Prikkeldraad
Alarm over Nederland!
I
De politiek uit den aether
H
4
VERLOSSING UIT DE
WERKLOOSHEID
Maar welke politiek?
1 r
4
Groot nationaal plan
r
Een dorp met museum
MUZIEKFEEST 1933
onze
DE STAAT ALS BOUW
BUREAU
J
VRIJDAG 23 DECEMBER
Welke werken daartoe dienstig
kunnen zyn
KERSTFEEST
lekds»*
n een
de ui»*-
ontving
drie0**!r
alia*
>r)
71 Ontsporing x.
Het Kerstgeschenk
r Wb
f
It
d
op een
hel
en Dal was
8
als-
ARTHUR TERVOOREN
dus.
i
Hoog-
op-
onze over-
•tiever dan
oogen
mis-
•n wü
niet
maar
moeilijkheid
gemakke-
(jzlging
Wl
jk
WSINCK
msterdsa
idiodirett
r Mjrtoe
'er Krt.
'ft 'links)
ETH’ir’
ink, voor
xaM
levensbe-
V.Hepp.
B. Kok,
bjj te zetten
id. dat onder
:1e een drietal
in of
ïgeleg-
zoo enorm
ig is in onze
'volklng in ieder
1 wijkverpleegster»
kerken; een dorp
school met afzonderlijk
een
I
Jokt,
C op
rukt
•tlop
adlo.
nlng óp de Wadden bevorderen, alsook de
ontwatering Ih Westelijk Noord-Brabant;
de commissie voor de afwatering der
Oeldersche vallei vordert met haar arbeid;
er zfjn eenige flinke plannen tot bebos-
sching in overweging; ook beplanting van
duinen zal de regeering gaarne bevorde
ren
Allemaal prachtig!
Als er met dit alles nu ook maar zóó be
kwame spoed betracht wordt, dat de hui
dige werkloozen er nog van kunnen profi-
teeren
Daarnaast worde echter ook de gemeente
lijke (of provinciale) werkverschaffing be
vorderd
hier zijn honderden werkverschaffings-
objecten te vinden, zooais trouwens wel
blijkt uit de feiten; vele gemeenten „doen"
reeds aan werkverschaffing, en als het
Rijk maar wat toeschietelijker was met bij
dragen in de kosten, zou er nog veel méér
werk verschaft kunnen worden.
van de Auteurswet tj'vervolgen!
Een schaterlach ging natuurlijk in de redac-
tiebureaux op over het komische misverstand.
Do/vroolijkheld nam nog toe. toen op dit barre
dreigement eenige weken later de zoetsappige
kennisgeving volgde, dat wanneer de bladen
voortaan weer een gedeelte uit de dienstrege
lingen afdrukten de Spoorwegen aanspraak
meenden te mogen maken op een billijke ver
goeding. welke ze desnoods met gratis-adver-
tentlën wilden verrekenen.
Is dat even koopmanschap?
Maar.... of t helpen zal?!
De internationale jury voor het elfde inter
nationale muziekfeest der International Society
for Contemporary Music, dat in Juni as. te
Amsterdam plaats vindt, heeft uit ongeveer
160 inzendingen van 18 secties werken geko
zen van de componisten
Edmund von Borck Duitschland)Frantisek
Bartos (Ts.-Slow.), Jean Cartan t (Frankrijk)
Eric Chisholm Enge land), Aaron Copland
(Ver. St.), Ruth Crawford (Ver. St.), Robert
Gerhard (Spanje), Paul Kadosa (Hong.), Leo
Kaufmann (Duitschland). Jozef Kof fier (Po
len), Ernst Krenek (Oostenrijk), Isa Krejci
(Ts.-Slow.). Guillaume Landré (Nederland»,
Bertus van Lier (Nederland), Marcelle de Man-
ziarly (Frankrijk), LjuUca Marie (Joego-Sla-
vië), Juan C. Paz Argentinië), Goffredo Pe
trassi (Italië) en William Walton (Engeland).
J
VI NCW
éte ie
>esclée
nister Reymer in de Kamer verklaard,
dat de Zuiderzeewerken (voor zoover al
thans de huidige regeering daarover te
beslissen heeft) ■'met de grootst moge lijke
voortvarendheid zullen worden voortge
zet; de Intensieve voortzetting der Zui
derzeewerken is voor de werkverruiming
in ons land vsn niet gering belang; zich
baseerend op de ervaring van vroegere ja-
ren mag men verwachten, dat voor de
werkzaamheden aan de N.O.-polder 2000
a 2500 arbeiders in dienst gesteld zullen
kunnen worden (het topcljfer werd bereikt
in Mei 1929, toen niet minder dan 5800 ar
beiders aan de Zuiderzeewerken emplooi
vonden).
Men moge nu redetwisten over de
meer spoedige rentabiliteit der
de landen, nu toch de prij:
laag zijn, landaanwin
tjjden van dreigende yweffc
geval een productief werk.
