Prikkeldraad
Werkloosheidsbestrijding
1
H
a
Onzè Berlijn-reis en het Graalspel „Rorate”
S.O.S.
De aankomst
Groote geestdrift
I
EN VEERT1G-UREN-WEEK
MAANDAG 9 JANUARI
Graal-tocht door
Berlijn
Mgr. Aengenent
*4--
te
Mgr, Schreiber
HET KAMERLID J. MAENEN
Prof. dr. B. J. Kouwerf
(Ongeoorrigeerd)
Het Berlijruche Gr aal hui*
Prof. Kqpenpr.
0
De Duitsche hoofdstad
in drie uren
Een lijvig rapport, dat
teleurstelt
Drie Bieechoppen alt toeschouwen
by het spel
Ea.
7
voor een uitverkochte
Sportpalaet
De drievoudige taak
van de Graal
„Rorate”
Gedreven door een hooge opvat
ting van het moeder«chap
•i
ar-
arbeidt, vier
van de Haarlemsche
A
■v
b
9
t.
Naar wij vernemen zal de heer Job. Maenen,
lid der Tweede Kamer, zich voor de as. verkie
zingen, niet meer beschikbaar stellen.
frd.
A
B
C
D
E
der
de
C
D
E
Tot de kerkeljjke voorbereiding voor Kerstmis
behoort ook de Advent en op den 4en Zondag
van den Advent dus een week voor Kerstmis,
wordt de tradltloneele brief van de bisschoppen
van Nederland aan de geloovlgen van alle kan
sels in aHe kerken en kerkjes af gelezen ook
dit jaar geschiedde dit U. Zondag.
iSpaUeenng van ons. 8ch.j.
Is heel scherp gesegd, en we willen voor
mevrouw Bulsing-van Besouw gaarne het gun
stigste in dit dilemma verhopen, maar in ieder
geval is er alle aanleiding voor onze arbeiders
om met de ..leasen'’ van deze dame de uiterste
voorzichtigheid te betrachten.
8. O. 8.
B
F
D
E
Dezen keer heeft *t noodlot de ..kathotteke’.’
dame parten gespeeld want' de bewuste brief ia
op den ten Zondag in geen enkele kerk voor
gelezen en wel zooals n persbericht open
baarde omdat 'n nieuwe in voorbereiding is,
die echter niet tijdig gereed kwam.
Nu schrift de medewerker van het ..Verbonds-
biad" heel scherp:
bbet
£bü>
Und es lebe der Oral.
Denn wlr haben zusamtnen
Nur ein Ideal:
Gott sei Herr der Welt.
Das will der Oral.
B
C
F
A
B
C
D
Van deze toespraken hebben de Hollandsche
Graalmeisjes niet veel gehoord, die moesten weer
terug naar Holland en doordat het spel later uit
was dan verwacht werd, moesten die haast-je-
Je-rep-je naar den trein, waarvan de eerste toch
niet eer dan met een uur vertraging kon vertrek
ken; de tweede, ook die voor de deelnemers aan
onze Berljjn-rels, vertrok met een half uur ver
traging.
Waarlijk, arte deze meisjes op het perron en bjj
het vertrek in den trein gezien had. die de stra
lende gezichten zag, den frisschen zang hoorde,
zou niet geloofd hebben, dat deze zelfde meisjes
's morgens na de Hoogmis een straffe wandeling
door Berlijn gemaakt hadden, 's middags van 1
tot 7 uur gerepeteerd en daarna van acht tot half
elf aan de uitvoering van het Roratespel hadden
meegemaakt.
En toch is dat zoo.
Maar het waren Hollandsche meisjes beter
nog Hollandsche Graalmeisjes!
ARTHUR TERVOOREN.
1 listing van een kleurig schilderij. En boven,
op het koor, geschaard om den organist, die het
klavier bespeelde van het orgel, waarvan de
Pijpen op drie verschillende plaatsen in de
kerk zijn opgesteld, een koortje van leidsters,
dat de liturgische en ook de andere gezangen
ten gehoore bracht op een wijze, die in vol
maaktheid alleen overtroffen werd door de su
blieme begeleiding van den organist.
Na het ontbijt zijn we gaan wandelen naar
het Graalhuls op de Belle Alliance Platz, op
welke, wandeling we een flink gedeelte van de
4% KM. lange In een rechte lijn aangelegde
Friedrichstrasse, de Kalverstraat van Berlijn,
met voeten getreden hebben.
We gingen naar het Graalhuls, omdat de
Hollandsche Graalmeisjes, pp haar propaganda-
tocht door de stad, voor onzen Haarlemschen
Bisschop zouden deflleeren.
Vóór het gebouw een groote menigte en op
het balkon naast Z. D. H. Mgr. Aengenent ook
Mgr. Myers, wjj-bisschop von Londen, die, in
verband met de reeds ver gevorderde plannen
der Hollandsche Graalleiding om ook daar met
deze prachtige melsjebeweglng te beginnen,
naar Berlijn was gekomen. Aan de andere zijde
van den Haarlemschen Bisschop prelaat Stein-
mann, die als vertegenwoordiger van Berlin's
Bisschop, Z. D. H. Mgr. Schreiber, aanwezig
was. Ook Haarlems plebaan, de hoogeerw. heer
en
de
genstaande het intusaehen was gaan regenen.
