhaalde malen voor
kwam, dat de vorsten steden, welke door een
Wanneer de .Mey” of het vaantje van den
kerktoren werd gestoken bij het feest van den
patroonheilige en de klokken begonnen te lui
dop dan wist men overal, dat de kennis was
Schouwburg „1 Gulden Vlies”, 8 uur: „De fa
milie van mijn vrouw”. Volwassenen.
Groote Schouwburgloge, Doelenveld, 8 uur:
Een geel bandje, meneer! Volwassenen.
Nieuwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da
gen uit t leven van een fatsoenlijk meisje".
Volwassenen.
Schouwburg ,,'t Gulden Vlies”, 8 uur: „De ta-
mllie van mijn vrouw". Volwassenen.
Groote Schouwburgloge, Doelenveld, 8 uur:
Een geel bandje, meneer! Volwassenen.
N|euwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da
gen uit 't leven van een fatsoenlijk meisje”.
Volwassenen.
Schouwburg ,,’t Gulden Vlies”, 8 uur: „De fa
milie van mijn vrouw”. Volwassenen.
Groote Schouwburgloge, Doelenveld, 8 uur:
Een geel bandje, meneer! Volwassenen.
Nieuwe Schouwburgloge, Doelenveld: „Vier da
gen uit t leven van een fatsoenlijk meisje".
Volwassenen.
ter wille van onze lezers een rondgang over het
terrein, waar de kermis-heerljjkheden en de
kermisjolijt nog achter zeildoek te sluimeren
liggen; hier-en-daar wordt reeds een tipje op
gelicht van al dat moois, dat straks negen da
gen lang een attractie belooft te zijn voor de
kermisbezoekers.
Laten we beginnen op de kinderkennis, de
rustige Laat, waar het voor vaders en moeders
met kinderen rustig loopen is langs de vele
speel- en suikergoedkramen welke zijn afge
wisseld door de nougat-paling- en oliebollen -
kramen. Als alle jaren staat hier ook de on
misbare draaimolen, de kindercaroussel van J.
J. van Dam, een oude bekende op de Holland-
sche kermissen.
Op het terrein van het voormalige ziekenhuis
staat wederom de groote Wembly-attractie, met
de grappige entrée van op-en-neer-gaande
trappen, het vroolijke rad en nog veel meer
van die zonderlingheden, waar de jeugd, en op
zijn tijd ook de ouderen, zich zoo kostelijk kun
nen amuseeren.
De Paardenmarkt is wederom de standplaats
van diverse groote amusementsgelegenheden,
zooals de auto-dróme van E. Kreekel, de rups-
baan van de gebr. Hommerson. de zweefmolen
van D. van Dam en de fietsencaroussel van J.
J. van Dam, de vanouds bekende luchtschotn-
mel van Vallentgoed. en de ouderwetsche Turk-
sche schop van Joh. Breek, een Mlnervatent,
een palings tal en diverse andere kleine derge-
Hjke gelegenheden ontbreken evenmin.
Op bet terrein aan de St. Laurentiusstraat
hebben de hippedróme en ponnybaan van J. J.
Groninger een plaats gevonden.
Op de Nieuwesloot begint wederom een lange
litanie van kramen en theatertenten; vanaf de
Schoolstraat begint G Vader met een werptent
en een nougatkraam; dan volgen diverse klik
tenten en koekhakkramen, een schietsalon en
de bekende A.N.G.O.B.-tent. De Zuid-HoQahicï-
sche gebakkraam van Joh, Denies en Zn. staat
weer op de oude plaats.
Verder passeeren we het haringkraampje van
onzen stadgenoot H. J. Overman, een Viertal
tentjes, waar de vliegbomsport beoefend wordt,
de bekende Amsterdamsche zuurkraam, nougat-
kramen enz.
Op het Hofplein dit jaar niet de groote stoom-
carroussel van Janvier uit Bergen op Zoom,
maar de andere Brabantsche stoomcarrOussel
van H. Roels en Zn.. voorzien van schitterende
muziek. Verder hebben op het Hofplein stand
plaats een hoeplatent en diverse kramen, welke
we eveneens vinden op de Korte Nieuwesloot,
waar de kermis gesloten wordt met den schit
terenden kinderdraaimolen van Van Dam.
