Verklaring in den Volksraad
I
I
De tragedie van Hr. Ms. Pantserschip
„De Zeven Provinciën
De uitvoering van
het plan
Overzicht
de
van
debatten
Gezag en discipline ondermijnd?
RESULTATEN VAN HET
ONDERZOEK
'EN
Btdoeling was etn waarschawiagsbom te werpen, doch
de kans oan treffen was hierbij niet uitgesloten
DINSDAG 21 FEBRUARI
Als de kat van honk is—
Critiek op ir. Cramer
i
„Krokod illentranen”
Schoonmaak geëischt
De eisch aan de officieren
Het zwaard der overheid
t
Voor en na de sommatie
Op een vulkaan
Massale weigering
Communistische invloeden?
Gezagsaantastend en onwettig
4
E
F
Een harde oorvjjg
De tucht hersteld
I
D
r
Ontevredenheid was de
aanleiding
Da demonstratie op het
Waterlooplein
Kolonel F. W. Costerde lèider
Hn het onderzoek inzake de
muiterij
Als waarschuwing bedoeld,
maar.
tas
mt
str
Schout-bij-nacht J. F. Osten,
Commandant der Zeemacht in
Ned. Oost-lndië
mg
b‘
Op den dag van dienstweigering
werd het besluit tot toepassing
van een korting van 17 pet.
bekend gemaakt
„Geen huis, dat in zichzelf ver
deeld is, kan in stand ge
houden worden”
Geen plichtsbesef en
discipline
Vergemakkelijkt door de afwezig
heid van den commandant,
een aantal officieren en
onderofficieren
>‘3
Het pantser schip de „Zeven Provinciën”, dat geruimen tijd
in handen van muiters was en met geweld moest worden
genomen
le^rr1 to rtdTfeto w‘ortZn
dat met de muiten besprekingen zUn gevoerd.
Overigens hebben noch de officieren noch de
onderofficieren gedarende den Ujd dat het schip
zich in handen der muiters bevond, eenlgerlei
dienst verricht, sKgesonderd de officier van
gezondheid voor de behandeling van itrfrrn 7|j
ZUn voortdurend onder strenge bewaking geweest
van gewapende schildwachten.
Do beschikbare gegevens
iU'
Illlllllllllllllllllllllllllllllllflllllll
lllllllllllllllllllll
nn
Innerlijke «eker-
KK»
XKK
Inlandsch Marine-pereoneel
F****
proces thans gestuit zal worden. „Ware vrU-
KES
4
a
J
onderteekend: «uro-
Inlandsche bemanning".
aanvankelijk de
actie werd aan-
rt
M
Spreker kewrt de daad der mattere af, eek
als eoeiaal-demeeraat. als imdtentpiinalr ca als
een in de kasrtsp tiling der wette.
Deae sommatie taidt: „Geeft a onvoorwaar-
deiijk over af geweid aal worden gebruikt.
Steppen en witte vlag htjechen en groote witte
vlag ep den bak beven de tent."
Indien aan de sommatte geen gevolg soa
worden gegeven zal na tien minuten door bet
vliegtuig van den oudsten groepscommandant
een bom van M K.G. vlak VOOB den boeg der
„De Zevpn Provinciën” af geworpen worden.
Set door den Commandant der Zeemacht
vastgestelde plan van actie luidde In hoofdzaak
aldus:
Vervolgens geeft de commandant een relaas
van de overgave, de begrafenis der gevallenen
en de overbrenging der arrestanten naar On
rust, zooels wij dit in vroegere telegrammen
uitvoerig hebben gemeld.
Spreker keurt eveneens de houding der Re
geering af. waardoor de grieven grooter wer
den en deae daad mogelijk was. Waarom werd
bij het gooien van den bom niet voorzichtiger
gehandeld? vraagt spreker. (Geroep: „ze had
den hem aan een touwtje moeten neerlaten!")
