Nederland eert den Zwijger
Nationale Oranje-herdenking
Lijst vijf
LYDUINA-GRAALSPEL
Eerste opvoering
Wilt
Wilt
Wilt
RADIOPROGRAMMA
9'1
9'1
een
twintig der Staatspartij!
en
Beeldende kleuren
MAANDAG 24 APRIL
V
Aan de gevolgen overleden
Door auto gegrepen
Slotrede minister Ruys
DE KAPPERS IN DE CRISIS
Zn het Concertgebouw
GEEN PLANNEN GEREED!
iiniiiiiuHiiiiinHiiiiiiniiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiiiiiir
g«i
naar
Dan
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiihn
DE COMMIEZEN IN ACTIE
REINTJE WEERGEVONDEN?
Herdenkingsrede dr. Colyn
De ontsnapte vos van Deventer
OP HEETERDAAD BETRAPT
l
F
"AKKERTJES"
1
Kinderaubade op den
Dam
De generale repetitie geeft recht
duizenden op te roepen naar
de officieele voorstelling
DE PLECHTIGHEID TE
AMSTERDAM
Het slachtoffer was op weg naar
zyn zoon
Het was waarschijnlijk niet de
eerste keer
OOK SNEEVLIET IN HOOGER
BEROEP
Ook het bericht in het „Handels-
blad” gedementeerd
KLEIN MEISJE OVERREDEN
z
Wèg die Migraine!
Dinsdag 25 April 1933
De kinderhulde
Koninklyk Huis, minister, gezan
ten en tal van autoriteiten in
de hoofdstad aanwezig
Onderzoek naar den toestand in
het bedrijf
Toespraak jhr. mr. dr. Röell
gezonde democratie?
opbouw in harmonie?
betere maatschappij?
Herdenken
915 Vas Dlas
Nederlandsche
Slechts 50 ct. per 13 stuks.
en
van
rnssrasl-
perszaken zijn geopend.
In plaats dus van eenige verbetering voor de
overigen la er eerder sprake van meer verarming
ten gevolge van de abnormale stijging van het
aantal zaken.
Concert 920 Gramofoonmuzlek 10.00
Idem.
Naar wij vernemen is ook de beer Sneevliet
in hooger beroep gegaan van het vonnis van
de Amsterdamsche rechtbank, waarbij hij we
gens opruiing tot vijf maanden met aftrek van
het voorarrest werd veroordeeld. Zooais wij reeds
meldden beeft Vrijdag de Officier van Justitie
appèl aangeteekend. Verd. zal ook in hooger
beroep worden verdedigd doen* mr. dr. Benno
J Stokvis.
Ly-
van
vig ongeval plaats.
Toen een auto aanreed uit de richting Hen
gelo, stak plotseling een vierjarig meisje den weg
over, juist voor den wagen. De bestuurder
trachtte nog door links uit te wijken en krachtig
te remmen een aanrijding te voorkomen, doch
dit mocht hem niet meer gelukken. Het meisje,
bet eenigste dochtertje van de fam. Br., Is aan
de gevolgen overleden.
Maria, Joannes en Magdalena bidden,
dit geheim aan Lydwina geopenbaard.
„Stabat Mater dolorosa”.
Maria is de groote beschermster van
dwlna, wier gezellinnen met de woorden
het Stabat Mater zuchten:
Geef o Moeder, troon van liefde
Dat ik voele wat u griefde.
En zoo komen we odor het boetetijden der
Maagd tot de gemeenschap der heiligen in de
VOOR NADERE BIJZONDERHEDEN VERWIJZEN WIJ NAAR DEN
KATHOLIEKEN RADIOGIDS
Zondagmiddag vond op den Oldenzaalsche-
Xraatweg te Hengelo, ter hoogte van café ,J*en-
irop", waar een kermis gehouden werd, een droe-
Des middags vond in het smaakvol versierde
Concertgebouw de officieele nationale herden
king van Willem den Zwijger plaats.
Aanwezig waren alle ministers, vele Kamer
leden, de vice-president van den Raad van
een twintigtal gezanten, de presidenten
-M^vrocureurs-géneraal van de gerechtshoven,
de commandant van leger en vloot, de burge
meesters der hoofdplaatsen, enz., enz.
Bij het inkomen der Koninklijke Familie
zong het uit 300 leden bestaande Toonkunst-
koor onder dr. Willem Mengelberg’s leiding het
Wilhelmus.
Ah de dag voor U verloren lijkt,
ah alles U hindert i licht, reuk en
geluid, dan werken ah 'n wonder
AKKER.UCHETS
Volgens recept re» Apotheker Donsont
die het redden kon. Het nageslacht heeft van
Oranje geleerd, wat de wilskracht vermag zelfs
onder de meest ongunstigee omstandigheden
Dis is misschien het grootste, dat Oranje ons_| doordat in dat zelfde tijdvak meer dan 430 kap-
heeft nagelaten. We mogen als volk van Neder
land God danken voor wat hij ons In Oranje
geschonken heeft. Oranje is geworden het' lich
tend voorbeeld van standvastigheid in het stre
ven naar een hoog ideaal, van gezindheid tot
opoffering van zich self in bet dienend lelden
van een volk.