Loopt men verder naar de Steenenbrug, dan
passeert men nog diverse palingkraampjes; op
De Steenenbrug. waar velen voor het kermis
bezoek eindigt (en ook voor ons dit overzicht)
staan de groote poffertjeskraam van L. Hoef
nagel en de wafelkraam van v. d. Zee.
Men ziet, er is gelegenheid genoeg om naar
behooren kermis te vieren. We wenschen ten
slotte onzen lezers, zoowel als de kermisgasten,
een goede kermis toe.
begonnen. Het was reeds dagen te voren een
ontzettende drukte geweest van reizende koop
lieden en marskramers, die van alle kanten
kwamen om hun waren aan den man te bren
gen. Soms kwamen ook ministers en vorstelijke
personen de kermis bezoeken, hetgeen dan een
heele gebeurtenis was. In den beginne was, zoo
als wij reeds zeiden, het karakter van de ker
mis veel meer een handelskarakter. Later, voor
al in de 16de en 17de eeuw werd de kermis al
veel meer datgene, wat wij er onder verstaan:
een algemeene volksfeestdag.
Wij zien dat ’t best als wij de schilderijen
en gravures uit de XVIIe eeuw raadplegen. Op
soortgelijke afbeeldingen ziet men dat de ge-
heete burgerij, van de hoogste tot de geringste
standen, gezamenlijk feestviert! Kermis was een
feest van de verbroedering van alle standen,
het geheele volk bevoelde zich gedurende die
dagen één. Niemand, hoe hoog geplaatst ook,
dacht er aan, zich aan de gemeenschappelijke
feestvreugde te onttrekken. Het mindere volk
vermaakte zich op zijn wijze, bewonderde den
rijkdom, de fraaie kleeren en karossen der
groote heeren en regenten, die met kermis hun
huls vol gasten hadden en wedijverden in het
ten toon spreiden van him praal en rijkdom
Zeker hadden de kermissen toen ook een zeer
leelijke en donkere zijde,, er werd heel wat af
gefuifd en niet in het minst (vooral bjj een
volkje dat iets ruwer was dan onze generatie)
afgevochten. Er zijn in ons taalkundig woor
denboek niet alleen, maar ook in onze omgangs
taal nog heel wat uitdrukkingen te vinden, wel
ke wjjzen op hetgeen er op een kermis alzoo te
ondervinden was.
Nu vandaag de Alkmaarsche kermis geopend
Wordt, is het niet onaardig als wij de ontwikke
lingsgeschiedenis eens nagaan van vroegere
grootheid van het kermiswezen, want ook de al-
leroudsten onder ons hebben de kermissen nooit
In haar glorietijd gekend!
In de middeleeuwen was de kermis een ker
kelijk feest en bij gelegenheid van dat feest wer
den jaarmarkten gehouden. Sinds lang was het
in de Katholieke Kerk gebruikelijk, dat een ge
meente of een parochie werd gesteld onder de
bijzondere bescherming van den een of anderen
Heilige, wiens feest dan werd ingezet met een
plechtige Mis in de kerk, vanwaar de naam
^Kercmisse” ontstond, later verbasterd tot
„kermis.”
Alvorens wij ertoe overgaan te beschouwen,
in hoeverre de kermissen zich later hebben ont
wikkeld, willen wjj eerst even nagaan, welke de
grondfactoren zijn geweest waarmede de ont
wikkeling van het verschijnsel te maken heeft
gehad. Men moet hierbij vooral bedenken, dat
de kermis vroeger niet was een uitsluitende
pretmaker ij. zooals het tegenwoordig vrijwel
het geval is, maar vóór alles een jaarmarkt,
waarop te zien en te koop kwam wat de bur
gerij anders nooit te zien kreeg en haar nooit
te koop geboden werd.
Bioscoop
Alkmaarsch Bioscoop Theater: „Bet de konin
gin van de Jordaan”. Volwassenen.
Cinema Americain: „Mamozelle Ni touche”.
Volwassenen.
Harmonie: „Zwel Herzen und ein Schlag".
Volwassenen.
Victoria-theater: „Ein Madchen zum Heiraten".
Volwassenen.
Bioscoop
St. Joseph Patronaat, Vame broek: Filmavond
voor de jeugd.
Alkmaarsch Bioscoop Theater: .Bet de konin
gin van de Jordaan”. Volwassenen.
Cinema Americain: „Mamozelle Nitouche”.