Zoo n tocht maakt hongerig en dus maar di
rect naar het Abendeesen. waarop andermaal de
autocars voorkwamen om ons naar het Sport-
palast te brengen voor de bijwoning van het
Graalspel „Rorate”.
Toen wij er aankwamen was de reusachtige
zaal reeds zoo goed als geheel gevuld (de 16000
plaatsen waren reeds dagen te voren uitver
kocht) en leverde een schitterenden aanbllk op.
Alle wanden tot aan het kleurige rose dak toe
opgestapeld met menschen en in dien kring
door deze levende muren gevormd, een groote
kale, hel verlichte plek de plek waar straks
het spel op zal gespeeld worden.
Daar komen ze al aan, de Graalleden. met
wapperende banieren opmarcheerend naar het
midden van de zaal, waar ze haar „Was wlr
wollen" uitzeggen, klaar en duidelijk en eindi
gend met;
Toen stilte: Mgr. Aengenent verhief zich van
zijn zetel en sprak de aanwezigen, speciaal de
Duitsche Graalmeisjes als volgt toe:
Met groote vreugde aldus ongeveer Zijne
Met groote
vreugde aldus
ongeveer
Hoogw.
et Internationaal Arbeidsbureau te Genève
heeft, ter voorbereiding van de bespre
kingen op de as. Drle-partijige Voor
bereidende Conferentie (aanvang 10 Januari
is) een lijvig Rapport gepubliceerd:
„Durée de Travail et ChomAge. Rapport A
Ia Conférence Préparatoire, janvier 1933 (Ge
nève, 1933, 215 blz.).
Ongetwijfeld zijn in dit Rapport belangrijke
gegevens opgenomen.
Toch maakt het als geheel een onbevredigen
den Indruk.
Vooreerst al omdat de bespreking van den
economlschen kant van het vraagstuk opzet
telijk achterwege wordt gelaten, dus ook het zeer
belangrijke vraagstuk, of het weekloon bij ver
mindering van het aantal arbeidsuren van 48
tot 40 of 36 al of niet, geheel of ten deele even
redig zal moeten verlaagd worden. Toch Is dit
juist t moellijkste, ja zelfs het beslissende punt.
Vervolgens, omdat het vraagstuk, in hoeverre
vermindering van arbeidsuren vermindering van
werkloosheid ten gevolge zal hebben, slechts zeer
oppervlakkig besproken wordt. Wel krijgen we
heele reeksen van becijferingen, maar die ons
practisch niet veel wijzer maken.
Ui^gegaan wordt van de veronderstelling, dat
na verkorting van den arbeidsduur toch het
totaal aantal arbeidsuren in de ondernemingen
gelijk blijven, en aan werkloozen ten góede
komen.
Hierbij worden verschillende zeer belangrijke
dingen over het hoofd gezien, althans opzette
lijk buiten beschouwing gelaten. Zoo: de Invloed,
welken de arbeidsduur-verkorting kan hebben
op de hoogte der productle-kosten. Worden de
productiekosten hooger, dan zullen daardoor de
prijzen der producten stijgen, dus de afzetmo
gelijkheden verminderen en dus ook de werk
gelegenheid.
Geen rekening wordt ook gehoudenmet de
mogelijkheid, dat in verschillende ondernemin
gen zich onoverkomelijke technische bezwaren
zullen voordoen, om b(j verkorting van de ar-
Dan volgt: „Was wlr sind” en „Was wir bof
fen”, alles ter inleiding tot het eigenlijke Graal
spel, dat onmiddellijk daarop aanvangt.
En nu volgt een spel, zóó mooi van Ujn en
kleur, zóó getuigend van liefde en bekeeringa-
ijver, dat ik dit derde Graalspel van mej. Mia
van der Kallen gerust het beste, der tot-nu-toe
uitgevoerde durf noemen.
Het is korter dan het Paasch- en Pinkster
spel, dat w() al kenden, maar ook compacter, wat
een voordeel is.
Met dit spel wil de Graal aantoonen, dat Juist
in deze moeilijke tijden de Katholieke levensbe
schouwing en ook d 1 e alleen, 't mogelijk maakt,
werkelijk gelukkig te wezen. En niet wil zij dat
aantooohen met lange redeneeringen, zegt het
voorwoord In het programmaboek; haar beste
bewjjs* is dit. dat hier een groep jonge meisjes
staat, die. nlettengestaande zij, zoo goed als an
dere menschen, de ^orgen van den tijd moeten
dragen tóch de kracht toonen, vreugde en le
vensmoed af te stralen.
