ONS BLAD
m
NEDERLANDSCHE COMMUNIST DE DADER
de K.P.D.
Terreur
het bolsjewisme
van
Het Duitsche Rijksdaggebouw
brand gestoken
heden
Het nieuws
van
Brandstichter in het gebouw gegrepen
Bladen verboden
De communist een
Leidenaar
Maatregelen tegen
VEREEN1GDE KATHOLIEKE PERS
VLAMMENSPEL OM DEN
VERGULDEN KOEPEL
GROOTE PLUNDERINGEN
OP TOUW GEZET
DE BAROMETER
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Scheermessen en Tondeuses
I
f A
DINSDAG 28 FEBRUARI 1933
f z—
I
Den brand meatier
De
Fanatieke bekentenis
Reedt eerder brand getticht
Toegang verboden
Staat van beleg?
Een ziedende vuurzee
De
zou
T
DE NIEUWE KARDINALEN
i
Scherpe maatregelen
van de regeering
Talrijke vuurhaarden
gevonden
De geheele Berlyntche brandweer
op tienmaal herhaald alarm
met groot materiaal in actie
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
vier-en-twintigjarige metselaar
en communitt Marinut van
der Lubbe, die in 1931
ont land verliet
een groep Hollanden Berlijn. Het ge-
het impotante Rijksdaggebouw
Een aantal leid ert in verzekerde
bewaring getteld
Getchiedenit van het
gebouw
Comm. en toe. bladen mogen reap,
in 4 weken en 14 dagen
niet vertchynen
Kort geleden bezocht
zelschap werd voor
gefotografeerd
Verklaring van het party-
bettuur der S. P. D.
BERLIJN, 27 Februari (W.B.).
Het Rijksdaggebouw staat in
lichter laaie. Geconstateerd is,
dat er brandstichting in het spel
moet zijn, daar het vuur op
verschillende plaatsen tegelij
kertijd is ontstaan. Uit geheel
Groot-Berlijn worden de brand-
weerafdeelingen samengetrok
ken, om den brand te bestrijden.
brand in het Ryksdaggebouw
het tein tot een bloedigen
opstand en burger
oorlog zyn
ZJi. Rxc. Mgr. Fumasoni Biondi, Pautelijk
Delegaat in de Vereenigde Staten van
Amerika, die in het at. Consistorie tot
Kardinaal tal worden benoemd
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c., ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag. één 55c.p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek Telefoonnummer 433
Alt de revolutiepoging
gelukt wat
Geweldige chaos
Het Weer iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiHiiiiiiiiiHiiiini^
Verwachting: Meest matige Zuidooste-
lyke wind, gedeelteiyk bewolkt, droog
weer, om *t vriespunt des nachts, over
dag lichte tot matige dooi.
Het bewakingttytteem
Hitler op de plaatt der ramp
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 131
De bankcrisis in Amerika breidt zich uit.
(United Press'.
Prof. dr. H. M. Kroon te Utrecht overleden.
Werking van den Krakatau seer toegenomen
gebouw
systema-
Naar w(j vernemen heeft de politie te Am-
f'-
X
wel
-
UlillllllllllllllilllllllllttlIllllllillltlIllllllllllHinillllllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlilIlillllllll
Maan op 7.46 v.m
Maan onder 10.44 n.m
Toegang tot het gebouw bad men door een
hoofdtrap welke leidde naar de dwars van de
groote zittingszaal gelegen wandelgangen. De
groote zaal van het Rijksdaggebouw ligt in het
midden van het gebouw en ontving haar licht
uit den vergulden koepel.
Aan de Oostzijde bevindt zich de Ingang voor
den Bondsraad en het Presidium, terwijl ook
Debat over de koloniale troepen te Genève.
Fransch succes.
Reeks ernstige ongelukken in het buitenland; 33
dooden.
Op grond van talrijke aanwijzingen, dat de
brand het begin is van een groote reeks ter
reurdaden. zijn nog 's avonds laat talrijke maat
regelen tegen de K. P. D. genomen. O. a. is een
aantal communistische leiders in verzekerde
bewaring gesteld, om gevaar voor verdonkere
manen te voorkomen.
