ANTI-CLERICALISME
De verkiezingen
Interpellatie
de ontbinding
over
ONTBINDING
AAN MR. KNOTTEBELT
TOEGESTAAN
I
if
Officieel vastgesteld op 26 April
Baron van Wijnbergen
ZEEUWSCHE KAMERZETEL
TWEEDE KAMER
WILLEM VAN ORANJE
Zjjn politiek in het godsdienstige
ST. JAN DE EVANGELIST
NIEUWE LOONSVERLAGING?
LICHTPAAL OMGESLAGEN
ONDER EEN AUTOBUS
Kind op slag gedood
Audiëntie
De regeering achtte zich door af
treden niet verantwoord
Regeeringsrapport aan
H. M. de Koningin
DE EERSTE KAMER NIET
VOORBIJGEZIEN
SLUITING DER STATEN-
GENERAAL
itg is een algeneele en gron
dige zuivering van onze
gezagsorganen
De katholieken dringen aan op
behoud
De kamerontbinding
toegejuicht
rl
i’
Volgende week komen de Indische
en Surinaamsche begrooting
aan de orde
Aanvaardt geen nieuwen
Kamerzetel
„Bloedige misdragingen**
Twee kinderen zwaar en één
licht gewond
Het afleggen van een regeerings-
verklaring
By de Heemaf te Hengelo
Jhr. mr. Ch. Ruys de Beeren
brouck
ZATERDAG 18 FEBRUARI
LEEKEPREEKEN
ter beschikking
te
is door mr. A. I. M J.
Baron
Tweede
Baron Van Wijnbergen.
X
Den Haag, 17 Februari.
Tweede Kamer er het hare
geen
ouders
andere
'oor de antl-revolutlonnalre kies vereen iging
■sGravenhage heeft dr. H. ColUn VrUdag-
>nd een rede gehouden.
Ier de belangstellenden waren de ministers
tra en Donner en de voorzitter van de
t Kamer baron de Vos van SteenwUk.
bijeenkomst werd geleld door mr. J. A. de
voorzitter van den RUkskleskring ’s Gra-
Prins Willem heeft buitengewone verdiensten
voor het vaderland, doordat hij de krachten
van allen concentreerde, die met recht tegen
het Spaansche machtsmisbruik waren gekant;
maar door zich in dienst te stellen van de
Calvinisten en hun tirannieke elschen. heeft hl)
ten slotte de vrijheid slechts veroverd voor een
minderheid, die zeker niet kon worden gezegd
de Nederlandsche natie uit te maken.
Slechts met dit groote voorbehoud kan Prins
Willem van Oranje onze nationale vrijheids
held worden genoemd.
dat
volgen.
Thans is verschenen het Staatsblad betref
fende de sluiting van de tegenwoordige zitting
der Staten-Generaal en de ontbinding van de
Tweede Kamer.
Hieraan kan nog worden ontleend, dat de
minister van Blnnenlandsche Zaken wordt ge
machtigd om vanwege de Koningin de tegen
woordige zitting der Staten-Oeneraal te sluiten
in een vereenlgde vergadering der belde Kamera
op Zaterdag den «en Mei, des middags te 3 uur.
De minister van Blnnenlandsche Zaken heeft
thans bepaald, dat de stemming over de lijsten
van candldaten en de daarop voorkomende
candidaten zal plaats hebben op Woensdag 26
April 1933.
Nader vernemen wij, dat baron van Wijnber
gen geen nieuwe candidatuur voor de Tweede
Kamer aanvaardt, aangezien binnenkort zijn
benoeming is te verwachten tot voorzitter van
den Centralen Raad van Beroep te Utrecht,
waarvan hij thans een der ondervoorzitters is.
De tegenwoordige voorzitter mr. dr. H. Reuyl
moet in verband met zjjn leeftijd tegen 1 April
ontslag nemen.
De buitengewone tijdsomstandigheden lelden
er mede toe dat de Kamer behoort te worden
ontbonden op zoodanig tijdstip dat de nieuw
gekozen Kamer onmlddelIUk in haar plaats
kan treden. Op dezen zelfden grond behoort
ook de zitting
Met het oog op de moeilijke tijdsomstandig
heden, waaronder de fabriek werkte, achtte de
directie van de Heemaf een loonsverlaging nood
zakelijk.