Als het eerste deel van het spel begint staan
de Graalleden, die de inleiding zegden, in een
kring rondom de arena, om nu als koor op
Zijne
Excel
lentie ben Ik
naar Berlijn ge
komen om dit
spel te kunnen
bijwonen en van
het werk
Graal in
Duitsche
heefdstad
vernemen. In
mijn diocees
heeft de
Graal-beweging
reeds groote
vruchten voort
gebracht en het
verheugt mjj.
dat ook in deze
Tvrle naar Berlijn gaat en dat niet doet
Vy voor z’n zaken, doet het gewoonlijk om
Berlijn ook eens gezien te hebben, of
als hij het al kende, er nog eens een paar
prettige dagen door te brengen.
Wij zijn ook naar Berlijn geweest en wel
met z*n honderden, allemaal abonnees van ons
blad, maar we deden dat niet in de eerste
plaats om Berlijn te leeren kennen, of om Ber
lijn nog eens terug te zien na laren van afwe
zigheid, maar wèl om er Hollandsche meisjes,
samen met Duitsche, het derde Graalspel te
zien opvoeren.
Maar al was dat nu ook de hoofdzaak en
het eigenlijke doel van de reis, dat wil daar
om niet zeggen, dat we niet ook tegelijk van
het goede van Berlijn genoten hebben. Want
al is er veel slechts in Berlijn (kijk maar eens
in de etalages der boekwinkels, waar 50 pet.
van wat je er ziet liggen pornografische lec
tuur is) er is toch ook wel wat goeds, bijvoor
beeld de restaurants, waar we lekker gegeten
hebben en de vele inrichtingen, waar je voor
een beetje geld een glas bier kan krijgen, zoo
als je het in Holland nog nooit gedronken hebt.
En dan. Berlijn is een stad van vler-en-een-
kwart mlllioen Inwoners, en zoo een vind je
er bij ons niet zoo gemakkelijk, zoodat dat op
zichzelf al een aantrekkingskracht uitoefent
op iemand die er nog nooit geweest is.
En zoo waren er nog al wat bij ons gezel
schap.
Stel je voor, een stad met de helft van het
aantal bewoners van heel Nederland als bewo
ners, wat moet dat een reusachtig huizenbosch
zijn!
Nou, dat Is het dan ook en onze niet be
reisde abonnees, of zij die nooit verder waren
gekomen dan een Rijnreisje, raakten er dan
ook niet over uitgepraat.
Het begon al op de heenreis, die bij prachtig
weer plaats had. Daar was het de verwach
ting van wat men te zien zou krijgen, de ver
wachting, die veelal de werkelijkheid in genot
overtreft, wat. laat ik er dat maar dadelijk bij
zeggen, hier gelukkig niet het geval is geweest.
Maar in elk geval is het een prettige reis ge
weest. een reis, niet van honderd toevallig bij
elkaar gekomen menschen, maar een reis van
honderd abonnees, een reis dus van menschen.
dl. nu ja, elkaar wel niet kenden toen ze in
den trein stapten, maar die met elkaar omgin
gen als oude bekenden, toen ze den eersten
voet op het Berljjnsche asfalt van de Frie
drichstrasse zetten.
ding geworden is een geneesheer uit „de school
v<n Kouwer” te zijn. Het is niet in kort be
stek te leggen, hoe prof. Kouwer met een onuit-
puttehjke zelfopoffering en toewijding, met
ijzeren energie en een spreekwoordeljjk gewor
den criUsche gestrengheid het hooger onderwijs
in zijn nobel en menschlievend vak heeft om
hoog gebracht en ook de geneeskundige practljk
heeft beoefend. Onverbiddelijk voor zich «elf
was hij dit ook voor anderen.
Hij werd gedreven door een hooge opvatting
van het moederschap, een zuivere liefde voor
zijn werk en wetenschap, maar vooral door een
warme genegenheid voor den evenmensch. Hij
stond altijd en overal voor iedereen klaar,
geschraagd door het diep gewortelde bewust
zijn van zjjn verantwoordelijkheid. Tal van
wetenschappelijke geschriften op gynaecologisch
gebied verschenen van zijn hand in de vak
bladen. Van de Maatschappij voor Geneeskunde
heeft hij geruimen tijd het voorzitterschap be
kleed evenals van de Utrechtsche afdeeling dier
Maatschappij. Den Nederlandschen Bond van
Ziekenverpleging heeft hij mede helpen oprich
ten en van de gynaecologische congressen te
Parijs en Berlijn heeft hij het eere-voorzitter
schap aanvaard.
Ter gelegenheid van zijn 25-jarig professoraat,
werd hij op 19 Januari 1924 op bgaondere wijze
gehuldigd.
In 1926 heeft prof. Kouwer zijn ambt neer
gelegd. De eerste maanden van het vorig jaar
bleek het. dat een ongeneeslijke ziekte hem had
aangegrepen. Op zijn ziekbed heeft hjj nog een
werk voltooid over de geschiedenis der medische
faculteit van de Utrechtsche Universiteit. dat
in verband met het komende Eeuwfeest wordt
samengesteld.