Te middernacht vond een conferentie plaats
in bet Rijksdag-mlnlsterle van Blnn. Zaken
over het verdere onderzoek en de opsporing der
brandstichters.
In politieke kringen verluidt, dat de bevoeg
de Instanties den brand evenals de brandstich
ting in het slot beschouwen als een daad van
wraak van communistische zijde vgor de be
setting van de Karl Uebknecht-huia. Het af
kondigen van den staat van beleg staat te
wachten.
Japans offensief in JeboL Engeland verbiedt
verdere wspenzendingen.
Hoogste stand op Dinsdag 3 uur mm.: 7AB
Vorige stand 1M
Alle SociasJ* Democratische Maden en
kranten, zonder uitzondering, zijn voor
14 dagen verboden, daar de brandstich
ter in den Rjjk«dag bij bet verhoor heeft
toegegeven, in verbinding te staan met
de S.P.D.
BUREAUX: HOF 6. ALKMAAR
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS
Per kwartaal voor Alkmaar
Voor buiten Alkmaar f 2.85
Mat geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaamestad - Haarlem
I
Verscherpte straffen in Duitschland tegen „rer
ead-.
RIJKSDAGGEBOUW TE BERLIJN IN VLAM
MEN.
I
schen pas bezit en eveneens beschikt over een
legitimatie der Communistische Party Holland,
heeft oy bet eerste verhoor in de Brandenbur
ger Poort terstond een bekentenis afgelegd
Klaarbiykeiyk is ook in de eerstvolgende
dagen rekening te houden met communistische
terreurdaden.
Van der Lubbe is een Jengmensch van mid
delmatige grootte met swart haar en een
schraal gelaat. Hy droeg een donker costuum
met een gelijksoortige pelerine. Als motief van
zijn daad heeft hy op het politie -presidium
„Wraak aan het internationale kapitalisme" op
gegeven. Hy weigerde zich over sfjn opdracht
gever (s) uit te laten.
Eveneens wcnschte hy geen antwoord te geven
op de vraag of hQ bQ de brandstichting helpers
heeft gehad.
Een detachement politie drong, vergezeld van
een groot aantal brandweerlieden het bran
dende gebouw binnen, waar zy stootten op een
man. die onomwonden verklaarde den brand te
hebben gesticht, daaraan toevoegend, dat h(J
lid was van de Communistische Party Holland
De man, die onmiddeliyk gegrepen werd is ge
boeid en onder sterke poUtiegeleide naar de
wacht aan de Brandenburgsche Poort gevoerd.
Na de muiterij op „De Zeven Provinciën”; drie
zee-officieren geschorst
Hoe de muiterij op „De Zeven Provinciën” werd
bedwongen.
Burgemeester Derkx van Horn tengevolge van
een auto-ongeval over'eden
O
De bewakingsdienst om het gebouw werd ten
strengste gehandhaafd, daar men vermoedde,
dat zich in de gebouwen nog lieden bevonden,
die met de brandstichting iets uitstaande heb
ben. Zonder vergunning van politie of brand
weer mocht niemand het gebouw binnengaan.
De brandende koepel verspreidde hoog in de
lucht veel licht, dat van heinde en verre toe
schouwers lokte. In den „Tiergarten" en in de
naaste omgeving van *t Rijksdaggebouw waren
dan ook duizenden menschen verzameld. Het
verkeer moest worden omgelegd, daar in de
straten rondom het gebouw van den Rijksdag
een wirwar van slangen lag.
De noodzakelijkheid van de reeds eerder ge
nomen buitengewone maatregelen, zooals het
schietbeslult, de hulppolitie, enz., Is door de
laatste gebeurtenissen In vollen omvang bewe
zen. Dank zy deze maatregelen Is de staats
macht voldoende gewapend om eiken verderen
aanslag op den vrede in Dultkchland en daar
mee op den vrede van Europa te verhinderen
en het vuur van den opstand In de klem te
verstikken. Ryksmlnister Goering elscht In dit
ernstige uur* van de Duitsche natie de uiterste
discipline. Hy verwacht den krachtlgen steun
der bevolking,-, voor wier bescherming en veilig
heid hy met zyn eigen persoon borg staat.