Vandaar dat door haar een voorstel is ge
daan de uurloonen met een gemiddeld bedrag
van 10 pet. te verlagen, met dien verstande,
dat bij een werkweek van 32 uur of minder
10 procent toeslag op het verlaagde loon zal
worden toegekend, bij 33 uur 9 pcU bij 34 uur
8 pet. enz., zoodat bjj een werkweek van 42 uur
de toeslag geheel ophoudt.
Na gehouden bespreking werd vastgesteld dat,
gezien de reeds zeer lage loonen der arbeiders,
deze nieuwe verlaging niet kon aanvaard
worden.
Naar we vernemen hebben ook de andere
organisaties in denzelfden geest een ledenver
gadering gehouden.
De Staatscourant van gisteravond bevat het
rapport insake de ontbinding van de Tweede
Kamer, dat de voorzitter van den minister
raad, jhr. mr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck.
aan de Koningin heeft uitgebracht. W|| ont-
leenen eraan:
y et is een delicaat onderwerp, dat we
L-l vandaag behandelen. Wanneer er eenlge
A A jaren terug in een katholieke krant of
naschrift een artikel verscheen met het
boofdje: antl-clericallsme, dan wist iedere lezer
vooruit, dat het ging over een uiting van een
of andere vrijmetselaarsloge, over maatregelen
van een bultenlandsche sectarische regeering,
of wel over gedragingen van een liberale, aocia-
Ustlsche of communistische partij. Dat er ooit
aanleiding sou zijn om in een Nederlandsch
katholiek dagblad over antl-clericallsme in eigen
kring te spreken, dat hadden de meesten voor
kort nog niet verwacht. En toch verwondert rien
(jaar thans niemand over.
Het is niet te ontkennen en het zou struis
vogelpolitiek zijn het te verzwijgen, dat er onder
bepaalde groepen der bedendaagsche katholle-
ken. ook in ons land, een groeiend antl-cleri-
callsme, in den zin van afkeer van priesters
en religieuzen, bestaat. Het kan zjjn nut heb
ben te trachten den omvang van deze stemming
vast te stellen, de diepte er van te pellen, de
oorzaken er van op te sporen en zoo mogelijk
middelen tot verzoening aan te geven.
Antl-clericallsme is een eeuwenoud verschijn
sel WU zullen daarom goed doen vooraf bjj de
historie in de leer te gaan. Waaraan is vjjand-
sdhap tusschen clerus en leeken in de tiende
en dertiende eeuw, in den tjjd der renaimonre.
in dien der encyclopaedisten en in de Fransche
revolutie te wijten? Met de enkele omschrijving
.gebrek aan godsdienstzin en verslapping der
zeden" zijn wij er natuurlijk niet! Ook in de
Kerk, ook in de priesterschap, ook in de kloos
ters hebben misstanden en somtijds ten hemel
schreiende toestanden geheerscht. Het is dom
te trachten dit te verbloemen of daarover aoo
mee
ontbinding van de
het terrein geëffend
„st. Jan de Evangelist.een bronzen beeld
van Eduard Jacobs, geschonken aan het
Aartsbisschoppelijk Museum te Utrecht
van de Staten-Oeneraal te
worden gesloten op een tijdstip aan die ontbin
ding onmlddelIUk voorafgaande.
Het is toch wenschelUk dat ieder oogenbllk
het kabinet met het oog op maatregelen waar
van de totstandkoming geen uitstel gedoogt een
beroep op de medewerking van de Volksver
tegenwoordiging kan doen.
Op grond van het bovenstaande veroorlooft
de Raad van Ministers zich eerbiedig ingevolge
de machtiging op 14 Februari j.l. door Uwe
Majesteit mondeling aan zjjn Voorzitter ver
leend, hierbij ter bekrachtiging aan te bieden
een ontwerp-besluit strekkende tot sluiting van
de zitting van de Staten-Oeneraal op 6 Mei
as. alsmede tot ontbinding van de Tweede
Naar wjj vernemen
Van Wijn
bergen, lid van de
Kamer der
Staten-Oeneraal,
vice-president van
den Centralen Raad
van Beroep, aan het
bestuur der R.K.
