ONS BLAD
DE ECHO VAN GRAMAT
H
I
De orkaan boven Portorico
heden
Het
nieuws van
Von Papen kapittelt
Herriot
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
STROOM
Eiland door zee
verzwolgen
J
Ministercrisis in
Engeland
Straffe politieke
cocktails
BRUSSEL ZONDER
Ghandi schertst
met kinderen
1OO JAPANNERS
d
DE BAROMETER
MEER DAN 200
DOODEN
JOH. LAUWERS
GESNEUVELD
DONDERDAG 29 SEPT. 1932
VIT DE HEL VAN HET LEGIOEN
ONS NIEUWE FEUILLETON
Venizelos bij Zaimis
Mandsjoell bezet
Door muitende Chineezen
De ontvoerde Britten
Noodweer in Toscane
Bloedig gevecht in Mi
Titulescu afgetreden
Duizendtal gewonden
De aanslag op Cuba
Met den grond gelyk
v'.
Ook de gasvoorziening
bedreigd
Argentinië doet weer
mee
Door vier andere politieke
moorden gevolgd
f 2
f 2.85
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c, ingez. med. 40c.
Het aardbevingsgebied in den
Balkan
*4
Gespannen atmosfeer
te Genève
p. regel; idem op pag één 55c.p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek Telefoonnummer 433
-
Fr*
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
VIJF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 303
voor
Snowden en Samuel af getreden
UHeenvaUen der Engelsche regeerins.
Aanslagen op Cob*.
Doodelijk motor-ongeluk bU Nijmegen.
O O
(United Press).
De
td
Zes- tot achthonderd dooden
Ontzettende ramp
(United Pres»)
by Chalcidice -
schiereiland.
met
Volgens de
J
t
i
t
t
i
t
1»
t
t
-o-
Electriciteitacentrale verwoest.
50 tot 100 millioen franc*
schade
held be-
lentalitek
Alle schepen der Engelsche Mlddellandsche
zee-vloot hebben bevel gekregen assistentie te
verleenen.
ATHENE, 28 Sept. (Reuter). Venizelos heeft
een bezoek afgelegd bij den president der repu
bliek. Zaimis, om dezen de voorloopige resul
taten der verkiezingen mede te deelen, en mo
gelijkheden aan de hand te doen tot oplossing
van de politieke moeilijkheden. Echter heeft hij
den president geen voorstellen gedaan en men
verwacht algemeen, dat de president thans Ve
nizelos’ polltleken tegenstander, Tsaldaris. bij
zich zal ontbieden.
Officieel wordt medegedeeld, dat president
Zaimis. In zijn onderhoud met Venteelos dezen
oprecht heeft gefeliciteerd, dat tijdens de ver
kiezingen de orde ongestoord Is bewaard ge
bleven.
0
k
Hooote «tand op Donderdag 9 i«r vjbu: 77*
AchternU
ALKMAAR
PAYGLOP3
Barometers en Thermometers
2
7
LONDEN, 28 Sept. (Reuter.) MacDonald pu
bliceerde hedenavond mede namens Lord Ban
key en Thomas de volgende verklaring:
Wij hebben 12 maanden geleden besloten
alle partjjoverwegingen bulten beschouwing te
laten en dit besluit bestaat ook heden nog. De
taak is nog niet vervuld en kan niet vervuld
worden, vóórdat men op de een of andere
wijze tot een overeenkomst is gekomen Inzake
de herstelbetalingen en oorlogsschulden. Wij
zullen onze bemoeiingen voortzetten tot ze.ver
vuld Is. Overwegingen van partU-pollt|eken
aard zouden onzen invloed In het land in In
de wereld 'verzwakken en zouden de -tegen
woordige actie voor den economlschen wereld-
opbouw benadeelen.
>e lang deze onhoudbare toestand nog
zal moeten duren en tot welke ge
volgen hij eventueel aanleiding zal
geven, ia op dit oogenblik moeilijk te zeg
gen. Met éénzijdige uiteenzettingen' als die
van Herriot en von Papen wordt het zoo
noodige contact tusschen de belde tegen-
BUREAUX: HOF 6, ALKMAAR
Talefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS.
