ONS BLAD
m
NEDERLANDSCHE COMMUNIST DE DADER
de K.P.D.
Terreur
het bolsjewisme
van
Het Duitsche Rijksdaggebouw in brand gestoken
Het nieuws van heden
Brandstichter in het gebouw gegrepen
De communist een
Leidenaar
Bladen verboden
Maatregelen tegen
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VLAMMENSPEL OM DEN
VERGULDEN KOEPEL
eh
DE BAROMETER
GROOTE PLUNDERINGEN
OP TOUW GEZET
JOH. LAUWERS
L
DINSDAG 28 FEBRUARI 1933
EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 131
ZES
éfa
Den brand meester
Het bewakingssysteem
Fanatieke bekentenis
EN
Reeds eerder brand gesticht
Groote brand4 te
j.
Bordeaux
Staat van beleg?
Een ziedende vuurzee
tri-
DE NIEUWE KARDINALEN
Tondeuses
A
ten,
ma
den
Talrijke vuurhaarden
gevonden
Verklaring van het partij
bestuur der S. P. D.
Een aantal leiders in verzekerde
bewaring gesteld
M.
De geheele Berlynsche brandweer
op tienmaal herhaald alarm
met groot materiaal in actie
Als de revolutiepoging
gelukt was
een groep Hollanders Berlijn. Het ge-
het imposante Rijksdaggebouw
Kort geleden bezocht
zelschap werd voor
gefotografeerd
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Scheermessen en
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Comm. en soc. bladen mogen resp.
in 4 weken en 14 dagen
niet verschijnen
Toegang verboden
De vier-en-twintigjarige metselaar
en communist Marinus van
der Lubbe, die in 1931
ons land verliet
Geweldige chaos
ADVERTENTIEPRIJZEN:
Per lossen regel 20c., ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag. één 55 cp. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433
r
Hitler op de plaats der ramp
BERLIJN, 27 Februari (W.B.).
Het Rijksdaggebouw staat in
lichter laaie. Geconstateerd is,
dat er brandstichting in het spel
moet zijn, daar het vuur op
verschillende plaatsen tegelij
kertijd is ontstasm. Uit geheel
Groot-Berljjn worden de brand-
weerafdeelingen samengetrok
ken, om den brand te bestrijden.
Scherpe maatregelen
van de regeering
l
Geschiedenis van
gebouw
De brand in het Rijksdaggebouw
zou het sein tot een bloedigen
opstand en burger
oorlog zjjn
L a
NOORD-HOLLANDSGH DAGBLAD
Senaatemeerderheld voor Daladier.
d
tten
Bestrijding van den woeker.
(United Press)
Prof. dr. H. M. Kroon te Utrecht overleden.
gebouw
systema-
van
den vastfbsteld.
i 3.
B.
oe-
«C.
Si
mb.
tttte
Op
do
nee
Iw
ane
leao
tos
NIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII|||||||||||||||||||||||||||||l||||ll|l||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||H|||||||||||||||||||||n|||||||||||||m
rde-
O.-
De
niet
O.
nog
tor-
net
BERLIJN, 28 Febr. (Per telefoon). De ge
arresteerde Nederlandsche communist Van der
Keeks ernstige ongelukken in het buitenland; 32
dood en.
Debat over de koloniale troepen te Genève.
Fransch succes. -
Verklaringen in het Engelsche Lagerhuis over
de Crisis- Zul velwet.
Hoe de muiterij op „I>t Zeven Provinciën” werd
bedwongen.
wi
lt®-
rtw
ben
toet. -
drie
RBd-
Iven
>od-
veto
drie
toch
ter-
Toegang tot het gebouw nad men door een
hoofdtrap, welke leidde naar de dwars van de
groote zittingszaal gelegen wandelgangen. De
groote zaal van het Rijksdaggebouw ligt in het
midden van het gebouw en ontving haar licht
uit den vergulden koepel.
Aan de Oostzijde bevindt zich de ingang voor
den Bondsraad en het Presidium, terwijl ook
In politieke kringen verluidt, dat de bevoeg
de Instanties den brand evenals de brandstich
ting in het slot beschouwen als een daad van
wraak van communistische zijde voor de be
zetting van de Karl Liebknecht-huis. Het af
kondigen van den staat van beleg staat te
wachten.