BERLIJN, 38 Febr. (Per telefoon). De ge
arresteerde Nederlandsche communist Van der
BERLIJN, 38 Febr. (VU.). Het Party bestuur
der 8. P. D. publiceert een verklaring, waarin
wordt gezegd, dat het verbod van de sociaal
democratische pers door geen wet en geen
noodverordening wordt gedekt. De verklaring
keert zich scherp tegen de veronderstelling,
dat de 8. P. D. ook maar iets te maken heeft
met de brandstichters In het Rijksdaggebouw.
Niettemin zou de brand van het Ryksdag-
;ebouw het sein tot den bioedlgen epstand en
burgeroorlog zijn. Reeds voor Dinsdagmorgen
vier uur waren In BerUjn groote plunderingen
op touw gezet. Het staat vast, dat met den dag
van heden In geheel Duitschland de terreur te
gen allerlei personen, tegen het privaat bezit,
tegen lijf en leven der vreedzame bevolking zou
beginnen en de algemeene burgerocrlog sou
worden ontketend.
De Commissaris van het Rijk in het Pruisische
De gearresteerde dader, die een Nederland- Ministerie van Binnenlandsche Zaken, Ryks-
N» 1H uur werken was de brandweer het
vuur om half elf meester en was een uitbrei
ding tot de nog niet verwoeste deelen van het
gebouw uitgesloten. De yzerconstructle van den
grooten koepel Is verbogen en gedeeiteiyk in
gestort. In enkele gangen staat het water tot
aan de enkels.
Tengevolge der koude bevroor het tegen den
voorgevel gespoten water terstond; het hing in
lange ijspegels omlaag-
De omgeving van den Rijksdag geleek om
11 uur op een geweldig kamp. Tallooze brand
weerwagens en vele ziekenauto's, die klaar
stonden voor eventueele gevallen van rookver-
glf iging by de spuitgasten, stonden In de stra
ten, terwyi de menschenmenlgte nog steeds
aangroeide. Als voorzorgsmaatregel tegen com
munistische samenrottingen kruiste de politie
met pantserwagens in de omgeving rond.
Verklaringen in het Engelsche Lagerhuis ovrr
de Crisis-Zuivel wet.
BERLIJN, 38 Febr. (V. D.) De brandstichting
In het Ryksdaggebouw Is de tot nog toe onge-
hoordste terreur van het bolsjewisme in
Duitschland Onder de hr nderden centenaars
opruiend materiaal, die de politie by de huis
zoeking In het Karl Liebknechthuls heeft ont
dekt, bevonden zich aanwijzingen voor de uit
voering van een communistische terreur naar
bolsjewistisch voorbeeld. Volgens deze aanwij
zingen moesten regeerlngsgebouwen, musea,
kasteelen en belangrijke bedrijven in brand
worden gestoken. Voorts waren aanwyzingen
gegeven cm by onlusten en botsingen vóór de
terreurgroepen vrouwen en kinderen te laten
loopen en zoo mogeiyk zelfs polltle-beambten.
Door het vinden van dit materiaal is de syste
matische uitvoering der bolsjewistische revo
lutie voorkomen.
Door de bekentenis van den brandstichter,
dat hy in verbinding staat met de 8. P. D., is
het communlstlsch-sociaal-democratische een-
neldstront een openiyk feit geworden, zy elscht
van de verantwoordeiyke beschermers van de
veiligheid in Pruisen de maatregelen, die door
zyn plicht worden bepaald, om de staatsauto-
rlteit op dit oogenbllk van gevaar te hand
haven.
