Een retraitehuis
van papier
Een Amerikaaïische vinding
In Heerlen voor het eerst in het
groot toegepast
I
II
I
I
1
II
Weinig bekend natuurverschijnsel
Mijnverzakking
ACTIVITEIT OP DE ZON
5i!
Ai
wrö
I
Uitgezóchte redders
r
Beton en ijzer
Trappen met één steunpunt
Een der gangen
Ware aard onbekend
V er onder stellingen
DE BEKLEEDING VAN PAPIER
ZOO IS HET WAT TOCHTIG!
[4
■ri
i
1
1
Een reusachtig gebouw, dat geheel
los op zjjn fundeering staat
Trappen met slechts
één steunpunt
Links ziet men de groote vellen papier over den rand van een
der veranda’s hangen
Het geraamte
Er bestaat verband tusschen de
centra der activiteit en
aard-magnetische
storingen
Reddingbrigades steeds tot hulp
aan de kameraden
De papierconstructie
Eerst wordt het geraamte opgetrokken en dan wordt de zaak
„dichtgeplakt?*
Het gebouw
Vooral in 1887 nam Marchand daarby be-
Inrichting
Het „papieren retraitehuis** te Heerlen, zooals het er op het
oogenblik uitziet
I ■•('fep
■F
|r ik
ARTHUR TERVOOREN
Het
menten
ij
nog nergens toegepaste constructie, waarin tjmr,
beton en papier samenwerken om een Ideaal
geheel te verkrijgen, dat even hecht en sterk
is als een gewapend-beton constructie, maar
daarvan de nadeelen niet bedt.
■•W
I
Is op dese wijze de geheele (jzercoostructle
behandeld, dan heeft men dus een beten
geraamte verkregen, dat er op het oog uitziet
als het geraamte van den gewonen betonbouw,
maar In werkelijkheid daarvan totaal verschilt,
daar Immers de bewapening niet vast In het
beton zit, maar daarin geheel los staat, dus
ten opzichte daarvan beweeglijk is niet alleen,
maar ook nog dit voordeel heeft, dat het zoo
genaamde doorzweeten van de Uzerbewapenlng,
die soms groote afmetingen kunnen aan nemen
en gemiddeld 7 seconden duren. Zij kunnen voor
zoover bekend, slechts veroorzaakt worden door
stralen van zeer korte golflengte, terwijl het
merkwaardig is, dat diezelfde periode van 7
seconden voorkomt bij magnetische trillingen
en aardschokken.. Tusschen de centra van acti
viteit op de zon en de natuurverschijnselen op
aarde bestaat dus een neer nauw oorzakelijk
verband. Behalve op electrisch wordt ook op
thermisch gebied groote Invloed op de aarde
uitgeoefend. Vroeger dacht men, dat de varia
ties in de temperatuur, welke aan de opper
vlakte der aarde heerscht, hierop van invloed
waren, doch bij latere onderzoekingen is geble
ken. dat er verband bestaat met secundaire (is,
utt.de andere voortvloeiende) verschijnselen In
de hoogere luchtlagen, waarvan het ontstaan
in hooge mate afhankelijk is van ultraviolette
en andere hoogfrequente stralen van het zon
licht.
Helaas kunnen de door Marchand ontdekte
centra van activiteit moeilijk worden waarge
nomen Zü doen zich aan ons oog slechts voor
als punten van een zeer groote lichtsterkte, die
soms geïsoleerd voorkomen, doch dikwijls om
ringd zijn door faculae. Bovendien is de licht
sterkte van die punten geen maatstaf voor de
hevigheid hunner uitwerking, want zooals wü
reeds zagen, zün het geen lichtstralen, doch
stralen van kleinere golflengte, welke hun
activiteit bepalen en om aan de waarnemingen
iets te hebben, zou men deze onzichtbare stra
len moeten fotografeeren of op andere wijze
vastleggen.