Staatspartij mede
gedeeld, dat een
candidatuur voor de
Tweede Kamer voor
de komende periode
in verband met de
as. verkiezingen niet
door hem zal kunnen
warden aanvaard.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem zal de
volgende week alléén Vrijdag en Zaterdag
eenlge woorden gewjjd te hebben aan den
meenen toestand van de wereld, kwam dr.
jn tot de politieke crisis in ons eigen land.
conflict, dat tusschen Kamer en Regeering
zen was, kon slechts op twee manieren op-
st worden: óf de regeering ging heen óf de
ler ging heen. De Kroon heeft, op advies
er ministers, tot het laatste besloten. Spr.
tit die beslissing toe. Welke ernstige man
zouden zich beschikbaar hebben gesteld
een minlstersfunctie, wanneer het kabinet
zjjn afgetreden? En welke stagnatie in de
noodzakelUke maatregelen zou er niet door ver
oorzaakt zijn? Wat zal het gevolg van de ver
vroegde verkiezingen zijn? Het nieuwe kabinet
zal thans in Mei op kunnen treden in plaats
van in Augustus, zooals anders het geval aou
«Un geweest. En wie eenig begrip van de ont
zaglijke taak, welke op dit nieuwe kabinet
zal komen te rusten, heeft, zal dit niet anders
dan kunnen toejuichen. Want nu zal het kabi
net, na rustig beraad met wel-overwogen plan
nen in September voor de Staten-Generaal
kunnen verschijnen. Dit is verre te verkiezen
boven de vaak plan-looze wijze waarop soms de
ministers de plannen in enkele weken moeten
samenstellen.
Sprekende over den inzet der verkiezingen
zeide dr. Colljn dat deze voor de antl-revolu-
tionnaire partij thans dezelfde is als welke eenl
ge maanden later gegolden zou hebben. Het
antl-revolutlonnaire volk zal zijn stem uitbren
gen om een volksvertegenwoordiging te verkrij
gen met wie de regeering kan samenwerken
om de gezagsondermijnende invloeden in ons
land met klem tegen te staan. Een Kamer zal
moeten worden gekozen, welke bereid is samen
te werken tot herstel van de ontredderde finan
ciën en tot opheffing van het vervallen econo
misch leven. Voorts zal er een Kamer moeten
komen, die onder een krachtig bewind een
krachtlgen aanval zal doen op de grootste
sociale plaag, welke ons volksleven teistert, de
werkloosheid.
Vervolgens besprak dr. Colljn het verklezlngs-
program, waarbij hjj eenlge richtlijnen aangaf.
Van groot belang is het financieel probleem.
Spr. wees er op. hoe minister de Geer in het
afgeloopen jaar stond voor een tekort van 150
mlllioen. De helft ongeveer is gevonden door
bezuinigingen en de tweede helft door verhoo-
ging der middelen. Wat de belastingen betreft
was de boog hiermee al strak gespannen. Maar
zelfs al zouden alle maatregelen de uitwerking
hebben, welke minister de Geer er zich van
voorstelt, dan nog zou de komende begrooting
een tekort van minstens 120 mlllioen aanwij
zen.
Daarna wijdde spr. eenlge aandacht aan het
economische vraagstuk en als derde probleem
aan dat der werkloosheid.
Wat betreft den geestestoestand van ons volk,
merkte spr. op, dat men temidden van de eco
nomische moellUkheden ook verschijnselen ziet,
welke op een bedenkelljken geestestoestand van
ons volksleven wijzen. Spr. noemde daar enkele
voorbeelden van en waarschuwde met name te
gen politieke groepsvorming en bepaalde stelsels
en systemen. HU wees er op, dat de wereld niet
door systemen geregeerd wordt maar wel door
beginselen.
Sprekende over de gezangabandhavlng memo
reerde dr. Colün het drama, dat zich in de In
dische wateren had afgespeeld. Dr. ColUn was
van oordeel, dat de regeering slechts haar plicht
heeft gedaan. Wanneer de regeering -zou moeten
wUken voor een handvol muiters, dan te zU voor
de verdediging van het volk in zijn geheel geen
knip voor den neus waard. Spr. drong dan ook
aan op een algeheels en grondige zuivering on
zer gezagsorganen, waardoor de marine in be
trouwbaarheid op een hjn gesteld kan worden
met die van de Ruyter en Tromp.