In verband met den in het Ryksdaggebouw
te Beriyn uitgebroken brand kunnen wy om
trent de architectuur en de Inrichting van het
gebouw het volgende mededeelen:
Het Ryksdaggebouw is dn de jarten 1884
1894 door Wallot in renalssance-styi gebouwd.
De bouwkosten bedroegen 33 mlllioen mark.
De lengte-van het gebouw bedraagt 133 M„
de breedte 88 M. en de hoogte tot de hoofd
kroonlijst 27 M-, terwyi de koepel, die op het
gebouw staat, 75 M. hoog Is. Op eiken hoek
van het gebouw bevindt zich een toren ter
hoogte van 46 M.
De geheele Communistische Rijksdag-
fractie, Toergler en zijn adjudant Koenen
incluis, is in arrest gesteld. Alle Commu
nistische kranten en bladen, zonder uit
zondering, zijn voor vier weken in heel
Prinsen verboden.
BERLIJN, 28 Febr (W. B.) Naar de „Deut
sche Zeltung” meldt, zyn by nieuwe huiszoe
kingen in het Karl Liebknechthaus een groot
aantal lysten met namen van z.g. gijzelaars ge
vonden. Naar verluidt bevatten deze lysten de
namen van bekende personen, welke by com
munistische revolutie pogingen gearresteerd en
doodgeschoten zouden moeten worden. Het
blad verneemt voorts, dat men belangrijke
aanwijzingen leeft gevonden omtrent de af
komst der geldmiddelen van de Duitsche com
munistische party en omtrent haar betrekkin
gen met het buitenland.
Lubbe heeft bekend dat hy den brand in den
Ryksdag geheel alleen gesticht heeft. Verder
heeft hy verklaard Zaterdag JJ. den brand te
hebben gesticht in het Kelzerslot te Berlijn,
welke brand terstond gebluscht kon worden
De Beriynsche politie werd te middernacht
opgeroepen voor de uiterste .alarmbereldheio'
Het gebouw van den Prulslschen Landdag en
andere openbare gebouwen werden onder spe
ciale bewaking gesteld. De polltiepresident heeft
een byzondere commissie Ingesteld, die zich
met den brand heeft bezig te houden.
De bibliotheek van den Ryksdag is gered.
Des avonds om kwart ever negen werd de
brandweer gealarmeerd voor een brand In bet
Ryksdaggebouw, waarvan de koepel in vlam
men zou staan. Nadat het alarm tienmaal her
haald geworden was. werd van tien verschil
lende wachtposten met groot materieel uit
gerukt.
Op het eminent, dat du brandweerlieden alt
de wagen* sprongen, stond de ^eepul ia lichter
laaie, terwijl over de geheele omgeving een
regen van vonken uiteenspatte, welk vuur
werk een fantastischen aanblik bood.
Het drama te Wanrooy; vrijsprekend vonnis
bevestigd.
By een boerderybrand te Dronrfjp kwamen 87
stuks yee om het leven.
De zittingzaal van den Ryksdag Is een chaos.
Groote hoeveelheden water zyn in de zaal leeg
gepompt. Overal liggen stukken verkoold hout
en dergeiyke voorwerpen verspreid.
Even na 11 uur heeft rykskanseUer Hitler met
ryksdagafgev. Goebbels het Rijksdaggebouw ver
laten. De vertegenwoordigers van de pers wer
den toen tot den Ryksdag toegelaten. Overal
lagen toen nog de slangen van de brandweer,
daar in de zittingszaal het vuur nog fel brandde
dat ook de perskamer had aangetast. De wan
delgangen waren volkomen met rook gevuld In
de zittingszaal hing een dikke walm, waar van
tyd tot tyd vonken door vlogen. In de omgeving
van de zittingszaal staan de gangen voor een
gedeelte onder water.