Voorts wil de regeering de landaanwijrt-
le van
en HSÜ*
«r
b eiland»
orden
je’ invW“
de J*«di-
e van
linge».
ven
Ie (teel
ooULTte
Inleiding
jjke aak-
decaloog
zedelüte
kelik r-
elen. HM
odbegrip-
■meele ra
mensche-
ledagogrt
ne plaau
Ier aodah
voor e®
>envolf«
t Individu
erkeer, te
PPÜ,
edenkd»
k.
tenls vo*
inggewnd
eenen ce-
saakt z#a
te neo®,
rgave van
elders F-
larbij OM
s overeen-
geconata-
beteekens
natuurlijk»
ona eW*-
J.
H. M. de Koningin en H. K. H. Prinses Julia
na hadden dezen dag den employées en perso
neel van de Koninklijke Houtvesterij
,J Hoeren een Kerstfeest bereid, d^t in alle
zichten geslaagd is.
ny In de ruime serre van hotel I
een prachtige Kerstboom geplaal
Om aan het feest meer luiste
had zich een dameskoor gevorr
leiding van den heer Joh. Buch
liederen ten gehoore bracht, terwijl ter afwisse
ling eenige zeer bekende Kerstliederen werden
gezongen.
Persoonlijk deed de Koningin een boeiend
Kerstverhaal dat onder doodsche stilte én met
groote aandacht werd aangehoord. Hierna wer
den versnaperingen aangeboden en vond de
uitreiking der keurig gerangschikte Kerstge
schenken plaats, die dankbaar werden aan
vaard. Verscheidene dames en heeren der hof
houding woonden den stemmlngsvollen avond bü
Méér heil verwachten wij echter van een
groot werkvgrschaffingsplan, door welks
uitvoering in het bijzonder de verkeersbe-
langen in ons land gediend zullen worden.
Het verkeer, ziedaar een der voornaam
ste factoren, welke in de toekomst krisis
of geen krisis in ons ekonomisch leven
een rol zullen spelen; het verkeer heeft
ook in ons land nog eep toekomst van vrij
wel onbeperkte mogelijkheden; in de laat
ste 12 maanden steeg het aantal motor
rijtuigen met ongeveer 15.000, ondanks
alle krisis?
En dan jfe bedenken, dat wij in ons wa-
terlandje met wegenaanleg en bruggen
bouw tientallen Jargn ten achter zijn!
Het is de Rotterdamsche Handelshooge-
schoolleeraar, prof. dr. N. J. Polak, die In
„Econóhüsch-Statistische Berichten” daar
op in het bijzonder de aandacht gevestigd
heeft:
Ons wegen- en bruggen-apparaat, zoo
zegt hij, is onvoldoende. Daardoor heeft ons
verkeerswezen niet de moderae ontwikkeling
ten volle kunnen doormaken. Daardoor
werkt het verdere bedrijfsleven niet onder
de gunstige voorwaarden. Daardoor ont
vangt het Rijk minder bijdragen van ver
keerswezen en verder bedrijfsleven dan het
geval zoude zijn, als wij een modem wegen-
n ons vorig artikel pleitten wij voor
verschaffing van productieven arbeid:
werkverschaffing in den besten zin van
het woord; verschaffing van productieven
arbeid, dat scheen ons het aangewezen
middel tot bestrijding der werkloosheid en
wjj wenschten het middel toegepast te zien
•p de grootst mogelijke schaal.
Men begrijpe ons intusschen goed:
wjj koesteren geen oogenblik de illusie,
dat het kleine Nederland door toepassing
van het aangeprezen middel de krisis zelf
ml kunnen bestrijden: de wereldkrisis zal
er wellicht geen uur korter om duren en
zelfs binnen de eigen landsgrenzen zal door
grootsch opgevatte en grootsch opgezette
werkverschaffing slechts een betrekkelljk-
belangrijk deel der werkloosheidsellende ge
lenigd kunnen worden; maar ook al zou
door krachtig te streven naar werkver
schaffing b.v. slechts 15 of 25 pCt. van
het aantal werkloozen aan behoorlijk be
taalden arbeid geholpen kunnen worden,
dan mag men de enorme ekonomische en.
moreele waarde daarvan niet onderschatten.
Gesteld, dat er eens 60.000 werkloozen te
werk konden worden gesteld, dan zou zulks
aan steungelden een bedrag van laten
we zeggen 40 mlllloen uitsparen en de
koopkracht van deze kategorie onzer mede
burgers allicht met 20 mill, doen stijgen.
Maar wat nog belangrjjker is:
een nieuw geschapen werkgelegenheid
roept weer andere werkgelegenheid in het
leven; de grondstoffen, welke verwerkt
moeten worden, elschen voor haar tevoor-
ichljnbrenging weer andere nijvere handen,
de hulpmaterialen en de werktuigen,
welke bij de productie dienst moeten
doen, zijn op zichzelf (mits zooveel moge
lijk van Nederlandschen oorsprong) weer
objecten voor werkverschaffing; het
versterkt economisch leven doet het 'ver
keer toenemen, en zoo ontstaat er een
proces van wisselwerking, dat den totalen
ekonomischen toestand niet anders" dan
gunstig beïnvloeden kan.