Per kwartaal voor Alkmaar
Voor buiten Alkmaar
M«t geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N V. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
BRUSSEL, 28 Sept. (Reuter). De electrische
centrale te Brussel is vernield ten gevolge van
het ontploffen eener turbine. De stad is zon
der stroom.
Nader verneemt Reuter: Vanmiddag tegen
1.30 uur ontstond, waarschijnlijk door kortslui
ting brand in de groote machinekamer van de
gemeentelijke electrlclteitaeentrale. Het vuur
breidde zich met ontstellende snelheid uit en
liet den meer dan 350 arbeiders nog juist tijd
zich uit de voeten te maken. De geheele fabriek
met alle turbines is volkomen verwoest. Alleen
een hulp-centrale van 36.000 P.K. bleef van den
brand gevrijwaard.
Brussel is geheel zonder stroom. Tot dusver
is één werkman ernstig gewond.
Duizenden menschen slaan het schouwspel
gade. Alle autoriteiten zijn ter plaatse aanwezig.
gelden, terwijl de geweldige legermacht van
andere landen slechts voor verdediging
dient. Over een gereorganiseerde en tech
nisch beter geoutilleerde rljksweer, zooals
generaal von Schleicher die zich voorstelt,
spreekt von Papen natuurlijk wijselijk niet.
Hij staat echter sterk met zijn eisch, dat
binnen de gemeenschap van den Volken
bond geen tweeërlei recht mag worden toe
gepast en zijn bepalingen voor alle staten
gelijkelijk moeten gelden. Duitschland heeft
inderdaad recht op gelijke behandeling, en
het is juist de miskenning van dit recht
door Frankrijk, welke de Fransch-Duitsche
tegenstelling thans zóózeer op de spits
heeft gedreven, dat Herriot en von Neu-
rath te Oenéve elkander als een Brahmaan
en een paria ontloopen en zelfs de aanra
king van een handdruk hebben vermeden.
GENèVE. 28 Sept. (V. D.) De verklaringen
van den Duitschen Rljkskanseher Von Papen
over de Zondag door den Franschen minister
president Herriot gehouden rede hebben hier
groot opzien gewekt, en worden evendig be
sproken.
Het verluidt, dat men van Fransche zijde
niet verwacht had dat de Duitsche regeering
op deze wijze onmiddellijk op de beschuldigin
gen van Herriot zou antwoorden.
De Rus Alfred Tramm rr uuiier siumvyei u,st, semitriisszrtf,
beiden gedeserteerd uit het Vreemdelingenlegioen, bij aan
komst te Amsterdam
jongste berichten zijn er bij de aardbeving op
het schiereiland Chalcidice in totaal 141 men
schen gedood en 403 gewond, waarvan 50 em
stlg. 5 dorpen zijn volkomen met den grond
gelijk gemaakt; in dorpen is de helft der
huizen Ingestort en in 7 andere dorpen heb
ben de woonhuizen hevige schade geleden
2400 gezinnen zijn dakloos. Op de plaatsen,
waar de ramp gewoed heeft, zijn ambulances
Ingericht. De eerste zending levensmiddelen is
uit Salonlki vertrokken.
De ergst getroffen centra zijn Arecibo en Fa
jardo, vooral de streek tusschen Fajardo en
Carolina, waar alle steden met den grond schij
nen gelijk gemaakt.
De regeerlngsbureaux te San Juan zullen
morgen heropenen alsof er niets gebeurd ta De
gouverneur is van meening. dat men zich niet
tot wanhoop moet laten brengen.
De orkaan woedt volgens de laatste berich
ten thans te San Pedro de Macorls. een stad
op de Zuidkust van de republiek Santo Domln-
I go. Alle voprzorgsmaatregelen zijn genomen.
NEW-TSJANG, 28 Sept. (Reuter). Nadat
men dagen lang niets gehoord had van mrs.
Pawley en mr. Corkran, die nu al meer dan
drie weken in handen zijn van Chineesche ban-
dietep. kwam er vandaag een bode met brieven
van de bandieten en Mrs. Pawley. De brief was
aan haar ouders gericht. Ze smeekte hierin
wederom dringend om hulp. De bandieten vroe
gen in hun brief een millioen dodars en een
groot aantal wapenen als losgeld voor de beide
gevangenen.
