BIJGELOOF I 0 2 TIEN WENSCHEN VOOR 1933 OUD EN NIEUW A 10 f SYLVESTERPOTJES t wonderdoener Vreemde gebruiken Wonderdoener Naïef by geloof Zyn leven Da vijfde; dat mevrouw Mode ook eens wat I a Tal van eigenaardige gewoonten by de wiaseling dea jaara e n d t< g d St. Sylvtater van het jaar Drukke dag voor de poet - „PROSIT NEVJAHR" L. A ST SYLVESTER-AVOND f V, den </e laat ate Heilige naar i 1 mille waarvan het «1 d Het is slechts de duur we schieten mogen belemmeren, want waar haat en twist heerschen, kan de Liefde niet wonen. te men zjjn niets anders dan volksverbeelding, die t h De vierde: dat de boeren in 1933 hun ver- losslngsjaar'mogen begroeten. Nooit hebben zij zoo moeten ploeteren om er te kunnen komen als juist nu. Zij krijgen hulp, maar zal dit ba ten, als de crisis aanhoudt? Altijd: de crisis, de schuld van alles. De crisis sneve nog dit jaar en liefst in de eerste maand. De negende: dit is niet de minste onzer wen schen. Dit is zelfs een door den Paus geformu leerde gedachte; Er zij vrede in Zuid-Amerika. Niet alleen tusschen de strijders om den Gran- Chaco die althans op Kerstmis den Paus gehoor gaven door een wapenstilstand te slui ten maar ook in Mexico, het land der Kerk vervolgingen, waar de toestand ellendiger is dan ooit. Deze verstoring van den vrede, erger dan een regelrechte oorlog, moge in den kortst mo- geljjken tijd een einde nemen, opdat de Liefde in God weer heersche over deze katholieke streken. ei C A ti d op van laatsten jaar e< n h e d I n n e X o V l 1 1 c <1 s V I I 4 1 1 t t 1 a l t 1 1 t 1 I 1 1 p n n VI ti h d »i d sl 11 11 n b ri d zl d g o h De zevende: dat het Verre Oosten eens tot rust mag komen. Japan en China vechten nog lustig. Het is moord en brand in MandsjoerUe. Bandieten plunderen, moorden en brandschat ten. Japan „ruimt op”, zooals het zegt en China verdedigt .zijn eigen bestaan. De Volkenbond kan er geen wijs meer uit worden en de geleer den spreken elkaar tegen. Wanneer zal het einde komen en hoe? Vooralsnog ziet het er naar uit, dat het jaren zal duren en dat mll lioenen menschen, die den vrede willen, zullen leven te midden van oorlogsrumoer en hon gersnood. zóó verschillend kunnen zijn, of zjj houden nog nauw verband met elkaar. Wie zou trouwens een wensch kunnen uitspreken, die géén ver band houdt met de crisis. Weinig Pausen hebben zooveel kerken laten bouwen als Sint Silvester. En weinigen ook hebben zooveel versieringen in de kerken laten aanbrengen. Onder Silvester’s bewind werd ook het H. Kruis door Helena gevonden en had de kerkvergadering van Nicaea plaats. Zijn zegen rijke regeering liep van 314 tot 335, doch bij alle groote deugden die hfj bezat, was er wel- Slnt Silvester was een groot wonderdoener. Meerdere malen getuigden zijn daden van een bijzondere beschikking Gods. Een van de won deren die in zijn heilig leven staan opgeteekend, betreft de verlossing van de stad Rome uit de klauwen van een ondier, dat op het Forum een schuilplaats had gezocht en vele slacht offers maakte. Paus Silvester werd ter hulp ge roepen en hij betrad het Forum, waar hij hst dier vond bij enkele lijken. Zijn gebed hielp hem het monster bestrijden. Het werd gedood en Rome was van zijn plaag verlost. Een andere schoone legende is de volgende. Een van de vele heidensche toovenaars, die des tijds Rome als het ware bevolkten, had om de macht van zijn uitspreken te bevestigen een stier gedood. Het volk kwam onder den indruk van deze daad en geloofde de verklaringen der toovenaars. Toen verscheen echter de hei lige Silvester en wees op de almacht van God, die doode dieren ten leven kon wekken. HU verdiepte zich in gebed en de stier begon weder te leven. Vandaar dat men vaak voorstellingen van Sint Silvester ziet met een stier. De too- venaar, die door dit wonder werd