„We staan dus voor Jwee mogelijkheden,
waarvan de eerste ons 1 meest waarschijnlijk
schijnt: Mevrouw is op den 4en Zondag niet in
de kerk geweest of ze had al vroeg *n dutje te
pakken.
In elk geval blijkt wei, dat ook van deze ka
tholieke propagandiste voor de roede beweging
de katholieke levenspraktijk er eene is van be-
denkelijke kwaliteit.
Zooals meer is voorgekomen.’'
Ik heb reeds gezegd, dat ik dit Kerstspel
mooier vind dan het Pinkster-, mooier ook
dan het Paaschspel.
Hier toch zijn de kleuren woorden geworden,
hier spreekt het rhythmlsche beweeg der ge
waden, zooals bijvoorbeeld in het groote slot
koor een duidelijke taal, onderstreept het
althans het gesprokene op treffende wijze.
En zóó groot was herhaaldelijk de Indruk dien
het spel maakte, mede door de geestdrift die
uit de uitvoerenden oplaaide, dóór de vervoe
ring op haar gezichten te lezen, dat telkens
weer de zakdoeken te voorschijn werden ge
haald. En niet door de dames alleen en ook
niet alleen door de leeken.
Onder de Bisschoppen, die hier alle drie
aanwezig waren, tusschen de Nederlandsche en
de Engelsche zat nu ook de Duitsche, Mgr.
Schreiber, bisschop van Berlijn, scheen vooral
laatstgenoemde meermalen werkelijk aangegre
pen te worden.
En Berlijnsche priesters, die ik tijdens het
spel sprak, waren eensgezind in hun bewon
dering dat vrouwen en vrouwen alléén, iets
dergelijks konden tot stand brengen.
Dat zouden Duitsche meisjes niet klaar
spelen. zei er een, ten minste niet zóó. niet
dat er die bezieling van ultglng. die deze Hol
landsche meisjes wisten te voorschijn te roepen
En een andere priester maakte my de vol
gende veelzeggende opmerking:
Wij hebben hier in Berlijn ongeveer 400000
menschen die Katholiek heeten. maar waarvan
er niet meer dan 100.000 ook werkelijk Katho
liek zijn. Nog één zoo’n machtig Graalspel en
we hebben er 150.000!
Zijn deze twee uitspreien niet voldoende om
de stemming van de Duitsche geestelijkheid
ten opzichte van de Graal te kenschetsen?
Want in dien geest waren ze immers allemaal!
En het publiek!
Dat was in een woord in laaiende geestdrift
gezet en bij het défilé der 1200 deelneemsters
na afloop van het spel, was het een applaus-
storm. alsof men het Sportpalast wilde af
breken.
De socialisten toonen zich altijd dik verguld,
als Katholieken (al dan niet tusschen aan
haling! teek en s> zich ertoe leenen het socialisme
aan te prijzen of althans in socialistische krin
gen of bladen de katholieke zaak afvallen.
Hoe blij als blik waren de heeren niet met
drie katholieke Elndhovensche demonstranten
in den Haagschen November-optocht. ofschoon
al spoedig bleek, dat deae arbeiders in de ka
tholieke organisatie niet thuis hoorden, voor
wat enkelen betreft, zelfs reeds geroyeerd
waren!
Hoe geuren ze met den katholieken Fransch-
man Laudrain. die zichzelf alleen maar uit pure
vergissing .socialist” noemt!
En hoe was Prof. Veraart bjj de sociaal-
demokreten plotseling in de gratie, toen hij uit
de R. K. Staatspartij trad en er dus een vonkje
hoop öpgloeide
Dankbaar wordt in de socialistische pers nu
ook al sinds jaren de medewerking aanvaard
van een katholieke mevrouw B. Bulsingvan
Besouw. die zich voor de vredesbeweging zeer
verdienstelijk denkt te maken, door in de roode
pers en in antl-oorlogsblaadjes de katholieke
vredesbedoelingen verdacht te maken en overi
gens ook reeds zóózeer in rood vaarwater is ge
komen, dat zij zich demonstratief katholiek
noemend de domme katholieke arbeiders
tracht te winnen voor het socialisme.
Hoeveel waarde onze katholieke arbeiders
echter mogen hechten aan het ..katholieke”
geschrijf van deae dame. dat maakt een me
dewerker van het „Verbondsblad” duidelijk aan
de hand van een artikel, dat genoemde mevrouw
onlangs in het orgaan der socialistische arbei
dersbeweging in Limburg „De Werker”
losliet.
Zooals man weet, werd telken jare op den
4en Zondag van den Advent voorgelezen het
Bisschoppelijk schrijven omtrent de gevolgen
van het lidmaatschap van socialistische orga
nisaties voor katholieken en daarin vond de
dame aanleiding om in het nummer van 24 Dec.
j.l. onder bet opschrift „Kerstfeeststemming”
om. het volgende te schrijven:
Maand. Dinsd. Woened. Donderd. VriftL Zaterd.