Volwassenen.
und ein Schlag".
Volwassenen.
Victoria-theater: „Ein Madchen zum Heiraten”.
Volwassenen.
Alkmaarsch Bioscoop Theater: „Bet de konin
gin van de Jordaan". Volwassenen.
Cinema Americain: .Mamozelle Nitouche”.
Volwassenen,
und ein Schlag".
Volwassenen.
Vlctoria-theater„Ein Madchen zum Heiraten”.
Volwassenen.
Bioscoop
Alkmaarsch Bioscoop Theater: „Bet de konin
gin van de Jordaan”. Volwassenen.
Cinema Americain: .Mamozelle Nitouche”.
Volwassenen.
und ein Schlag".
Volwassenen.
Victoria-theater: „Ein Madchen zum Heiraten”
Volwassenen.
Stel u voor: een pensionhat vol melaées. allen
schijnbaar even braaf en deemoedig, met een
oude, ouderwetsche, maar toch gemoedelijke
dame, als directrice.
En daar, tusschen al' die brave en deemoe
dige meisjes, is er een, die de lieveling der
directrice en de beste leerlinge is en doorloo-
pend als voorbeeld voor de anderen geldt,
maar in werkelijkheid een en al levenslust Js
en vol zit met diverse operette-schlagers. Ma
demoiselle Nitouche is haar naam en zij is de
verwekster van allerlei dolle situaties, waar
van de éen nog dwazer is dan de ander. Zij
weet het zelfs zoover te brengen, dat zjj als
operettester gehuldigd wordt, en de bewonde
ring van een geheel officierencorps verwekt.
Dat zjj aan het eind van de geschiedenis
een echtgenoot verkrijgt, spreekt welhaast
vanzelf.
Het geheele verhaal vertellen, zullen we maar
door de politie wordt de stad overstroomd met
orgels en muziekgezelschappen, die alle meer of
minder muzikaal met hunne meer of minder
nieuwei moppen ohze ooren komen .streelen”.
De Alkmaarders betten natijprlijk een heelen
bak met centen klaar, om de steeds maar weer
opnieuw opgehouden handen van een gift te
voorzien.
De heele stad verkeert op zoo’n Zaterdag in
een eigenaardige stemming, net alsof er wat
gaat gebeuren.
Er gebeurt ook wat.
De kermis begint.
Des middags om vier uur gaan de kramen en
de groote gelegenheden open, het publiek
stroomt naar binnen en meteen is de kermis
in vollen gang. Het gaat bijna vanzelfsprekend,
als b|j een stille afspraak tusschen de kermis
en hef publiek.
Tóón is dat Zterdag openen pas van tateren
datum. Vroeger was de eigenlijke eerste ker
misdag: Zondag. Wel waren op den eersten Za
terdag een paar kramen open en draaide de
draaimolen zoon beetje proef; de echte kermis
begon pas op Zondag. Maar een mensch smok
kelt nu eenmaal graag, ook al is dat heelemaal
niet noodig. Zoo langzamerhand namen in den
loop der jaren de andere vermakelijkheden dat
proefdraaien over, lieten het publiek gratis
meedraaien en zoetjes aan wende men aan het
feit, dat deze Zaterdag ook een beetje bij de
kermis behoorde, met het gevolg, dat men op
den duur entrée ging heffen en het gratis
draaien afschafte.
En nu is men daaraan al zóó gewend, dat men
bijna niet beter weet, of de eerste Zaterdag
hóórt tot de officleele kermis, zoodat het aantal
kermisdagen tot negen gestegen is.
Negen dagen van allerlei verrukkelijke geuren
van gebak, wafelen, oliebollen, roomsoezen en
wat dies meer zij.
Negen dagen in een bonte wereld van kramen
zuurstokken, toekomst voorspellende Minerva's,
haringen in heet zuur en in het zout, moeders
met troepen kinderen en vaders die met de
handen op den rug er met vaderlijk bescher
menden blik achter loopen; blinkende spiegels
en klatergoud, vlooien (theaters), clowns, ge
schreeuw en getoeter.
Ieder mensch is anders dan anders. De meest-
waardige burger legt zijn burgerlijke waardig
heid af en brengt deze ten offer aan de „glij
baan" en het vroolijke rad. Het is een tijd van
vrooljjk vermaak en blijden levenslust. Aller rolt
en roddelt in het rond, tot het geld aan toe.
