BURGERPLICHT
D
De versnelde bruggenbouw
Daadkracht
donkere dagen
AAN DE WERKLOOZE MAKKERS
I
Kasgeld voor de
gemeenten
Karakteristiek
L -
HET OORDEEL VAN DE
TWEEDE KAMER
in
WAARVOOR HEBBEN WIJ
HET STEMRECHT
ZATERDAG 22 APRIL'
LEEKEPREEKEN
HET ST. LYDWIN ASPEL DER CRAAL
De zintuigen en hartstochten verbeeld
stemming
I
SPOORWEGONTV ANGSTEN
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiuuiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiii
De Nederlandsche vlag
Rede van minister De Geer voor de
Bezuiniging geboden
Minister De Geer
D1OC. WERKLIEDENVERBOND
V erantwoordelykheid
BOSCH- EN HEIDEBRANDEN
A
Op den vorm van financiering
leveren vele leden critiek
Overgroote deel aan
Rotterdam
Christelijk Historische Unie
te Groningen
In het Aartsbisdom de 30.000
gepasseerd
En geen andere aan het Marine-
bondsgebouw in Den Helder!
Alles by elkaar heeft het Ryk geen
veertig millioen gulden
meer uitstaan
Vermoedelijke brandstichting
te Mill
DE DROOGMAKING VAN DE
ZUIDERZEE
Toelichting onvoldoende
Rijksfinanciën
Verdwijning der malaria uit Noord-
Holland en Friesland
De tunnelbouw te Rotterdam
In Maart ruim twee millioen
minder dan vorig jaar
Gij, werkers, gij wier stille handen
Zoolang vergeefs om arbeid vragen,
Wilt op de Staatspartij vertrouwen
Krachtig zal zij Uw leven schragen
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
Het initiatief vindt in-
plichten
HOMO SAPIENS
..De
om
P. 8.
die.
en haar
soms
In het „Algemeen Marine-Weekblad" ia een
beschikking opgenomën van den vlce-admlraal.
commandant der Marine te Den Helder, waarin
deze aan het hoofdbestuur van den Bond van
Marineschepelingen de volgende order geeft:
te vragen, wegens haar klasseposltle de leiding
moet nemen.
financieel evenwicht".
democraten. Red.).
In dit verband wijst spr. op de redelijke ont
reddering waaronder wij leven, ook hierin uit
komend, dat men onder aanhefflng van natio
nale leuzen dwaasheden uit het buitenland wil
importeeren.
In dagen als deze besloot spreker Is de
bodem waarop wü staan, van alleroverheer-
schend belang. Is die bodem drijfzand, dan is
er veel kans dat men al dieper in het moeras
zinkt.
Ing
ra-
B®-
-VS»
X
l
Voor den Kamerkring Groningen der Chris
telijk-Historische Unie is Vrijdagavond In een
openbare vergadering In „de Harmonie” op
getreden Jhr. Mr. D. J. de Geer.
’f
IO-
Icel
ran
nat
.X..
j
Over de noodzakelijkheid van bezuiniging Is
men t in breeden kring eens. Maar te betreuren
is dat velen daarbU bij voorkeur denken aan
de belangen en Idealen van hun buurman ter
wijl zij hun eigene liefst zooveel doenlijk intact
houden.
sullen zeker slechts voor het kleinste deel on
zer lezers direct van nut zijn. WIJ hebben te
echter ook dat overgroote deel niet willen
onthouden, dat met overtuiging en zonder aan
maning op de katholieke partij stemt en geen
gewetensconflicten heeft. Immers, het is noo-
dig, dat In deze laatste dagen een ieder pro
pagandist voor de stembus zfj. Van de wijze
waarop as. Woensdag de Nederlandsche bur
gerij haar burgerplicht vervult, hangt de lei
ding van den staat in een zeer belangrijk tijds
gewricht af. Welnu: redeneer niet te veel met
uw geloofsgenooten, maar houd den twijfe
laars, den ontevredenen, den mopperaars on
der ons dit voor: van twee kwaden moet gU
het minste kiezen 1
van den
domlné wél let-
Blljkens het vooriooplg verslag der Tweede
Kamer Inzake de wetsontwerpen tot het geven
van vrijheid om een concessie tot tolheffing
te verleenen aan de op te richten N.V. „Ver
snelde Bruggenbouw" en tot deelneming In het
aandeelenkapltaal van en verstrekking van
rentedragende voorschotten aan die N.V„ werd
algemeen instemming betuigd met het voor
nemen der Regeerlng tot bespoediging van den
bouw der vier bruggen bjj Rotterdam, Dor
drecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Moerdijk,
zoowel om het belang van de' verkèersverbete-
rlng als om dat van de werkverruiming.