getroffen was een van de Joodsche toovenaars. Op t zien van de kracht van ’s Pausen gebed bekeerden zich vele Joden en dezen waren het juist, die steeds de groote liefde van den Heilige hebben gehad. De derde: Daar heb je *t weer! Wanneer wjj op het terrein van het tooneelleven in de hoofd stad en elders een wensch mogen uiten, laat het dan deze zUn. dat het tooneel spoedig moge ontkomen aan den funesten Invloed van de cri sis, zoodat het publiek gemakkelUker wat extra’s kan uitgeven tot onderhoud van het geestes leven, dat in de schouwburgen zoo edel kan gevoed worden. Maar laten wU hieraan onmid- delhjk ’n anderen wensch paren, nJ. dezen, dat de talenten onder de tooneelschrUvers wat dich ter bU huis blUven en wat minder filmscenario’s schrijven. Dan krUgt het tooneel weer eens een betere kans. We zouden dit echter niet wen schen, wanneer bedoelde scenario’s goed werden verfilmd, want of een kunstenaar zich uit vla het tooneel of de film, dat is voor t mensch- dom precies hetzelfde. De vraag is echter, of een tooneelschrUver de Juiste man is om naar de film te grijpen. Want in het tooneefctuk is hU heer en meester, terwUl hU in de film een onderdeel is van het geheel. Onze nleuwjaars- wensch is dus, dat beide: tooneel en film, hun juiste menschen zullen weten te vinden. rekening gaat houden met de ongelukkige tijds omstandigheden. Waarom drie jurken per dag, zoolang er menschen zUn, die niet eens driemaal per dag kunnen eten? Waarom geverfde wenk brauwen, zoolang er mlllioenen zUn die hun natuurlijke wenkbrauwen als het ware alleen hebben oen ze te fronsen van de zorg? twaalven, aan een dere pUn aan een thuis hun Er zUn vele manieren vieren. OP het oude jaar als de De achtste: dat Spanje zich hervinde en dat de katholieke cultuur, die eenmaal gróót was in dit katholieke land, tot nieuw leven moge groeien. Dat de partijen zich verzoenen en den bloei van den Spaanschen geest niet langer in vervulling gaan en we komen eri Bint Silvester was de zoon van Romeinsche patriciërs uit de tUden der catacomben. ZUn moeder was een teedere vrouw, die haar kind alle liefde gaf, die een kind maar verlangen kan. ZU onderrichtte haar jongen in alle din gen, die met God in verband staan, waarna zUn opvoeding werd voltooid door den priester Cyrinus, die Silvester onderrichtte en hem be kwaamde tot de uitoefening van -de heilige diensten. Toen Silvester priester werd, wist hU dat dit priesterschap hem dichter bij den mar teldood zou brengen, want in die sombere tU den waren de priesters meer dan ooit gehaat De marteldood van Timotheus, die door den Romeinschen rechter Tarquinius ter dood was veroordeeld, nam de gedachten van Silvester bUna voortdurend in beslag en meer dan vroe ger nam hU het vurig besluit zUn leven te wUden aan de vrijmaking van de Kerk en de verbreiding van het heilig geloof. Dit is de eerste wensch. De tweede: moge spoedig en in leder geval in 1933 een flinke opleving ont staan in het economische leven. Wanneer de eerste wensch in vervulling gaat, zal vermoedeUJk ook de tweede het pleit winnen. Want temidden der mll lioenen werkloozen spurten nog altUd de dure auto’s van'honderdduizenden, die precies te veel hebben, wat de armen te weinig hebben. Zoo ziet men, dat de nieuwjaarswenschen nooit De zesde: laat deze wintermaanden, die nog komen en die zoo mild hebben Ingezet vóór Kerstmis, zacht blUven en een beetje zonnig, want anders zullen velen hun ellendige dagen en nachten moeten doorbrengen in koude, die nóg erger wordt, wanneer zU gepaard gaat met honger. Het is wel droevig, dat wU hierop weer eens moeten terugkomen, maar het kan niet anders, zoolang deze menschen nog bU mllll- oenen kunnen geteld worden, mlllioenen, waar van de Hemel weet hoeveel zwakke kinderen, die het allemoodigste te kort