Hoogste stand op Dinsdag uur tjl: 7.58.
Vorige stand; 7 JA.
ueal
toen
mi
nera
der
ver-
tap
atte.
der
eelt
ntal
lar-
ler-
n l
Verscherpte straffen in Dultschland tegen „ver
raad”.
RIJKSDAGGEBOUW TE BERLIJN IN VLAM
MEN.
ier-
znd
schen pas bezit en eveneens beschikt over een
legitimatie der Communistische Partij Holland,
heeft bil het eerste verhoor in de Brandenbur
ger Poort terstond een bekentenis afgelegd.
Klaarblijkelijk is ook in de eerstvolgende
dagen rekening te houden met communistische
terreurdaden.
Op grond van talrijke aanwijzingen, dat de
brand het begin is van een groote reeks ter
reurdaden, zijn nog 's avonds laat talrijke maat
regelen tegen de K. P. D. genomen. O. a. is een
aantal communistische leiders In verzekerde
bewaring gesteld, om gevaar voor verdonkere
manen te voorkomen.
Te middernacht vond een conferentie plaats
in het RiJksdag-minlsterie van Blnn. Zaken
over het verdere onderzoek en de opsporing der
brandstichters.
Alle Sociaal-Democratische bladen en
kranten, zonder uitzondering, zijn voor
14 dagen verboden, daar de brandstieb-
ter in den Rijksdag bij het verhoor heeft
toegegeven, in verbinding te staan met
de S.P.D.
minister Goering, is tegenover dit groote ge
vaar met de scherpste maatregelen opgetreden.
HU zal de staatss utori telt onder alle omstan
digheden en met alle middelen handhaven. Ge
constateerd kan worden dat de eerste aanval
der misdadige krachten is afgeslagen.
De door het vuur aangenghte schade is ont
zaggelijk en loopt in de honderdduizenden. Het
is de eerste groote brand in het rijksdagge
bouw.
de vorsten hier vroeger het gebouw betraden.
Aan de andere zijde van het gebouw la de
toegang voor het publiek en de leden van den
Rijksdag. Op de bovenverdieping van het ge
bouw bevinden zich bijna uitsluitend de zit
tingszalen voor commissies en dergelijke. Een
tusschenverdieplng geeft toegang tot de tri
bunes voor het publiek.
Japans offensief in JehoL Engeland verbiedt
verdere w^pensendingen.
De bankcrisis in Amerika breidt zich uit.
Het drama te Wanrooy; vrijsprekend vonnis
bevestigd.
Naar w|j vernemen heeft de politie te Am
sterdam Maandagavond telegrafisch mededeellng
ontvangen uit Berlijn van-de arrestatie van «en
der daders van de brandstichting ia hst Ryks
daggebouw. Deze gearresteerde is gebleken te
zijn de Nederlander Marines van der Lubbe,
geboren te Leiden 13 Januari 1909, van beroep
metselaar en woonachtig te Leiden.
In April 1931 heeft Marines van der Lubbe
een paspoort aangevraagd in Lelden, mei de
tnededeeiing, dat hjj naar Rusland ging. Sinds
dien heeft men in Nederland niets van hem
vernomen. Hjj was in Leiden een bekend com
munist.
Bjj zjjn arrestatie maakt hjj een buitenge
woon fanatieken Indruk.
Bjj een boerderjjbraad te Dronrjjp kwamen <7
stuks vee om bet teven.
O O
Volgens V. D. schijnt een agent van de Schu-
po, die zich bij het uitbreken van den brand
in de nabijheid van het rijksdaggebouw op
hield, plotseling opmerkzaam te zijn geworden
op iemand, die met een fakkel In de hand ach
ter de ramen van bet gebouw liep. Hij zou
onmiddellijk op de snel voorbijschietend'
figuur geschoten hebben. Ot het schot doei
heeft getroffen kon tot dusverre nog niet wor-
BERLIJN”, 28 Febr. (V.D.). Het Partijbestuur
der 8. P. D. publiceert een verklaring, waarin
wordt gezegd, dat het verbod van de sociaal
democratische pers door geen wet en geen
noodverordening wordt gedekt. De verklaring
keert zich scherp tegen de veronderstelling,
dat de 8. P. D. ook maar iets te maken heeft
met de brandstichters In het Rijksdaggebouw.