Met het zingen van het Wilhelmus werd de
plechtigheid besloten.
HUIZEN, 1875 M. 8.00 Morgenco li
eert 10.00 Gramofoonmuzlek 11.30
Godsd halfuurtje door pastoor L. H. Per-
quln 13.00 Politieberichten 13.15
KRO-sextet o 1. v. Plet Lustenhouwer
I. 45 Zenderverzorglng 3.00 Vrouwenuur
tje 3.00 Gramofoonmuzlek 3.30 8o-
listenconcert. Cor van Munster, bariton,
kapt. F Merer, plano. Pianobegeleiding
Fred Boshart 5.00 KRO-Boys o. 1. v. P.
Lustenhouwer 7.10 Dr. Th. Platte: „De
bekeerlng der geneeskundige wetenschap"
720 Polltleberumten 7.45 Verkle-
zlngsredevoeringen R.K. Staatspartij Mr.
J. R. H. van Schalk. Pater H. de Greeve.
Chr Hist. Unie. Jhr. mr. D. J de Geer.
Antl-revolutlonnairen. dr. H. Colljn
915 Vas Dlas 9.30 KRO. Orkest onder
leiding van J. Gerritsen. Jan Bresser viool
^1.15 Gramofoonmuzlek.
HILVERSUM,
foonmuzlek
BEROMVN8TFR. 4«O M. 7.06 ,.Le Cha
let". opera-comlque in een bedril! 9.10
Concert door het Omnoep-ozkeet.
ten gestaard, die zijn oog alleen gemeten had;
wat bulten den tijd lag in den tijd willen be
grijpen.
Na deze teleurstelling nadert het einde.
Erger was het. dat, vanuit den kring, die toch
zoo oneindig veel aan hem te danken had, verwijt
op verwijt vernomen werd.
Zijn verdraagzaamheid jegens de Roomschen
werd tot begunstiging der Katholieke Kerk; zijn
onderhandelen met Anjou tot een poging om het
land onder het juk der Franschen te brengen;
zijn weigering om vrede met Philips te sluiten
werd beoordeeld als eigenbaat, als een streven
naar de verjaging van den wettigen vorst, ten
doel hebbend om zichzelf in diens plaats te
stellen.
Aan dit alles paarde zich een reeks van andere
beproevingen.
Toch had Oranje, na lange aarzeling, er in
toegestemd de Souvereiniteit over Holland en
Zeeland te aanvaarden. Maar vóór de inhuldi
ging kon plaats grijpen vonden de kogels uit het
pistool van Gerard hun weg naar het hart van
hem, die in zyn bekende Apologie gezegd had:
wat loon heb ik te wachten na mijn langdurige
diensten en de bijkans volslagen schipbreuk van
mijn wereldsch vermogen, tenzij dan de roem van
wellicht ben koste van mijn leven, U de vrijheid
verworven te hebben?
Op die ontroerende vraag antwoorden wij op
dezen dag.
Uit een duistere wereld ging hjj heen, zoo
werd onlangs van hem geschreven, met een blik
naar een horizon, die nauwelijks eenig licht
punt vertoonde. Voldoening en gerustheid over
verzekerd welslagen beeft bij niet gekend (.Hui
zing!.
De tijdgenoot moest, in het licht der gebeur
tenissen, zelfs wel twijfelen aan zijn inzicht. Het
nageslacht dat de geschiedenis rugwaarts ziet,
ontdekt te midden eener gi enzelooze vei war
ring. dat de basis voor de overwinning ia den
schijnbaar ongelljken kamp in 1584 toch reeds
gelegd was. Een zelfstandige staat is dan reeds
gesticht, die voortaan onder alle moeilijkheden
door zijn plaats onder de volkeren met eere zal
innemen.
Daarin allereerst ligt ’s Prinsen beteekenis,
dat hjj de grondvester onzer nationale onaf
hankelijkheid is geweest.
Wanneer men nu de aftakeling ziet van de
autoriteit in den Staat, gedenken we dan Oran
je's woorden over de autoriteit, die er moet zijn
als grondslag van het Staatsleven.
Door het trekken van die twee lijnen: autori
teit bij de regeering en saamwerking met hen,
die het volk vertegenwoordigen, heeft de eerste
Willem reeds den weg gewezen naar verhoudin
gen, die ook in latere eeuw het meest geëigend
zouden blijken het belang van land en volk bet
best te dienen.
Na de rede werden Valerius-liederen door
koor en orkest ten geboore gebracht.
Zondagmorgen omstreeks elf uur heeft op den
rijksstraatweg tusschen Lexmónd en Meerkerk
een doodelijk verkeersongeval plaats gehad. Toen
de los-werkman A. de Keizer ftnstreeks dien
tfjd met zijn rijwiel den straatweg wilde over
steken, werd hij door een auto gegrepen en op
slag gedood. De man was op wFg naar den Hol
der. alwaar zijn zoon in het Krankzinnigenge
sticht verpleegd wordt.
De auto werd bestuurd door C. de R. uit
Ntrecht. De auto en het lijk zijn door de politie
in beslag genomen. Tegen den autobestuurder is
proces-verbaal opgemaakt.