De heer VAN baalen had van de Regeering
meer verwacht, maar hij begrijpt dat de stand
D 1M
De uitwerking van de bom was tot dusverre,
dat drie Europeesche schepelingen werden ge
dood. 20 Inlandsche schepelingen gedood of
vermist, 2 Europeesche en 2 Inlandsche schepe
lingen zwaar gewond, terwijl 2 Europeanen,
waaronder 1 officier, en 3 Inlandsche schepe
lingen licht werden gewond.
Door de bom werd in de omgeving de na
volgende materleele schade aangericht: „Beide
schoorsteenen werden door springstokken door
zeefd. In het opperdek worden verschillende
gaten geslagen. De brug werd gehavend. De
sloepen in de onmlddellUke nabijheid werden
beschadigd. Den lichte brand ontstond, welke
echter spoedig werd gebluscht”.
De gssagvoerder
P. Eikenboom, die
de stemming on
der zifn schepe
lingen niet kende
iiiHiiiMiiiiiMiiitiiniiimiiiii
De volgende spreker, de heer MANDAG IE.
vraagt zich af of dienstweigering en muiterij
gerechtvaardigd zijn bij een salarisactie. Spre
ker beantwoordt deae vraag ontkennend en
zegt: „Deze actie is gezagsaantastend en des
wege onwettig". Spreker memoreert den Volks-
raadseed, waarin de leden trouw aan den Sto
ning zweren en wil nogmaals voor zichzelf en
't volk van de Mlnahassa trouw aan H.M de Ko
ningin verklaren. Spreker memoreert dan dat
van de 400 Minahassasche schepelingen slechts
4 man aan de staking in Soerabaja medededen.
Spreker keurt de demonstratie op het Waterloo
plein af, zeggende dat deze onnoodige reactie
wekte. Spreker verwerpt de beschuldiging aan
het adres der soclaal-democratle of vakbewe
ging. HU wijst op het sociaal-democretlsche
Denemarken als bet eenige land waar rust
heerscht. (Benig applaus van de tribune. De
voorzitter waarschuwt dat hU deae aal doen
ontruimen bU herhaling).
De heer Mr. Fruin hoopt dat voorbeeldige
straffen sullen vallen. HU noemt het geval een
symptoom van de uitwerking van te langdurige
vrUheid, die aan de lasteraars van het gezag
werd gelaten. Ons gezag wordt In Nederland
meer neergehaald dan hier Spreker wil aan de
muiters geen woord besteden. Bik woord voor
hen is te veel eer. Spreker vraagt zich af of
de hoogste marine-leldlng, dis de stemming
onvoldoende onderkende, vrU uit gaat. Spreker
wenscht verwUderlng van alia kwade elementen
en ook van de onvoldoende doortastend op
tredende officieren, „ook al moet een deel der
vloot worden opgelegd." Spreker wenscht den
BATAVIA. 30 Februari (Aneta). De eerste
spreker is de beer Soejono. Deze verklaart dat
de Regeering ook thans heeft getoond het ge
zag te kunnen handhaven.
Dienselfden dag werd het besluit tot toepas
sing van era korting van 17 procent op do ea-
larissen van het
bekend gemaakt.
Boeds dien dag pleegden enkele Inlandsche
stihnprUngrn eenlg verast.
>^de krUgstucht hebben
terae de geest der betrok-
fte propaganda is bein-
[eworden. Overigens zUn
(kering van den goeden
u die nu eens aan.”
De heer ROEP vraagt of het verwUderings-
BATAVIA, 20 Febr. (Aneta). Onder groote be
langstelling heeft de Commandant der Zee
macht in Ned.-Indlë heden In den Volksraad
een uiteenzetting gegeven inzake bet voorge
vallene op de „De Zeven Provinciën" en de
voorfoopige resultaten van het onderzoek.
m aansluiting bU hetgeen op 10 Februari JX
door de Regeering in den Volksraad is uiteen
gezet aldus de Commandant der Zeemacht
kan, voor zoover de reeds ingekomen berichten
daarover uitsluitsel geven thans nader het vol
gende worden medegedeeld, hetgeen bedoeld is
als een voorlooplg overzicht van bet gebeurde
met de „De Zeven Provinciën” en wat daaraan
voorafging.
In tUdsorde valt dan in de eerste plaats het
voorgevallene te Soerabaja te vermelden.