Van verschillende zijden werd evenwel de late
Indiening van de thans aangeboden wetsont
werpen betreurd.
De Regeerlng kon moeilijk verwachten, zoo
betoogden de hier aan het woord zijnde leden.
Verscheidene leden klaagden over onvoldoen
de toelichting van het voorstel. Toch beteekent
aanvaarding van het voorstel het geven van
een zeer uitgebeelde volmacht aan de Regee-
ring. Men hoopte daarom, dat de Regeerlng ou
de memorie van antwoord nadere inlichtingen
omtrent de bouwplannen en andere punten zal
willen verstrekken.
Zeer vele leden achtten Intusschen den ge
kozen vorm, uitvoering door een op te richten
N. V. met staatskapltaal, verwerpelijk. Een deel
hunner zou de voorkeur geven aan een parti
culiere maatschappij, een ander deel aan uit
voering rechtstreeks door den Staat.
Met verwondering hadden vele leden verno
men, dat de Regeerlng nadat de voorzitter
van den Ministerraad In de vergadering der
Kamer van 15 November 1932 had verklaard,
dat de Regeerlng zich voorstelde, de financie
ring van den burggenbouw te doen geschieden
door den bouw toe te staan aan een particu
liere maatschappij welke het recht van to'hef
fing zou verkrijgen, en dat de onderhandelln-
gen daaromtrent met een dergeljjke maatschap
pij reeds In een gevorderd stadium verkeerden
van den Ingeslagen weg is teruggekeerd en
thans het denkbeeld van bruggenbouw door
een particuliere maatschappij geheel heeft los
gelaten. De daarvoor In de memorie van toe
lichting gegeven verklaring achtten deze leden
allerminst voldoende en zeer weinig overtui
gend.
De houding der Regeerlng tegenover de bedoeï-
Be particuliere maatschappü-in-wording werd
door zeer vele leden sterk afgekeurd. Gevraagd
werd of het juist is. dat het van particuliere
zijde verrichte werk de taak der Regeerlng b(j
het ontwerpen van het thans ingediende voor
stel aanmerkelijk heeft verlicht en of de Re
geerlng daarvan zelfs In die mate gebruik ge
maakt heeft, dat bet aan de Kamer voorgelegde
wetsontwerp en het concept der statuten In
hoofdzaak ontleend zjjn aan de ontwerpen van
bet genoemde consortium.
Hoewel men van oordeel was, dat het hier
niet zoozeer aankomt op de vergeefs door par
ticulieren gemaakte kosten, welke ongeveer
f 50.000 zouden bedragen, als wel op de vraag
of de Regeerlng moreele verplichtingen op zich
genomen heeft, meenden verscheidene leden, dat
de Staat eventueele door de particuliere promo
tors van den bruggenbouw op verzoek van de
Regeerlng gemaakte kosten diende te vergoeden.
De Christelijk-Hlstorischen willen dat er orde
zU In de Staatshuishouding en dat de feiten
eerlijk onder de oogen worden gezien. Zjj willen,
indien de beproeving van een nationale ver
arming ons versobering voorschrijft, daarvoor
gahooryaam bukken, liever dan de toekomst op
te offeren door nog een tijdlang boven onze
kracht te blijven leven. Zij dienen hiermede
het geheele volk, bovenal hen die het minste
economische weerstandsvermogen hebben en bjj
een algemeene instorting de eerste slachtoffers
zouden worden. Wat zou er b.v. van de ver-
zekeringsfondsen komen, indien de munt een
groot deel van haar waarde verloor?
Voor de derde maal is te MUI (N.-Br.) brand
uitgebroken in helde- en boschcomplexen ondei
die gemeente. Een oppervlakte van bijna dne
hectaren ging in vlammen op. In verband met
de elkander opvolgende branden in dezelfde
omgeving wordt vermoed, dat brandstichting In
het spel is.
dat de Kamer, welke ingevolge het ontbindlngs-
beslult op het punt staat uiteen te gaan, het
met haar verantwoordelijkheid overeen zou
brengen, een zoo ingrijpend voorstel vluchtig te
behandelen. Wel wenschte men algemeen de
wetteljjke voorziening In deze materie zooveel
mogelijk te bespoedigen.