Twee Jachtopzieners van den heer baron Van
Pallandt van Keppel hebben onder Laag-Keppel
een vos geschoten, die een lederen halsband
droeg. Men vermoedt, aldus „De Telegraaf”
dat dit de vos is, die onlangs te Deventer is
ontvlucht.
Reeds vroeg was het een en al leven rondom
het historisch Damplein vóór het aloud raad
huis aan den Dam, dat sinds meer dan een
eeuw al tijdelijk tot paleis dienst doet. Wsnt
op den Dam sou te ruim elf uur de groote
kinderaubade voor H. M. de Koningin plaats
vinden. Reeds voor tienen was de politie be
gonnen bet midden-Dam terrein af te zetten,
dat zich langzamerhand met 14000 kinderen
vulde. Zij stelden zich het allereerst op langs
den N.Z. Voorburgwal. door dan om de
Nieuwe Kerk om zoo den Dam te bereiken. Zoo
deden ook de vele vaandel wachten.
De Koninklijke Familie kwam per auto uit
Den Haag aan en reed onmlddeUjjk naar het
Paleis, waar burgemeester dr. W. de Vlugt de
Koningin, den Prins en de Prinses begroette.
Het dagelijksch bestuur der Federatie van
Chr. Oranjeverenigingen, onder voorzitter-
sahap van dr. A. Klinkenberg, de aubade-
commissie onder den heer A. I. de Haan en de
vaandelcommissie onder voorzitterschap van
mr. A. J. M. Hendrix werden aan de Konink-
lijke Familie voorgesteld. Een Katholiek, een
Protestantse!» en een Joodsch weesmeisje bo
den bloemen aan.
Te elf uur ving de aubade aan onder leiding
van den heer W. van Laar, welke zanghulde
een zeer geslaagd verloop bad. H. M. werd door
de kinderen stormachtig toegejuicht.
1 l||l|||lj Ihjiljjb IIIHIIU1IIIIII Ui illim I 11IIIIII11IIIIHII111 III 111 II IIIIIII lm 11 ll 11 n i m III HUIIIIIni'niiiiiiim
Het slotwoord werd gesproken door den eere-
voorzltter van het Herdenkings-Comité. Z. Exc.
minister-president Jhr. mr. Ch. Ruys de Bee-
renbrouck.
Ieder volk doorlee.ft eenmaal een tijdsge
wricht, waarin niet slechts zijn grootheid en zijn
roem, maar waarin het volksbestaan zelf op het
spel staat. In die oogenblikken van den hoogsten
nood vindt bet volk, als het in zich heeft de
kracht om te leven, het beschermend genie in
zijn midden.
Zoo is het geweest met ons eigen volk, toen
onze staatkundige vrijheid herboren werd, in den
ongelijken kamp van de lage landen aan de
zee tegen de Spaansche wereldmacht was Oranje
het genie, dat onzen voorouders den weg ter
zege zou wijzen.
Boven alles was Oranje staatsman.
Geleidelijk waren aan het einde van de Mid
deleeuwen en het begin van den nieuwen tijd
de verschillende Nederlandsche geafeesten onder
één landheer vereenlgd. Deze eenheid is ver
broken door den opstand tegen Koning Philips,
veroorzaakt door het feit, dat in den Staat van
de BourgondischeOostenrij ksche vorsten voor
staatkundige vrijheid geen plaats,was. Van deze
staatkundige vrijheid is Oranje de drager ge
weest. De vorst is er voor het volk en niet het
volk voor den vorst. Dit is het leidend staat
kundig beginsel van Oranje. Aan zijn nakome
lingen droeg hij het als een waardevolle erfenis
over. Met dat beginsel wees hij niet alleen ons
volk, maar allen volken den weg, die moest
leiden naar volle ontplooiing van de nationale
krachten.
Oranje'was een harmonisoh geheel van groote
hoedanigheden. En Oranje wist niet alleen het
zelfvertrouwen te handhaven, hjj schraagde
daardoor ook het vergouwe®. van het geheele
volk, dat naar hem opzag als den eenlgen man,
In verband met het bericht van den R. Cor
respondent in het .^Algemeen Handelsblad”
van Zaterdagochtend, dat door eenige hoóge
functionarissen een plan zou zijn ontworpep.
waardoor het totaal der uitgaven voor werk-
loosenzorg met tenminste 25 pCt. zou dalen,
deelt men ons mede, dat bjj geen der ambte
naren bij het Departement van Binnen land
ache Zaken, dat met de uitvoering der werk
verschaffing en steunregeling belast is, ven
een dergelijk plan iets bekend Is.
Z. Ere. dr. H. Colljn sprak alsdan de groote
herdenkingsrede uit.
Het leven van den eersten Willem van Oranje
valt in bet tijdperk der groote beroeringen van
de 16e eeuw, die den overgang vormen van de
Middeleeuwen naar den nieuwen tijd. In zijn
tweede helft Is dat leven getuige van de groote
beslissingen die de Middeleeuwen voor goed af
sluiten en vorm gaan geven aan het nieuwe, dat
er voor in de plaats treedt.
De beschaving van Europa had zeer sterk den
invloed van de Romelnsche cultuur ondergaan;
de godsdienst der volken was die van Rome; de
maatschappelijke structuur had nog niet dien
sterken invloed van den nationalen eenheids
staat ondervonden, die later merkbaar zou wor
den en vertoonde dan ook weinig wezenlijke
verschillen.