Werk produceert werk (nai
tulging: intensiever en cum
wij met onze kortzichtige oogen kunnen
overzien) en ’t is diirom, dat werkver
schaffing, opgevat in haar beste en ruimste
beteekenis, ons wel eens verder door de
nationale krisis zou kunnen héénhelpen dan
de stoutmoedigste profeten ons thans
souden durven voorspellen.
in het gebouw voor maatschappelijk weck ver
band- en geneesmiddelen, draagbaren, ja zelfs
complete bedden heeft gereed staan voor geval
die plotseling noodlg mochten zijn.
Wie worden er nu in dit Dorado toegelaten?
Niet iedereen die zich maar aanmeldt. In
den Wieringermeerpolder is nu eenmaal alles
nieuw; alles moet ër van meet aah worden
opgebouwd en het spreekt dus wel vanzelf, dat
men daarvoor stoere werkers, krachtige men-
schen noodlg heeft. Een oude nikn bijvoor
beeld, wien het op zfjn boerderijtje niet meer
zoo naar den vleeze gaat en daarom
aan Verhuizing naar den nieuwen poldêr.
daar zeker komen te staan tegenovër toes
den, waartegen hij niet opgewa
te zijn. Er moet dus een keuze
Het was een bizonder mooie dag. toen ik de
weer eens een bezoek bracht
heringermeer-polder; de zon
en alles zag er zoo blij en zoo
e HriendeUjke huisjes der dor-
;t»df daken lachten je zoo pret-
wel heel moeilijk was je
daar op diezelfde plek,
liep op goede wegen en langs keurig
’elde landerijen, twee jaar geleden nog de
zee golfde, dat. waar nu boeren arbeidden, twee
jaar geleden nog vlsscher», vaak in moeiza-
.aen strijd tegen de golven, hun brood verdien
den.
Zeker, de polder is nog kaal, boomen kun
nen er, door het nog te groote zoutgehalte van
den voormaligen zeebodem, nog niet gedijen
en op een mieserigen, regenachtigen dag luugt
mep er nog een gevoel van verlatenheid, maar
met mooi weer, zooais ik ditmaal trof, is alles
er. zelfs midden in den winter, blij en zonnig
jong leven.
In die omgeving wordt nu gewerkt, hard
gewerkt, aoor een staf van werkers, om dezen
Wieringermeerpolder te maken tot een der
vruchtbaarste plekjes van ons land, tot een
plekje, waar het goed wonen is en welvaart
en tevredenheid zullen heerschen.
Er wordt gewerkt op z’n Amerlkaansch:
eerst de wegen, dan de menschen die er over
moeten gaan en niet omgekeerd. Zooais ze in
Amerika een spoorlijn aanleggen door een
woeste streek, om er dan later, als de treinen
rijden, de steden langs te bouwen.
Bij ons gaat het helaas wel eens anders;
hier in den Wieringermeerpolder echter is een
directie aan den arbeid, die in voortvarend
heid. in ver vooruit-zien niet onderdoet voor
Amerikaanse!) voorbeeld.
Die directie is onderverdeeld in drie afdee-
lingen:
a. De Landbouw-wetenschappelijke afdeeling,
onder leiding van ir. S. Smeding, die zich be
last met de karteering van den polder, met het
samenstellen van een bodemkaart, met den
aanleg van proefvelden en proef boerderijen,
met het organiseeren van excursies en met de
voorlichting van de kolonisten, waarvoor le
zingen en voordrachten worden getiBuden.
S: De Cultuur technische afdeeling. die staat
onder leiding van ir. F. P. Mesu, waaronder
Hen ressorteert de landbouwcultuur maatschappij
jjJe Wieringermeer”, die als zelfstandige stich-
>lng de gronden in cultuur brengt, in overleg
rjde. mec de landliouw-organisaties bedrijfsleiders
aanstelt en de landarbeiders onder dak brengt,
eerst de mannen afzonderlijk in tien kampen,
nu, sedert Juni 1932, de definitieve bevolking
als gezinsbewoners in de dorpen.
c. De Soclaa’.-economlsche afdeeling. onder
Ir. A. L. H. Roebroek.
Het was om eens wat meer te hooren van
deze laatste afdeeling, dat ik mij de vorige
week naar Alkmaar, den zetel der directie,
begaf, vanwaar ik mr. A. F. Kamp, leider van
den persdienst, op zijn wekelijkschen tocht
naar den polder vergezelde. Van zijn inlich
tingen heb ik, naast van wat ik uit eigen aan
schouwing zag. een dankbaar gebruik gemaakt
voor dit artikel.