komen en in hun hulpelooze droefheid de ouderen des te vinniger doen Ujden. om op den dag van het liever huldigen als den patroon, die ons door zUn gebed en harden arbeid aanspoort om het volgende nieuwe jaar sterk en arbeid zaam in te zetten. Dan zullen we beter in zUn geest handelen dan door een paar uur langer te slapen dan noodza- kelUk is. De tiende: Rusland. Hier valt heel wat te wenschen. We zullen niet in de fout vervallen door letterlUk alles anders te wenschen dan het in Rusland is. Dit ware kortzichtigheid. Maar vóór alles zou wat meer godsdienstvrijheid in dit land van dwang en geweld voor alle partUen goed zUn. Het Russische volk is nu eenmaal een godsdienstig volk en wanneer dit op dit oogen- bllk niet naar buiten kan blUken, dan ligt het uitsluitend aan het geweld, waarmede *n kleine minderheid de groote meerderheid in bedwang houdt. Ook hier dus zU de eerste wensch: vrUheld op het stuk van godsdienst. Weliswaar beschouwen de Sovjets den godsdienst als opium voor het volk, maar het is de vraag of het volk dit ook ziet. WU voor ons weten nu eenmaal, dat leder mensch persoonlijk zUn doen en laten zal moeten verantwoorden. Het geen zeggen wil, dat geen staatsmacht of re- geeringsvorm het recht heeft inbreuk te ma ken op wat het individu onvervreemdbaar toe komt. Doek» laten we r^et bespiegelen en rede- neeren, maar alleen wenschen, dat deze geestes vrijheid Rusland wederom zal veroveren. Dan komt ook vanzelf de vrede, die het heil der volkeren is. Er zUn nog meer wenschen, maar bü deze tien kunnen wU bet gevoeglijk laten. Laat eerst deze N deze dagen dreunen de nieuwjaarswen schen langs de straat en door de huis kamers en wU wenschen elkaar allen een zalig en gelukkig nieuwjaar toe. Dit geschiedt niet altUd in den besten geest, want ook aartsvUan- den wisselen hun wen schen, die alleen ontstaan uit een soort ulteriUke be leefdheid tegenover de om geving. Zoo is het feest van Nieuwjaar vaak een aanleiding tot hiüchelarU, hoewel dit ook te betreu ren is. Daarom zouden we de reeks van nieuwjaars wenschen, die we hieronder formuleeren, willen openen met den wensch, dat in 1933 de menschen onder ling oprecht en van goeden wille tegenover elkaar mo gen staan om elkaar als zusters en broeders te be jegenen. -j-^tar, waar de Sint Nlcolaas minder wordt 1 gevierd, is meestal het Kerstfeest of het oude- en nieuwe jaarsfeest de gelegen- heid om elkaar geschenken te geven. Zoo be staat in Engeland de gewoonte om groote hoeveelheden nieuwjaarsgebak te laten maken en die feestelUk verpakt je laten afleveren. In Japan hangt men op nieuwjaarsdag guirlandes langs de huizen. Elders weer loopt men gemas kerd langs de straat. Nieuw- van het de dag. maal' een In sommige landen bestaan de zg. Sllvester- orakels en het .Joodgieten”, dat hierin bestaat, dat men een lepel gesmolten lood in een emmer v.ater laat vallen. Het lood neemt dan eigen aardige vormen asm door de te snelle afkoeling en uit deze vormen tracht men de toekomst te vóórspellen. Sommigen zien in die vormen hoofden van menschen of koppen van paarden, geiten, varkens, enz. Als iemand een paard ziet in deze loodvormen, dan aarzelt hij niet te voorspellen, dat hU zal winnen op de paarden rennen. Een soldatenhelm doet direct denken aan oorlog of minstens aan militairen dienst. Ook de appel dient als orakelobject. Een jong meisje b.v. legt op oudejaarsavond enkele appels onder haar hoofdkussen en wel zooveel als zU denkt bewonderaars te hebben. Meestal over schat het lieve kind het leger aanbidders, ma.