Op een fundeering van beton wordt aller
eerst het geraamte van het gebouw in Ijzer-
constructie opgericht; niet een (jzer-constructle,
zooals men die ook bij betonbouw maakt van
dunne Ijzeren staafjes, met een vlechtwerk aan
elkaar verbonden, maar een geraamte van ste
vige Ijzeren balken. Is die klaar, dan komt het
papier aan de beurt. Dit is in den handel onder
den naam van .JSteeltex” en bestaat uit twee
groote vellen geasfalteerd papier, die, met de
geasfalteerde kanten op elkaar gelegd, loejes be
vestigd zijn op een zeer grof net van gegalvani
seerd Ijzerdraad. Deze vellen papier worden,
met den kant waarop het l)zerdraad-net zit
naar bulten, om de palen en balken der Ijzer-
constructle gebonden, maar zóó, dat zij het Ijzer
niet raken. Is dat klaar, dan wordt tegen deze
papierbekleedlng beton gesmeerd. Door dit op
smeren wijkt het papier eenlgszins terug, wat
dit groote voerdeel heeft, dat het beton ook
achter het Ijzerdraad netwerk komt. Zoodra
echter de druk, bij het opbrengen van de specie
uitgeoefend, ophoudt, veert het papier weer te
rug en drukt van achter de specie tegen het
ijzeren netwerk aan, aoodat het Ijzerdraad be
slist aan alle kanten door beton is omgeven,
wat bjj gewonen gewapend beton-bouw wel eens
te wenschen overlaat. Een groot voordeel hierbij
is ook, dat de kostbare bekisting, die anders bij
werken in gewapend beton noodzakelijk ia, hier
achterwege kan blijven.
aan den buitenkant der muren door donkere
strepen zich afteekenend, niet kan plaats heb
ben, daar eventueel vocht in de ruimte tus
schen jjser en beton zich afzet en door een
ventilatiesysteem wordt uitgedreven.
Is de bouw zoover gevorderd, dan worden
aan den binnenkant van het bouw-geraamte
muren van drUfsteen gemetseld, die evenals
trouwens de geheele Uzerconstructie, les op de
fundeering staan, aoodat bü eventueele verzak
king van een gedeelte der fundeering het ge
bouw niet onmlddellük wordt meegesleurd en
de ontstane ruimte tusschen fundeering en ge
bouw gemakkelljk met betort kan worden aan
gevuld.
Zooals de muren van de verdieping gelijk
vloers op de fundeering staan, zoo staan ook
die van de volgende verdiepingen op de Useren
balken, namelük los op oen strook „trltex", een
dikke plaat van geperst papier.
Zün alle drijf steenmuren gereed, dan zal.
deer deze, zooals gezegd, aan den binnenkant
van het geraamte zün gemetseld, het geraamte
zelf aan den buitenkant nog steeds zichtbaar
zün. Daar wordt het nu bespannen met de
zelfde ,3teeltex”-vellen, zooals die ook voor de
omwikkeling der UzerconstrucA gebruikt wer- I
den (ijzeren vlechtwerk naar bulten), waarna
ze worden bepleisterd, eerst met beton, daarna
met het reeds genoemde .jnontenovo”, dat ten
slotte .gekamd” wordt om aan de buitenmuren
een mooie ruwe oppervlakte te geven, waarin
de glinsterende veldspaat-spllnters leven bren
gen.
Alvorens met het afplelsteren wordt begon
nen, wordt de ruimte tusschen den binnenmuur
van drUfsteen en den buitenmuur van papier
opgevuld met blms (drüfsteengruls) vermengd
met een beetje beton, soodat een stevige, dikke,
maar niet onwrikbaar vaste muur wordt ver
kregen, die niet gemakkelük zal scheuren. Te
meer, daar van afstand tot afstand dllatatle-
voegen zün aangebracht, roepen gebogen zink,
die, bU eventueele wijking van de muren, door
de speling die in de buiging zit, toch den muur
dicht houden. Met wat bUplelsteren ia dan het
kwaad gemakkelljk te verhelpen.
Ook alweer met het oog op eventueele ver
zakkingen, staan alle trappen in het gebouw
geheel los; de betonconstructie waarylt ze be-
De ware aard van zonnevlekken, faculae en
protuberansen ia ons niet bekend, evenmin als
wü hun uitwerking op een afstand kunnen ver- I
klaren. WU zien slechts de resultaten van die
uitwerking, zooals ze door electrometer, mag
netometer en galvanometer worden aangewe
zen en zooals ze zich uiten in storingen op
aarde; stormen, cyclonen. Noorderlicht, on
weersbuien, magnetische storingen, aardbevin
gen, enz. Zooals altUd in dergelüke gevallen
neemt de wetenschap haar toevlucht tot ver
onderstellingen, welker juistheid of onjuistheid
weliswaar niet bewezen kan worden, maar die
toch een groote mate van waarschünlükheld
bezitten.