Allereerst dan treedt de sociaal-economische
afdeeling op als bouwbureau. Toen de gronden
drooggelegd waren, wat in Augustus 1930 het
geval was, en vaarten cn slooten gegraven en
wegen aangelegd waren, moesten er al dade
lijk gebouwen zijn, schuren en boerderijen en
natuurlijk voof de aanstaande bewoners ook
winkels. Intusschen. waar de Staat niea^ais
bouwbureau optrad om den .aanstaanden koto>-
nisten tegemoet te komen, werd besloten dit
optreden te beperften tot de vóór het eigenlijke
boerenbedrijf noodige gebouwen; de bouw van
winkels en andere bedrijven werd overgelaten
aan het particulier initiatief. Dit laat zich dan
ook niet onbetuigd; steeds komen meer tfah-
vragen binnen om gronden in erfpacht te mo
gen ontvangen ten behoeve van den bouw van
winkelhuizen en gebouwen voor klein-industrie
in de dorpen.
Voor het oogenblik zijn echter nog geen per-
ceelen bouwgrond uitgegeven aan de kolonis
ten. wat natuurlijk in de toekomst wel zal
geschieden; voorloopig worden de gronden nog
geëxploiteerd door de Landbouwcultuurmaat-
schappij, bü welke de kolonisten nu nog als
arbeiders in dienst zijn.
Deze maatregel is getroffen met het oog op
het feit, dat men hier te staan kwam voor ge
heel nieuwe toestanden. Om te beginnen was
de bodem nog niet ontzllt en dit is hij nog niet
geheel en de aanvankelijke bebouwing was dus
elgen’ijk meer een proefneming, die niet kon
worden overgelaten aan de uit alle streken
van het land naar den nieuwen polder geko
men boerenbevolking. Trouwens, in den aan-
Het O»*
rt ra»
vorige week
aan den
scheen heerli
vroolijk uit,
I>en, met hui{
tig tegen, dal
voor
waar
verkil
Het zal natuurlijk vóór alles noodlg zijn
dat we een zeer nauwkeurige selectie ma
ken bij het uitkiezen van de werken, waar
mede wjj in den arbeidsnood willen voor
enen.
Maar er is méér:
men heeft wel eens gezegd: laat de werk
loozen maar arbeiden; het komt er ten
slotte niet op aan, wit zij doen: werken is
in ieder .geval beter dan leegloopen, en
wjj worden dan wel eens herinnerd aan het
voorbeeld van de Parijsche overheid, die
tijdens de ,4 groote depressie van 1848 de
stedelijke werkloozen enkel en alleen om
hen aan ’t werk te stellen steenen liet
sjouwen van de eene wijk naar de andere;
1 is echter duidelijk, dat we met dit
soort van arbeid geen stap verder komen
in de goede riehting, behoudens dan mis
schien het voordeel, dat de werkloozen
althans hun lichamelijke krachten niet
ongeoefend laten.
Hetzelfde geldt natuurlijk voor hét doen
bouwen bij wijze van spreken van
pyramiden en obelisken, alsook het opwer
pen van kunstmatige heuvel, ofschoon
hierin vöor betere tijden misschien eenlg
toeristiek rendement zitten kan.
We gemeenschap is hiermede niet gebaat
en op de werkloozen kan nuttelooze en voor
hen ongeschikte arbeid zeer deprimeerend
werken.
t Is toch inderdaad juist, wat Minister
Ruys de Beerenbrouck nog onlangs zeide:
*r bestaat een werkverschaffing, welke
voor de werkloozen nog ergêr is dan werk
loosheid!
Als men b.v. een werkloos sigarenmaker
of diamantbewerker aan afgravlngsarbeid
set, dan kan men dezen man in vele ge
sallen, zoowel lichamelijk als geestelijk en
moreel, nog erger benadeel^g^dan dat men
hem, met eenige ondersteuning^ werkloos
laat.
Het is dus niet alleen zaak, dat men de
Werkverschaffingsobjecten in het belang
van de rentabiliteit en van de cumulatieve
werkverruiming met bijzondere zorg uit-
soekt, het is tevens van het hoogste be
lang, dat men er zoo veel mogelijk naar
•treeft, ook hier den juisten man op de
juiste plaats te brengen.
Houdt men dus rekening met deze beide
Principieele elschen: dat de werkverschaf-
lingsobjecten zoo rendabel en (in cumula-
tieven zin) zoo werkverruimend mogelijk
moeten zijn, èn dat de huidige werkloozen
soo nuttig en zoo menschwaardig mogelijk
ta een productieproces ingeschakeld dienen
t* worden, dan komt men vanzelf tot de
selectie, waarvan wij hierboven 4?raken
de selectie, waardoor de keuze van werkver
schaffingsobjecten zeer sterk beperkt wordt.
Wat niet, wegneemt, dat er ook dan nog
objecten genoeg overblijven, waarin jaar-
Uiks voor vele millioenen „verwerkt” en
•verloond" zou kunnen worden.