Spr. behandelt hierna den Invloed, dien de
stoffelijke nood heeft op den toestand van 's
Rijks financiën. Door daling van de inkom
sten en door stijging van de uitgaven.
Het laatste in de voornaamste plaats ten
gevolge van de crisisuitgaven d.wx de uitga
ven die gedaan worden tot steun van noodlij
dende bedrijven en tot verzachting van de
werkloosheid. Vaak is gezegd, dat de Regeerlng
e mensch heeft vele plichten. Het komt
veelvuldig voor, dat iemand al zijn plich
ten ÖU lange na niet kent en nog meer
t het, dat men de rangorde van zjjn
i niet verstaat. Wanneer deze onwetend-
niet bestond en bovendien Iedereen zjjn
plichten vervulde In de juiste mate, dan was
wereld een volmaakt paradijs.
Laten wU ons in deze illusie ,£jët
Naar men ons bericht, Is de Diocesane Werk-
lledenbond in het bisdom Utrecht thans de
30.000 leden gepasseerd.
Op 1 Januari 1933 bedroeg het ledental 29 961.
thans bedraagt dit 30.337 In het afgeloopen
kwartaal traden toe 646 nieuwe leden en wer
den afgevoerd 270 leden. Onder dezen zijn ver
schillende leden die, waar een Jonge Werkman
is opgericht, zich daarbij hebben aangesloten.
bU die uitgaven nog te voorzichtig optreedt.
Een spreker In de Tweede Kamer zeide. dat
men ze de Regeerlng „uit de -keel moest ha
len". Toch beloopen die uitgaven voor ’s-Rljks
schatkist nu reeds meer dan f 100 millioen
’s jaars.
Daarnaast komt dan de onvermijdelijke ver-
hooging van sommige gewone uitgaven, zooais
de dekking van het spoorwegtekort <30 k 30
millioen 's Jaars) en de hoogere uitkeering aan
het Gemeentefonds (een ongeveer gelijk be
drag). Beide vinden haar oorzaak In den nood
toestand.
Voorts Is er dc daling der Inkomsten. Nage
noeg aUe belastingen loopen terug. De registra
tierechten b.v. die eens een maandopbrengst van
7 millioen opgeleverd hebben, hebben nu
maanden gekend van 7 ton opbrengst. In de
jongste mlllioenennota werd de daling der mid
delen voor 1933 vergeleken bij 1932 geraamd op
68 millioen.
Nadat de voorzitter, Mr. K. VAN DER HOOP
VAN 8LOCHTEREN den spreker had Ingeleld,
ving deze zijn rede aan met de vraag te stel
len, waarvoor wjj het stemrecht hebben. Het
is niet een privaat recht, maar een publieke
functie, In het algemeen belang opgedragen.
Dit blijkt reeds uit het feit, dat In het parle
ment nog heel andere belangen behartigd wor
den dan die van de kiezers. Ook onder ons te
genwoordig algemeen kiesrecht beeft de helft
van het aantal Inwoners geen stemrecht; en
evenmin de bewoners van de overzeesche ge
westen. Deze allen hebben belang bU wat er
in het parlement gebeurt.
Het stemrecht wordt niet verleend ten dien
ste van het eigen belang der kiezers, maar ter
behartiging van de openbare zaak, naar den
kijk dien wjj daarop hebben.
Met deze waarheid zijn alle belangenpar-
tjjtjes reeds veroordeeld, gelijk spr. nader uit
eenzet.
Verscheidene leden herinnerden aan de plan
nen voor een oeververbinding te Rotterdam door
middel van een tunnel. ZIJ betoogden, dat de te
bouwen brug In geen enkel opzicht daarvoor
in de plaats kan treden.
Voorts verzochten verscheidene leden de Re
geerlng met nadruk te willen zorgdragen, dat
bij het opmaken van contracten en bestekken
onomwonden het gebruik van Nederiandsch fa
brikaat zooveel mogelijk wordt voorgeschreven,
niet alleen voor de te verwerken materialen,
doch eveneens voor de te gebruiken werktuigen
en hulpmiddelen. Het spreekt vanzelf, dat daar
bij tegen eventueele prijsafspraken doelmatige
voorzorgen dienen te worden genomen.