De noodzakelijkheid van de reeds eerder ge
nomen buitengewone maatregelen, zooals het
schietbesluit, de hulppolitie, enz., is door de
laatste gebeurtenissen in vollen omvang bewe
zen Dank zij deze maatregelen is de staats
macht voldoende gewapend om eiken verderen
aanslag op den vrede in Dultschland en daar
mee op den vrede van Europa te verhinderen
en het vuur van den opstand in de kiem te
verstikken. Ryksminlster Goering eischt in dit
ernstige uur van de Duitsche natie de uiterste
discipline. Hij verwadht den krachtigen steun
der bevolking, voor wier bescherming en veilig
heid hij met zijn eigen persoon borg staat.
Een detachement politie drong, vergemld van
een gntet aantal brandweerlieden het bran
dende gebouw binnen, waar zjj stootten op een
man, die onomwonden verklaarde den brand ie
hebben gesticht, daaraan toevoegend, dat hjj
lid was van de Communistische Partij Holland.
De man. die onmiddeiljjk gegrepen werd is ge
boeid en onder sterke politiegeleide naar de
wacht aan de Brandenburgscbe Poert gevoerd.
De bewakingsdienst om het gebouw werd ten
Strengste gehandhaafd, daar men vermoedde,
dat ztch in de gebouwen nog lieden bevonden,
die met de brandstichting iets uitstaande heb
ben. Zonder vergunning van politie of brand
weer mocht niemand het gebouw binnengaan.
De branende koepel verspreidde hoog in de
lucht veel licht, dat van heinde en verre toe
schouwers lokte. In den „Tiergarten” en in de
naaste omgeving van 1 Rijksdaggebouw waren
dan ook duizenden menschen verzameld. Het
verkeer moest worden gmgelegd, daar in de
straten rondom het gebouw van den Rijksdag
een wirwar van slangen lag.
Z.H. Exc. Mgr. Fumasoni Biondi, Pauselijk
Delegaat in de Vereenigde Staten van
Amerika, die in het as. Consistorie tot I munistlsche party en omtrent haar betrekkin-
Kardinaal zal worden benoemd 'gen met het buitenland.
De geheele Communistische Rijksdag-
fractie, Toercler en zijn adjudant Koenen
incluis, is in arrest gesteld. Alle Commu
nistische kranten en bladen, zonder uit
zondering, zijn voor vier weken in heel
Pruisen verboden.
Van der Lubbe te een jongmensch van mid
delmatige grootte met zwart haar en een
schraal gelaat. Hy droeg een donker costunm
met een geiyksoortlge pelerine. Als motief van
zijn daad heeft hy op het politie-presidium
„Wraak aan het internationale kapitalisme” op
gegeven. Hy weigerde zich over zjjn opdracht
gever (z) uit te laten.
Eveneens wenschte hy geen antwoord te geven
op de vraag of hy bU de brandstichting helpers
heeft gehad.
In verband met den in het Ryksdaggebouw
te Berlijn uitgebroken brand kunnen wU om
trent de architectuur en de inrichting van het
gebouw het volgende mededeelen:
Het Rijksdaggebouw is in de jarten 1884—
1894 door Wallot In renalssance-styl gebouwd.
De bouwkosten bedroegen 22 miliioen mark.
De lengte van het gebouw bedraagt 132 M.,
de breedte 88 M. en de hoogte tot de hoofd-
kroomyst 27 M., terwyi de koepel, die op het
gebouw staat, 75 M. hoog te. Op eiken hoek
van het gebouw bevindt zich een toren ter
hoogte van 48 M.
De zittingszaal van den Rijksdag is een chaos.
Groote hoeveelheden water zijn in de zaal leeg
gepompt. Overal liggen stukken verkoold hout
en dergelijke voorwerpen verspreid.