Zoo is het zeer waarschUnlUk dat de storin-
gen'op de zon, welke gelUktUdlg met die in den
dampkring der aarde worden waargenomen,
veroorzaakt worden doordat materie uit het
binnenste der zon wordt uitgedreven naar be
paalde punten op haar oppervlakte. De toe
stand, waarin die materie zich bevindt, is niet
te vergeUjken met de vaste, vloeibare en gas
vormige agregaatstoestanden, die wü hier op
aarde kennen. Toch kan t niet anders of als die
materie komt in een omgeving van naar ver
houding lage temperatuur en druk (en als zoo
danig moet het gebied tusschen chromosfeer
en corona worden beschouwd in vergelijking
met het binnenste van de zon. waar een tem
peratuur en druk heerschen, die ons voorstel
lingsvermogen geheel en al te boven gaan), dan
moeten zich daarbU zeer heftige natuurver
schijnselen afspelen. Vermoedelijk gaan sU ver
gezeld van een groote uitstorting van electro-
nen, waarbij ontzaglijke electrische ontladingen
plaats vinden en stralen van zeer korte golfleng
te en zeer groote intensiteit worden uitgezonden
OedeelteUjk worden electronen weggeslingerd
met een snelheid, welke die van het licht nabü-
komt; zü kunnen dan ook onze aarde bereiken.
Zoowel de stralen van zeer korte golflengte als
deze electronen kunnen in de zeer üle bovenste
lagen van onzen dampkring lonlsatie veroor
zaken, wat tenslotte uitloopt op electrlsche ver
schijnselen van groote hevigheid in de hoogere
luchtlagen.
In perioden van groote activiteit op de zon
noteert de electrometer rhythm toche trillingen.
Wanneer een gebouw wordt opgetrokken in
beton, dan begint men met het maken van een
constructie van dunne Ijzeren staven, een z^
bekisting wordt gemaakt, een omhulsel van
planken, waarbinnen dan bet beton wordt ge
stort; is dit na eenigen tijd gedroogd en zit dus
het Ijzer vast in het beton opgesloten, dan wordt
de bekisting weer weggenomen en men heeft het
geraamte van het gebouw in gewapend beton
gereed. Het Ijzer zit hier dus vast in bet beton,
vormt als het ware met het beton een hecht
geheel, zoodat het geraamte van een op die
langrUke aardmagnetische storingen waar, zon
der dat er van zonnevlekken sprake was. In dat
jaar, maar ook reeds in 187» werd hetzelfde
waargenomen door Zenger. Sindsdien hebben
de dagelijkse!» waarnemingen van den heer
Navarret te Santiago de Chile, welke nu reeds
vele jaren achtereen zün voortgezet, de bo
vengenoemde feiten tenvolle bevestigd. Men
twüfelt er dan ook niet meer aan of de aard-
magnetische verschünselen vinden op de zon
hun oorzaak.
Het gebouw wordt opgetrokken in Heerlen,
wel echt in het hartje van de mijnstreek, want
staande op het dak van het nu reeds voor een
goed deel voltooide werk kan je rondom de
achachttorens van alle Nederlandse!» mijnen
zien.
Het gebouw zelf, dat onder toezicht van den
hèer Bartels uit Houthem tn eigen beheer door
het bisdom Roermond wordt opgetrokken naar
de plannen van den Heerlenschen architect
Peutz, ligt op een heuvel en is dus al van verre
te zien; van den weg gezien, maakt het een
machtigen indruk door zün imposante vormen
en ook door zün glanzend witte muren, die
namelük zün afgedekt met montenevo, een
specie, die na op de muren gebracht te zün.
wordt „gekamd", waardoor de oppervlakte ruw
wordt en de kleine schilfertjes veldspaat die ze
bevat bloot komen en in de zon schitteren.
Alvorens met den bouw werd begonnen, zün
tal van proeven genomen, om uit te maken
welke constructie voor een groot gebouw wel
het beste zou zün in deze streek, waarin de
grond, doordat hü voortdurend wordt ondergra
ven tn de mijnen, vaak aan verzakkingen on
derhevig is. Dat was een moeilük probleem,
maar tenslotte is men bet er over eens gewor
den, dat een constructie, waarin het papier een
groote rol speelt en die in Europa nog nergens
en in Amerika nog slechts op kleine schaal is
toegepast, de beste zou zün.