Er wordt een man gevonden, dood,
een schotwonde in het hoofd. Is er
een misdaad gepleegd? Amper is het
schot gevallen of twee vrouwen vluch
ten weg van de onheilvolle plaats. Eén
van de twee wordt gegrepen. Zij en
haar onbekende gezellin worden van
moord beschuldigd
Een boeiende roman, waarin de
slimheid van de vrouw die van de po
litie en van een handigen detective
herhaaldelifk weet te verschalken.
POENA. 28 Sept. (Reuter( Gandhi. wiens
gezondheidstoestand goed vooruit gaat, bracht
gisteren een groot deel van den dag door mat
het schertsen met het troepje kleine Indische
kinderen, die met hun moeders op de binnen
plaats van de gevangenis toefden om Oandhi
haar gelukwenschen met zijn verjaardag
brengen.
Oandhi scheen zeer opgewekt en lachte van
genoegen toen hij den kop met vruchtensap
uitdronk, welke hem op zijn aandringen slechts
werd gegeven op het uur waarop de gevange
nen hun maaltijd grUgen.
Heden zal geitenmelk aan zijn voeding wor.
den toegevoegd. i
HU had vergunning gekregen zijn partl
culieren musicus te ontbieden en luisterde gre
tig naar het spelen van zlji. lievelingsliederen
De Mangaboom waaronder Oandhi rust, be
gint even legendarisch te worden als de boom,
waaronder Boeddha zijn Inspiraties kreeg.
Tal van Gandhi’s bewonderaars nemen bla
deren en takken als relikwie mede.
San Juan op Portorico een
verlaten woestenij
LONDEN. 28 Sept. De Roemeensche ge
zant «alhier, Titulescu. heeft thans zijn ont
slagaanvrage bU de Roemeensche regeering in
gediend.
In Roemeensche regeeringskringen maakt
men zich ongerust over de ontwikkeling van
den bultenlandschen polltleken toestand. Het
aftreden van Titulescu beschouwt men voor,
namelijk als een protest-demonstratle, daar hij
de door Frankrijk geelschte directe onderhande-
llngen met Sovjet-Rusland om tot overeen
stemming te komen inzake de Bessarabische
kwestie, beslist afwijst. Men doet nog pogingen
om aan de Fransche wenschen tegemoet te
komen, aangezien Frankrijk duidelijk te ver
staan heeft gegeven, dat het met het oog op
de gebeurtenissen in Duitschland zoo spoedig
mogelijk tot overeenstemming met Rusland wil
komen, evenals Polen, dat ook niet langer op
Roemenië wil wachten, waardoor het gevaar
ontstaat, dat Roemenië zich geheel isoleert.
BUENOS AIRES, 28 Sept. (Reuter).
Kamer heeft met groote meerderheid van stem
men de weder toetreding van Argentinië tot den
Volkenbond goedgekeurd.
LONDEN, 28 Sept. (Reuter). Officieel wordt
medegedeeld dat John Gilmour (Cons.) be
noemd is tot minister van binnenlandsche za
ken, Walter Elliott (Conservatief) tot minister
van landbouw en Godfrey Collin (Liberaal)
wordt minister voor Schotland.
De zeven andere Samuelltische liberalen, die
posten in de regeering bezetten, zullen waar
schijnlijk eveneens nog heden aftreden.
Zij zijn: Markies Lothian, onder-secretarls
voor Indië,' Sir Robert Hamilton, ondersecreta
ris voor de domeinen, Graham White, ad June t-
postmeester-generaal, Isaac Toot, staatssecreta
ris voor de mijnen, Walter Rea. Mackensie Wood
standers eerder bemoeilijkt dan bevorderd. Harcourt Johnsons, alle drie „whips.”
daten en matrozen aan bet reddingswerk deel
nemen.
Gevangenen staan de nationale gardes bij
om de straten te ontruimen.
San Juan telde 115.000 zielen. Het is de
hoofdstad van het eiland Portorico. dat een
bezitting is der Vereenigde Staten en ander
half millioen Inwoners heeft.