Ben man kon reizen van Noorwegen naar
Sicilië of van Ierland naar Weenen en daarbij
nagenoeg eiken nacht, aan het einde zijner
dagreis, gastvrije opname vinden in de kloosters
der verschillende monniken-orden, waar de een
heid der verscheidenheid naar den achtergrond
drong. Zoo hij al niet kon nalaten verschillen
van nationaliteit op te merken, dat alles werd
toch overkoepeld door bet gemeenschappelijke
van 'het ééne nog ongesplitste Christelijke ge-
meenebest. Het ideaal der Middeleeuwen: de
eenheid van bet Romelnsche Rijk en van de
Christelijke kerk beheerschte nog het denken
der gekoesterde menschbeld.
In de hoofdstad des Rijks, in Amsterdam,
heeft heden de plechtige officieele nationale
herdenking van Prins Willem’s vierhonderd-
sten geboortedag plaats gehad in tegenwoor
digheid der leden van het Koninklijk Huis,
van ministers. Kamerleden, gezanten, burge
meesters en vele booggeplaatsten uit heel het
land.
middeneeuwsch mysteriespel ietwat terug greep,
met moderne middelen.
Waren de vorige uitvoeringen van de Graal
meer „koor” dan „spel” thans was een veel
grootere en eigener plaats aan de beweging
gegeven en werd een zeer gelukkige proeve afge
legd van eenheid tusschen spreekkoor en bewe-
glngskoor. Door het electrisch versterkte orgel
spel werd bovendien een buitengewoon waarde
volle bindende en wljdingscheppende factor
verkregen die een geheel eigene taak kreeg.
De eerste Stadion-opvoering van De Graal
te Amsterdam was in het Koninklijk Paaschkruls
uitsluitend spreekkoor, de tweede wterd alreeds
meer samenbinding van koor met spel. Er kwam
toen Iets tweeslachtigs door de vermenging van
massaspel en Indlvidueele beeldlng van den
rondronkenden duivel op zijn motor. Thans was
in nog veel grootere mate en bovendien zuiver
der een massa-spel verkregen waarin de groe
pen acteerden en het Indlvidueele naar den ach
tergrond was gedrongen, maar het begrip, bet
verzinnebeelden naar den voorgrond
trad.
Zoo werd „Sint LydMna” een zinnen spel
in den geest der oude mysterie-spelen.
Wij zijn menschen die onze zintuigen gekre
gen hebben als waardevolle instrumenten voor
het bereiken van ons doel. Van meet-af-aan
begreep de Graal, dat het geen quaestle van
uiterlijkheid en vertoon Is Wanneer
men tot de massa wil spreken door oogen en
ooren. In de middeneeuwsche kathedralen werd
het volk reeds bidden geleerd door de beeldlng
van architect, beeldhouwer en schilder, door de
uiterlijkheid der- liturgie en den zang van het
koor.
Het is geen moderne modegril najagen waa
neer de Graal met klank en kleur en rhyth-
mische bewogenheid door de zintuigen tot de
ziel wil doordringen: het is in wezen zich vol
komen aansluiten aan de katholieke midden
eeuwen met de meest moderne hulpmiddelen.
Een massa-mysteriespel van en voor onzen tijd
werd deze verzinnebeelding van Ly-
dwlna’s beteekenis voor het Nederlandsche
meisje onzer dagen.
Zlnnenspel. De Graal verstaat het door de zin
nen den geest der massa te vatten. Ook met dit
nieuwe spel. Een grootere plaats Is daarin weer
aan het woord gegeven de tekst is van Llez-
beth Allard, regie van Procula Scholten maar
allereerst komt het hier toch ook op het
schouwspel aan: schouwspel van grootsche
groepenopstelllngen, van boeiende massale be
wegingen der duizenden, van brandende, har-
monieerende, samenvloeiende kleurenweelden,
van rhythmisch lljnenbeweeg.
Zaterdagnacht is het de politie gelukt den
dader van verschillende te Lisse gepleegde in
braken op heeterdaad te betrappen.
Ditmaal was het kantoor van de N.V. Ltaseeche
Kistenfabriek aan de beurt. De man wilde juist
beginnen de brandkast te forceeren, toen twee
agenten, die zich reeds vroeg verdekt hadden op*
gesteld, plotseling te voorschijn kwamen en
den op niets verdacht zijnden man arresteer
den. Een mededader wist te ontsnappen. Vele
teekenen wezen er op. dat men hier een goero“
slag geslagen beeft, en de man ook een acwei
De duizenden die deze eerste voorstelling
hebben bijgewoond waren blijkens het spontaan
applaus en de stormachtige toejuichingen vol
bewondering vooiWB gepresteerde. Dit Graalspel
beteekende een werkelijke ontwikkeling van
massa-spel en spreekkoor..
Het openbaarde aan de strevende menschheid
van onze dagen welk een beteekenis voor de
moderne samenleving de St. Lydwina-figuur als
geestkracht nog heeft. De Graal hergaf als t
ware Lydwina aan de jonge vrouw onzer dagen.