De overheid zal ernaar moeten streven,
•U* productief werk, dat mogelijk is en
'caig rendement in welken vorm
°°k belooft, te doen uitvoeren:
L onze groote voldoening heeft Mi-
i denkt
tdër. zou
toestan-
zou blijken
tan worden
uit de velen die zich aanmelden en die keuze
geschiedt zeer gewetensvol. Voor het maat
schappelijk werk Is aangesteld een leerares tn
landhuishoudkunde, die tevens optreedt als wo-
nlnglnspectrice. De gewone gang van zaken is
nu de volgende:
Het hoofd van een gezin dat zich in den pol
der zou willen vestigen, geeft zich op b(j den'
agent der arbeidsbemiddeling in zijn woon
plaats en wordt dan bezocht door den districts-
landbouwbemidtlelaar, die over e!k gezin (en
er zijn er omstreeks 2000 die zich hebben aan
gemeld) een rapport uitbrengt. Aan de hand
van die rapporten wordt door den Rijksdlenst
der arbeidsbemiddeling een selectie gemaakt,
met het gevolg, dat ongeveer 10 pet. der-aan
vragen worden doorgezonden aan de directie
van den Wieringermeerpolder.
Al die 200 gezinnen werden door de boven
genoemde woninginspectrice, die daarvoor het
heele land bereisde, bezocht en op haar beurt
bracht die weer een rapport uit aan de direc
tie, aan de hand waarvan deze de slot-selectie
maakte. Op die manier is de bevolking der
beide dorpen Slootdorp en Mlddenmeer bijeen
gebracht. met een goede kans, dat werkelijk
de geschikste elementen voor het hier te ver
richten pionierswerk zijn verkregen.
Zij die zich in de Borpen vestigen, krijgen
daar de woningen in huur tegen een matigen
huurprijs, die wordt berekend uit een zeker
percentage van den kostprijs van den bouw
en een percentage Voor afschrijving, benevens
30 voor onderhoud en 10 a 12 gulden voor
erfpacht van den grond.
Zooa's gezegd, de Staat bouwt alleen wonin
gen voor de arbeiders; winkeliers enz. bouwen
voor eigen rekening, op grond, die ze voor 00
jaar in erfpacht kunnen krijgen. De betxxi-
wlngsplannen van particulieren zijn echter aan
de beoordeellng en goedkeuring van de bouw
kundige afdeeling van den dienst onderwor
pen.
Het gevolg is dan ook, dat Rijksbouw en
particuliere bouw prachtig met elkaar harmo-
nleeren, en dat een bebouwing is verkregen,
die volgens het vooraf opgemaakte grondplan,
het dorp maakt tot een harmonisch geheel,
waarin het goed wonen is.
Maar denkt u nu niet, dat de menschen daar
in Slootdorp als op een afgelegen eiland wo
nen, geïsoleerd van de rest van de wereld: se
dert 25 October bestaat er een geregelde auto
bus-verbinding met Alkmaar en het is dus ge
makkelijk genoeg eens een kijkje te gaan ne
men In dezen eersten Zuiderzee-jjolder en eens
te gaan wandelen op de plek, waar men vroeger
wellicht meermalen gevaren heeft.
Een uitstapje, dat Ik iedereen zou willen
aanraden.
Liefde is vindingrijk, maar dreigende tekor- I
ten scherpen den menschelijken geert nog
veel feller.
Ook bü de Spoorwegen hangt de lamp scheef
en daarom is de directie op zoek gegaan n*ar
middelen, welke de uitgaven drukken of de
ontvangsten doen stijgen.
Voorbarig oordeelen Is uit den booze én bo
vendien riskant; toch durven wV wel vóórspel
len, dat. wanneer al die saneerlngs- pogingen
van hetzelfde gehalte zijn, als die, waar de
Nederlandsche pers dezer dagen door de Spoor
wegen op werd getracteerd. de saneering com
pleet zal derallleeren.
Het was tot nu toe traditie, dat vele gewes-
telüke bladen, deels uit gewoonte, deels uit
sympathie voor dit semi-staatsbedrüf. telkens
wanneer er een nieuwe dienstregeling ver
scheen. een deel daarvan gratis in haar ko
lommen plaatsten.
Geheel in den haak was dit eigenlük niet,
want diezelfde bladen dachten er nigt aan om
dienstregelingen van booten, bussen of trams
voor niets te publiceeren; wanneer de eige
naars of bedrüfsleiders van laatstgenoemde
ondernemingen er prijs op stelden, dat het
krantenlezend publiek op de hoogte werd ge
bracht van het rellen en zeilen dier verkeers
middelen. dan werden hiervoor de gewone ad-
vertentle-koeten In rekening gebracht. Dat is
natnurlük redelijk; onrede lijk was alleen het
feit, dat men uit sleur de Spoorwegen van de
uitzonderingspositie liet genieten.