- de illusie is er toch. In lederen appel wordt de eerste letter van den naam des jongelings ge sneden en als het donker geworden is, neemt het kind op goed geluk al een van die appels onder haar kussen. De Jongen, wiens letter op den appel staat, zal in het volgend jaar haar man worden. Men vertelt er niet bU, of zU één van de appels zoodanig apart legt, dat zU hem gemakkelUk vinden kan en ook niet, of de voor- altjjd uitkomt. heeft men de gewoonte den appel door te snijden en de pitten te tellen. BU een even aantal pitten zal het meisje spoedig hu wen in het volgend jaar en bU oneven aantal za! het nog een heele poos duren. Ja, zelfs nemen de pessimisten aan, dat een oneven aan tal pitten het huwelUk «als volstrekt ónmogelijk voorspelt. Soms s^bflt men een appel en werpt dan de schil in haar geheel over den schouder. De schil valt op den grond en vormt misschien een letter. Het meisje gaat nu na, of onder baar vereerders iemand is, wiens naam met deze letter begint en zoo ja, dan zal zU met hem trouwen in het eerstvolgend Jaar. We praten op oude jaar over de groote ge- eurtertlsaen, die het menschdom heen en •eer slingeren, de oorlogen, die geen einde Uien nemen, de mislukkingen tot samenwer ing der volkeren, den economlschen strijd, die ïrdeeldheld brengt onder broeders en die renmin een einde kent. Waar gaat het heen? vragen wU ons zelf en kander af. Wij weten het niet. Wat een ge erde voorspelt, wordt door zUn collega tegen- esproken en de groote economen, die altUd rter weten, zitten met de handen in het haar, laar er is één ding, dat we allen met stel- ge zekerheid weten en dat is. dat we opgaan, deren dag, iedere minuut, leder jaar naar et land, dat geen grenzen kent, naar den tUd, le geen tUd meer is, naar de eeuwige zalen an licht en witheld of naar de zwartste duis- ;mls. Wie zal het zeggen? Slechts dat eene eten"we zeker, maar dat eene wordt gedeeld i twee mogelUkhedenwit en zwart. Deze idachte is een overdenking waard, want Jj an ons ultelndelUk lot beheerschen. ZU is ook niet troosteloos, noch ontmoedi- md, want een tweede gedachte dringt zich p, wanneer we overwegen, dat straks, als we (kaar Zalig Nieuwjaar wenschen. het feest aangebroken van s Heeren BesnUdenés. De eer is voor ons ter wereld gekomen in voor is is HU gestorven. HU stierf niet den dood, iaar het leven. HU stierf om ons levend te taken. HU zocht het Ujden om ons de vreug- te brengen, de vreugde der eeuwige saiig- eid, maar ook de vreugde van het kerke- |k Jaar en de vreugde van het menschelUk ven van alledag. Geen droefheid is het. aartoe God ons maant, maar bUjheid. die e harten verheft. Dit is de stemming, die is moge bezielen op Oudejaar en zoo deze emming er niet is bU allen, dat wU ze dan taken, want zU aUeen kan redding brengen, oor altUd.... Er zUn ook Sllvesterpotjes. De familieleden worden geblinddoekt en naar die drie potjes geleid. ZU moeten dan uitkiezen een potje met melk, of zand of water. Zand is ongeluk, melk geluk en dus huwelUk, water is welvaart. Zoo bestaat ook het ..geluksgrupen”. Van deeg ver vaardigde voorwerpen, geldstukken, ringen, pop petjes, enz. worden toegedekt op een schaal gelegd. Men moet nu grijpen en van het gegre pen voorwerp hangt het af, of men gelukkig zal worden of niet. Ook de vogels, raven en kraaien b.v. spelen een rol. Komt op oude of nieuwejaarsdag een zwarte vogel dicht bU een huiSs dan verwacht men een sterfgeval in de fa milie. Al deze dingen luken niet zuinig op bij geloof en daar zijn er zooveel, dat men haast zou gaan denken, dat het bijgeloof een zeer groote factor is in de viering van Oude- en NieuweJaar. Zoo mag zelfs een schoen meespe len. Een meisje werpt een schoen over haar schouder. Wijst nu de punt van den schoen in haar richting, dan neemt zU asm, dat zü in den loop van het volgend jaar uit haar ouderlijk huis wordt .getrapt”. Wijst de schoen een an- oeren kant uit, dan kan zU rekenen op een ge lukkig huwelUk. Men kan ook door middel van briefjes de toekomst „voorspellen”. BU het sla pen gaan legt men onder het