De verkiezingen voor de wetgevende verga
dering zijn in verband met de ramp uitgesteld
De cycloon kwam van de Noord-Oostzijde
van het eiland en passeerde de geheele Noor
delijke kust met een snelheid van 180 K.M. per
uur. Tot op een afstand van 8 k 10 K.M. het
land In heeft zU bijna alles vernield en de
schade kan nog niet bij benadering geschat
worden. Zij is echter veel grooter dan de in
1928 eveneens door een typhoon aangertchte
schade. Uit Afajardo wordt gemeld, dat geen
huls in de geheele stad is blijven staan.
de nieuwe Mandsjoerijsche regeering kunnen
onderdrukken.
Of Japan opnieuw militaire operaties tegen
Sjanghai zal ondernemen, zal er van afban,
gen hoe China de wapenstllstandsovereenkcmst
naleeft Arak! verklaarde tenslotte dat Japan
elk voorstel van dm Volkenbond zou afwijzen
waarin geen rekening werd gehouden met de
onafhankelijkheid van tyandsjoerUe,
Verklaring van MacDonald
aridsjoerye
SJANGHAI, 28 Sept. (V. B.) De Chineesche
pers meldt, dat In Mansjoerije ten Noorden van
Moekden nieuwe bloedige gevechten hebben
plaats gevonden tusschen Japansche troepen
en Chineesche vrijscharen.
De vrijscharen. die ongeveer 9000 man sterk
zouden zijn, hebben de stad Fakoe. ongeveer
80 K.M. ten Noorden van Moekden. bezet. Bij
het gevecht zouden honderd Japanners zijn
gedood. Ook in de omgeving van Tsjcengtsoe
zouden de vrijscharen succesvolle aanvallen
hebben gedaan terwijl het station van Tsitslkar
onder vuur werd genomen. Ten Oosten van
Tsitslkar werd de spoorlijn vernield.
In een persgesprek verklaarde de Japansche
minister van Oorlog Arakl dat Japan. Indien de
Chineesche generaal Tsjang Hsue Llang Mand-
sjoerije binnendringt, zoo noodig Peking en
Tientsin zou bezetten Slechts op dezen wijze
zou men de actie van rsjang Hsue Llang tegen
ATHENE, 28 Sept. (Eigen telegram). Het klei
ne eiland Amoglani bij Chalcidice, waarop
tweehonderd Orieksche vluchtelingen, gezinnen
uit Klein-Azië waren gevestigd, is bij de aard
beving In zee verzonken.
Men vreest, dat hier alleen zes tot achthon
derd dooden te betreuren zijn.
De historische kloosters op den berg Athos,
op de Oostelijkste punt van het
zijn zwaar beschadigd.
Helaas, heeft Sir John Simon met zijn aca
demisch betoog de rol van bemiddelaar,
welke voor Engeland welhaast tot een tra
ditie geworden is, zoo slecht gespeeld, dat
de partijen thans verder van elkaar afstaan
dan ooit. Indien de teekenen niet bedrie
gen, schijnt Sir John echter den langsten
tijd op het Engelsche ministerie van bui-
tenlandsche zaken te hebben gezeten. In
Engeland zelf is men over zijn juristische
nota aan Duitschland niet te spreken. En
de dreigende regeeringscrisis in Engeland
zal misschien, indien zij acuut wordt, een
ongezochte gelegenheid bieden om Sir
John van het buiten- naar het binnenland
te verplaatsen.
ROME, 28 Sept. (Reuter). In geheel Tos
cane is ’t buitengewoon slecht weer. De rivieren
zijn buiten haar oevers getreden. In êen tex
tielfabriek in de omgeving van Prato zijn twee
arbeiders door het Woedende water mede-
gesleurd.
HAVANA, 28 Sept. (Reuter). Naar reds ge-
tfegraferd werd, is een revolveraanslag ge-
plegd op Vazquez Bello, den president van den
Cubaanschen Senaat en leider van de natio
naal-libera ie partjj.
HU werd zwaar gewond en overleed in het
hospitaal.
De onbekende dader kon ontvluchten.