Langs de muren vertoenen zich barsten, stuk
ken muur zfjn naar beneden gevallen. Enkele
zullen zyn door de hitte gesmolten. De koepel
zelf Is niet Ingestort, wel het glazen dak De
brandweer was er in geslaagd de twee voornaam
ste vuurhaarden te ontdekken, terwyi er verder
talrUke minder belangrijke vuurhaarden beston
den. Het vuur is met vuurmakers en petroleum
aangestoken. Een der haarden bevindt zich in
de onmlddeUyke nabijheid van de kamer van
den rykskanseller. Deze plaats heeft men biyk-
baar snel kunnen blusschen. Het tapyt ver
toont hier groote brandvlekken Ook in het
restaurant ligt een groote brandplek. Eenige te-
telefooncellen werden eveneens verwoest.
De vele plaatsen, waar de brand tegelykertyd
is' uitgebroken wyzen er op. dat aan de brand
stichting verscheidene personen moeten hebben
deelgenomen.
De door het vuur aangenchte schade Is ont-
zaggeiyk en loopt in de honderdduizenden. Het
is de eerste groote brand in bet ryksdagge
bouw.
(Voor verder nieuws zie
men boven de „Omroepers”)
Hoogste stand: 778-2 Jan Mayen.
Laagste stand: 744.3 te Valencia.
Zon op 6.51
Zon onder 5.35
4 Maart E. K.
hiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiii
Volgens V. D. schynt een agent van de Schu-
po, die zich by het uitbreken van den brand
In de nabijheid van het ryksdaggebouw op
hield. plotseling opmerkzaam te zyn geworden
op Iemand, die met een fakkel in de hand ach
ter de ramen van het gebouw liep. Hy zou
onmiddeliyk op de snel voorbijschietend-
figuur geschoten hebben. Of het schot doe.
heeft getroffen kern tot dusverre nog niet war
den vastgesteld.
ontvangen uit Berlijn van de arrestatie van een
der daders van de brandstichting in het Ryks
daggebouw. Deze gearresteerde is gebleken te
zijn de Nederlander Marinus van der Lubbe,
geboren te Leiden 13 Januari 1909, van beroep
metselaar en woonachtig te Leiden.
In April 1931 heeft Marines van der Lubbe
een paspoort aangevraagd in Leiden, met de
mededeeling, dat by naar Rusland ging. Sinds
dien heeft men in Nederland niets van hem
vernomen. Hy was in Leiden een bekend com
munist.
By zyn arrestatie maakte hy een buitenge
woon fanatieken Indruk.
minister Doering, is tegenover dit groote ge
vaar met de scherpste maatregelen opgetreden.
Hy zal de staatsautoritelt onder alle omstan
digheden en met alle middelen handhaven. Ge
constateerd kan worden dat de eerste aanval
der misdadige krachten is afgeslagen.
Ter bescherming der openbare veiligheid zyn
nog gisteravond alle openbare gebouwen en
vitale bedryven onder politiebewaking gesteld
Politie-auto's patrouilleeren voortdurend door
de stadswijken die het meest gevaar loopen. De
geheele Schupo en recherche In Pruisen Is ten
volle gemobiliseerd. Ook de hulppolitie is aan
het werk gesteld.
de vorsten hier vroeger het gebouw betraden
Aan de andere zyde van het gebouw is de
toegang voor het publiek en de leden van den
Ryksdag. Op de bovenverdieping van het ge
bouw bevinden zich byna uitsluitend de zit
tingszalen voor commissies en dergeiyke. Een
russchenverdleplng geeft toegang tot de tri
bunes voor het publiek.
De directeur van den rijksdag, Oeheimxat
Oaile, heeft rapport uitgebracht over de ont
dekking van den brand, die tusschen acht
en negen uur moet zyn uitgebroken. Ge-
heimrat Galle wees er op, dat het in den ryks
dag toe gaat als In een duiventil, daar vele be
zoekers, die een afgevaardigde willen spreken,
by hem gebracht worden er. dan zonder I
leiding door h£t gebouw kunnen dwalen.
8 tot 10 uur is het in den -Ry*sdag zeer druk
geweest, daar omstreeks dien tyd vele tracUe-
bureaux sluiten, vooral in dezen verkiezlngs-
tyd. Slechts eén portaal was geopend. Er wordt
een lyst bygehouden van de bezoekers. Vanal
10 uur worden regelmatig ronden gemaaxt
door de portiers door alle kamers van der.