Stralende zon.... koepelende blauwe hemel
boven het Xerxes-stadlon nabij Rotterdam. „De
Graal” heeft weer de zeldzaamheid van een
regenloozen middag met-blauwende luchten en
warme zonnestralen, ofschoon de dag met hef
tige regenbuien is begonnen.
„Graaldag” „Graalweer.”
Een Graalspel in een open stadion beteekent
Graalzon.Een rijke belofte is daarom alleen
reeds deze eerste opvoering Zondagmiddag voor
de officieele opvoering op Zcylag aa-, 30 April,
geworden.
Eerste opvoering.
Van generale repetitie mogen we niet spreken
nu alles zoon vlot verloop had. dat van een
herhaling van enkele onderdeelen geen sprake
behoefde te zijn en de partleele instudeerlng
zóó good georganiseerd bleek, dat deze eerste
gezamenlijke uitvoering door de zevenduizend
bloeiende meisjesbloemen een strakke éénheid
werd van discipline en van door bet gemoed be
wogen begrip.
Een verrassing was anmlddellijk het electrisch
versterkte orgelspel van mej. Tabitha Vermeulen
bij het begin, toen het Sanctus. Sanctus, Sanctus
door 't Stadion klonk en een gewijde sfeer schiep
voor deze uitvoering welke veel meer dan de
vorige Graaikoren een spel bleek dat naar het
De regie heeft van het rechthoekig terrein
met de betrekkelijk kleine toegangen voor een
massale opstelling, heel gelukkig partij getrok
ken. Een geheele zijtribune is ingenomen door
de hemellngen. Een reusachtige tooneelopbouw
met gordijnen, waarboven het ..Sanctus" ge
schilderd staat, verbeeldt den hemel, waar we
nu eens de Gpdheid te midden der troon-
engelen, Maria en de HJï. Vrouwen zien tro
nen, dan weer X Kruis zich zien verheffen tegen
een donkeren achtergrond. -Dit kruis, de cen
trische kracht van heel het spel, voldeed bij de
generale repetitie het minst doordat als X ware
een pop tn roode tunlco tegen het zwarte hout
was geplaatst.
Waar alles hier zinnebeeld, symbool is. ware
een eenvoudige draperie van rood- of wlt-
doek rondom X kruis, dan wel van een rood
geverfd binnenkruis op X zwart houten kruis
van zuiverder werking geweest. We zijn over
tuigd dat voor de officieele opvoering dit op
een of andere wijze veranderd zal worden, om
dat thans Juist derfe Christusverbeeldlng on-
aestiscb en storend werkte.
Doch hoe prachtig deden de kleurige groe
pen der zevenduizend meisjes in hun verschil
lende pittoreske gewaden in alle kleuren van
een bloemenveld tegenover de primitief ge
dachte onmlddellijk aanvaarde hemelverbeel-
ding. „Vader, heb medelij met aller zielen
schade” bidden de Bewaarengelen als in een
machtige kathedraal en de koorzang stijgt voor
Gods troon om ééns, die door haar lijden veler
zonden zal uitboeten. De bewaarengelen van
Holland doen de hemelen geweld aan opdat
het lijden van Golgotha door het 'Ujden eener
vrouwe In volle rijkheid dale over het lage
land aan zee. En de hemellngen met Maria,
Gods moeder ondersteunen deze bede die door
de uitverkiezing van eene naar verhooring
vindt.
Wie zal de vrouwe wezen? Met tweede be
drijf begint vol bewogenheid. Reeds het bin
nenstormen der bewaarengelen van Holland
over bet uitgestrekte tereln en de opmarsch
van de jonge vrouwen Hollands in de Graal
gesymboliseerd ontlokte aan de met groote
aandacht toekijkende menigte belangstellen
den op de tribunes herhaald spontaan applaus.
De steden wedijveren om de glorie van het
kruis. Zal Amsterdam het wezen? Rotterdam,
Haarlem, Delft.... of een andere groote stad?
Schiedam is de verkozene in Lydwina.... Zij
en baar speelgenooten komen op rolschaatsen
over de geplavonlsten baan rond het midden
veld, aangereden als herinnering aan den val
van Lydwina op het ijs. Al moge dit alles meer
van illustratieve aard zijn, dit schaatsen-too-
ne« wordt toch ook in het geheel der vertoo-
nlng zeer gelukkig opgenomen en van een aan
grijpende bewogenheid 18 de kinderlijke roep
tot God uit de monden van zoovele honderden:
ROME, 441 M. Orkestconcert 726
Gramofoonmuzlek 8.05 Concert.
WEENEN, 517 M. 4 05 Populair concert.
WARSCHAU, 1411 M. 4.30 Symphonic-
concert door het Phllharmonleorkest van
Warschau 5 45 Danosmuzlek 7.20
Concert door het Omroeporkest onder lei
ding van BJ. Oziminskl 9.00 Piano
recital 9.55 Dansmuziek.
Het duidelijkste signaal voor de verkruimeling
van deze eenheid werd gegeven door het hamer-
geUop op een kerkdeur in Wittenberg. Daarna
waren er niet veel jaren meer noodlg om de
geestelijke, de cultureele en ten deele zelfs de
politieke eenheid, omgezet te zien In geeste
lijke, verstandelijke en nationale tegenstellingen
zonder tal.