Even na 11 uur heeft rykskanseller Hitler met
rijksdagafgev. Goebbels het Ryksdaggebouw ver
laten. De vertegenwoordigers van de pers wer
den toen tot den Rijksdag toegelaten. Overal
lagen toen nog de slangen van de brandweer,
daar in de zittingszaal het vuur nog fel brandde,
dat ook de perskamer had aangetast. De wan
delgangen waren volkomen met rook gevuld In
de zittingszaal hing een dikke walm, waar van
tyd tot tyd vonken door vlogen. In de omgeving
van de zittingszaal staan de gangen voor een
gedeelte onder water.
Langs de muren vertoonen zich barsten, stuk
ken muur zyn naar beneden gevallen. Enkele
suilen zyn door de hitte gesmolten. De koepel
zelf is niet ingestort, wel het glazen dak De
brandweer was er in geslaagd de twee voornaam
ste vuurhaarden te ontdekken, terwijl er verder
talrijke minder belangrijke vuurhaarden beston
den. Het vuur is met vuurmakers en petroleum
aangestoken. Een der haarden bevindt zich in
de onmiddellijke nabijheid van de kamer van
den rykskanseller. Deze plaats heeft men biyk-
baar snel kunnen blusschen. Het tapyt ver
toont hier groote brandvlekken Ook in het
restaurant ligt een groote brapdplek. Eenlge te-
telefooncellen werden eveneens verwoest.
De vele plaatsen, waar de brand tegeiykertyd
is uitgebroken wijzen er op, dat aan de brand
stichting verscheidene personen moeten hebben
deelgenomen.
BORDEAUX. 27 Febr. (V. D.) Een groote
brand heeft gisteren ae electrlsche centrale van
de Chemins de Fer du Midi te Bordeaux ver
nield. Hoewel bijna dadeiyk na het uitbreken
van den brand de geheele brandweer van Bor
deaux ter plaatse was om het vuur te bestrij
den, slaagde men er niet in, ook maar een ge
deelte van het omvangrijke gebouw te redden,
waarin behalve de electrlsche centrale ook nog
een groot aantal rcparatle-werkplaatsen ge
vestigd waren. De schade bedraagt eenlge mil-
lioenen francs.
Lubbe heeft bekend dat hy den brand in den
Ryksdag geheel alleen gesticht heeft. Verder
heeft hy verklaard Zaterdag jl den brand te
hebben gesticht in het Kelzerslot te Berlijn,
welke brand terstond gebluscht kon worden.
De Berlynsche politie werd te middernacht
opgeroepen voor de uiterste „alarmbereldheld”.
Het gebouw van den Prulslschen Landdag en
andere openbare gebouwen werden onder spe
ciale bewaking gesteld. De polltiepresident heeit
een bijzondere commissie Ingesteld, die zich'
met den brand heeft bezig te houden.
De bibliotheek van den Ryksdag is gered.
Des avonds om kwart over negen werd de
brandweer gealarmeerd voor een brand in het
Ryksdaggebouw, waarvan de koepel in viam-
men son staan. Nadat het alarm tienmaal her
haald geworden was, werd van tien verachil-
leade wachtposten met groei materieel uit
gerukt.
Qp het moment, dat de brandweerlieden uit
dp wagens sprengen, stond de koepel in lichter
laaie, terwijl over de geheele omgeving een
regen van vonken uiteenspette, welk vuur
werk een fantastischen aanklik bood.
BERLIJN. 28 Febr. (W. B.) De onderzoekin
gen omtrent den Ryksdagbrand hebben aan
getoond. dat de voor de brandstichting ge
bruikte voorraden benzine of petroleum met
zoo maar ineens onopgemerkt in het gebouw
kunnen zyn gebracht. De dader weigert iets
uit te laten omtrent zyn opdrachtgever en
handlangers.
De vloeistoffen moeten tevoren ergens zyn
opgeslagen. Uit het feit, dat de dader biyk-
baar goed bekend was in het gebouw, leidt
men af, dat hy handlangers heeft gehad in
vooraanstaande communisten, die permanent
toegang hebben tot de kamers der communis
tische fractie.