De beer WIWOHO kan de houding van de
Regeering niet afkeuren, doch wil als mensch
vragen, waarom de oorvijg zoo hard moest zUn.
HU vraagt wat de primaire oorzaak is. en acht
het antwoord dat beslist de salarisverlaging
deae oorzaak is. juist. Positief ontkennend moet
de vraag worden beantwoord of de manschap
pen wel verantwoordelUk zUn te stellen. Spr.
wijst er op, dat de Nederlandsche vlag Weef
waaien en hU handhaaft zUn uitspraak, dat
de oorvijg zoodanig aankwam, dat het oor werd
af gerukt interrupties). Spreker begrUpt niet
dat de bom zoover mis kon vallen, en hij ver
zoekt clementie voor de thans maatachappelUk
geïsoleerde manschappen. HU vraagt of alle
waarschuwingen van de politie in den wind
zijn geslagen, hoe de gesneuvelden zUn begra
ven en waarom men doorfnifde op
Koetarad ja.
De heer DWIDJO6BWOJO wil op den voor
grond stellen dat hU de ondoordachte actie van
een deel der bemanning van do Steven Pro-
vlnclën'i afkeurt. Daarnaast betreurt spreker
de onnoodige vernietiging van 31 menacben-
levens.
Spreker elscht een voorbeeldige straf voor
het feit dat na sommatie het program van
actie niet werd gevolgd. HU kan bet geheeli
geval niet las multerU iln den waren sin van
hot woord beschouwen.
Spreker bepleit strenge straffen zonder on
derscheid en hoopt dat allee aal worden ge
daan om dergelUke voorvallen in de toekomst
ónmogelijk te maken. Spr. betreurt dat de
multerU een antl-Inlandsche stemming teweeg
bracht. Intusschen is gebleken dat niet uit
sluitend inheemsche schepelingen tot multerU
overgingen. Vast staat dat de multerU geheel
los staat van de inheemsche beweging. Juist
thans moeten blank en bruin samengaan, loc
als reeds de heer Koesoemo Joedo zeide. De
regeering late niets na om zoo spoedig moge-
lük de antl-Inlandsche stemming te doen ver
dwijnen.
De heer Wiranatakoesoema dankt namens
zijn fractie de Regeering voor haar verklaring.
HU verklaart zich Ingenomen met de gelegen
heid tot het uitspieken van zUn meaning. Ten
aanzien van de loyallteits-demonstratle ver
klaart spr., dat de multerU ten zeerste wordt
betreurd en afgekeurd, ongeacht het rasverschil.
Spreker heeft vertrouwen in een ernstig en
rechtvaardig onderzoek en hoopt dat de regee
ring zich niet zal laten lelden door sentiment,
door de inheemschen van de vloot te weren
weder op de gebruikelijke radio-technteche
wijze dat het sommatleeeln ontvangen was.
Om 9 uur 18, dus 18 minuten na de laatst
uitgezonden sommatie wierp de D-ll van de
hoogte van 1388 Meter een bom af van 50 K.G.
De Regeering uehoeft daarbU in dit college
nauwelUks de ultdrukkelUke verzekering te
geven, dat nauwkeurig en volledig en zonder
iets of iemand te ontzien zal worden onder
zocht wie schuldig staat aan plichtsverzuim, in
hoeverre de Bonden of andere actie een des-
tructieven invloed op
uitgeoefend en in how/j
kenen door voortgrfe^
vloed en ontwrlchtl L
maatregelen ter veSMJ
gang van zaken genart
De Commandant van de Jk Teven Provin
ciën" en de eerste officier van dit schip zUn van
ban functies ontheven. Commissies van onder
zoek, ook voor de multerU, zUn Ingesteld.
Verklaard kan worden, dat de tucht is her
steld. Gebleken is dat het grootste deel zoowel
der Europeesche als der inlandsche schepelin
gen loyaal bleef en gehoorzaam aan het gezag.
te bederven en of zU maatregelen tot stuiting
heeft aanbevolen.