Maar het zou onjuist zijn die klove alléén toe te
schrijven aan Luther en Calvijn. Tegen het mid
den der 16e eeuw worstelen geestelijke krachten
en tegenkrachten, met elkaar, hand in hand
met staatkundige bewegingen.
Die gigantische worsteling tusschen ouden en
nieuwen tijd liet de Nederlandsche gewesten
niet met rust. Noch naar zijn geestelijke, noch
naar zijn staatkundige zijde. Karel V was ge
lukkig geweest in zijn doel: de staatkundige een
heid. minder in zijn tweede doel: de katholieke
eenheid.
Het is tegen dien in grove Hjn geschetsten his-
torischen achtergrond, dat wij de reuzenfiguur
moeten zien van den man wiens 400-sten ge
boortedag we heden gedenken, van den eersten
Willem van Oranje, dien de volksmond den
eeretitel toekende van Vader des Vaderlands.
Tegen dien achtergrond moeten wjj hem zien,
omdat, naar Carlyle eens zoo teekenend zeide,
een heldenfiguur slechts dan werkelijke betee
kenis kan krijgen, indien er een wereld is die
b\j hem past.
De kiemen van een eigenlijk volksverzet wer
den eerst gezaaid in de vier jaren na 1555 en
tot ontwikkeling kwamen ze eerst nadat ook
Philips in 1559 teruggekeerd was naar het land,
waaraan hij boven alles gehecht was; het land,
dat hem. toen en later geëerd heeft als ’n voor
treffelijk vorst, van wien *n Spaansche histori
cus nog niet lang geleden tegenover mij staande
hield, dat. hij teveel Nederlander geweest was en
te weinig Spanjaard.
Met dit vertrek van Philips in 1559 begint de
groei van Oranje tot grondvester van onze na
tionale onafhankelijkheid. Eerst toen.
De geleidelijke verandering bij Oranje begint
omtrent 1559 en is voornamelijk tot een drietal
oorzaken terug te brengen: zijn bezwaar tegen
het binnenlandsch bestuur; zijn bedenking te
gen de buitenlandsche politiek van Philips; zijn
groeiende afkeer van de geloofsvervolging.
Maar nóg behoorde Oranje tot de Rootnsch-
Katholieke kerk. Ook had hjj nog niet het
woord gesproken, dat in 1564 door een bewonde
rend volk zou worden befuisterd: hoezeer ik aan
het Katholieke geloof gehecht ben. ik kan niet
goedkeuren, dat vorsten over het geweten hun
ner onderdanen willen hcerschen en hun de vrij
heid van gelóóf en godsdienst ontnemen.
Daarom eerst nog getracht door hervorming
van het bestuur en matiging der geloofsvervol
ging een verzoening te bewerken.
Maar als dan het optreden van den nieuwen
landvoogd door een ongekend terrorisme wordt
gekenmerkt, dan, maar ook eerst dan. gaat
Oranje over tot de voorbereiding van zijn gewa
pend verzet. Als veldheer was Oranje geen Na
poleon. Maar hjj zet door. Den Briel, Vllsslngen,
Enkhuizen vallen.
Maar al wordt het zwaartepunt van ’s Prinsen
activiteit naar het Noorden verlegd en al sluit
hij, &door zijn overgang naar het Calvinisme,
zich nu ook dichter aan bij het meer militante
volksdeel in dat Noorden, aan twee gedachten
blijft Oranje trouw.
Als Calvinist was hij voorstander van toleran
tie jegens de Roomsch-Katholleken, zooals hjj
het als Roomsch-Katholek was geweest jegens
de Protestanten. Van Lumey ontdeed hij zich,
omdat deze 02. 19 te Gorcum gevangen genomen
priesters te Den Briel onder allerlei marteling,
had laten ombrengen, hoewel zijn lastbrief het
bevel van Oranje inhield aan Roomsch-Katho
lieken zoowel als aan Protestanten bescherming
te verleenen.
Maar ook aan zijn tweede gedachte bleef hij
trouw. Een vrij Nederland, een Nederland waarin
vrijheid van religie bestaan zou, maar een vrjj
Nederland van grooter formaat dan de Noorde
lijke gewesten alleen. De Bourgondische ge
dachte heeft hjj eigenlijk nimmer grijs gegeven.
Hoe nabij scheen dit doel na de Pacificatie
van Gent, Noord en Zuid, Roomseb en on-
roomsch verleend. Maar wreed werd de ontgoo
cheling in 1575. toen het Staatsche leger versla
gen werd en Oranje door mannen als Datheen
en Hembyre fel heftig werd tegengestaan.
Oranje had, met zijn ideaal van vrijheid van
godsdienst en van een rijk der vereenigde Ne
derland, in de eeuwen vooruit gegrepen; in ver-
we nouaen van neraenicen. Het
herdenken zit ons in ’t bloed. En we
doen dan alle moeite om zoo onpar
tijdig mogelijk te zijn. We herdenken
onze dooden. We herdenken onze hel
den en schrijvers. We herdenken onze
jroote mannen en vrouwen
Intusschen maken we het de leven.
digen lastig en onaangenaam. Over
de dooden niets dan goeds.... met
'n goede dosis critiek dan toch nog
op den koop toe. Maar een levende
moet meestal eerst dood zijn voor
aleer men aan de rustige erkenning
zijner verdiensten komt. Het lijkt
alsof men eerst waarlijk groot wordt
indien men dood is. We moeten onze
levenden ook wat meer herdenken.