Ryksdag. In het zeer ingewikkelde gebouw is
het ieder, die zich wil verbergen, zeer gemak-
zeiyk dit te doen.
BERLIJN, 38 Febr. (W. B.) De onderzoekin
gen omtrent den Ryksdagbrand hebben aan
getoond, dat de voor de brandstichting ge
bruikte voorraden benzine of petroleum met
zoo maar Ineens onopgemerkt in het gebouw
kunnen zyn gebracht. De dader weigert iets
uit te laten omtrent zyn opdrachtgever en
handlangers.
De vloeistoffen moeten tevoren ergens zyn
opgeslagen. Uit bet feit, dat de dader bUlk-
baar goed bekend was in het gebouw, leidt
men af, dat hy handlangers heeft gehad In
vooraanstaande communisten, die permanent
toegang hebben tot de kamers der communis
tische fractie.
In dit verband dient opgemerkt, dat de com
munistische afgevaardigde Torgler in gezel
schap van een tweeden afgevaardigde kort
voor het uitbreken van den brand in groote
haast het Ryksdaggebouw verlaten heeft.
BERUJN, 27 Febr. (WB.) Tegen 10 uur
•s avonds vormde de geheel- vergulde koepel
van het Ryksdaggebouw tusschen de vier to
rens een enkele ziedende vuurzee. Ook de ge
heele Oostzijde van bet gebouw stond in vlam
men. Alle plafonds brandden, evenals de wan
delgangen, de plenaire zaal, de garderoben en
de perstribunes. Het vuur breidde zich steeds
meer uit naar den Oosteiyken vleugel. De
brandweer ondervond groote moeliykheden. om
met haar ladders den haard van den brand te
benaderen, daar het haar onmogeiyk was, lad
ders te leggen naar de hooge gewelven van bet
gebouw.
Men heeft zes brandhaarden In verschillende
deelen van het gebouw ontdekt.
Het gebouw werd afgezet, opdat niemand t
zonder legitimatiebewijs kon verlaten.
Om half elf was reeds de geheele plenaire
zittmgszaal met de afgevaardigdenzetels en het
voonHtersbureaa totaal uitgebrand.
Van de wandelgangen stonden alleen nog de
buitenmuren overeind. De heropbouw zal
maanden in beslag nemen.
Intusschen was gebleken, dat nog op 7 of 8
andere plaatsen vuurhaarden in den vorm van
benzineiiesschen aanwezig waren. In totaal wa
ren vermoedeiyk 20 of 30 van deze vuurhaar
den aanwezig.
De daders moeten allen tyd hebben ge
had, om hun brandstichting voor te berei
den. Daartoe is hun de omstandigheid ten goe
de gekomen lat zich 's avonds byna geen per
sonen In net Ryksdaggebouw bevonden, daar
in nog slechte enkele fractiekamers gewerkt
werd, terwijl het personeel met uitzondering
der oppassers reeds naar huis was.
BERLIJN, 27 Febr. (V. D.) Rykskanseller
Hitler heeft zich direct toen hy van den brand
hoorde, naar het Ryksdaggebouw begeven, ten
einde zich persooniyk te overtuigen van het
vorderen der blusschingswerkzaamheden. Ock
de voorzitter van den Ryksdag, Goering en
vlce-kanselier von Papen houden zich in bet
gebouw op.
De zaal voor plenaire zittingen was tegen
half elf reeds geheel uitgebrand. Het vuur vond
gretig voedsel, daar de houtbekleedlng, welke
reeds 30 jaren oud is, geheel verdroogd is
In het byzonder aan de tribunes is groote
schade aangericht, daar deze geheel uit nout
zyn opgetrokken.
De politie doorzocht het
tlsch.
Terwyi een half uur lang de vonken tot ver
in den Tiergartea neerkwamen, lag tegen elf
uur de koepel van den Ryksdag nog slechte in
een donkerrooden schemer.
E-