In dit verband dient opgemerkt, dat de com
munistische afgevaardigde Torgler in gezel
schap van een tweeden afgevaardigde kort
voor het uitbreken van den brand in groote
haast het Ryksdaggebouw verlaten heeft.
BERLIJN, 27 Febr. (V. D.) Rykskanseller
Hitler heeft zich direct toen hy van den brand
hoorde, naar het Ryksdaggebouw begeven, ten
einde zich persooniyk te overtuigen van het
vorderen der blusschingswerkzaamheden. Ook
de voorzitter van den Ryksdag, Goering, en
vice-kanseller von Papen houden zich in het
gebouw op.
De zaal voor plenaire zittingen was tegen
half elf reeds geheel uitgebrand. Het vuur vond
gretig voedsel, daar de houtbekleedlng, welke
reeds 30 jaren oud is, geheel verdroogd is.
In het byzonder aan de tribunes is groote
schade aangericht, daar deze geheel uit hout
zyn opgetrokken.
De politie doorzocht het
tlsch.
Terwijl een half uur lang de vonken tot ver
in den Tiergartea neerkwamen, lag tegen elf
uur de koepel van den Ryksdag nog slechts in
een donkerrooden schemer.
Door de bekentenis van den brandstichter,
dat hy in verbinding staat met de 8. P. D., is
het communistisch-soclaal-democratische een
heidsfront een openiyk feit geworden, zy eischt
van de verantwoordelyke beschermers van de
veiligheid in Pruisen de maatregelen, die door
zyn plicht worden bepaald, om de staataauto-
ritelt op dit oogenbllk van gevaar te hand
haven.
PERLÏJN. 38 Febr (V. D.) De brandstichting
in het Ryksdaggebouw is de tot nog toe onge-
hoordste terreur van het bolsjewisme in
Dultschland. Onder de henderden centenaars
opruiend materiaal, die de polltie by de huis
zoeking in het Karl Liebknechthuls heeft ont
dekt. bevonden zich aanwijzingen voor de uit
voering van een communistische terreur naar
bolsjewistisch voorbeeld. Volgens deze aanwij
zingen moesten regeeringsgebouwen, musea,
kasteeien en belangrijke bedrijven in brand
worden gestoken. Voorts waren aanwyzlngen
gegeven cm by onlusten en botsingen vóór de
terreurgroepen vrouwen en kinderen te laten
loopen en zoo mogeiyk zelfs polltle-beambten.
Door het vinden van dit materiaal is de syste
matische uitvoering der bolsjewistische revo
lutie voorkomen.
Niettemin zou de brand van het Rijksdag
gebouw het sein tot den bloedlgen epstand en
burgeroorlog ztfn. Reeds voor Dinsdagmorgen
vier uur waren in Beriyn groote plunderingen
op touw geset. Het staat vast, dat met den dag
van heden in geheel Dultschland de terreur te
gen allerlei personen, tegen het privaat bezit,
tegen Mjt en leven der vreedzame bevolking sou
beginnen en de algemeene burgerocrlog zou
worden ontketend.
De Commissaris van het Ryk in het Pruisische
Nederland- Ministerie van Binnenlandsche Zaken, Rijks-
Na 1J4 uur werken was de brandweer het
vuur om half elf meester en was een uitbrei
ding tot de nog niet verwoeste deelen van het
gebouw uitgesloten. De yzerconstructie van den
grooten koepel is verbogen en gedeeltelijk in
gestort. in enkele gangen staat het water tot
aan de enkels.
Tengevolge der koude bevroor het tegen den
voorgevel gespoten water terstond; het hing in
lange ijspegels omlaag.
De omgeving van den Ryksdag geleek om
11 uur op een geweldig kamp. Tallooze brand
weerwagens en vele ziekenauto’s, die klaar
stonden voor eventueele gevallen van rookver
giftiging by de spuitgasten, stonden in de stra
ten, terwyi de menschenmenigte nog steeds
aangroeide. Als voorzorgsmaatregel tegen com
munistische samenrottingen krulstte de politie
met pantserwagens in de omgeving rond.