Laten we hun scherpè kanten des
noods voor lief nemen om hun onte
genzeggelijke verdiensten te meer te
waardeeren en hun, bij hun leven,
iets te doen kennen van het voorrecht
een ^uitstekend” mensch te zijn.
MILAAN. 331 M. 4.36 Dansmuziek
7.06 Gramofoonmuzlek 9.30 Orkestooli
eert
dat de opheffing van 224 zaken de overigen ten
goede moet komen; dat is evenwel niet juist,
want bet voordeel wordt weer geneutraliseerd
Als eerste resultaat van het onderzoek naar de
toestanden in het Kappersbedrijf, deelt de Ne
derlandsche Kappersbond thans mede, dat sinds
1 Januari 1933, dus in de laatste *4 maanden,
niet minder dan 224 kappers in Nederland bun
zaak hebben* moeten opheffen, doordat zij niet
opgewassen waren voor de moeilijkheden van
dezen tijd.
Op het eerste gezicht zou men kunnen zeggen
solidariteit van schulden en genaden. Als X
Stabat Mater verklonken is over het veld en
mét het visioen van Golgotha het in stilte
verder gedragen lijden van Lydwina aan onze
oogen onttrokken wordt, beleven we ten slot
te de jubileering van Lydwina’s kroning In den
bemeL
Wanneer volgenden Zondag de Bisschoppen
uit binnen- en buitenland, alsmede de verde
re autoriteiten de officieele uitvoering komen
bijwonen, dan kan deze goriflcatle aan het
slot met de grootsche vaandelhulde oer Graal
aan Lydwina, een alles bekronend
aangrijpend slot worden.
De grenacommiesen van Ittervoort hebben een
belangrijke aanhouding gedaan. Uit de richting
Keeeenich naderde In volle vaart een vracht
auto, die niet stopte op de sommatie van de
ambtenaren. De banden werden onder vuur ge
nomen, de auto reed echter door. De commiesen
volgden de wagen en vonden hem later te Horn
terug.
Er bleek 2100 K.G. suiker in den auto te sljn.
welke voorraad in beslag werd genomen. De zit
ting van de chauffeursplaats zat vol bloed; het
bleek, dat de bestuurder een zekere J. d. N.
uit Veldhoven was.
Een kogel was hem door bals en kaak ge
gaan, de tong was bijna afgesneden en verschil
lende kiezen waren weggeslagen.
De man was door vrienden naar bet zieken
huis te Roermond vervoerd. Zijn toestand Is
ernstig.
296 M. 8.00 Gramo-
10.00 Morgenwijding
10.15 Gramofoonmuzlek 10.30 Solisten
concert. Gerda Broekhuizen, plano, mej.
C. Versteeg, zang 11.00 Kook- en bak-
praatje door mevr. R. LotgeringHille-
brand 11.30 Vervolg soils tenconcert
13.00 Omroeporkest o. 1. v. Nico Treep.
afgewisseld door gramofoonmuzlek 3.00
Naaicursus door mevr. I. de Leeuw van
Rees 4.00 Gramofoonmuzlek 4.30
Radlo-klnderzang o. 1. v. Jacob Hamel
5.00 Voor kleine kinderen door Ant. v.
Dijk VPRO 5.30 Jeugdbalfuur. Men
schen In den bijbel. Ds. B. J. Aris: .Ana
nias en Safflra6.00 Gramofoonmuzlek
7 30 Engelsch voor beginners door Fred
Fry 8 00 Vaz Dlas 8 15 Aansluiting
met het Concertgebouw te Amsterdam.
Concertgebouworkest o. 1. v. dr. W. Men
gelberg. Soliste Elly Ney. plano 9.15
Radio-tooneel: „Rouge en Noire” van dr.
Valerian Rornlus 9 45 Kovacs La Joe en
Zijn orkest. Bob Scbolte. afgewisseld door
gramofoonmuzlek 11.00 Vaz Dlaa
11.10 Gramofoonmuzlek 13.00 Tijdsein
en sluiting.
BRUSSEL. 509 M. 1120 Gramofoon
muzlek 13.30 Concert door het klein
orkest van het N. I. R. onder leiding van
P Leemans 1.00 Gramofoonmuzlek
7 20 Concert door het Omroepsymphonie-
orkest onder leiding van Jean Kumpe
8.30 Concert door het Radlo-orkest onder
leiding van Karei Walpot 8.15 Vervolg
ft
De voorzitter van het ^Nationaal Comité voor
de herdenking van de geboorte van prins Wil-
lém den Zwijger, jhr. mr. A. Röell, Commissaris
der Konlngta, ving aan met de woorden ter be
groeting van de koningin, den prins en prinses
Juliana, wier komst voor het Uitvoerend Comité
de schoonste kroon is, die kon worden gezet op
zijn met geestdrift aangejrangen. ondanks den
druk der tijden met liefde voortgezet, en ten
slotte dank zij den eendrachtlgen steun van alle
gezindten en partijen, die zich scharen ötn den
troon van Oranje, met goeden uitslag volein
digd werk.