De heer MONOD DE FROTDEVILLE: „Geeft
van het onderzóek het ooen van meer medc-
deelingen niet toelaat. Van den aanvang af
hebben voor spreker alleen muiters bestaan,
onverschillig tot welken landaard ze behoor
den. In hoeverre hebben de officieren hun
plicht gedaan? Spreker had gaarne gezien dat
men het voorbeeld van Van Speyck bad ge
volgd.
Politiek gesproken staan wU op een vulkaan,
die vandaag op den dag goed dient te worden
geobserveerd. Het Inlandsch Bestuur aal steeds
op zUn post staan. De Regeering kan er op
rekenen.
De heer Sosrohadikoesoema vernam met ont
zetting van de multerU. HU nam van den aan
vang af aan dat niet alleen Inlanders daarin
waren betrokken.
Spreker herinnert aan den rampspoedige»
tUd toen de wereldoorlog uitbrak en betreurt
dat de Uzeren discipline door het gebeurde op
de „Zeven Provinciën” is ondermijnd kunnen
worden. HU wUst er op, dat een vloot met
onbetrouwbaar personeel een gevaar is voor
den Staat. Het incident mag zich nimmer kun
nen herhalen. Spreker acht het noodzakelUk
thans het hoofd koel te houden.
De voorzitter verklaart, dat de verhouding
der Inlandsche en Europeesche leden van den
Volksraad in het algemeen door het incident
niet ongunstig is beïnvloed. ..Dat kunnen enkele
muiters niet bereiken." (Geroep, „zeer Juist"'
De heer de Dreu constateert dat het onder
zoek nog niet volledig is. HU zal met uitvoerige
beschouwingen tot de hoofdzitting wachten.
Spreker volstaat met de korte verklaring: .JJeze
kwestie zal toch in Holland worden uitge
vochten."
Uit de hier nevenstaande verklaring
den commandant van den Volksraad bhjkt, dat
de salariskorting de directe aanleiding geweest
is tot de ontevredenheid, welke tenslotte de
multerU tengevolge had.
Deze was beraamd zoowel door de inlandsche
schepelingen als door een gedeelte der Euro-
peesche korporaals en manschappen.
Het ontbreken van speciale voorzorgsmaat
regelen, zoomede de afwezigheid van den zotn-
mandant, den eersten officier, meerdere officie
ren en een groot gedeelte der onderofficieren
hebben de uitvoering van het plan tot multerU
verge makkelUkt.
Nader zal moeten worden uitgemaakt of door
de officieren, die tUdens de multerU aan boord
van „De Zeven Provinciën” waren, voldoende
doortastend is opgetreden.
Spreker gispt de uitspattingen van de vakbe
weging en laakt het schreien van krokodillen
tranen.
De Voorzitter hamert dit woord af.
De heer HAMER wil bU de bespreking van
deze nationale ramp niet het voorbeeld van
den heer Wiwoho volgen, maar hU wil de mul
terU beschouwen als een in Nederland jarenlang
voorbereide aanslag op het Gezag Spreker is
teleurgesteld dat de Regeering de beteekenis
van de revolutionaire propaganda niet beeft
besproken. HU wil wUzen op het feit, dat bU de
Marine niet altUd juist werd gehandeld, terwijl
de bondsorganen ontoelaatbare uitingen be
vatten. Waarom heeft de Marine geen recherche
dienst?
Als de heer MOCHT AR tegen een uur aan het
woord komt zUn de gereserveerde tribunes lang
zamerhand leeg geworden. Ook diverse leden
hebben de zaal verlaten. H
De heer Mochtar betoogt, dat de muiters
slechte opkwamen tegen de salariskorting en
tegen de gevangenneming van hun kameraden.
HU betreurt het dat de bom te vlug werd ge-
worpen.
held wordt het best gediend door krachtige ge-
sagshandhaving.”
De heer DE HOOG verzekert dat de moel-
lUke taak van het Inheemsch Bestuur ten volle
wordt beseft. Spreker memoreert verder dat de
Regeering steeds het gevaar van de
Marinebonden heeft ontkend, tot deze ont-
knooping volgde. Wellicht zullen het lid van de
Tweede Kamer Ir. Cramer in Holland en zUn
geestverwant De Dreu van een onschuldige de
monstratie spreken, doch dat men multerU
pleegde wjjst op een zoodanlgen ondisclpllnai-
ren geest, dat onvoorwaardelUke afkeuring
noodig is.