Och, waarom zou men het beetje geldt, dat men
nog over heeft niet ten offer brengen aan deze
jaarlijksche vroolijkheld, om, zij het voor een
wijle, al de somberheden die het leven tegen
woordig biedt, te vergeten. Wij wenschen onzen
lezers een pleizierige kermis.
A sjeblieft toch uit haar plooi,
I aat het alom vreugde wezen,
Komt nu uit je kniesoor-kooi.'
M oppert niet van nare tijden,
Ues komt weer-in het spoor;
A Is de moed maar niet gaat zakken
R ukken wij er ons wel door.
S lechte zaken, groote zorgen,
Qrisis.' mijmert nu toch niet:
j-J oud je kop jlink in de hoogte
F n fer-kei+nis je verdriet.
om, weest vroolijk, optimistisch
E» vertoont een blij gezicht:
R egen mag er heden wezen,
M orgen schijnt het zonnelicht.
j eder zet met goeden zin
S traks de kermisweek dus in!
J. V.
Getrouw aan haar traditie om steeds de
nieuwste Schlagers te brengen, heeft de directie
van het Victorla-theater voor de Kermisweek
beslag weten te leggen op een film, die dezen
zomer 4 weken achtereen in Tuschlnsky gepro
longeerd werd!
Wij kunnen eerlijk verklaren dat dit succes
alleszins verdiend is. „Madchen zum Heiraten"
is een film met buitengewoon goede kwaliteiten;
zoo een, die nu eens hartelijk doet schateren
om een amusante dwaasheid, dan weer een
Het was zoo'n beetje gewoonte, dat met Alk
maarsche ]^rmls een of ander gezelschap ons
het Amsterdamsche volksleven op de planken
bracht. Dat sloeg altijd in. Want, niet waar,
er mogen verschillende soorten humor zijn,
voor ons Hollandsche volkje staat de Jordaan-
sche humor bovenaan. Dat is de echte, met
een lach en een traan; die toont ons deze
prachtige volksmenschen, met hun ruwe, ste
kelige bolster, maar ook met een pit van 18
karaats goud.
We hebben dit jaar hier geen Jordaan-stuk.
maar als heel verdienstelijke ersatz daarvoor
heeft het A. B. T. een flirn gebracht, welke
ons midden in dit fleurig leven zet.
Tante Bet viert haar zilveren jubilé op de
vischmarkt. Uitbundig wordt ze gehuldigd door
de huurt. Maar dan ga^n zij en haar goeie
Hein zich zelf tracteeren op een reisje naar
Scheven! ngen.
Hoe deze spontane ruwheid daar botst tegen
deftig en kwasi-deftig gedoe, moet men be
slist eens gaan zien.
Hoofdpersoon van deze oer-Hollandsche rol
prent is Adrienne Solser, als Tante Bet. Schit
terend speelt zij haar rol. Maar het allermooi
ste is. dat zij in eigen persoon in het theater
aanwezig is, om de zwijgende film toe te
lichten en met echte Jordaan-liedjes te
illustreeren. Zij deed dat zóó keurig, dat we
meermalen dachten een sprekende film voor
ons te hebben.
Geen wonder, dat een groot en dankbaar pu
bliek deze actrice allerhartelijkst huldigde.
Vóór deze hoofdfilm ging behalve journaal
en teekenfilm nog een andere rolprent, óók een
Hollandsche. Zjj behandelt de verbazingwekken
de uitvinding van een Hollandschen jongen van
een televisie toestel, waarmede alle wereldge
beurtenissen op-het doek gebracht kunnen wor
den. Deze geniale uitvinding geeft den jongen
man een bom duiten, maar redt ook zijn meisje
uit de klauwen van een oplichter-geweldenaar.
Wjjl het televisie-toestel bij voorkeur taferee-
len uit revue’s en dergelijke op het doek brengt,
moeten wij hier bepaald de restrictie maken:
Uitsluitend voor volwassenen.
Kermis! I
De aandacht van de jeugd wordt gespannen,
bij het hoorqp van dit woord.
De kermis komt. Die bonte wereld van hou
ten geraamten, zeildoek, goud- en zilverglans,
muziek en lawaai; luxe- en arme woonwagens,
en wat al niet.