F
B
O
D
iiuiHiiiiiiiiiuiiiiniiiiiiiHiHiiiHiHiHiiHiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiHmiuiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiintiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimimiiiiiimiiiiniiiiiiiiiiiHiiiiiiimiiiiiiiiiHHiHiiHumM^^^^^M^^^^
Dit komt dus hierop neer: elke groep van 100
werkt 5 dagen per week.
De nieuwe groep F komt nu Dinsdag te werk,
en vervangt dan groep E, die dien dag niet
werkt. Woensdag vervangt hij groep D. Don
derdag groep C, Vrijdag groep B en Zaterdag
groep A
Met eenigen goeden wil zal men op deze
wijze in verschillende ondernemingen den arbeid
zóó kunnen regelen, dat bij een voor alle arbei
ders korter arbeidsdag er een deel der thans
werkloozen aan werk zou kunnen worden ge
holpen.
En al zal men nu van het practisch resultaat
geen al te groote verwachtingen mogen hebben,
omdat thans al reeds in zoovele ondernemingen
korter dan 48 uren per week gewerkt wordt,
eenlg resultaat zal er in elk geval wel zijn.
In verschillende landen Is men dan ook in deze
richting al werkzaam geweest.
Het Rapport (blz. 75108) geeft daarvan ver
schillende voorbeelden.
Op enkele der meeat sprekende zullen wij In
een volgend artikel wijzen.
Die Welt zu bekehren.
Mlt Maria als Bundesgenoaata
1st seine Predlgt
Zur froben Botschaft geworden.
En daarom:
Will sie uns werben. so son die Busse
jung sein. Uebestrahlend und milde,
Will sie Uberzeugen. so muss ihre Sprache
hold sein und leuchtende Augen haben.
In dit eerste deel, dat uitmunt door kleur en
Ujn, komen bijzonder mooie gedachten voor,
waarvan het alleen maar te betreuren valt, dat
de buitengewoon slechte acoustiek der zaal den
indruk eenigszins schaadde.
In het tweede gedeelte, waarin de vergelij
king met Maria wordt voortgezet, stijgt aan het
slot het Magnificat als een jubel uit de harten
der meisjes omhoog, dat God haar zulk een
grootsche taak heeft gegeven.
Hoe die taak vervuld kan worden toont het
derde gedeelte aan, dat ons Christus, den Red
der der wereld als Offerlam toont Christus,
Die de zonden der wereld wegnam en die het
zelfde verlangt van hen, die voor Zijn Rijk
willen werken.
Waren het niet allemaal abonnees van de
Vereenigde Katholieke Pers en stonden se als
zoodanig elkaar niet nader, dan anders het ge
val zou zijn geweest?
Daar waren oude menschen bij en Jonge, men
schen die weten wat het leven is en aanstaande
menschen. die het nog moeten leeren kennen;
daar waren menschen bij. die van nature opge
ruimd en blij zijn, maar ook anderen, die, nou
ja, wel graag eens mopperen en een beetje nurk-
sig doen, maar toch waren ze al heel gauw alle
maal goede maatjes en dat zijn ze gebleven tot
ze, twee dagen later, in Utrecht weer Uit elkaar
gingen.
Prettig, zoo’n reis met gelijkgezinden, al is
het ook geen groep Graalleden, die onverbidde
lijk aan de leiding gehoorzamen.
In Berlijn kwamen we 's avonds aan op een
uur, waarop de meeste deelnemers aan onze
Berlijn-rels gewoonlük wel netjes In bed zullen
liggen, maar op dezen Zaterdagavond was het
bed wel iets waar ze het allerminst aan dachten
en de meesten zetten dan ook hun koffertje in
het hotel Europaischer Hof neer en trokken
dadelijk weer naar bulten, om al vast dadelijk
wat te genieten van de drukte op straat en de
tallooze kleurige lichtreclames, die voor die van
Parijs, dat de reputatie heeft d e lichtstad te
zijn, niet onderdoen.
En dan was het toch ook wel een eigenaar
dige bekoring, om een uur of twee in den nacht
nog even een glaasje bier met een paar warme
worstjes te bestellen in een nog In vollen licht
glans schitterend café met marmeren wanden
en twee strijkjes.
Zooiets gaat nu eenmaal In Holland niet en
dus.
De bekoring van de verboden vrucht, maar
niet zoo erg.
Het eerste wat we den volgenden dag, een
Zondag, als goede Katholieken allemaal deden
was naar de kerk gaan en wel naar de Hedwigs
kathedraal, die, liturgisch niets op een kerk,
laat staan op een kathedraal lijkt, maar waar
mee ze het in Berlijn, dat nog niet zoo lang
Bisschopsstad is, dan toch maar doen.
Mgr. Aengenent, die voor het Graalspel naar
Berlijn gekomen was, samen met plebaan Wes-
terwoudt van de Haarlemsche Kathedraal,
droeg er de Hoogmis op voor de bijna duizend
Nederlandsche Graalmeisjes, die gekomen wa
ren om haar Duitsche zusters te helpen bij de
reuzentaak Berlijn nader tot God te brengen
een taak, die In dit moderne Babel een ónmo
gelijke schijnt, maar die de Graal toch wil
trachten te vervullen en die door de uitvoering
van het Graalspel .Rorate” een stevigen on
dergrond heeft gekregen.