hoofdkussen een aantal briefjes, waarop wenschen geschreven staan. In het donker grijpt men een der brief jes en de wensch, die daarop vermeld staat, komt uit in den loop van het nieuwe jaar. Als men dus maar handig genoeg is om enkele veel belovende wenschen op te schrijven, dan kan men er nooit naast grijpen. Dit zUn enkele van de vele gevallen van bijgeloof op Oud- en Nieuwjaar. De voorbeel den spreken voor zichzelf en geven duidelijk genoeg te kennen, dat men hier meer waarde hecht aan het domme toeval dan aan de rede lijke redeneering. Zekere vormen van bijgeloof zullen wel altUd blUven bestaan en zoolang zUn zoo onschuldig en vooral naïef zUn als de ‘iiierboven vermelde, doen wU goed, ze niet al te ernstig te nemen. ZU hebben tenslotte weinig om t Ujf en een uiting van de immers steeds gaar- •t toeval als ’n ge- beschouwt. Wil in vollen ernst op- maar één oplos- toevallig de vas- melUk de toe overlaten aai held. En dat is kelUkst, want doen wat we als nen, dan komt hetzU naar on- derszins, maar tot ons ulteln- groote stad en ziet boe sommige menschen de champagne en den bit teren lach proeven ver van den hulselUken kring. Men ziet ze, als men bU de spoorwegen informeert, hoeveel kaartjes werden afgege ven naar Parijs en ver der, als men nagaat, hoevele honderden au to’s ver weg vlieden naar zuidelUker stre ken. Men kent deze om Heel veel. Men kent ze. Oudejaarsavond rondloopt in licht geen enkel zoo groot als de deugd des gebeds. Dit gebed deed wonderen, zooals wU za gen en het was ook de groote hoeksteen van vertrouwen, dat het volk tn zUn Paus stelde. In plaats van een patroon der langslapers, zou men Sint Silvester beter kunnen noemen den patroon der Uveraars. Laten we hem daar- ver weg zuidelUker Men kent manieren, als men luis tert naar de tango’s die ruischen door het moderne restaurant, waar de menschenkinde- ren heenvluchten, die geen thuis hebben of die hun thuis liever et schot in den nacht! Het staat hler- never. afgebeeld als de start van Oud Nieuw. Inderdaad is de overgang An het oude naar het nieuwe jaar gelük aan Aen schot. Het is slechts de duur van een mUlioenste seconde en we schieten van het oude jaar in het nieuwe. Dat is het laatste teeken van den SUvester- avond. Dan hebben we weer te doen met het nieuwe jaar en het oude ligt achter ons. Dit schot is een symbool. Het teekent de sni 1- beld van den tUd en van ons leven. We kun nen er lang over praten of niet, maar ieder moment van ons leven vliegt voorbU als een schot, even' snel, even onherroepelUk. We hebben vet dus te gebruiken. En wel zoo, dat we erniet te veel spUt van moeten hebben, zóó. dat het dienen kan voor den eeuwigen tUd. die geen einde neemt en waar geen start schot nog van beteekenis is. We dienen het te gebruiken zooals het gebruikt werd door den goeden Heilige, wjens feest op den laat sten dag van net jaar wordt gevierd: St. Sil vester. Met Paschen en Kerstmis is ook jaar een der grootste feesten •jaar. BegrUpelUk, want dit is waarop we voor de zooveelste ^nieuwe periode tn ons leven beginnen. Deze gedachte beheerscht dan ook de geheele volk- sche viering van het Nieuwjaar en er valt menige folkloristische bijzonderheid over deze Viering te vertellen. Sinds oude tUden is de gewoonte, dqt men met Nieuwjaar geeft en wenscht. De gewoonte heeft zichzelf tegenwoordig wel wat overleefd, maar dit houdt verband met tje ellendige tUds- cmstandlgheden. Het teekegji intusschen het karakter van de Nieuwjaarsviering, dat men op dezen dag geeft en wenscht. Let op. Men geeft den postbode, den concierge op kantoor, de dienstmaagd thuis, kortom allen, die zich in den loop van het afgeloopen jaar hebben in gespannen om ons goede en prettige dingen te doen. Een prachtige gewoonte ongetwUfeld, als ae niet overdreven wordt en als