Enkele leden stelden de vraag, of het al dan
niet In de bedoeling der Regeerlng ligt, de wer
ken geheel of gedeeltelijk te doen uitvoeren
tegen werkverschafflngsloonen. Indien deze
vraag onverhoopt bevestigend beantwoord mocht
worden, zouden zü zich tegen een dergelijke
handelwijze met kracht moeten verzetten.
Andere leden stonden tegenover dit denkbeeld
niet zoo volstrekt afwijzend. Intusschen was men
vrijwel algemeen van oordeel, dat van uitvoe
ring In werkverschaffing geen sprake kan zijn,
daar het werk ongetwijfeld in gedeelten zal wor
den opgedragen aan particuliere aannemers, die
hun personeel op de gewone wijze beloonen.
Op het te Wageningen gehouden Natuur- en
Geneeskundig Congres, heeft prof. dr. N. H.
Swellengrebel een mededeeling gedaan over:
de malaria en de droogmaking der Zuiderzee.
Prof. Swellengrebel verdedigde de stelling,
dat de droogmaking der Zuiderzee, voor zoover
ze tot verzoeting der polderslooten In Noord-
Holland en Friesland aanleiding zal geven, het
verdwijnen der malaria In die provincies ten
gevolge zal hebben en dat, bjj de beslissing
nopens al dan niet voortzetting der droog
making, hiermede dient rekening te werden ger
houden.
Deze verdediging is gebaseerd op het feit,
dat de Nederlandsche malaria-overbrenger
Anopheles macullpennls hier te lande uit twee
rassen bestaat, morphologlach weinig, biologisch
daarentegen scherp gescheiden. Slechts één
dezer, het semi-hibemeerende brakwaterras.
komt én door zijn groote vitaliteit én door zijn
semlhlbernatie voor malaria-overbrenglng in
Nederland in aanmerking. Dit ras komt slechts
In streken met overwegend brakwaterbroed-
plaatsen In groote hoeveelheden voor. In stre
ken met zoetwater overheerscht het overwin
terende zoetwaterras, dat én door zjjn geringer
vitaliteit én door zijn complete hlberaatle voor
malaria-overbrenglng in Nederland niet In
aanmerking komt.
Door de verzoeting der polderwateren in N_-
Holland en Friesland, die als gevolg van de
droogmaking der Zuiderzee, speciaal van het
zoete IJselmeer verwacht wordt, zal de ano-
pheles-fauna dezer provincies een verandering
ondergaan, die haar gelijk zal maken aan die
welke nu reeds In 1 Zuld-Hollandsch-Utrechtsch
polderland bestaat. D. w. z. vermindering of
verdwijning van het semi-hlberneerende brak
waterras en overheerschlng van het overwinte
rende zoetwaterras. Hiermede zal dan de mala-
ria-toestand in N.-Holland en Friesland gelijk
worden aan dien in Z.-Holland en Utrecht.
Er is helaas, zegt spreker, vaak weinig blijk
van verantwoordelijkheidsbesef. Spr. leest een
program voor waarin gevraagd wordt: invoe
ring van het 8e leerplicht)aar; staatapenslon-
neerlng; verbetering van de Invaliditeitsverzeke
ring; ruimere flnancleele steun aan de gemeen
ten; uitvoering van meer openbare werken;
verbetering van de loonnormen bjj werkver
schaffing en van de steunregelingen; verlaging
van sommige heffingen en „herstel van het
(Program der soclaal-
Eveneens zijn daarmee feitelijk veroordeeld
groote partijen, die de publieke zaak slechts
willen zien in het licht van bet belang van een
deel der bevolking, zooais de sociaal-demo
cratische partij. Spr. betoogt, hoe dit tenslot
te altijd uitloopt op schade ook voor het deel
dat men helpen wil In dit verband behandelt
spr. uitvoerig de zwakheid van de soclaal-de-
mocratie tegenover uiterst llQkzche elementen
voortdurend op wacht staan of zich
een „revolutlonnalre situatie" voordoet,
waarvan zü dan zonder naar recht of onrecht
„Hierbij deel Ik u mede, dat het mijn wensch
te,, dat in den vervolge op nationale feestdagen,
(waaronder ook te rekenen valt de Willem de
ZwUger-herdenking op 34 April as.), op het
Marine-bondsgebouw alhier de Nederlandsche
vlag wordt geheschen en wel uitsluitend de Ne
derlandsche vlag, zoodat daarnaast niet de
Bondsvlag wordt getoond.