De paar weken, voordat het feest begint,
wordt de jeugd onrustig en loopt over de plaat
sen, waar straks de .spullen” komen te staan,
om te zien of er soms al een kermiswagen of
gaat naar het station, om uit te kijken naar de
op komst zijde kermiszaken.
Maar het is niet alleen de jeugd, die zoo doet;
met de ouderen is het al net eender, al doen
oorlog veel hadden geleden, met een dergelijk .5^® bezadigder en nemen ze een allure aan
van: „wat kan mij de kermis schelen". Men
moet ze maar eens zien bij het opbouwen van
de tenten en kramen; met een kwasi onverschil
lig gezicht staan ze o zoo belangstellend te kij
ken naar het bouwen van de .stoom", de .glij
baan” en de andere attracties.
Het is een jaarlijks weerkeerend feest, zoo'n
kermis. Het begint al met het bouwen. Dan
komt het „groote" en „IeleIne” publiek kijken,
het scharrelt tusschen de vele tenten en wa
gens door. Het ..kleine” helpt eenxhandje en
onderwijl maakt „groote” allerlei op- en aan
merkingen. Maar de kermismenschen trekken
zich van dit alles weinig aan en werken met
noesten ijver aan het in elkaar zetten van de
houten geraamten. De een sjouwt steeds maar,
de ander geeft aan en een derde zet alles in
elkaar. En als de voornaamste stutten en fre-
binten ineen zitten, dan komt een troep mannen
met een reusachtige vormlooze massa aanzetten,
hijscht deze omhoog, rolt het uit elkaar en....
dan blijkt het 't linnen dak te zijn.
Zoo gaat het door, totdat alles voor de ont
vangst der kermisklanten gereed is.
voorrecht begiftigden.
Bestond reeds bij de Romeinen markt-wetge-
vlng, ook voor de mlddeleeuwsche vorsten was
het van het hoogste belapg de rechten en plich
ten van de jaarmarktbezOekers juridisch te for-
muleeren. Het volmaaktste werk op dit gebied
schijnt wel geleverd te zijn door Philips van
Valois, toen deze de wetten maakte voor de
jaarmarkt te Troyes; de markt kreeg hierbij
haar eigen notarissen, rechters, gerechtsdie
naars en ook keurmeesters, die waakten over
de kwaliteiten en prijzen der aangeboden goe
deren. Hier leerde men ook de geldsystemen
kennen van de Lombarden en FJorentjjnen, van
wie vooral het Instituut „Lommerd" afkomstig
'is.
Na zoo in het algemeen met een enkel woord
te hebben gerept van de ontwikkeling der ker
mis, willen wij nog in het kort even aanstippen
welke steden in verschillende landen zooal met
een kermis begiftigd zijn geworden, om vervol
gens na te gaan hoe langzamerhand het oor
spronkelijk begrip van jaarmarkt verdween, om
plaats te maken voor het begrip feest, hetgeen
vooral is geschied in Vlaanderen, in Limburg,
Twente en Brabant.
De Engelsche kermissen zijn thans evenals
die in ons land voor een' groot gedeelte afge
schaft. De laatste der Londensche kermissen
verdween in 1855, terwijl anderzijds een groot
deel der markttransacties zijn verplaatst naar
de beurzen en de banken. Nog enkele jaarmark
ten zijn overgebleven; zooals den loden October
te Hampshire, 17 October te Norwich en voorts
te Devizes en te Wiltshire.
Van de Fransche kermissen is de meest be
kende' die van Beaucair, dat op een uitstekende
economische ligging kan bogen, daar het op 14
mijl van Nimes aan de Rhöne gelegen is en
verbonden met vele kanalen. Het is historisch
Beker, dat In haar bloeitijden deze markt be-
socht werd door ongeveer 60.000 menschen.
Duitschland heeft eenlge beroemde jaar
markten gehad, welke heden uitsluitend econo-
mlsche beteekenls hebben en hoegenaamd
Diets meer met kermissen gemeen hebben.
Het zijn de jaarmarkten In de beide Frank-
furten en te Leipzig, waarvan de data, waarop
zij gehouden worden, den oorsprong reeds ver
raden.
De Russische kermissen mogen In beteekenls
niet onderschat worden, daar zjj in dat land
vooral een zeer belangrijk gemeenschaps-
element vormden. De voornaamste onder haar
was wel de markt te Nlschni-Novgorod. Verder
zijn beroemd de kermissen te Irbit, Kharkoff
(Jennari en Augustus) en Poltava. Deze eerste
plaats verhandelde jaarlijks op de jaarmarkt
naar schatting 120 millioen roebel.