Waarin bestaat elgenlük nu die paptercOn-
structie?
manier opgetrokken gebouw om zoo te zeggen
uit één stuk bestaat. Zün in dat geraamte dan
eenmaal muren Ingezet, hetzü ook van beton of
gemetseld en zou, om de een-of-andere reden,
het gebouw aan den eenen kant verzakken en
aan den anderen kant niet, dan zullen onver-
blddelük de muren scheuren, daar Immers alles
vast aan elkaar ztt, één onwrikbaar geheel ia
▼oor de münstreek, waar de verzakking van
den grond een gevaar is, waarmee men voort
durend rekening heeft te houden, zou een ge
bouw van een dergelüke constructie dus beslist
verseera zijn.
Verkeerd en gevaarlijk I
Immers, hoe hechter en sterker een gebouw
in elkaar zit, hoe grooter het gevaar van in
storting is, wanneer in den grond waarop bet
staat beweging komt; in landen die veel van
aardbevingen te lüden hebben, zullen bü een
dergelüke ramp lichte, van hout opgetrokken
hulzen blüven staan, waar zware, solide ge
bouwen tot puin ineen vallen.
De architect heeft daarom voor dit retraite
huis zün keus laten vallen op een nieuwe, in
Amerika uitgevonden, maar, zooals gezegd, zelfs
dAAr nog niet op groote schaal en in Europa
Intact bUjft.
Kortom, het geheele gebouw zit los in elkaar,
allee kan ten opzichte van elkaar bewegen,
dank zü vooral de nieuwe vinding van het ge
bruik van papier, die hier door den voortvaren-
den jongen Llmburgschen architect voor de
eerste maal op zulk een groote schaal is toe
gepast.
•w—■w e ervaring leert ons, dat allerlei ver-
I 1 scWJnselen op aarde, zooals cyclonen,
stormen, aardbevingen. Noorderlicht,
enz., gepaard gaan met electrlsche en magneti
sche storingen, die gemakkelljk door instru-
geconstateerd kunnen worden.
UJdt ook geen twijfel, of ze staan in verband
met verschünselen op de zon. Veelal worden
ze toegeschreven aan de zonnevlekken, doch
dit gaat niet op. De electrlsche en magnetische
storingen op aarde komen \n hevigheid niet
altüd overeen met het aantal en den omvang
der zonnevlekken; het schijnt veeleer, dat er
bepaalde centra van activiteit op de zon voor
komen, van geringen omvang, die niet nood-
zakelükerwüze overeen behoeven te komen
met de zonnevlekken.
£e gewezen directeur van de sterrenwacht op
den Pic du Midi, dr. Marchand, heeft reeds
van 1885 tot 1900 belangrijke waarnemingen
op dit gebied verricht, welke in dien tüd wer
den aangevuld door die van den natuurkundige
Zenger en later systematisch werden voort
gezet door dr. Bustos Navarret van de sterren
wacht op den Salto bü Santiago de Chile.
In 1888 publiceerde Marchand het eerst zün
ontdekking, dat er een nauw verband bestaat
tusschen bepaalde gedeelten van de zon en de
magnetische verschünselen op aarde. Telkens,
wanneer zoo’n centrum van activiteit op de
zon zün kortsten afstand tot het middelpunt
van de zonneschüf bereikt, bereikt een aard-
magnetische storing haar hoogtepunt.
In die gevallen, waarin een storing samen
viel met het passeeren van een zonnevlek, was
er geen verband aan te wüaen tusschen de
hevigheid van de storing en de grootte van de
zonnevlek, terwül er dlkwüls zeer hevige sto
ringen werden geconstateerd, zonder dat er
sprake was van zonnevlekken.
Nu draait de zon in ongeveer 25 dagen om
haar eigen as. Na 27 dagen is dus weer het
zelfde punt van de zon naar ons toegekeerd.
Inderdaad heeft Marchand van December 1884
tot September 1885 een reeks van 32 storingen
waargenomen, waarvan de hoogtepunten tel
kens 28S dag na elkaar vielen.