Het aantal Europeesche arrestanten steeg nog
nader tot M, terwijl mede 9 Inlandsche schepe
lingen in arrest werden gesteld.
Op dien voormiddag verliet bet eskader de
haven en vertrok des namiddags naar zee.
nadat de „Evertsen”, waarvan in totaal 58 man
k> arrest waren gesteld, van nieuw personeel
was voorzien.
Op VrUdagochtend 3 Februari had op over
eenkomstige wUze als op Maandag 30 Januari
een massale dienstweigering plaats van Inland
ache schepelingen.
multerU door eenige officieren afg»legde verkla
ringen, kunnen de navolgende voorloopige alge-
meene conclusies worden getrokken:
Spreker becritlseerde hen, die in Holland de
multerU „hun uit het hart gegrepen noemden
HU hoopt dat de Regeering en de Landvoogd
door God’s wUsheld het moeilUke zuiverings
proces zullen kunnen volvoeren.
De heer Monod de Frotdevllle merkt op, dat
de multerU pUnlUke verbazing wekte en ern
stige ongerustheid veroorzaakte, doch spreker
is overtuigd dat de marine-leldlng na de be
ëindiging van dit droevig avontuur op Juiste
wUze zal weten in te grUpen. Spreker onthoudt
zich van critiek. doch wil wUzen op de spreuk:
„Geen huis dat in zich zelf verdeeld is kan in
stand worden gehouden," welke spreuk thans
in vlammend schrift op de muur is verschenen.
Deze multerU was erger en meer dan een „af
gedreven protestmeeting." Spreker heeft ver
trouwen in de regeering en constateert dat zulks
ook bU de Inheemsche leden het geval bleek.
Spreker ziet verband tusschen de multerU en
de huidige geestelUke crisis en hoopt, dat ver
dere voorvallen van dezen aard zuilen worden
voorkomen.
Na de pauze krUgt de'heer Kasimo het woord.
HU verklaart als Katholiek en Inheemsche de
multerU niet anders dan onvoorwaardelUk te
moeten afkeuren. Spreker hoopt dat er geen
verscherping der tegenstellingen zal volgen.
De heer Van Mook vernam het multerU-
berlcht met ontsteltenis. Spreker begreep, dat
deze historie in de Indische samenleving geen
weerklank zou vinden, hetgeen door de feiten
werd bevestigd Spreker had daarom geen be
hoefte aan deelname aan de loyallteltsbetoo-
ging. waarvan door hem ernstige gevolgen
worden gevreesd. (Mr. Fruin Interrumpeert)
Spreker acht de oorzaken ernstiger dan de
gebeurtenissen zelf en hU dringt aan op de
grootst mogelUke openbaarheid. Het onderzoek
en de bestraffing mogen niets en niemand spa
ren. Spreker betreurt dat de waarschuwing
dadelUk een daad was, maar hU geeft toe dat
zulks niet te voorkomen was.
De beer THAMRIN memoreert het telegram
van 8 Februari jJ. waarin de nationale fractie
het voorgevallene betreurde en een beroep bU
den Minister van Defensie deed voor het na
laten van geweld. Dit beroep was niet onnoo-
dlg. Spreker betreurt het gewelddadig optreden.
De muiters wilden geen geweld.
Mr. FRUIN: „Ze hadden het al gepleegd".
Wat spreker met ontzetting vervult heeft;
dat is, dat van ChrlstelUke zUde geweld is ver-
goelUkt en goedgepraat.
De beer HAMER: ,J3e overheid draagt het
zwaard niet vergeefs".
Mr. FRUIN: Er was niets goed te praten”.