Het vreemdst is echter, dat de Spoorwegen
die goedertierenheid heelemaal niet begrepen
hebben en zü toen onlangs de malaise tot
vindingrijkheid dwong probeerden de ont
vangen gunst als bron van Inkomsten aan te
boren!
De gewestelüke bladen ontvingen nJ.
goeden dag plotseling de mededeeling. dat de
Spoorwegen er over dacht, hen als overtreders
et schünt wel, dat de V.A.R.A van poli
tiek een heel ander Idee heeft dan gang
baar is; zü ztclt het tenminste voor,
alsof met de politiek uit den aether heel het
program van haar omroep vervalt, muziek
waarschünlük als zoodanig uitgesloten.
Nu schünt ons één van drieën waar.
O f geheel het programma van de VARA. 1 s
politiek.
O f de V ARA, noemt alles politiek, waar
in een levensbeschouwing tot uiting komt.
O f zü mist het zuivere onderscheidingsver
mogen om te bepalen wat politiek Is of niet.
Men zou nog een vierde kunnen noemen: de
VARA, weet heel goed, wat politiek is, maar
noemt zoo goed als alles wat zü uitzendt poli
tiek, om zóó te kunnen volhouden, dat een aan
val op haar bestaan wordt voorbereid,
waarmede zü dan een prachtig middel heeft
om de massa In beweging te brengen en er
nieuwe leden mede te winnen.
Zuivere demagogie!
Van den anderen kant komt de vraag: Wat
verstaat mr. Boon onder de politiek, die uit den
omroep moet verdwünen? Politiek in de elgen-
lüke beteekenis van het woord?
Wü betwüfelen het. En die twüfel heeft zün
redelüken grond in wat de heer Vogt, die het
weten kan, in ,,de Radiogids schrüft- Hü be
schouwt het verbieden van politiek in den aether
als een groote stap naar de neutraliteit van
den omroep en als conclusie daarvan een ver
meerdering van den zendtüd, natuurlük voor
de neutrale A.VR.O.
Vervolgens: Wat bedoelt mr. Oud, als ook hü
de politiek uit den aether wil verbannen? Uit
het feit, dat de vrijzlnnlg-democraten nog on
langs een paar uren politiek hebben uitgezon
den, mogen wü veronderstellen, dat hü niet
bedoelt de politiek als zoodanig, maar wel die,
zooais ze door de V. A R. A. wordt
uitgezonden ei^ die, naar hü meent, kren
kend Is voor allen, die geen S.DA.P.-ers zün.
Wat de christelük-hlstorlsche heer Hlotemaker
er ten slotte mede vóór heeft om de politiek
uit den aether te willen verbannen, is evenmin
te achterhalen als wat hü bedoelt met zün
algemeenen" omroep. Wü weten alleen van
hem dat hü de Nederlandsche natie als een
protst, nterhe natie beschouwt. Het zal dus wel
een ,algemeene"(») zün op protestantschen
grondslag met dito politiek.
De antl-revolutlonnaire oud-mlnlster v. Dük
te, zooais altüd, duldelük. Hü heeft het voer
en bruggen-stelsel bezaten. Daardoor ont
breken het Rijk de middelen om dat stelsel
te moderniseeren.
.Radde het Rijk die middelen wel, dan
zou na eenige Jaren, na voltooiing van een
aantal vitale bruggen en wegen, het ver
keer In sterke mate toenemen en het overige
bedrijfsleven daardoor zijn gebaat. De
groenten uit het Westland, de melk uit
Friesland en Brabant, de snijbloemen uit de
duinstreek en het Hollandsche JsMSSHfe-
bled, de vruchten van de Bpéuwe en de
Hoekschf Waard zouden^'fechtstreeks In
aangepaste hoeveelheden naar de distrlbu-
tleplaatsen In de consumptiegebieden kun
nen worden vervoerd, de Brabantsche en
Limburgsche industrieën zouden met de Ne
derlandsche havensteden nauwer worden
verbonden, ook met die verkeerslljnen, die
thans vaak met het andere einde te Ant
werpen worden vastgemaakt, het toeristen
verkeer zou, na wegneming van de belem
meringen aan den Moerdijk, te Dordrecht,
te Gorinchem, te Vianen, te Zalt-Bommel,
te Devpnter, ten minstk verdrievoudigen.
Opleving alom, ruimer vloeien van de RIJ les
middelen, de wegenbelasting in de eerste
plaats.
Hadde ’t Rijk de middelen om deze voor
ziening, die over 4 of 5 jaar zeker rendeert,
ter hand te nemen en .in versneld tempo, in
versterkte mate uit te voeren, dan zou bo
vendien de metaalnijverheid, die zwaar on
der de crisis en de handelsbelemmeringen
te lijden heeft, weer eenige bedrijvigheid
ondervinden, evenzoo het bouwbedrijf, dat
al geruimen tijd onder stilstand gebukt
gaat en dat het juk der kostenverlaging
thans op zijn schouders heeft willen nemen,
evenzoo talrijke andere bedrijven. Dan zou
de werkloosheid verminderen, de moreele
kracht der arbeidersbevolking herleven, de
steunverleenlng vanzelf inkftmpen, de
vraag »naar verbruiksgoederen toenemen,
kortom, alles wat nu vast zit zoude los ge
raken. En het Rijk zoude de vervroegd aan
gelegde wegen en bruggen wellicht goed-
kooper tot stand brengen, dan na eenige
jaren, in hopenlijk betere conjunctuur, het
geval zoude zijn.”