Ik noodlg u uit aan het bovenstaande de
hand te houden.”
Laten wij ons in deze Illusie £jet verder ver-
dlepen: t zou een vruchteloos werk zijn Wel
g t de moeite waard om over dit belangrijk
|MMwrwerp met christenen onder elkander te
qgeken. Immers, het woord plicht Is den chris
ten heilig.
Noch de kennis van geloofswaarheden noch
jtet geloof alleen maken Iemand tot een waar
tbristen. Het geloof in God wijst op den eer-
iten en hoogsten plicht van den mensch njn.
Ood te dienen en Zjjn geboden te onderhouden.
Vit het geloof volgt de plicht en de plicht voert
tet de daad. Deze levensopvatting, gegromd op
de geloofsleer, voert vanzelf tot andere plich
ten: Naastenliefde, ouder- en kinderplicht, ar
beidsplicht en een reeks andere.’ Het leven van
gen mensch is een aaneenschakeling van plich
ten. Waren alle christenen In hun plichtsver
vulling volmaakt, de wereld zou een heel and^r
aanschijn krijgen; Immers, de groote massa on-
lodsdlenstlgen is niet door en door slecht, niet
dulvelsch van aard, maar heeft slechts een
krachtig en verheven voorbeeld noodlg om naar
de waarheid te worden getrokken. De ontzag
lijke waarde van een stipte plichtsvervulling
g niet enkel van beteekenis vóór het individu
zelf; het voorbeeld ten goede en ten kwade is
van een even groote beteekenis, Is ontzaglijk,
tnacbatbaarl Helaas wordt dit door zeer veie
christenen niet begrepen.
Wij willen vandaag eens spreken over een
plicht, die zeker nlet tn de lange rij op de eer
ste plaats staat, maar die toch groote waarde
beeft, veel grooter dan uit de practljk valt op
te maken. Wjj bedoelen den burgerplicht
De volwassen mensch heeft als lid van de
burgerlijke gemeenschap, waartoe hjj behoort.
wekt als een stembusstrijd, heeft toch ook nog
wel een kant die in deze rubriek besproken kan
worden.
Er is een tijd geweest en de oudsten onder ons
hebben hem nog in voile glorie meegemaakt
dat het stemrecht als een eervolle onderscheiding
werd beschouwd; dat de burger, die de eer had
lid van een kiesvereenlging te zijn, met een ze
ker gevoel van trots naar de vergadering van
„Burgerplicht”, of „Hou en trouw” of „Konlng
en Vaderland" ging; tn één woord, dat 'net
stembiljet een waardevol bezit vormde.
Die dagen zijn lang voorbij en het tegenwoor
dige geslacht weet alleen nog maar uit herin
nering of overlevering, dat er een kwarteeuw
geleden aan een stembus vinnig en principieel
gevochten kon worden, maar dat tegenwoordig
de sympathie voor het kiesrecht zóó zeer be
neden het nulpunt Is gezakt, dat zelfs wet-
teljjke bepalingen, die het kiesrecht tot een
klesp licht maken, met voldoende waren om
alle volwassen staatsburgers eens in de vier
Jaar naar de stembus te krijgen.
Het is hier de plaats niet om de oorzaken van
deze apathie te onderzoeken. Wel kan het zijn
nut hebben om er aan te herinneren, dat zeker
een katholiek zich thans niet met een of an
dere gezochte redeneering van den zich op-
aringenden kiesplicht kan afmaken. Er is meer
dan ooit reden om daar in dezen tijd op te
wijzen. Vroeger kon men de propaganda vei
lig aan de daarvoor aangewezen instanties over-
laten; voor het overgroote deel der katholieken
was het trouwens overbodig aan den kiesplicht
en speciaal aan het stemmen op de Roomsche
lijst te herinneren. De tijd echter, waarin wjj le
ven, eischt een krachtige aanmaning tot bezin
ning voor vele duizenden, die in den maal
stroom van binnen- en bultenlandsche gebeur
tenissen het evenwicht zijn kwijt geraakt.