HU merkte bovendien op. dat in bepaalde pe
rioden, wanneer er een verhoogde werkzaam
heid op de zon viel waar te nemen, kort na
elkaar centra van activiteit passeerden, waar
door er soms zeer langdurige aardmagnetische
storingen werden veroorzaakt. Deze vertoonden
dan geen gelükmatlg verloop, doch een reeks
van toppen, die met meerdere of mindere snel
heid zonder onderling verband op elkaar volg
den.
De centra van activiteit op de zon, die aard-
magnetische storingen veroorzaken, doen zich
aan ons oog voor als groepen van zeer heldere
lünen of punten, omringd door minder felle
z.g. faculae. Hun aantal op de oppervlakte der
zon is overigens zeer beperkt. Zü komen voor
tusschen 40 gr. ZJB. (op de zon n.l.) en liggen
180 graden, maar ook soms 90 graden uit elkaar.
Ze blüven zeer lang achtereen bestaan, hoe
wel hun uitwerking op de aarde door elke om
wenteling der zon eenlgszins wordt gewüzlgd.
Soms bleef hun positie jaren achtereen prak
tisch onveranderd. Hun omwentellngssnelheid
is overigens afhankelük van de breedte, waar
op zü zich bevinden en hun maxlmum-activl-
telt valt samen met hun doorgang door den
centralen meridiaan.
w u ja, een beetje overdrijving is er wel in
|Xl het opschrift boven dit artikel, maar *n
X v vergissing is bet toch niet er is vol-
strekt niet mee bedoeld op papier, een, waar
van alleen de planken nog maar geteekend zün,
bedoeld is wel degelük een gebouw, waarbü het
papier een groote rol speelt in de constructie.
Het is noe niet 900 hee! lang geleden, dat
Heb in Limburg een comité gevormd beeft, be
gaande uit Mgr. Bauduln, prof. Peron en deken
Nicolai van Heerlen, met het doel den bisschop
van Roermond. Mgr. Schrijnen ag., bü gelegen
heid van den 45sten verjaardag van zün pries
terwijding een geschenk aan te bieden, dat be
staan eou in de verweaenlüking van een vurigen
wensch van Z. H. Exc den bouw van een
retraitehuis in de Zuid-Llmburgsche mijn
streek.
Dat comité mocht de voldoening smaken,
velen tot medewerking aan bet schoot» doel
bereid te vinden en al was op den feestdag zelf
het benoodigde, zeer belangrijke bedrag mis
schien nog niet geheel bijeen, wülen Mgr.
Bchrünen heeft toch nog de voldoening mogen
smaken, vóór zün heengaan van deze wereld de
plannen te kunnen zien en goedkeuren.
De plannen het retraitehuis op papier dus!
Over een kleine drie maanden zal h^ er
kant-en-klasu’ staan het retraitehuis van
papterl
Over het gébouw zelf aal ik nu maar niet
veel meer zeggen, dan dat het geheel volgens
moderne begrippen is tngerlcht. zün zestig
kamertjes in voor de retraitanten, er is natuur-
lük een kerk, er zün recreatie- en eetzalen, er
zün groote veranda's, vanwaar men een schitte
rend uitzicht heeft over de omgeving, en het
geoouw is voorzien van alle gemakken die men
in een modem bouwwerk als dit kan verwach
ten. Vooral een büsonder ventllatie-systeem.
waarbü de lucht toe- en afvoer geschiedt tus
schen de dubbele plafonds der gangen door, is
opmerkenswaardlg.
Behalve voor de retraitanten is er in het ge
bouw ook een woning voor den geestelüke die
de retraite leidt en natuurlük ook voor de
zusters (het is een retraite-huis voor vrouwen), de grond, als een mUnverzakklng of een explo-
die het huls zullen beheeren en de verzorging
der tüdelüke bewoners op zich zullen nemen
Voor deze zusters, de Fransche zusters van het
retraitehuis te Eüsden, die hier echter met
Nederlandse!» zusters zullen komen, zün in een
der vleugels veertig cellen gebouwd, terwül ze
ook een eigen kapel tot haar beschikking heb
ben. Voorts groote keuken en wat er alzoo meer
in een dergelüke inrichting noodlg is.
Het gebouw moet binnen een tweetal maan
den tenminste in zooverre gereed zün, dat de
aA. Limburgse!» Katholiekendag er in kan bü-
eenkomen.