De heer BANDKUYL, verzoekt den heer Tham-
rln In het Wetboek van Strafrecht na te lezen
wat onder muiters wordt verstaan en hU geeft
in overweging om het „GU zult niet dooden"
voor te houden aan den auctor intellectualis van
deze multerU- Spreker meent dat aansluiting van
de Marinebonden bU het N.V.V, een roode golf
in de Marine bracht. De zonderlinge toestand
ontstond dat Marineschepelingen aangesloten
waren bU een organisatie, die het Koningschap
verwerpt.
„WU Oosterlingen, aldus de laatste spreker de
heer H. H. KAN. hebben de gewoonde de zaken
vergoelijkend te beschouwen en zoo is ook over
de muiters vergoelUkend gesproken”, maar spre
ker betwUfelt of dit juist is en hu zegt: „Zoo
lang wU dit niet van ons afzetten, sullen wij
bU den Westerling in de leer moeten gaan”.
De commandant van „De Zeven Provinciën”
deed hetzelfde toen hU vertrouwen stelde in zUn
bemanning. Niet den hoofdleider der Marine
tretf hier blaam, doch den modernen geest die ds
Regeering zoo moeilUk maakt op te treden op
de wijze waarnaar velen verlangen.
De vergadering wordt hierna geschorst tot des
avonds half negen.
De nieuwe salariskorting voor het Buro-
peesebe personeel der Marine werd op 36
Januari op de vloot bekend gemaakt. Vergade
ringen door eenige bonden belegd, bleken zU
het ook tegen de bedoeling der besturen een
verkeerde uitwerking op het personeel te heb
ben. reden waarom de commandant der zee
macht een algemeen vergaderverbod uitvaar
digde. Zoodra de eerste onregelmatigheden in
Soerabaja voorvielen, werd een verbod van sa
menscholing van meer dan vUf man uitgevaar
digd. Reeds toen bleek, dat een deel der Euro
peesche schepelingen de verbodsbepalingen
negeerde.
De commandanten wezen hunne bemanningen
ep de ernstige en onvermüdelUke gevolgen van
t istwelgering. waarna het Ti zet werd op
geheven, behalve door een 50-tal korporaals en
manschappen, wr ronder erk enkele Inlandsche
schepelingen.
MMffl '"«'lll|,',,l,l'll,l'ra''l'lll'll''ln',l''l'''ffl'l««IM'llll»l«imHl|IHll|j|llI|lnlII,n,BHIIIHI|lHll^ ............I
De vraag of en in welke mate communistische
en revolutionnalre Invloeden aanwezig waren
bU de betreurenswaardlge voorvallen kan thans
nog niet worden beantwoord. Het ultgebrelde
onderzoek dat terzake van de dienstweigeringen
wordt Ingesteld zal hieromtrent gegevens kunnen
verschaffen. De korting van 14 pet. voor Neder
landsche matrozen met een gezin in Nederland
wordt door de Regeering zeker draaglUk geacht.
Voor de laagstbezoldigden is de verhooging van
het kortingspercentage van geen he teek „nis,
daar deze in soldU niet meer kunnen teruggaan
dan tot de door hen reeds bereikte grensIUn
van 10 pet boven hunne Nederlandsche soldU-
Op de tenslotte door den heer Roep gestelde
vraag op welke wUze de Regeering den goeden
geest bU de Marine denkt te herstellen, ant
woordt de Regeering dat zU daaromtrent thans
nog geen mededeellng kan doen. Vast staat wel.
dat de militaire geest voor een groot gedeelte
van het Europeesche en Inlander.he marine
personeel beneden den rang van sergeant in
zooverre niet aan daaraan te stellen elschen
voldoet dat onvoldoende wordt beseft dat ver
meende grieven en ondervonden teleurstelling
niet een zoodanig ongunstlgen invloed op de
stemming mogen hebben dat een actie wordt
gevoerd, welke met de krUgstucht onvereenlg-
baar te.
door den oudsten gm.pscmnm.nd.nt der aan
de actie deelnemende vliegtuigen, zoodra hU de
JDe Zeven Provinciën” in zicht krUgt. De som
matie wordt zesmaal uitgezonden. nX driemaal
in 600 Meter- eh driemaal In 475 Meter-golf-
lengte (deze belde golflengten worden nX ge
bezigd reep, in het openbaar scheepsverkeer en
in het Marlne-verkeer met vliegtuigen).
jto alle autoriteiten. Absoluut geen eem-
manistische neiging. Geen geweid In zin. doch
sllera protasteerra tegen salariskorting en ge-
„■p-n.mlnr psoteetverende marinepersoneel.