Laten wij het eerlijk onder elkander beken
nen: het lijkt heel velen momenteel zoo een
voudig niet hun stemplicht te vervullen. Vroe
ger aarzelden zjj niet: zjj waren katholiek,
stemden dus op de Roomsche lijst. En zij had-
.pedale plichten, welke vooral In de laatste M hun geweten. Het zou struis
vogelpolitiek zijn te beweren, dat het nu gelijk
vroeger is: dat er hoogstens enkele dissidente
elementen zijn, die In een eigen kringetje sa
men hokken en niets anders bereiken dan het
verloren gaan van enkele duizenden stemmen.
Neen, zoo simpel is het ditmaal niet! Wij weten,
dat zeer velen, ook onder ons katholieken, zich
Maar: ge zljt een gewetensvol mensch; ge wilt
uw burgerplicht, uw stemplicht vervullen, ze
ker In deze hachelijke tijden. Welnu: ge zuit
het minste kwaad moeten kiezen: en al wat
ge doet bulten het uitbrengen van uw stem
op de katholieke partij is een grooter kwaad.
Immers, de katholieke partij waarborgt ten
minste, dat onze eerste en voornaamste be
langen veilig zullen worden gesteld. Wat wij.
katholieken, in een land, waarin wij een min
derheid vormen, hebben bereikt, danken wij
goeddeels aan onze politieke eenheid in bet
verleden. Dat verleden heeft ook geleerd, dat
diezelfde katholieke partij, steeds de teekenen
des tljds beeft verstaan, wat ook waarborgen
geeft voor de naaste toekomst. Iedere katho
lieke stem, die aan de groote katholieke partij
onthouden wordt, verzwakt haar kracht en
onze kostbare eenheid. Die eenheid Is zulk
een groot goed, dat ieder ander .goed" daar
bij achter staat Daarom: heeft Iedere burger,
vooral in dezen tijd, zijn begrijpelijke bezwaren
tegen „de politiek” en tegen de politieke par
tijen: voor den katholiek Is het minste kwaad
de katholieke Staatspartij.
Deze wel erg nuchtere en van alle verkie-
zlngs-enthousiasme gespeende overwegingen.
De geschatte ontvangsten over Maart 1933
bedroegen (de tusschen haakjes geplaatste cijfers
zijn die van het vorige jaar):
Reizigers 4332.900 5 739-989); Bagage
f 67800 91.114); Brief- en pakketpost ƒ375.000
335.000); Goederen 4.754.400 5343339);
Levende dieren en lijken 78300 87.773);
Diversen f 146.000 181.087). Totaal generaal
9.654.400 11378.708) dus minder 3334308.09.
Het bedrag aan kasvoorschotten, door het
RUk aan de verschillende gemeenten verstrekt
het geval-Ammerstol vestigt weer eens de
aandacht op deze regeling is op het oogen-
ullk gering. Zondert men Rotterdam uit, dan
blijven nog geen f 6 millioen, verdeeld over
circa 30 gemeenten, als kasvoorschotten uit
staan.
Blijkens de laatste offlcieele opgave, die van
15 April J.I., heeft het Rijk thans ƒ39.701354
aan kasgelden uitgeleend.
Zooais men weet, schrijft „De Telegraaf,
heeft de raad van Rotterdam op 15 September
jX besloten tot het aangaan van twee leerlin
gen van het Rijk, één van 10 millioen en één
ad 34 millioen, beide loopende tot 31 Decem
ber van dit jaar. Het is dus wel zonder meer
duidelijk, dat van die ƒ34 millioen (ƒ10 mil-
lloen plus 24 millioen) een zeer groot deel,
zoo niet het geheel, in de bijna f 40 millioen,
die het Rijk heeft uitgeleend, verscholen zitten.
Het restant heeft, verdeeld als het is over circa
30 gemeenten, weinig of geen beteekenis. Die
gemeenten behooren alle tot de kleinere: be
halve Rotterdam la er onder de grootere ge
meenten geen enkele, welke voorschotten ge
niet.
Het totaalbedrag Is veel hooger geweest: toen
de gemeenten verleden jaar niemand konden
vinden om kasgeldleenlngen te verstrekken en
in het voorjaar het antwerp tot steun uit
's Rijks kas In de financiering der kasbehoeften
van de gemeenten tot wet was geworden, was
de animo groot. Twee maanden na het tot stand
komen van de wet, op 23 April 1932. dus thans
juist een jaar geleden, waren aan 127 gemeen
ten voorschotten toegekend tot een totaalbedrag
van ruim 117 millioen. Circa 96K millioen waren
hiervan in den loop van die twee maanden uit
betaald, doch bijna dertig millioen had men op
den 23sten April alweer terug. Daaruit blijkt
wel, dat de verschillende bedragen zijn toege
staan, op korten termijn.