Dr. Colljn besloot «Un rede met een opwek
king tot nationale eenheid, niet in eigen kracht,
doch gesteund door den Koning der koningen.
Vrijdagmiddag'te ongeveer 4 uur Is op de
Blauwpoot tsbrug te Lelden een monumentale
llchtpaal, die voor bet brugwachtershuisje
stond, plotseling omgevallen. De paal viel
schuin over de brug en sloeg *n drietal kinde
ren tegen den grond. De 12-jarige jongen Mo
lenkamp uit Oegstgeest werd zeer ernstig ge
wond opgenomen en naar het Academisch Zie
kenhuis te Lelden overgebracht. ZUn toestand
is zorgwekkend. Het tien-jarig meisje A. R.
uit Lelden werd, hoewel minder ernstig ge
wond, eveneens naar het ziekenhuis overge
bracht. Het derde kind, het zes-Jarig meisje
H. R. werd licht gewond en kon naar huis
worden gebracht. Vermoedehjk is bouwvallig
heid de oorzaak van het omvallen.
Kamer met 8 Mei eJt„ onder vaststelling van
den 15en Maart voor de candldaatstelllng van
de verkiezing van de leden der Tweede Kamer
en bepaling van den 9en Mei als den dag van
de eerste samenkomst van de Eerste Kamer en
de nieuw verkozen Tweede Kamer."
(W. g.) De minister van Staat,
minister van Blnnenlandsche Zaken,
voorzitter van den Raad van Ministers:
RUYS DE BEERENBROUCK.
Hulp, een onderzoek naar de
in te stellen! Zooals be-
leidlng der 8.DA.P. mr. Duys
der muiters aangewezen. Mr.
er droog-humortettech zUn
vergezeld van een rechtsgeleerde van de Inter
nationale Roode I'
gebeurtenissen I
kend heeft de 1
als verdediger i
Marchant sprak
terbazlng over uit, dat de communistische frac
tie een Regeering interpelleeren wilde, waar
tegen zU eerst een motie van wantrouwen
om haar „bloedige misdragingen” had wil
len Indienen.
De leider der liberale fractie mr. Knottenbelt,
kreeg zUn interpellatie reeds heden toegestaan.
ZU loopt over het KonlnkUjk Besluit tot ont
binding der Tweede Kamer en over de verhou
ding, daardoor tusschen Regeering en Kamer
in het leven geroepen. ZU komt Maandag in een
extra-vergadering aan de orde en zal dan ge
volgd worden door de interpellatie-Albarda. In
tegenstelling met den leider der sociaal-demo-
craten zal de communist de Visser zUn interpel
latie wel niet toegestaan krijgen. ZU is, als men
haar ontdoet van de politieke franje, een copie
van de eerder aangevraagde van den heer Al-
barda, en wat Moscou over het multerUdrama
te berde te brengen heeft, kan evengoed worden
geopperd bU deze.
Dat de Kamer een extra-vergadering, zeer
waarschUnlUk door een avondzittlng gevolgd,
voor de interpellaties noodlg heeft, houdt ver
band met het feit, dat de Regeering de volgen
de week In de Eerste Kamer doorbrengt veur
het algemeen debat over haar begrooting. ZU
heeft erin toegestemd, dat in dat debat ook
de ontbinding van de Tweede Kamer en de mui-
terU op de „Zeven Provinciën” betrokken wor
den. En vóórdat de Senaat die zaken behan
delt, wenscht de
over te zeggen.
De volgende week is er dus na een intermez
zo van zoo aangename rust belangrUk debat
onder hoogen druk en aan twee fronten. Dat
de Tweede Kamer beide Interpellaties des Maan
dags afwerkt, is intusschen weinig waarachUnUjk
En dan is er opnieuw conflict tusschen haar
werklust en dien der Eerste Kamer.