Ons niet hinderen, stop. Alles wel aan boord.
Geen gewonden. Dienst geween zijn gang. Vtr-
der bevelsovergave aan commandant een dag
voor aankomst."
Deee enkele bom, voorafgaande aan den
eigenlijken bomaanval was bedoeld als waar
schuwing ra was dan ook gericht voor den boeg
van het schip. Maar de kans van treffen van
het schip is daarbU allerminst uitgesloten en
inderdaad werd het schip getroffen aaa bak
boord op het tentdek naast de voorechoorsteen.
De bom sloeg door het tentdek heen ra ont
plofte boven het opperdek. Op die plaats en in
de onmlddellUke nabUheld daarvan op de brug
en het tentdek bevond zich een groot aantal
leidende muiters.
De eiseh tot overgave van het gebarricadeer
de achterschip en van hun wapens werd door
de officieren afgewezen. De houding van de
muiters is steeds eigenmachtig geweest. In den
aanvang, toen eenige officieren over het tentdek
naar de brug snelden, werd door in hinderlaag
liggende gewapende muiters op hen geschoten.
Ook op de vluchtende vlet werd gevuurd. Door
een der officieren werd herhaaldelUk gewezen
op de ernstige gevolgen, die de gepleegde daden
zouden hebben, doch deze waarschuwingen ble
ven vruchteloos.
Later werden de als gijzelaars vastgenomen
officieren losgelaten.
Dit bericht was
peesche en L—
Bovendien seint het schip om 9 uur 18 onmld-
dellük na de uitzending van het communique
De heer ROEP zegt dat hU de salariskorting
verwerpt als oorzaak van de multerU- BlUkbaar
waren plichtsbesef en discipline niet aanwezig
De multerU is een vrucht van jarenlange
geestelUke vergiftiging waarvoor de leiding der
Marine voor een belangrUk deel verantwoorde
lUk moet worden geacht. Meer nog te het al
gemeen Regeerlngsbeleld schuldig, zoowel in
Ned-Indlë als in Nederland.
Interruptie: „In Nederland vooral!”, welke
uitroep de heer Roep overneemt.
Spreker vraagt vervolgens ot de Indische
regeering het opperbestuur niet heeft ge
waarschuwd dat de geest op de vloot dreigde
Uit de thans beschikbare gegevens, vervat ta
U voor de commissie van onderzoek inzake ae
BU het vliegkamp Morokrembangan weiger
den 100 manRrhAppen, van den dienst Oonser-
vatte 135 manschappen, bU de marinekazerne
aan den Oedjoeng 120 manschappen. bU den
«■utermedtenst 31 manschappen en aan boord
req>eetlevriUkmi2 en 30 man, dus in totaal 428
den dienst
Tn de dagen na 3 Februar* vermeerderde bet
aantal in arrest gestelden nog door particuliere
dienstweigering, soodat thans op Madoera
man op arrest waren, mede doordat de Inland-
ache arrestanten te Malang werden overge-
bracht naar Madoera.
Op het eskader dat 30 Januari naar aee was
vertrokken hadden op 31 Januari eenige gev»-
lan van dienstweigering plaats en wel aan boor
van Hr. Ma. ^Java” en de „Piet Hein.
Vervolgt het schip zUn koers en vaart ook
dan nog, en bUJft de witte vlag achterwege,
dan wordt door de vliegtuigen per vliegtuig
hun bommenlast afgeworpen op het schip, zoo
lang aan de sommatie niet te voldaan.
Wordt aan de sommatie dan nog niet voldaan,
dan wordt op bevel van den eskaderoomman-
dant een torpedoaanval door de onderzeebooten
Ingezet, zoo noodig gevolgd door beschieting met
geschut door de schepen van bet eskader.