Na den moord op Bello den president van
den Cubaanschen Senaat, werd bekend dat er
twee leden van de Cubaansche Kamer Aguiar
en Andrade, vermoord zUn.
Ook twee broeders van Andrade zUn neerge
schoten.
T~\e zeer scherpe tafelrede, welke de
I 1 Fransche minister-president Herriot
te Gramat tot groot genoegen van dc
rechtsche politieke kringen in Frankrijk
heeft uitgesproken ter uiteenzetting van
het Fransche officieele standpunt Inzake
Duitschlands geljjkgerechtlgdheidseisch, is
thans door den Duitschen Rjjkskanseller
von Papen beantwoord. En, zooals te ver
wachten was. klinkt de Duitsche echo van
het Fransche geluld niet minder scherp
Herriot heeft met het pathetisch masker
van wijlen Briand Tardieu geïmiteerd. De
juridische instemming van den spitsen sü
John Simon zal het hare er wel toe bijge
dragen hebben om hem tot deze wonder
lijke transformatie te verleiden Maar met
ondiplomatieke „transformation-acts** van
politieke diplomaten of diplomatieke poli
tici is het welzijn der wereld niet gebaat
Waarheid en klaarheid kunnen slechts de
Internationale verhoudingen zuiveren
Duitschland en Frankrijk, die eens onder
Stresemann en Briand elkander eenlgszins
schenen te begrijpen, trachten nu met
officieele woorden elkander en de werelo
te misleiden omtrent hun heimelijke be
doelingen. Herriot serveerde te Gramat een
pikante cocktail, samengesteld uit halve
waarheden en heele leugens, en von Papen
toont zich £en niet minder handig „mixer’
Ook hij kent het recept van scheeve voor
stellingen zoo met waarheden te vermen
gen, dat het geheel een ietwat bedriegellj-
ken indruk maakt.
Op de Bovenwindsche eilanden heeft een er-
kaan veel schade aangericht; geen persoonlijke
ongelukken.
Verhooging Belgisch invoercontingent
huisbrandkoien wordt overwogen.
Slot Assumburg bjj Heemskerk jeugdherberg.
Eleetriciteita-centrale te Brussel verwoest. Stad
zonder stroom.
Titulescu afgetreden.
Gespannen atmosfeer te Genève.
Meer dan 200 dooden op Portorico.
100 Japanners gesneuveld In Mandsjoerjje.
LONDEN. 28 Sept. (Reuter.) Het kabinet
heeft in zUn zitting van heden, die tot 1 uur
duurde, beraadslaagd over de vraag, of een
beslissing van het parlement over Ottawa kon
worden uitgesteld. Dit werd als onmogelUk be
schouwd. waarop Snowden (Lord Privy Seal).
Sir Herbert Samuel (binnenlandsche zaken)
en Sinclair (staatssecretaris voor Schotland)
verklaarden af te treden.
De stembusuitslag
ATHENE, 28 Sept. (Eigen telegram). De eind
resultaten van de Kamerverkiezingen luiden
als volgt:
Venizelos 102 zetels
Monarchisten 96 zetels
Progressieven 15 zetels,
Communister 11 zetels
Onafhankelijke 6 zetels en
Diverse partijen 11 zetels.
De oorzaak van den brand Is nog onbekend.
Er is een onderzoek geopend. Vanmiddag bood
de stad een eigenaardig schouwspel. Alle groote
Instellingen, café's. banken en winkels zitten
zonder electrlschen stroom en overal bedient
men zich van noodverlichting.
De bioscoop-voorstelllngen konden niet door
gaan en de lichtreclames werken niet Men
vreest, dat zelfs de kransen niet kunnen uitko
men. De aangerichte schqde wordt geraamd
op 50 100 millioen francs?''Rbg' no(xi heeft
men hier zulk een ramp meegemaakt.
Men tracht thans verbinding-^ krijgen!
de Intact gebleven hulp-centrale.
Bovendien worden de bewoners nog
dreigd met gebrek aan gas, daar de gasfal
stroom gebruikt van de vernielde electrische
centrale. I
Met uitzondering van de .JBolr” zijn heden
middag om vUf uur geen couranten uitgekomen.
Tegen 6 uur werd In beperkte mate wederom
stroom versterkt door de hulp-centrale.