De sensatie, door liefhebbers daarvan van
deze korte bijeenkomst verwacht, bleef volko
men achterwege. Maar Maandag zal de com
munistische fractie wel weer de waardigheid der
Kamer, heden door den „beroepsopruier” de
Visser tegenover de Regeering unverfroren in
bescherming genomen, t- grabbel gooien 1
Op de vragen van het Eerste Kamerlid Briët
in zake het afleggen eener Regeertngsverkla-
ring in .de Eerste Kamer der Staten-Generaal,
naar aanleiding van de multerU aan boord van
Hr. Ms. „De Zeven Provinciën", heeft Minister
,Ruys de Beerenbrouck, Minister van Staat,
'Minister van Blnnenlandsche Zaken, Voorzitter
van den Raad van Ministers, geantwoord, dat in
tegenstelling met wat In andere landen par
lementair gebruik is, in ons land Regeerings-
verklaringen slechts in een der beide takken van
Volksvertegenwoordiging plegen te worden af
gelegd. De Regeeringsverklaring van 3 Augus
tus 1914 is, voor zoover der Regeering bekend,
het eenlge geval, waarin van dezen regel is
afgewezen.
De multerU op de ,De Zeven Provinciën"
heeft een schok van verontwaardiging doen
gaan door schier de geheele natie. Men ver
liest echter de verhoudingen uit het oog. als
men deze multerU zou willen vergelUken met
het ontoaglUk wereldgebeuren, dat in do eerste
dagen van Augustus 1914 een aanvang nam.
Zoo ooit dan was toen aanleiding om. in af-
wUklng van het gebruik, de Regeeringsverkla
ring in beide takken van Volksvertegenwoordi
ging af te leggen.
Regeeringsverklartngen worden afgelegd in die
Kamer, welke op het oogenbllk vergadert. De
parlementaire geschiedenis heeft zoowel ge
vallen aan te wUzen, dat dit is geschied in de
Eerste als in de Tweede Kamer.
In het onderhavige geval, nu de Regeerings
verklaring zou worden gevolgd door een inter
pellatie ter zake in de Tweede Kamer, lag het
voor de hand, dat de Regeeringsverklaring in
dat deel der Volksvertegenwoordiging werd af
gelegd.
De Zeereerw. Pater Dr. Gorris SJ. heeft
Donderdagavond in de Deutsche R. K. Studen-
tenvereenlglng .JSanctus Vlrgilius” gesproken
over: ,De politiek van Willem van Oranje in
net Godsdienstige”,
„In aansluiting aan het onderhoud dat ik
met Uwe Majesteit mocht hebben veroorloof
ik mU zeer' eerbiedig het navolgende onder de
aandacht van Uwe Majesteit te brengen.
In de vergadering der Tweede Kamer van
9 Februari JJ. heeft de Minister van Justitie
de mededeeling gedaan, dat van het kabinet
niet is te verwachten dat het in het gebrek
aan medewerking, dat zich in de ter zUde
stelling van de wetsontwerpen betreffende de
rechterlUke macht al dan niet bU wUze van
motie sou betoonen, kan berusten. Daar na
heeft de Tweede Kamer op dienzelfden dag
een motie van orde aangenomen van den vol
genden inhoud:
J>e Kamer, van oordeel, dat bezuiniging op
de kosten der rechtspleging en rechterlUke
organisaties noodzakeUjk en mogelUk is; dat
echter opheffing van vier rechtbanken en van
een zoo groot aantal kantongerechten onge-
wenscht is. schorst de beraadslaging over de
onderhavige wetsontwerpen."
Hierdoor is een conflict ontstaan tusschen
het kabinet en de Tweede Kamer.
In dezen tUd van ongeëvenaard groote moel
lUkheden van economischen en anderen aard
acht het kabinet niet verantwoord Uwer Ma
jesteit zUn portefeuilles
stellen.
De eenlge uitweg Is
Tweede Kamer, waardoor
kan worden voor de vervroegde vorming van
een parlementair kabinet, dat in ons huldig
tijdsgewricht zeker niet minder dan onder
normale omstandigheden als het meest in
overeenstemming met ons staatsbestel moet
worden geacht.
In de te Hulst gehouden vergadering van de
R. K. Kiesvereenlglng werden discussies gewUd
aan den Zeeuwschen Tweede Kamerzetel. Zoo
als men weet hebben, behoudens een kleine on
derbreking de katholieke Zeeuwen sinds 1901
onafgebroken een vertegenwoordiger in de
Tweede Kamer gehad. De voorzitter, burge
meester Truffino. sprak de hoop uit, dat waar
Den Bosch en Zeeland één groep vormen, voor
Zeeland minstens de vUfde zetel dezer groep
zou worden gereserveerd. Spr. deelde mede op
de vergadering te 's Hertogenboech er krachtig
naar te zullen streven opdat de Zeeuwsche
katholieke Kamerzetel behouden blUve.