In latere eeuwen toen van het kerkelijk ka
rakter geen spoor meer was overgebleven, mocht
men toch spreken van de grootheid, den luister
Aw Vlaamsche en Hollandsche kermissen.
optocht van de schutterij was een der hoogte
punten van de viering. Er werd tevoren reeds
veel yoefend en ook stevig gedronken, zelfs
en niCT In het minst door Majesteiten van ver
schillende landen en door de hooge staatsbur
gers. Zoo verhaalt een oud rijmpje: „De Wltt,
door geen Engelsche vloten verschrikt, vergeet
bjj een wafel het Eeuwig Edickt”. In het begin
der zeventiende eeuw begon deze kermis eenigs-
zlns te vervallen, maar werd toch nog druk
bezocht; in de tweede helft der 19e eeuw ont
stond zulk een hevige oppositie tegen deze ker
mis, dat zjj In 1887 werd afgeschaft. Van over
heidswege Is op verschillende plaatsen de ker
mis verboden geworden en eenzelfde lot onder
gingen achtereenvolgens de bekende kermissen
te Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Hel
der, en vele andere plaatsen.
De beweging tot afschaffing van de kermis
sen vond ook bij de Katholieken aanvankelijk
niet veel of bij uitzondering slechts weinig bij
val, omdat over X algemeen de blijde levens
lust der Katholieken, in strijd met Calvinis
tische somberheid, het volksfeest als zoodanig
lief heeft, omdat de herinnering aan de oude
mlddeleeuwsche volksfeesten, nauw met gods
dienstige traditiën en de viering van kerkelijke
feesten en heiligen-dagen verbonden, bij ons
nooit geheel Is uitgestorven. Maar het is anders
geworden. Het ideale element van de kermis als
volksfeest was geheel verdwenen en tot afschaf
fing van de kermissen te Rotterdam en Amster
dam os. hebben ook de katholieke leden van den
gemeenteraad krachtigen steun verleend. Thans
kan men weer allerwegen een streven zien, het
welk de kermissen in eere tracht te herstellen.
Zoo heeft mei. vorig jaar kunnen lezen, dat de
actie voor veredeling en verbetering der kermis
sen in Noord-Brabant de laatste jaren meer en
meer de aandacht trekt. Van veler sympathie
mag men zich ten deze overtuigd houden, wat
in meerdere gevallen reeds daadwerkelijk bleek.
In de verschillende gemeenten, zoowel In het
Bredasche als in het Bossche diocees, hebben
bijvoorbeeld de gemeenteraden besluiten geno
men tot verkorting der kermissen, tot wegsnij-
dlng van bepaalde kermisdagen, die uit hoofde
van zekere invasies van ongewenschte en on
gure elementen uit naburige steden een zeer
ongunstigen invloed uitoefenden, tot verhoo-
glng van den toelatingstijd voor bezoekers van
danslocaliteiten. enz. Elders hebben muziek-,
sport- en ruitervereenlgingen voor een nieuw
en beter genre feestelijkheden gezorgd. Tenslot
te werken b.v. ook de exploitanten van behoor
lijke kermisvermakelijkheden mee om het peil
der kermissen op te heffen. De hoop mag ech
ter worden uitgesproken, dat met de medewer
king van alle goedwillenden een weg zal kun
nen worden gevonden, waarlangs zoowel de
Brabantsche als ook de overige bestaande ker
missen in ons land zullen worden: werkelijk
echte dagen van gepast en jolig volksvermaak.
In de Harmonie wordt deze week een aar
dige operette-film van U. F. A. vertoond, waar
in de bekoorlijke Lilian Harvey en de sym
pathieke Wolf Albach Retty de hoofdrollen
vertolken.
Het is de vermakelijke geschiedenis van een
intelligenten oberkellner van Hotel .Beau Sé-
jour”, Victor genaamd (Wolf Albach Retty) en
diens vrouwtje Jenny Müller (Lilian Harvey).
Deze laatste heeft ruzie met haar mannetje
gezocht, maar wil na een jaar toch weer tot
hem terugkeeren.