SAN JUAN (Portorico). 28 Sept. (Reuter.) De
wervelstorm, die het eiland Portorico teisterde,
heeft meer dan 200 menschen het leven ge
kost, terwUl er een dulzend-tal is gewond
Honderden gezinnen zUn dakloos, de vruchten
en koffle-oogst Is vernield, talrUke gebouwen
zUn verwoest.
De stad San Juan vertoont het beeld vag
volslagen verlatenheid.
De stad is zonder water, licht en telefoon.
De kleinere schepen in de haven zUn een vor-
melooae massa Uzerwerk. De daken der entre
pots zUn afgerukt, de koopwaar heeft veel
schade geleden door de stortregens, die den
orkaan vergezelden.
Op bet hoogtepunt van den storm werden de
Instrumenten van bet weerkundig instituut
weggevaagd, het bureau liep onder .water.
Hulpdiensten zUn georganiseerd. Scholen en
kerken worden in kampen voor de vluchtelin
gen omgeschapen. Het Amerlkaansche Roode
Kruis zendt per oorlogsschip meel, kleedlng en
geneesmiddelen, terwijl Amerlkaansche aol-
n het onderhoud, dat von Papen aan
den hoofdredacteur van het Wolft
bureau beeft toegestaan, legt hij nog
eens den nadruk erop, dat bet Duitschland
met zjjn partteitseisch niet te doen is om
herbewapening te verkrijgen, maar om de
andere mogendheden te dwingen de ont-
wapeningsvoorspiegelingen gedaan in het
Verdrag van Versailles eindelijk tot werke
lijkheid te maken. Duitschland eischt geen
gelijkheid van bewapening maar van recht
Ten deele is dit zeker juist. Niet omdat
Duitschland geen gelijkheid van bewape
ning op het door Frankrijk gehandhaafde
niveau zou wenschen, maar omdat een der-
gelijk hoog niveau op het oogenblik voor
Duitschland economisch onbereikbaar is
Het reorganisatie-plan voor de Rljksweer
zooals dat door den Rijksweer-mlnister ge
neraal von Schleicher werd bepleit, houdt
zich dan ook binnen de grenzen van het
momenteel economisch mogelijke. Maar dat
neemt niet weg, dat het in wezen een ver
sterking van de Duitsche weerbaar!
oogt en een herbewapening&ne
verraadt, welke gevaarlijk kan worden, zoo-
dra de ongunstige economische omstandig
heden In haar tegendeel zouden omslaan
Deze herbewapenlngsmentalitelt blijkt
eveneens uit het op-stapel-zetten van den
derden pantserkruiser Jn zakformaat”, en
uit het al te sportief organlseeren van de
Duitsche jeugd onder leiding van een rijks-
curatorium met een generaal aan het*
hoofd. Wanneer von Papen deze eischen als
volkomen onschuldig tracht voor te stellen
gelooven wij hem evenmin als Herriot, wan
neer deze over de Fransche offervaardig
heid voor het ontwapenlngsideaal hoog
opgeeft.
ijzonder raak is echter de opmerking
van von Papen over de hopelooze des-
kundige discussies, welke te Genève
over de begrippen van aanvals- en verde
digingswapens werden gevoerd. In Versail
les, zoo zeide hij, werden zekere wapens
aan Duitschland verboden, die men thans
tot verdedigingswapens wil verklaren. Het
recht op verdediging heeft echter niemand
ons kunnen en willen ontzeggen, odk Her
riot niet. De rljksweer. niettegenstaande
haar geringen omvang, zou als aanvalsleger
ATHENE, 28 Sept. (Reuter).
CHARBIN. 28 Sept. (Eigen telegram)
grensstad Mandsjoell is door 600 man muiten
de Chineesche spoorwegtroepen aangevallen en
bezet; het grensgamizoen werd overweldigd
De opstandelingen namen 200 grenssoldaten
en een aantal Mandsjoerijsche en Russische
douane-beambten gevangen. Vele Japanners,
te Mandsjoell woonachtig, zouden de wjjkheb.
ben genomen naar Rusland.
(United Press.)
2
j
^4
»n
n,
as.