Donderdagavond had te Hengelo in „Het
Centrum” een goed bezochte vergadering plaats
van personeel van de Heemaf, voorzoover dit
georganiseerd is in den R. K. Metaalbewerkers-
bond.
De districtsbestuurder, de heer B. J. Prinzen,
deed mededeeling van een gehouden conferen
tie met de directie van de Heemaf, onder voor
zitterschap van den voorzitter van den Metaal-
bond, den heer Schouten.
mln mogelUk te spreken. Het gaat hier juist
als met de sexueele voorlichting. Zoolang de
aeker zUn, dat op de kinderen weinig
invloeden inwerken dan die ven het
veilige gezinsleven, kunnen zU al naar de ge
aardheld van het kind de „Aufklkrung” op-
schulven, desnoods tot aan den verlovingstüd
De tegenwoordige levensverhoudingen echter
elschen, dat die voorlichting meestal veel vroe
ger geschieden moet, om ongewenschte „ophel
deringen" van onbevoegden te neutrallseeren.
Zoo is het ook met het spreken en schrUven
over misstanden in de Kerk gesteld. Ook ons
eenvoudige katholieke volk wordt door al of Aiet
te goedertrouw zUnde andersdenkenden voort
durend lastig gevallen met verhalen over slech
te priesters, bisschoppen en pausen over „Room-
sebe schandalen” uit verleden en heden. De
zucht naar populariseerlng der wetenschap, de
moderne trek vooral naar historische bUzonder-
beden, bevredigd in couranten-vertellingen, ge
schiedkundige feuilletons en zelfs op de film
deze zucht moet ons er toe brengen met de
zelfde liberaliteit, waarmee de pausen de Vati-
caansche archieven openden, ons katholieke volk
ernstig maar rondborstig over het goed én het
kwaad in de Kerk te spreken en er op te wUzen,
d* meer nog uit het kwade dan uit het goede
de onvergankelUkheid der Kerk blUkt.
Dit vooropgezet, kunnen wU vrUelUk over het
antl-clericallsme spreken. Er zUn tUden geweest,
dat heel de beschaafde wereld katholiek was en
dat er niettemin een heviger anti-clericallsme
bestond dan er in de eeuwen na de Hervorming,
onder regiem van vrijmetselaars, geheerscht
heeft. De oorzaken daarvan rijn niet moeilUk
aan te geven. Onder de Gallische en Duitsche
koningen en keizers werd de Kerk door de
wereldsche machten met gunsten en weldaden
overladen. Deze groote heeren waren echter
niet geheel belangeloos; tegenover hun gunst
bewyzen vroegen zU rechten. Er was hun veel
aan gelegen, welke bisschop een bepaalden zetel
bezette. Toen in den loop van den tUd abdUen
en bisdommen wereldhjke macht kregen; toen
de prelaten zelf bet zwaard aangordden, oorlog
voerden en belasting inden en naast hun wereld
lijke macht nog geestelUken druk op hun onder
danen konden uitoefenen, werd het recht van
benoeming van kerkeUjke dignitarissen door een
vorst een kostbaar iets. Van den anderen kant
had deze vermenging van geestelUke en wereld
lUke belangen een verderfelUke wisselwerking
op den geestelUken stand. Het werd gewoonte
dat van leder gezin van aanzlenlUken huize één
zoon minstens tot het priesterschap toetrad.
Hier immers lag een carrière om langs den weg
van bet prelaatschap tot bet hof door te drin-
«en. Het behoeft geen betoog hoe op deze wUze
lal van jonge mannen zonder eenlge roeping
In den priesterlUken stand traden. Eenmaal met
de waardigheid bekleed, begon de jacht naar
vorstengunst met alle minderwaardige midde
len, waaptoe zulk streven voert. En daarbU
bleef het niet. In de tUden, waarover wU hier
«Preken, waren er talrijke mannen, om zuiver
wereldsche motieven tot den verheven staat
v*n bet priesterschap toegetreden, die een on-
wzardlgen en vaak ergerlUken levenswandel
leidden; die met de toediening der sacramenten
het verleenen van aflaten een koophandel
’heven en den van hen verelschten maagdelu-
ben staat door grove zedeloosheid tot een be-
•Pottlrg maakten. Als later met de renaissance
hri heldendom ook den drempel van de Kerk
Wh Schrijdt, zien wU vele priesters tot in de
bootste rangen, tot onder de kardinalen en pau-
“o. in een overdadige JevenswUze vervallen,
•vlke alleen uit een langzaam tngevreten be-
^•f *1» gevolg van bovengenoemde oorzaken
*e verklaren.