de gevers niet gedwongen worden uit menschelUk opzicht meer te geven dan zU kunnen. Reeds de oude Germanen deden aan Nieuw jaar. Iedereen wilde weten, of het nieuw ko mende Jaar hem geluk of ongeluk zou brengen Het Oud-en-Nieuw, kent u wel inniger ge dachten dan die bü het noemen van deze feestdagen ontstaan? De „laatste” heilige van het jaar is Sint Sil vester, wiens feest wU op 31 December vieren. Men noemt hem eenlgszlns gemoedelük den patroon der langslapers, maar al heeft de «frlklore hem dezen titel gegeven, de heilige Silvester zelf was allesbehalve een langsla per. Integendeel was hu een zeer Uverlg en hard werkend man. Bint Silvester heeft de bekeering van Con- stantUn van Rome op ZUn naam staan en hU won dezen nieuwen christen door de buiten gewone goedheid, die van hem uitging. Het enorme gevolg van die bekeering was, dat de kerkvervolging in Romct een direct en beslist einde nam. ontloopen. Maar één manier is er die de beste is van alle. Het is de feestviering in den huiselU- ken kring. Daar zUn ouders en kinderen en soms kleinkinderen verzameld om den haard of den feestëlUken dlsch en zU zUn méér dan ooit één, want dit is het uur, waarop de gedachten gaan naar de toekomst, die een maal de groote wisseling zal brengen in de tUden der menschen, de wisseling van dood en leven. Dit is het uur, waarop voor onze» geest alle genoegens en alle leed rijzen, die wU in het afgeloopen jaar hebben ondergaan en ook alle leed en alle genoegens, die wU den evenmensch hebben aangedaan. Op dat korte oogenbllk. dat vrij ópstaan om onze fa de hand te reiken en geluk te wen schen met het nieuwe jaar, op den slag van flitst Juist de herinnering voorbij daad, die ons meer dan alle an- heeft gedaan, of wroeging bezorgd, verloren illusie, een verloren dier- dle de groote wisseling der tUden reeds gekend en doorlicht wordt door de Jeu- lichten van Gods volmaakte aanschou- Spoedig werd hU aan geklaagd wegens on trouw aan de góden van de Romeinen en door Tarquinius ontbo den om te worden on dervraagd. De hardnek kigheid, waarmede Sil vester «Un overtuiging vasthield en verdedigde, prikkelde den rechter in hevige mate. Het on geluk wilde, dat de rechter, die Silvester's zaak aan tafel behan delde, op een kwaad oogenbllk een graat in zUn keel kreeg en dreig de té stikken. Toen legde Silvester hem de handen op en behoedde hem voor den dood. Uit dank baarheid liet de rechter hem vrij en kort daarop bU den dood van Paus Melchlades. werd Silves ter tot diens opvolger benoemd. In dezen tUd. het begin der vierde eeuw, re geerde ConstantUn de Groote, die na zUn groote overwinning, waarbU het heilig kruis in de lucht verscheen, zich tot het christendom had bekeerd. Volgens de legende hield Con stantUn ook na zUn bekeering nog vele hei densche gebruiken aan zUn hof in zwang. Zelfs heeft hU een tijd lang, hoewel hU be loofd had zich te laten doopen, het doopsel cp de lange1 baan geschoven. TUdens een ziekte Het ConstantUn zich bUna overhalen zich te baden in het bloed van jonge maagden, zoo sis zUn heidensche dokter hem had aanbevolen. De slachtoffers waren reeds uitgekozen, doch in een droom verschenen twee mannen den keizer en rieden hem zich te wenden tot Paus Silvester. De heilige Paus had spoedig het juiste middel voor de genezing van den keizer gevon den en zeide: „Er is maar één bad, gU genezing kunt verwachten en dat is het H. Doopsel. Nu wachtte Constantijn niet langer en liet hU zich doopen. 'S? b li l I I t h z 1 ne de speling van helmzinnige macht men deze zaken vatten, dan is er siSfe en dat is te: men kan nw- komst rustig de Voorzienig- ook het gemak- wanneer wU onze plicht ken de rest vanzelf, zen zin at sn- ln leder geval delük welzUn. Is

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1932 | | pagina 20