Maar daarover straks; we zijn nu nog in de
Hedwigskathedraal. Daar was het middenschip
gevuld met de Hollandsche Graalmeisjes, allen
in uniform. In het middenpad stonden meisjes
met de prachtige, kleurige Graalbanieren en
ter weerszijden daarvan knielden de leidsters,
de cadetten, de gewone leden In breede rijen,
heel het middenschip van de cirkelvormige kerk
vullend. Langs de wanden, in een kring er om
heen, stonden de geloovlgen, als de donkere om-
In den ouderdam van 72 jaar is Zondagmid
dag te zijnen hulzen te Utrecht, na een lang
durige ongesteldheid overleden prof. dr. B. J.
Kouwer, oud hoogleeraar aan de Universiteit te
Utrecht.
Prof. dr. B. J. Kouwer werd te Wormei veer
geboren op 31 Augustus 1861. HU studeerde te
Lelden in de geneeskunde en werd daar 2 jaren
assistent van professor 8. Thomas. HU promo
veerde op een proefschrift, getiteld „Verslag
van de Volkskundige Kliniek en Polikliniek
van het Academisch Ziekenhuis te Leiden 1882
1884”. Na zUn promotie vestigde hU zich te
Haarlem, waar hu als practicus groote reputa
tie verwierf en waar hij in de gelegenheid was
als geneesheer aan het St. Elisabeths Gasthuis
zich in het bUzonder te bekwamen. In 1898
volgde hU prof. Halbertsma op om onderwijs te
geven aan de Universiteit te Utrecht in de ver
loskunde en de leer der vrouwenziekten. HU
aanvaardde zUn ambt op 16 Januari 1899 met
het uitspreken van een rede getiteld: „Over
het verband tusschen gynaecologische en andere
ziekten”.
Men zal zich herinneren, hoe prof. Kouwer
destijds de oogen van geheel Nederland op zich
gevestigd zag, toen hU te Den Haag H. M. de
Koningin in moeilUke uren bUstond. HU was
het ook. die de buttetins betreffende de ge
boorte van Prinses Juliana onderteekende.
Te Utrecht, waar onder zUn professoraat een
nieuwe kliniek werd gesticht, heeft hU school
gemaakt, zoodat tot eea bijzondere onderschei»
Westerwoudt, was op het balcon aanwezig
met die verschillende hooge geestelUken,
belde vrouwen van Nazareth, mej. Kersbergen
en mej. Mla v. d. Kallen, die zooveel voor de
Graal hebben gedaan. Laatstgenoemde is de
organisatrice van de Graalbeweging In Duitsch-
land en tevens de schrUfster der verschillende
Graalspelen; mej. Kersbergen zal binnenkort
naar Londen vertrekken, om daar op te treden
■als hoofdleidster det daar te stichten Graal.
Daar kwam hU aan, de kleurige stoet, op
marcheerend In zes rUen, de heele breedte der
straat innemend en begeleid door een auto vol
I Schupo’s. Met ultgestrekten arm marcheerden
de meisjes In kranige houding voorbU de bis
schoppen en toen ze, na het heele reusachtige
plein omgemarcheerd te zUn, weer voor het
Graalhuls kwamen, stelden ze zich daar op en
begonnen te spreekkoren, hs bet Dultscb, in het
Engelsch en in het Nederlandsch, daarmee
ieder der hooge geestelUken in eigen taal hul
digend.
Daarna werd afgemarcheerd en ook wU gingen
naar huis toe om te gaan eten. Die tocht naar
huis was voor velen weer een nieuwe sensatie,
omdat ze geschiedde per Untergrundbahn, die
velen der aan onze BerlUn-rels deelnemenden,
alleen nog maar van hooren zeggen kenden.
Na den maaltUd kwamen de schitterende
autocars van de MU- Elite voor, die ons. in een
tocht van drie uren, door heel BerlUn voerden,
een tocht waar allen volop van genoten, niette-
nemingen, waar nog 46 uur per week gewerkt
wordt. M.a.w. het aantal werk-hebbende arbei
ders zou met 10, subs, met 16.7 pCt. toenemen.
Maar dan gaan daar nog af die ondernemin
gen, waar om technische redenen het toch niet
mogelUk zou zUn bU verkorting van arbeidstijd
een grooter aantal arbeiders te werk te stellen
zoo als er niet voldoende machines aanwezig
zUn, als vakbekwame arbeiders ontbreken of als
de huisvesting voor van elders aan te voeren
arbeiders bezwaar zou opleveren.
BU het gebrek aan voldoende machines zou
men óf in twee of meer ploegen kunnen arbei
den, óf met dusgenaamde „invallers” kunnen
werken.
Waar men thans reeds in twee ploegen
beidt, zou men er drie, en waar men reeds met
drie ploegen arbeidt, vier kunnen te werk
stellen.