De directeur van den rijksdag, Gehelmrat
Galle, heeft rapport uitgebracht over de ont
dekking van den brand, die tusschen acht
en negen uur moet zyn uitgebroken. Ge-
heünrat Galle wees er op. dat het in den ryks
dag toe gaat als in een duiventil, daar vela be
zoekers, die een afgevaardigde willen spreken,
by hem gebracht worden en dan zonder bege
leiding door het gebouw kunnen dwalen. Van
8 tot 10 uur is het in den Ryksdag aeer druk
geweest, daar omstreeks dien tijd vele fractie-
bureaux sluiten, vooral in dezen verkiezings
tijd. Slechts éën portaal was geopend. Er wordt
een lijst bijgehouden van de bezoekers. Vanaf
10 uur worden regelmatig ronden gemaakt
door de portiers door alle kamers van den
Ryksdag. In het zeer ingewikkelde gebouw is
het ieder, die rich wil verbergen, zeer gemak-
keiyk dit te doen.
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS,
Per kwartaal voor Alkmaar f 2—
Voor buiten Alkmaar f 2 85
M«t geïllustreerd Zondagsbled f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N V. Drukkerij De Spaamestad - Haarlem
Ter bescherming der openbare veiligheid zyn
nog gisteravond alle openbare gebouwen en
vitale bedrijven onder politiebewaking gesteld.
Politie-auto’s patrouilleeren voortdurend door
de stadswijken die het meest gevaar loopen. De
geheele Schupo en recherche In Pruisen is ten
volle gemobiliseerd. Ook de hulppolitie is aan
het werk gesteld.
BERLIJN, 27 Febr. (WB.) Tegen 10 uur
’s avonds vormde de geheele vergulde koepel
van het Ryksdaggebouw tusschen de vier to
rens een enkele ziedende vuurzee. Ook de ge
heele Oostzyde van het gebouw stond in vlam
men. Alle plafonds brandden, evenals de wan
delgangen, de plenaire zaal, de garderoben en
de perstribunes. Het vuur breidde zich steeds
meer uit naar den Oostelyken vleugel. De
brandweer ondervond groote moeiiykheden, om
met haar ladders den haard van den brand te
benaderen, daar het haar ónmogelijk was, lad
ders te leggen naar de hooge gewelven van het
gebouw.
Men heeft zes brandhaarden in verschillende
deelen van het gebouw ontdekt.
Het gebouw werd afgezet, opdat niemand ’t
zonder legitimaUebewus kon verlaten.
Om half elf was reeds de geheele plenaire
OUtingsaaal met de afgevaardigdenzetels en het
vdorrittenbureaa totaal aitepbrand.
Van de wandelgangen stonden alleen nog de
buitenmuren overeind. De heropbouw zal wel
maanden in beslag nemen.
Intusschen was gebleken, dat nog op 7 of 8
andere plaatsen vuurhaarden in den vorm van
benzineflesschen aanwezig waren. In totaal wa
ren vermoedeiyk 20 of 30 van deze vuurhaar
den aanwezig.
De daders moeten allen tijd hebben ge
had. om hun brandstichting voor te berei
den. Daartoe is hun de omstandigheid ten goe
de gekomen, dat zich ’s avonds bijna geen per
sonen in het Ryksdaggebouw bevonden, daar
in nog slechts enkele fractiekamers gewerkt
werd, terwyi het personeel met uitzondering
der oppassers reeds naar huls was.
De gearresteerde dader, ®e een
BERLIJN, 28 Febr. (W, B.) Naar de „Deut
sche Zeltung” meldt, zyn by nieuwe huiszoe
kingen in het Karl Liebknechthaus een groot
aantal lysten met namen van z.g. gyzelaars ge
vonden. Naar verluidt bevatten deze lijsten de
namen van bekende personen, welke by com
munistische revolutlepoglngen gearresteerd en
doodgeschoten zouden moeten worden. Het
blad verneemt voorts, dat men belangrijke
aanwyzlngen heeft gevonden omtrent de af
komst der geldmiddelen van de Duitsche com-
■ta.