Wel werd er telkens aan de Kerk en aan den
brteeleriUken stand, nieuw, frisch bloed toege-
**rd. doordat heilige mannen en vrouwen
b'oosterorden stichtten, waar de deugd even
•eik bloeide als elders het verderf rondging;
b*l «tonden er telkens opnieuw krachtige her-
v°**uers op in den persoon van groote blsschop-
«n pausen, die het onkruid uit den akker
wiedden; maar dan hier, dan daar, in meerdere
0< mindere mate, vinden wU in de kerkhistorie
middeleeuwen gewag gemaakt vu: erger-
^ke verschUnselen bü den clerus en de klooe-
ters- Geen wonder, dat de leeken hiertegen in
iwwetie kwamen, dat er een droeve historie var
*°a'rierlcalisme uit die tUden is op te diepen
voor de hervorming was bet verderf m
«an bet hof van den zedeloosen paus
*i«ander VI en verder in heel Italië sóó groot,
dat zelfs een Dominicaner monnik Savonarola
de leeken in hun strijd tegen den clerus aan
voerde.
WU halen deze zwarte bladzUden uit de kerk-
«eschledenls op, om een vergelUking met heden
Hakken. Is er wel eenig punt van vergelU
king? in geen land ter wereld en zeker niet in
Nederland te er ook maar schUn of schaduw
te vinden van de toestanden, welke wU hier
boven schilderden en welke het anti-clerlca-
Usme van die dagen verklaren, verontschuldigen
zoo ge wilt maar het nog niet rechtvaardigen.
Reeds een eeuw lang hebben wU op den stoel
van Petrus een reeks figuren zien zetelen, waar
tegen heel de wereld, zelfs de nlet-katholleke.
met ontzag en bewondering heeft opgezien
Hun levenswandel was rein, sober en Ingetogen
De „gevangenen van het Vatlcaan" gaven al de
uren van hun pausschap aan het heil der we
reld. Wat moeten wU meer prijzen: het res
tauratiewerk van Leo XIII in zUn magistrale
brieven over de sociale rechtvaardigheid, de
rechten en plichten van den staat en den burger
ta hun verhouding tot de Kerk en de maat-
schappU, ot den geweldigen hervormingsarbeid
van den heiligen paus Pius X binnen de Kerk;
of wel den onafgebroken strijd van den llcha
melUk zwakken maar geestelUk sterken Bene-
dlctus XV voor den vrede onder de volkeren;
of wel bet onvermoeide werk van den regeeren
den paus, die op ieder gebied, op dat der vrU-
maklng van den kerkelUken staat evengoed ate
op sociaal terrein met groot succes optreedt en
die de kwalen van onzen tUd als de verwaarioo-
zlng der jeugd, de verwording van het chris-
telUk huwelUk, den overmoed en het onchrte-
telüke in het valsche nationalisme enz. als een
ziener doorschouwt?
BU al die pausen is schUn noch schaduw van
een wereldschen geest te ontdekken. BU hun
keuze te niet gevraagd naar stand of afkomst:
Leo XIH was een graaf en Pius X een werk-
manszoon. Het program van den een zoowel als
van den ander was en te zU het in verschil
lenden toonaard alles herstellen In Christus
En wat van de pausen der laatste eeuw ge
zegd kan worden geldt voor heel den clerus.
WU kennen nagenoeg geen invloed meer van de
wereldlUke macht op de benoeming van bis
schoppen en kardinalen. Er te ook geen sprake
meer van afmeten van den bisschopsstaf of den
rooden hoed naar den wereldlUken stand. De
pas gestorven Nederlandsche kardinaal was
daarvan het onloochenbaar bewijs en wU allen
zUn in staat uit de levenden om ons heen tai-
rUke prelaten aan te wUzen. die alleen om hun
deugd of geleerdheid of om hun juisten kUk
op de elschen van de moderne zielzorg tot
leiding gevende functies in de Kerk geroepen
zUn. Ook kan moeilUk worden volgehouden, dat
de priesterschap van heden in haar algemeen
heid gesproken een losbandigen levenswandel
leidt; terwUl van de allerdroevigste practUker.
van simonie, van iumdel in heilige zaken, al
sinds eeuwen geen sprake meer te. Goddank
is in onzen tUd een slechte priester een uit
zondering op den algemeenen regel.