Het bedrag aan voorschotten is dus in het
afgeloopen jaar zeer sterk teruggeloopen. De
tijd heeft vele wonden geheeld en de gemeen
ten kunnen thans elders voldoende gelden op
nemen. Geen enkele gemeente Is dan ook tot
nu toe In gebreke geLleven om aan haar ver
pachtingen tegenover het RUk te voldoen. Alle
verstrekte voorschotten zUn tudig terugbetaald.
De voorwaarden, waaronder de voorschotten
worden verleend, zijn niet eensluidend, maar
passen zich aan bU de zeer uiteenloopende
flnancleele omstandigheden der credlet behoe
vende gemeenten. In het algemeen kan men
zeggen, dat zjj dusdanig zUn. dat het RUk de
zekerheid heeft, dat het zUn geld terugkrUgt.
De verhouding vertoont veel cwereenkomst met
het burgerlUk contract tusschen geldschieter
en geldnemer. Somtüds wordt onder de voor
waarden de mogelUkheld opgenomen, dat het
RUk de uitkeerlngen uit het gemeentefonds kan
stopzetten, als een gemeente niet aan haar ver
plichtingen voldoet. Dit is tot nu toe nog niet
noodlg geweest.
De gemeentelUke autonomie wordt bU het
stellen der voorwaarden ontzien: ten aanzien
van sociale maatregelen, arbeidsvoorwaarden of
loonvoorwaarden van het personeel en derge-
lUke aangelegenheden worden geen regelen
gesteld.
eeuwen. waarin de staten tot Ingewikkelde or
ganismen zUn uitgegroeid, büzondere beteeke-
oli hebben. Die plichten zUn velerlei; een leder
kent ze. ZU regelen de verhouding der burgen
onderling en van de burgers tot de overheid,
in gemeente, provincie en rijk. De meeste wor
den. graag of traag, gewillig of met tegenzin,
vervuld, omdat op verwaarloozlng straf van
geldboete of gevangenis staat, die gemeenlUk
erger zUn dan de lasten van den plicht. Toch
11 bet fout zich alleen door deze maatregelen
van den sterken arm in de vervulling van zUn
burgerlUke plichten te laten leiden. Ben ver
standig mensch moet Inzien, dat een ordelüke
samenleving zonder wetten en verordeningen
niet mogelUk Is; dat heel het leven zonder deze
maatregelen een even groote chaos zou worden
als een drukke verkeersweg, waar niemand zich
aan bepsuiide voorschriften houdt. Dit geldt du»
kv. ook Voor den zwaren en ooaaudhiamcn
plicht van belasting betalen. Over juistheid en
hoegrootheid der heffingen zullen altUd mee-
nlngsverschlllen bhjven; zonder geld en zelfs
«onder veel geld kan de overheid nu eenmaal
een moderne stads- en staatsgemeenschap met
besturen. Het is daarom het recht van de over
heid om belastinggelden te heffen, waartegen
over de ernstige plicht van den onderdaan
«taat deze te betalen. De practUk leert helaas,
dat zeer velen, ook zU die op andere punten
nauwgezet zUn, allerlei middelen zoeken om aan
dezen plicht te ontkomen en hun geweten in
slaap te sussen.
Er is nog een eigenaardige plicht, die zich
slechts van tUd tot tUd met lange tusachen-
poozen doet gelden en waarop wU met het oog
op een belangrijken dag van de komende week
willen wüzen, njn. den stemplicht. Waarde le
zer en vrlendelUke lezeres, leg na dezen zin uw
krant niet neer met de verzuchting, dat het u
erg tegenvalt na al wat ge de laatste weken
hebt moeten hooren en lesen, ook in deze ru
briek nog lastig te worden gevallen met verkle-
ringslectuur. Neen, ge zult van ons geen „poh-
tiek” te hooren krijgen. Een gebeurtenis ech
ter, die heel een volk op één dag op de been
brengt en die zoo veel en zoo lang rumoer ver-
ongerust maken over de leiding In den Staat
en op dien grond de zwaarte van hun kiesplicht
ter dege gevoelen. En dat zUn niet alleen de al-
UJd ontevredenen en de nimmer te bevredigen
elementen. Daar zUn ernstige, goed willende
nenschen onder, die vrij In twee groepen kun
nen verdeelen: ten eerste zU. die meenen, dat
de teugels van het bewind niet strak genoeg
gehouden worden; dat alleen de macht en de
Ijzeren wil van één krachtig bestuurder het uit
den koers geslagen schip van staat weer m
goede banen kan brengen. En ten tweede zU.