Aan de actie zou warden deelgenomen in
opvolging door: de vliegtuigen D-35 (de oudste
groepscommandant), de D-ll en een groep van
drie T-(bom) vliegtuigen, door onderzeebooten
K VII en K XI en het eskader bestaande uit
den kruiser Hr. Ms. .Java” en de torpedoboot-
jagers .Everteen” en „Piet Hein”.
Toen de D-ll zicht kreeg van de ,J3e Zeven
provinciën” werd met het uiteenden van het
sommatleseln een aanvang gemaakt. Begonnen
werd op een golflengte van 600 Meter en drie
maal werd uitgeeeind. Hierop deed de „De
Zeven Provinciën" re«u van ontvangst aoodat
de herhaalde sommatie op 475 Meter niet meer
^Om’ë^w- 13 was het sommatleeeln af gegeven.
Aan de sommatie werd niet voldaan.
Tusschen 9 uur 3 en 9 uur 16 sond de JDe
Zeven Provinciën” in de 80-Meter goU tet drie
maal toe het navolgende communiqué uit.
De multerU was beraamd zoowel door de In
landsche schepelingen als door een gedeelte
der Europeesche korporaals en manschappen.
Het ontbreken van speciale voorzorgsmaat-
regelen, zoomede de afwezigheid van den com
mandant, den eersten officier, meerdere officie
ren van eenige anciënniteit en een groot ge
deelte der onderofficieren (waaronder de chef
der equipage) op den avond van den vierden
Februari hebben de uitvoering van het plan
tot multerU in zekeren zin vergemakkelUkt.
De multerU brak uit op den avond van dien
dag. nadat 30 minuten eerder was ontdekt
dat de munitie uit de verlaatrolkast was ont
vreemd en deswege door de officieren van de
860 algemeen onderzoek werd ingesteld.
Het schip werd In het donker gezet, de muiters
ontsloten de geweerrekken en voorsagen zich
van geweren en munitie. Een poging om dit te
beletten, mislukte. Twee officieren werden als
gUzelaars uit hun kooien gelicht. De trouw ge
bleven Europeesche korporaals en manschap
pen werden opgesloten. Doordat de officieren
niet dadelUk de beschikking hadden over ge
laden pistolen, zUn kostbare oogenbhkken waar
in door plotseling krachtdadig IngrUpen de nor
male toestand wellicht nog hersteld had kun
nen worden, verloren gegaan.
De oudste der aan boord aanwezige zee
officieren, de officier van dienst met den rang
van luitenant ter see der 1ste klasse, verliet in
een vlet het schip waardoor aanvankelUk alle
leiding ontbrak.
Ofschoon door de officieren verschillende
pogingen zoowel door geweld en Hst als door
overreding zUn aangewend om de leiding te
hernemen, zal moeten worden uitgemaakt ot
door hen voldoende doortastend te opgetreden.
naam van de Zeven Provinciën" van de
lUst der marineschepen geschrapt te zien.
Dë heer Mr. van Helsdlngen somt vier hoofd
momenten op.
Ie. De revolutionnalre dienstweigering te
Soerabaja. waarbU spreker zUn oordeel op
schort over den invloed der vakbonden, die
echter stellig door het gebruik van bepaalde
taal funest moet zUn geweest,
3e. het besluit van Oleh Leb, waarbU de be
teekenis voor vlag en natie en de ernstige ge
volgen voor de muitere zelf niet werden on
derkend.
3e. de brutale herhaling: „ons niet hinderen'
na de sommatie. Hier was de meest volstrekte
revolutie. Hier was de ergste hoon.
Men stelle zich voor dat het eskader was
meegevaren tot Soerabaja! Hier was het meest
ontstellend gemis aan inzicht en disciplinair
gevoel.
4e. de bom-actle. die geheel voor rekening
der mutters komt. Spreker zal niet bet voor
beeld van Mr. Fruin volgen.' en den uitslag
van het onderzoek afwachten. HU spreekt zUn
leedwezen er over uit, dat
multerU voor een Inlandsche
gezien.
Spreker had aanstonds de
heid dat Europeanen de leiding hadden, „hoe
beschamend dit ook was.”