Ook hij houdt innig van zijn charmant
vrouwtje, doch laat haar dit niet direct weten;
hij houdt zich koel en afzijdig; doet alsof zij
hem niet meer bevalt. Gevolg is, dat zij ook
weer van koers verandert, vooral wanneer haar
aanbidder, een even sentlmenteele als corpu
lente baron, haar in het hotel opzoekt; Victor
denkt dan, dat zijn Jenny aspiraties heeft voor
barones, temeer, daar de dikke baron pogingen
doet de eenvoudige Jenny te maken tot een
cabaretster onder den klinkenden naam van
Ria Bella.
Victor achterlatend vertrekken zij daarvoor
naar Parijs, waar een première het begin moet
worden van Ria's succesvolle carrière als
zangeres.
Deze première dreigt een mislukking te wor
den, maar Victor verschijnt dan ten tooneele
als de goede geest. als de reddende engel
en redt de voorstelling en daarmee zijn liefde
voor zijn vrouw.
Deze operette zit goed in elkaar; de montage,
de architectuur, de regie, de muziek en de zang
alles werkt samen om het geheel te maken tot
een bezienswaardige amusementsfilm. Vooral
de Schlager „Ich denke nicht d’ran", zal het
wel doen.
Het muzikale gedeelte van deze operettefilm,
komt schitterend over.
Het varieerend bjjprogramma is uitvoerig en
Interessant; spannende auto-racen, de Olym
pische Spelen, een geestige klucht enz. maken
van dit varieerende voorprogramma deel uit.
De enkele fragmenten, die’ reeds vertoond
werden van de film „Der Sieger” met HaM
Albers in de hoofdrol, welke verwacht wordt
binnenkort, gaven reeds blijk, dat deze rolprent
evenals de meeste Hans Albers-films spannend
zal zjjn.
glimlach te voorschijn toovert om een fijne
geestigheid.
Een uitstekende kermlsrolprent dus.
Robert Goll, kostwinner van een paar jongere
broers, kan het vrijgezellen huishoudinkje niet
al te best besturen. Het gaat er zoo’n beetje
a la Jan Steen toe. -
De jonge man. reclamechef van een grama-
foonplatenfabriek, kan echter niet meer hulp
betalen. Aan trouwen met zulke zware blokken
aan 't ben valt heelemaal niet te denken. Dit
laatste verdriet heel erg mej. Gerda, toon-
mlxster aan dezelfde zaak. Heel inwendig is zjj
dol op den knappen teekenaar.
Als zjj nu op een avond in de opera merkt,
dat Robert avances maakt bij een schatrijk
meisje, ontwaakt haar energie. Zij neemt va-
cantle en weet als huishoudster te dringen in
het vrouw-looze leventje der drie broers.
Hiermede zou het „gelukkige einde" al geko
men zijn, ware het niet, dat de huisbaas
die al heel weinig huur vangt toevallig ook
een huwelijksbureau had.
Om zjjn kostelijke huurcentjes te krijgen en
daarnevens nog een behoorlijke provisie te in-
casseeren. tracht hij Robert met de rijke dame
gelukkig te maken.
Te gelijkertijd moet Gerda verkwjmseld aan
Alois Novak uit Lobowitz, eigenaar van 2000
zwijnen.
Ware liefde en edelmoedige opoffering win
nen het echter van lage hebzucht en berekening.
Zoodat ten slotte allen gelukkig worden (zelfs
Alois Novak)behalve de „Schlemiel" van
een huwelijksmakelaar.
De Gerda uit deze film is de beroemde Renate
Müller, ex-Privé Secretaresse. Deze nieuwste
creatie van haar is minstens zoo goed als de
vorige. Wat heel wat zegt.
Keurig wordt zij 'terzijde gestaan door Her
mann Themig als Robert Goll. Farits Grünbaum
als huwelijksmakelaar. Vooral deze laatste speelt
zijn rol als zakenman van .Bet oude volk”
subliem. Zijn spel is waard vergeleken te wor
den met Jan Musch in zijn beste creaties.
Een kostelijke kluchtspelfiguur is ook Szöke
Szakall als varkensfokkende heerenboer. Zijn
kunstje met de zakdoek en opname voor de
toonfilm ontketenen een storm van gelach.
Het bijprogram w o. een twee-acter met Stan
Laurel en Oliver Hardy, is, evenals de hoofd
film, uitstekend.