Alle redenen die er dus vroeger voor een antl-
clericallsme bestonden, ontbreken nu. En toch
is er een opkomende en aangroelende afkeer
van al wat een geestelUk kleed draagt in lee-
ken-kringen te bespeuren. WU zouden ons aan
grove overdrijving schuldig maken, wanneer wjj
van een algemeen verschUnsel spraken. Maai
niettemin: bet verschUnsel is er.
WU willen een volgenden keer trachten er
omvang, beteekenls en oorzaak van te onder
zoeken. wat des te gemakkelUker zal vallen nu
wU het anti-clericalisme in zUn ergsten en be-
grijpelUken vorm hebben nagegaan en als on
gegrond voor onzen rijd hebben afgewezen.
HOMO SAPIENS.
De Tweede Kamer heeft na een bewogen
weekje, waarin het KonlnklUk Besluit tot ont
binding over haar loskwam en het drama van
de „Zeven Provinciën" zUn onvermUdelUk tra
gisch einde vond, in een korte vergadering be
raadslaagd over wat haar thans te doen staat.
ZU gaf met 79 tegen 2 stemmen haar goed
keuring aan het voorstel van den voorzitter,
om aan het verzoek der Regeering tot behande
ling van de Indische en de Surinaamsche oe-
grooting te voldoen. De beraadslagingen daar
over vangen de volgende week Dinsdag aan. De
Algemeene Beschouwingen zullen in verband
met de groote crisisproblemen, waartusschen
Indlë meer en meer bekneld raakt, belangrUk
zUn, men zal er, al staat dan de ontbinding voor
de deur, toch aan hechten, de groote Ujnen van
het gewenschte beleid uit te stippelen. Maar
van den anderen kant zal men met het oog op
het feit, dat de verkiezingen niet verre meer
zUn en het volgend jaar een ander kabinet ach
ter de groene tafel zit, niet te zeer uitweiden
ever de meer ondergeschikte punten in het In
disch beleid.
Zooals men reeds uit de verzoeken van Ir. Al
bania en den communist de Visser tot bUeen-
roeping der Kamer bekend was, zal er ook ge
ïnterpelleerd worden. De eerste wil met de Re
geering over het drama van de Indische mui
terij debatteeren. En de tweede wenscht dat ook
en voegt er zelfs nog aan toe. dat hU van de
Regeering toelating in Indlë elschen zal. om,
Het vier-jarig zoontje van den beer van der
Linde te Maassluis te door een autobus «ver
reden en onmlddelIUk gedood.
Den chaulfeur treft waarschjjnljjk
treedt hU vooral op als kampioen van dit
laatste. daarbU nochtans gelUkheld van rechten
voor de katholieken opetechend. op voorwaarde.
deze hem geheel in zUn politiek sullen
In de derde periode sluit hU zich nader aan
bU de Calvinisten en wordt zoodoende de
stichter van een protestansch staatswezen over
een deel van het Nederlandsche volk, waarom
heen zich later andere Nederlanders in gelUk-
heid van rechten hebben kunnen groepeeren.
In het tweede gedeelte van zUn voordracht
ging spreker na, of dit de eenig nationale i»li-
tiek genoemd moet worden, die kon worden ge
voerd. Spreker meende van niet.
Na te hebben uiteengezet, in hoeverre men
in de 16e eeuw van nationaal, wat den Neder
landers betreft, kan spreken, betoogde hU. dat
in dien sin de nationale stroomingen het zui
verst te vinden waren bU de Staten-Generaal
en de Pacificatie van Gent.
De actie van den Prins te in drie perioden te
verdeelen: in de eerste periode verklaart hU
zich Katholiek of Lutheraan, al naar gelang dit
zUn politieke doeleinden kan bevorderen, tc-wul
hu ook de Calvinisten begunstigt, ofschoon hu
van godsdienst nog afkeerig te.
In de tweede periode, na aanvankelUke aar-
l»