Wat het invallers-systeem betreft, een voor
beeld kan dit duldelUk maken.
In een fabriek werken 500 arbeiders, elke
groep van 100 noemen we met een letter A, B,
O, D, E.
Nu wordt de arbeidsduur verkort, om nog een
groep van 100 arbeiders, thans werkloos, aan
arbeid te helpen: deze noemen we groep F.
In deze fabriek kan nu aldus worden, gewerkt:
grootstad dat zègenrijk werk is aangevangen.
Want het doel van de Graal is heilig en
verheven. Ze wil. energiek, er toe meewerken,
om de wereld voor Christus terug te winnen,
die wereld terug te voeren naar Hem, die alleen
haar gelukkig maken kan. En ze wil dat be
reiken door de jonge katholieke vrouw voor
dit ideaal te bezielen.
De Graal heeft een drievoudige opgave.
Op de eerste plaats is ze eea religieuze be
weging; op de «liereerste plaats wil ze de jonge
vrouwen tot overtiAgde katholieken vormen,
die den Katholieken godsdienst als het hoogste
goed beschouwen en die. wanneer zU eenmaal
gehuwd zUn. haar kinderen tot getrouwe be
geesterde katholieken zullen vormen De Graal
wil de jonge vrouwen zoo opvoeden, dat ze
trotsch zijn op haar godsdienst, dat ze openlük
haar kathollek-zUn toonen en dat Katholicisme
in de wereld uitdragen. Dat is in onzen tijd
noodzakelijk. De Kerk zelf geeft daarvan een
heerlUk voorbeeld in haar liturgie, met' haar
heilige handelingen, haar gebaren, haar para
menten, wat innerlUk in de ziel leeft, dient
naar bulten te treden. Alle richtingen treden
thans in het openbaar op. laten zich zien,
spreken tot de massa, willen openlük getuigen
van haar kracht, om door die geestelUke pro
paganda de menschen tot zieh te trekken.
Daarom treedt ook de Graal naar bulten, om
wat in haar leeft trotaeh en blij onder de men
schen te dragen.
Op de tweede plaats is de Graal een maat-
schappelUke. een sociale beweging. Ze wil haar
leden maken tot flinke huisvrouwen. Daarom
organiseert zü cursussen in naaien, koken,
wasschen enz. Die cursussen vallen niet aoo-
zeer naar buiten op. trekken niet zoo de aan
dacht. maar in mUn bisdom zijn ze alreeds
tot grooten bloei gekomen.
Op de derde plaats is de Oraal een cnHwar-
beweging. Ze streeft na een katholieke cuKuur;
op het gebied van kleeding. zang, dans, ver
maak. Ze tracht daarin naar iets hoogers en
het leekenspel is daarvan een uiting. Ik wil
er echter sterk den nadruk op leggen, dat. hoe
gewichtig en belangrijk dit deel van hetgeen
de Graal beoogt, ook is. het een groote dwaling
zou zijn, daarin het wezen van de Graal te
zien. De religieuze en de sociale vorming zijn
veel belangrijker en vooral daaraan moeten
de eerste krachten worden gewijd
Moge God de Graal zegenen ook in de groot
stad BerlUn. Ik twijfel daaraan niet, gezien
den zegen dien ze in mijn bisdom, waar ze
ondanks groote moeilükheden in 3 jaar tüds
tot 15.000 leden uitgroeide, ontving. Ook de
duivel zal zich inspannen om het werk van
de Graal te bemoeilijken Maar is het niet
reeds een zegen, dat deze beweging, zoo fonkel
nieuw. door iedereen begrepen wordt?
'Zonder Gods zegen zou dat niet het geval
zUn geweest. Ook hier, in BerlUn. zal men
moeilijkheden ondervinden, maar ze zullen
worden overwonnen, want God zal hel[>en. om
dat de Oraal niet anders wil dan de eere Gods.
Moge de Graal ook hier echt-katholleke, flinke
vrouwen vormen, die BerlUn zullen herwinnen
voor onzen Koning Jezus Christus. (Daverend
applaus).
Vervolgens sprak de wubisschop van
Londen. Mgr. Myers, zijn groote vreugde
uit over hetgeen hü hier gezien had. HU bracht
de groeten van de Engelsche Katholieken en
van Kardinaal Bourne over en zal van de
groote vurigheid der Graalmeisjes. vooral tot
bevordering van den vrede, getuigen.
Tot slot sprak nog de bisschop van Berlijn,
Z Hoogw. Excellentie Mgr. Schreiber. HU bracht
zün hartelüken dank aan de meisjes uit Hol
land en sprak zün oprechte bewondering uit voor
hetgeen ze hadden tot stand gebracht. Ge züt.
aldus Monseigneur, gisteren reeds op weg gegaan
Ge hebt onderweg gezwegen en gebeden en dat
offer gebracht voor de Graalmeisjes hier en voor
de groote Katholieke zaak. Ge hebt de pontifi
cale Hoogmis, in de Kathedraal van uw bisschop.