WIJ gelooven, dat ipen ons volk en des-
zelfs nageslacht een grooten dienst zal be
wijzen door In deze tijden van krisis, nu
betrekkelijk goedkoop het verkeerswezen
verbeterd kan worden, In den ruimsten zin
de verkeersmogelijkheden en -faciliteiten
te vergrooten, door vooral Noord en Zuid
tot *n sterk aaneengesloten, nóg compacter
nationaal geheel te maken.
Hoe dit ook in financieel opzicht te
verwezenlijken zou zijri, mede tot verlossing
van duizenden werkloozen uit hun ekono
mischen en moreelen nood dA&rover in
ons volgend artikel.
namelük tegen de wüze, waarop de V.A.R.A.
haar z.gji. politiek uitzendt en als die methode
niet verandert, voelt hü er veel voor om alle
politiek maar tot contrabande te verklaren.
Hiermede stemde mr. Teulings In. Hü noemde
den vorm waarin de VA.RA. uitzond „vulgair",
maar vestigde tevens de aandacht van Minister
en Kamer op ’t feit, dat men wegens verschil
van begrippen over wat eigenlük politiek is en
wegens de daaruit voortvloeiend:
van deflnieeren in een wet, niet
lijk de goede formule voor een wel
zou kunnen vinden.
Het was misschien ook voorzichtiger Ivan
Minister geweest, als hü zich tot wetswüzli
bereid verklaard had, onder voorwtaar
dat men hem eerst een goede definitie van
Utlek aan de hand moest doen. 1
Ais wü nu mr. Boon uitschakelen e»
schlen dr. Hlotemaker de Bruine, dan moge
gerust aannemen; dat de overige Spreker:
perse tegen poUtiek in den aethef zünl
dat de grief alléén bestaat tegen de wijze.
op dat geschiedt door de V. A. R. A.i
Heel het kabaal, dat deze thans magkt -
of haar bestaan er mede gemoeid is, -v de
tings die ze belegt, de protesten, die zjj uit
zün dan ook eigenlük niets anders dan pver
ven volksopruiïng. De reactionnalre draal
het titelblad om haar gids is zacht uitged
een groote vergissing. Want het gaat iiie
de eerste plaats om de politiek zelf in deui
maar wel om dewüzewaarop.
Ate de V. A. R. A. op waardige wijze, zd
krenking van anderer overtuiging, zonder
en sarcasme zolder laag-bü-de-grondsche
mor haar politieke gedachten uitzond éi
met onthouding van verdachtmaking der be
doelingen van tegenstanders en met vermijding
van persoonlüke aanvallen objectief, zakelük de
poUtieke onderwerpen behandelde, zou er van
een wetswüziging geea sprake zfln.
De K. R. O. geeft iedere week een kort poli
tiek overzicht van het buitenland. Nooit heeft
iemand daarover zich kunnen ergeren, welke
richting hü ook was toegedaan. Waarom zou de
V. A R. A. hare poUtieke uitzendingen ook niet
kunnen inrichten zóó dat niemand zich over den
inhoud of den vorm te beklagen zou hebben?
BÜ een wil is ook een weg en op een tüd als
de onze is iedere oimoodlge opwinding van het
volk verderfelük.
Waar een wil te, daar is^eok een weg; en wie
in den tegenwoordlgen tüd van ontevredenheid
en verzet onnoodig het volk opwindt, verricht
een voor de maatschappij verderfelük werk.
vang zouden zü van den landarbeid niet kun-
nen leven, daar In den eersten tüd de opbrengst
door de nog onvolwaardigheid van den grond 1
niet voldoende zou zün. In de toekomst zullen
zü echter kunnen profiteeren van de uitkom-
sten der proef beplantingen van de Landbouw-
cultuurmaatschappij, terwijl ze door zelf als
arbeiders daaraan mee te werken, ook reeds 1
ondervinding opdoen. I
Voorloopig zün twee dorpen gebouwd, Bloot-
dorp en Middendorp, die bedoeld zün als ver-
blüf voor de arbeiders en hun gezinnen, die.
men er ook later wil laten blüven wonen, óók
als ieder zün eigen grond bebouwt; de bewo- 5
ners van leder dorp krügen dan zooveel mo-
geïük den grond in de nabüheld daarvan ge-
legen, om daardoor de verspreide bebouwing
tegen te gaan. Het groote voordeel daarvan
is. dat openbare diensten meer geconcentreerd
kunnen worden en dat ook het aantal scholen
en kerken, enz. minder groot behoeft te wezen.