Spr. memoreerde wat het comité deed en nog
zal doen, oa. het plaatsen van 4 historische
ramen in de groote kerk te Delft.
In de Franaebe taal dankte spr. de bulten-
landsche gezanten voor hun aanwezigheid,
waarin hij niet alleen ziet een hulde aan de in
ternationale figuur van den prins, maar boven
al den zeer gewaardeerden wensch om deel te
nemen aan onze nationale feesten en In het bij
zonder aan deze herdenkingsplechtigheid.
In de Dultsche taal heette spr. welkom de ver
tegenwoordigers der Nassausche landen. Hij
sprak daarbij den wensch uit dat zij van dit
herdenkingsfeest een herinnering zullen mede-
nemen die hooger glans zal verleenen aan de
feesten in ’s prinsen geboorteland.
Over prins Willem en zijn deugden zal jhr.
Röell niet breedvoerig uitweiden. Slechts een
enkel woord persoonlijk:
In het Frans Hals-Museum te Haarlem be
vindt zich een merkwaardig schilderij van den
schilder Hendrick Gerritszoon Pot: ,JJe ver
heerlijking van Prins Willem I”.
De prins zelf staat, met den leeuw aan zijne
rechterhand, vóór de zegekar op een voetstuk,
waarop alleen dit eene Woord staat geschreven:
VasUgheidt:
Het 18 met dit woord, dat het gansche leven
van den prins op zóó scherpe en kemachtige
wijze kenschetst, dat spr. wil besluiten. In die
„vastigheidt” komen alle eigenschappen, die
hem sieren, samen.
Na dit openingswoord voerde het Concertge
bouworkest de ouverture „Egmond” van v.
Riethoven uit.
KALUNHBORG, 1153 M. 1120 Strijk
orkest van Bellevue Strandhotel" onder
leiding van Harald Andersen 3.30 Louis
Prell’s encemble 825 Flultrecttal
9.50 Fransche balletmuziek 1025 Dans
muziek onder leiding van Warney.
BERLIJN. 419 M. 820 Vocaal concert
door het Omroepköor 9.50 Concert.
HAMBURG. 372 M. 10.50 Concert
13. 35 Gramofoonmuzlek 120 Idem
3.50 Concert 7.50 Concert door het No-
ragorkest onder leiding van Joeé Elben-
schutz 9550 Concert door een svmpbo-
nleorkest van werklooze musici onder
leiding van Otto Ebel von Soeen.
KONIG8WUSTERHAUSEN 1635 M.
1.30 Gramofoonmuzlek 3.50 Concert
4.50 Clthermuzlek 1020 Concert.
LANGENBERG. 472 M. 11.30 Populair
Concert 12 20 Concert onder leiding
van Wolf 3.50 Vesperooncert 725
Concert door het orkeet van den Weet-
Dultachen Qmroep.
VAVENTRY, 1554 M. Gramofoonmu
zlek 12.30 Concert 3 45 Concert
6.45 Concert door het Radio Mllltalrorkest
8.45 Kamermuziekconcert 10.05 „New
Stone" en zijn .Monseigneur Band”.
PARIJS. R. 1725 M. 11.30 Concert
door het Krettly-korest 6.40 Concert door
het „Krettly"-orkest 920 Gramofoonmu
zlek.
.Laat ons worden Heer, waA Gij ons voor ge
maakt hebt”.
De zon gaat schuil.... de lucht Is grauwer
geworden.... Het lijdende St. Lydwinakoor
strompelt het Stadion binnen. Het jonge meis
je is op de ijsbaan gevallen en haar licha
melijk leed groeit in alle pijnen Uit tot een
geestelijk geluk. De engelen in een ovaalvorm
vol aleurige strakheid rondom geschaard ver
klaren In spreekkoor tot spreekkoor hetgeen In
het midden het rhythmlsche bewegingskoor
van St. Lywdina ons voor oogen beeldt:
..het lijden maakt groot”. Vallen en opstaan,
dulden en offeren, voortstrompelen en moei
zaam opgaan tot God.
Die gang tot God is niet zonder dramatische
bewogenheid. De jonge mensch heeft te strij
den tegen eigen zinnen en hartstochten
tegen het stormend geweld van bulten.
Hoe fel gieren de symbolische rijen
zinnen en hartstochten, vol wieling aan op
het koor van Lydwina en de haren die in X
midden van het veld haar opgang tot den
hemel voltrekken. Die opgang Is geen lichte
tocht. Als een voortholland paard, rennend
door de scharen der uiteenschuivende vrouwen
groepen, jaagt een ijlkoorts van drift door het
bloed der jeugd. Het witte paard rent door de
rookkolommen welke op vier plaatsen opstij
gen en onzen blik op aarde en hmeel voor
korten tijd benevelen. Als de zlelestorm heeft
uitgewoed is het koor van Lydwina als X
ware uiteengereten in een reusachtig Sint
Andries-kruis.
De Graal weet te verzlnne n-beelden
de hemel spijt open en nu ontsluit zich het
geheim van het kruis, van lijden en offer.
Aan den voet van X Kruis op Golgotha waar
wordt
i
i
c
s
l
e
e
I
1
t
1
t