dl» van oordeel zUn, dat ook door de schuld
nn de machtige katholieke partU te weinig Is
en wordt gedaan voor de maatechappelUk
zwakken; dat alleen door het brengen van
nieuwe, zoogenaamd democratische elementen
in het parlement, de volksinvloed zal toenemen
«n daardoor alleen het dreigende communisme
ban worden tegengehouden. Belde groepen
hebben dus het vertrouwen in de bestaande ka
tholieke staatspartij verloren en vragen zich
•f, hoe zU hun stemplicht zóó kunnen vervul
len, dat hun inzicht, hun overtuiging, naar
foren komt.
W« laten het gaarne aan anderen over de
Juistheid of onjuistheid dezer beweringen te
belichten: WU houden ons bulten „politiek";
®aar zouden al deze gewetensvolle menschen
•Ut willen voorhouden: er is een oude stelre-
W die ons geweten in heel vele en netelige
Wagen ontladen kan, n m deze: van twee
bwaden moet men het minste kiezen. Wan-
Beer gU tegen het optreden en de leiding van
k katholieke partU grieven hebt, wanneer ge
daarin het een en ander verkeerds ziet, dan
•uit ge allicht voor een zeker deel geUJk heb
ban. nschenwerk Is volmaakt en so
ber niet het zoo moellUke en ondankbare werk
fan het voeren van politiek, waarbü zooveel
bwade Instincten worden ontketend, waarbU
booveel moet geschipperd worden om tot een
feaultaat te komen; waarbU zoo oneindig veel
ferschll van meening aan den dag komt.
Laten wU het eens neel sterk zeggen: de ka-
I tholleke staatspartU te in uw oogen een kwaad.
„Ook de herdenking van den 400sten ge
boortedag van Prins Willem van Oranje te sa
men met Rome werd door spr. gelaakt'*, le
zen wU In het verslag eener verkiezlngsrede
door Ds. Kersten te 's-Oravenhage gehouden.
De heer Kersten vindt het dus niet goed,
dat de katholieken meedoen aan die herden
king.
Het verwondert ons geenszins.
En er blUkt weer eens uit, hoe juist het te
gezien, dat aan een dergelUke natfonale feest
viering onzerzUds wél wordt meegedaan.
Door ons afzUdlg te houden wU wezen
daarop ook reeds bU vorige gelegenheden
zouden wU het antl-paplsme In de kaart spe
len en zUne wenschen bevredigen, om van
andere overwegingen nog te zwUgen. Hetgeen
allerminst op onzen .weg ligt.*
Overigens doet de ontstemming
staatkundig-gereform eerden
wat potslerlUk aan.
Wat bedoelt de man elgenUjk?
Wil hU het katholieke volksdeel, dat ruim
een derde van het totaal uitmaakt, buiten
de vaderlandsche gemeenschap dringen?
En meent hU met zUn partutje aan Neder
land de wet te kunnen stellen?
Het zal niet gaan, ook al toornt hU nog zoo
zeer tegen „Rome” en deszelfs „wassenden in
vloed.”
Intusschen te het niet genoeg, de soclaal-de-
mocratle af te wüzen. Tegenover gevaren van
allerlei aard zullen wU alleen sterk staan in-
dlen wU uit een positief beginsel leven, dat be
veiligt tegen dwaalleer en daadkracht geeft
ook in donkere dagen.
Spr. beschrijft den stoffelüken nood,
behalve in een gewUzlgde economische struc
tuur. grootendeels haar oorzaak vindt in bet
door het buitenland gevoerde beleid. WU zul
len leder zuchtje, dat in een betere richting
gaat, naar vermogen moeten aanblazen. Zoo
wel op het gebied der handelspolitiek als op
dat der ontwapening. Eén der krachtigste
middelen tot herstel te het hooghouden en be
vorderen van de Internationale saamhoorig-
held.