De landbouwer zal dan misschien wel een mi
nuut of tien van zün land vandaan wonen,
maar door de goede wegen die overal zün aan
gelegd. zal dit geen bezwaar opleveren, ter-
wül de voordeelen ruimschoots tegen het na
deel opwegen.
Het dorp Mlddenmeer staat op het oogenblik
nog l?eg, dit wordt definitief bevolkt op den
Isten Mei a.s., daar men het niet wenschelük
achtte de menschen nu. in het koude jaarge-
tüde voor het eerst in de nieuwe woningen te
laten trekken. In het voorjaar gaat dat alles
beter en kan men zich geleidelijk aan de
nieuwe toestanden aanpassen.
Slootdorp. dat sedert den 15den Augustus
van het loopende jaar bewoond is. is evenwel
reeds een compleet dorp.
En wat voor een dorp! Zelden zal men er
zoo een aantreffen in ohs land en ook niet
daarbuiten. Een dorp, bewoond door 94 arbei
dersgezinnen en 7 ambtenaren enz. (1 opzich
ter van de Domeinen. 1 technisch ambtenaar,
1 pastoor, 3 dominees (Herv. Ger. en Evang)
1 dokter en 1 wükverpleegster)een dorp
met drie kerken; een dorp met een
mooie ruime school met afzonderlük ge
legen gymnastieklokaal 'en een groot „sport
veld; een dorp met een gebouw voor maat
schappelijk werk, en niet te vergeten: ’n dorp met
electriciteitsnet en met een waterleiding! Ja
zelfs krügt het een museum, waarin allerlei
zal worden bewaard wat betrekking heeft op
de droogmaking van den polder en al wat tü-
dens het werk in den bodem werd gevonden.
Is het wonder, dat particulieren er iets in
zien voor de toekomst en dat er reeds een keu
rig hotel staat, zooais men in geen enkel dorp
zal vinden en dat er reeds verschillende win
kels. timmermanswerkplaatsen, een' aanne-
mersbedrüf enz. zich hebben gevestigd?
Een onder de sociaal-economische afdeeling
werkend bouwbureau „De Wieringermeer”. een
stichting van de ministeries van Waterstaat,
van Financiën en van Economische zaken,
heeft de beide reeds bestaande dorpen gebouwd
en waar alles van meet aan' moest worden op
gezet heeft men ook voor een praktische in-
deellng van straten en wegen en ook van de
woningen zelf kunnen zorgen, waardoor wer-
kelijk model-dorpen verkregen zün. die, nu
nog wat kaal, omdat de geprojecteerde boom-
beplanttng nog niét kan worden uitgevoerd,
wijl de ontzilting van den bodem daartoe nog
niet ver genoeg is gevorderd, als de aardige^
huisjes met hun gezellige roode daken wat in
het groen gezet zün. Ideale woonplaatsen zul
len worden. Ik hoorde al van ambtenaren,
die blü zün, dat de directie van den Wierin
germeerpolder van Alkmaar naar 'Mlddenmeer
verplaatst zal worden, omdat ze dan een prach
tige woning met grooten tuin tot hun beschik
king zullen krügen.
Totnogtoe zün de dorpen nog geen afzonder
lijke gemeenten; voorloopig is de nieuwe grond
gebracht onder de Jurisdictie van verschillende
randgemeenten, die zich echter, daar deze re
geling toch maar van tüdelüken aard is, van
inmenging onthouden, zoodat botsingen met
’gemeentebesturen uitgesloten zün. Wel heeft
de burgemeester van Medemblik, onder welke
gemeente Slootdorp ressorteert, die elke week
een zitdag in het dorp houdt, eenige der inge
zetenen uitgenoodigd met hem de belangen
van het dorp nu en dan te bespreken een
soort nlet-officleele gemeenteraad dus, die
nuttig werk verricht.
Eigenlüke politie Is er nog niet in de dor
pen, Baar deze Immers tüdelük ressorteeren
onder: andere gemeenten, die te ver weg ge
legen/ zün, dan dat de politie (büvoorbeeld die
van Medemblik in Slootdorp) daar toezicht
kan houden. Daarom zün er twee „bewakers”
aangesteld, twee flinke jonge mannen, die te
vens onbezoldigd rijksvcldwachter zün; deze
hebben voor handhaving der orde te zorgen.
Druk hebben ze het echter met z’n beiden ge-
lukkig nog niet! Van de sociale maatregelen
die in Slootdorp worden genomen, noemde ik
ook reeds het gebouw voor maatschappelük
werk. Van de lokaliteit voor büeenkomsten in
dit gebouw wordt veel gebruik gemaakt, zoo
dat het in een behoefte voorziet.
Dan is er een commissie voor de volksge
zondheid en een tóor de malariabestrüdlng,
terwül zoowel het witte als het wlt-gele kruis