Mgr. Aengenent. gecelebreerd, bügewoond en ge
züt allen te communie gegaan met uw vriendin
nen in BerlUn. Ge hebt een mysteriespel opge
voerd. dat op alle aanwezigen een geweldigen in
druk heeft gemaakt. Ik dank u en ik hoop dat
uw tegeestering, uw enthousiasme, uw offergeest
op ons moge zün overgegaan.
Mgr. Schreiber begroette dan de beide Hoog
waardige Bisschoppen, wier aanwezigheid weer
de groote Katholieke eenheid demonstreert en
neemt dan afscheid van de Hollandsche Graal
meisjes met de wenschen: en gü. Graalmeisjes
uit Holland, neemt het bewustzijn met u mee. dat
gü een groot enthousiasme hebt gekweekt, het
bewustzün. dat wü zullen trachten tfw voetstap
pen, de voetstappen van de Graal na te volgen.
te treden.
De muziek gaat -over in de Adventshymne
Rorate coeli desuper en terwül het koor den
nood en de verwachting van het volk van Is-
,raël vóór 2000 jaar vergelUkt met den nood
van onzen tüd. komen de in lila kleederen ge
hulde Hoffnungsloeen van alle kanten de arena
binnen. Maar ook de groene Hoffnnngsfrohen
komen binnen en buigen zich met de anderen
ter aarde, maar niet als dezen In vertwUfeltng,
maar om vol vertrouwen verlossing af te smee-
ken. En als dan de muziek het Rorate coeli
inzet. danst heel de groep deze schoone Ad
ventshymne.
Troostend jomen de profeten op en boet-
predikend de Johannesgroep, waarvoor èn Hoff-
nungsloaen èn Hoffenden terugschrikken en
afdeinzen. En Johannes staat alleen: De stem
des roependen in de woestUn!
Dan is weer het woord aan de Graalgroep,
die verklaart dat weliswaar het geluk in de
Katholieke Kerk te vinden is, maar dat dit
door de Hoffnungslosen niet wordt aangenomen,
zoolang zü het bewijs ervan niet zien:
Jtohannes dem Taufer alleln 1st es nicht
gelungen
beidsweek toch een gelük aantal arbeidsuren te
bUjven prodhceeren. Ook niet met de mogelük-
heid, dat men in bepaalde Industrieën, waar
thans nog 48 uur gewerkt wordt, bü verkorting
van arbeidstüd niet over voldoende vakbekwame
arbeiders ter plaatse zal kunnen beschikken.
Van groot belang Is ook de vraag: hoeveel
arbeiders thans al een korter werkweek hebben.
Het is duidelük, dat een wettelüke verkorting
van de werkweek in al deze ondernemingen,
waarin reeds tshort time” wordt gewerkt, van
hoegenaamd geen invloed op de vermindering
der werkloosheid zal kunnen zün.
Hoewel de toestand In de verschillende landen
verschillend is. meent het Rapport toch uit de
verkregen cUfers te kunnen afleiden, dat onge
veer de helft der nog werk hebbende arbeiders
48 uren per week arbeidt, de rest korter. In de
Vereenigde Staten is de verhouding nóg ongun
stiger, in sommige landen daarentegen iets min
der ongunstig.
De vraag is gesteld, of men dan maar niet
zou moeten beginnen met de overuren te ver
bieden en de daartoe strekkende overwerkver-
gunningen in te trekken en niet meer te ver-
leenen.
Oppervlakkig ziet dit er «eer plausibel uit.
Maar tweeërlei dient hier opgemerkt: le. dat
het niet altUd mogelUk zal zün, in plaats van
deze overuren te gebruiken, daarvoor nieuwe
thans werklooze arbeiders aan te stellen; en
2e. dat Intrekking dezer vergunning hier en daar
zeker vergrootlng der werkloosheid zou kunnen
veroorzaken. WU hebben op *t oog de in ons land
veelal genaamde: armoede-vergunningen. Daar
zUn verschillende ondernemingen, die met ver
lies werken, omdat de marktprijzen de produc
tle-kosten niet dekken. Overwerk kan nu de
productie-kosten per eenheid ietwat verminde
ren. De ondernemer werkt dan nog door. Wordt
hem echter de overwerkvergunning ontnomen
of geweigerd, dan zal sluiting van de onder
neming wellicht minder verlies opleveren dan
doorwerken. Bovendien is t aantal overuren In
verschillende landen al reeds sterk afgenomen,
zoodat ook al daarom het verbod van overwerk
geen groot effect op de werklooheld zou aor-
teeren.
Bepalen wü ons dus tot de mogelUke gevot-
gen van een verkorting van de arbeidsweek van
48 tot 40 of 36 uren.
Theoretisch zou de invoering van de 40-uren-
week de werkgelegenheid met 20 pCt. verhoogen
en die van de 36-uren week met 33% pCt. Dat
wil natuurlijk zeggen: alleen in die onder-
b .Jr*’