En zoo zal Limburg spoedig weer een monu
ment rüker zUn in dienst van de Katholieke
cultuur, een modem gebouw, geheel op onzen
tüd berekend....
rjr elden wordt de bevolking van een land.
/j dat münen heeft, zoo opgeschrikt als bü
het vernemen van een münramp. of zelfs
maar van een bericht omtrent een dreigende
verzakking.
OU kent, lezer, de hooge gebouwen, die zich
in het groene Limburg verheffen en die bü dag
en nacht honderden werkera herbergen, zoo
niet tusschen de muren, dan toch onder den
grond tot op kilometers afstand van de ge
bouwen zelf.
Onder die prachtige heuvelen en dalen van
onze zuldelükste provincie trilt en davert soms
sie heeft plaats gehad. Dan keeren de ploegen
niet voltallig naar boven terug en enkelen, soms
velen blüven in den strijd om het zwarte gou<L
Gelukkig gebeurt dit zelden. De ergste mün
ramp, die' het gebied nabü de Llmburgscbe
grens heeft getroffen, is wel de ramp te Alt
dorf, die nog versch In het geheugen ügt. Dol
lenden Limburgers waren daarvan getuige en
zü konden de ramp afmeten, die ook hun ge
bied had kunnen teisteren, daar vlak tegenover
Rolduc, even over de grens. Zulke rampen beeft
Limburg Goddank niet gekend.
MUnrampen ontstaan doorgaans door explo
sie van mljngas, wanneer de hoeveelheid gas
een bepaalde grootte heeft bereikt. Door de gas
explosie kan een kolenstofexplosie ontstaan, die
zich door een groot gedeelte van de mün kan
voortzetten. In vroegere jaren, toen men nog
geen afweermiddelen had, nam zulk oen ramp
soms verschrikkelijke afmetingen aan. Tegen
woordig echter zorgt men zooveel mogelük voor
een goede luchtvoorziening en dit is wel een
der meest afdoende middelen, want daardoor
wordt het gehalte gas zoo laag mogelük gehou
den, aoodat bet nooit een hoogte bereikt, of
altnans zelden, dat het tot een uitbarsting moet
komèn.
Om de kolenstofexplosie te onderdrukken, ver
hoogt men het aschgehalte van de kolenstof.
Daar waar men de kolenstof aantreft, strooit
men klelpoeder of gemalen klei. Komt nu de
kolenstof tot explosie, dan vermengt zich deze
klei met de stof en een verder voortzetten van
de uitbarsting wordt voorkomen. Er is nog een
ander middel Men brengt op bepaalde plaatsen
planken aan, die met klei zün bélac^n. Bü een
eventueele explosie kantelen de planken, die
zeer onvast worden gelegd, om en de neerstor
tende klei verhindert de kolenstof verder door
te dringen en nieuwe explosies te veroorzaken.
Maar hierdoor zün b.v. nog niet de instortin
gen uit den weg geruimd. Hog altijd is ds mün-
arbeid aan bepaalde gevaren blootgesteld en
daarom heeft men die onberlspelüke reddings
brigades ingesteld, die tn alle opzichten voor-
treffelük zün. Deze brigades, die weliswaar wet-
telük zün voorgeschreven, bestaan nochtans
uitsluitend uit vrüwllllgers. Niemand oefent
drang uit op de münwerkers. Zü laten zich uit
vrijen wil inschrijven en weten wat hun te
wachten staat, wanneer kameraden bedolven
zün. Het komt voor, dat men sollicitanten wei
gert, omdat zü te jong zün, of omdat men reden
heeft om te gelooven, dat zü zich niet voldoen
de bewust zün van de gevaren die den redders
dreigen. Zü moeten menschen zün', die bekend
staan om hun goed karakter, hun collegialiteit,
hun plichtsgetrouwheid, hun verantwoordelük-
heldsgevoel enz. Verder moeten zü lichamelük
sterk zün en in staat den zeer zwaren arbeid
van bet redden te verduren. Ten slotte moeten
zü door en door ervaren züh en jaren lang in
de münen hebben gewerkt Men houdt dus voor
alles rekening met den grooten eisch, dat de
redders bereid moeten zün al hun krachten in
te spannen om hun bedolven kameraden te red
den en aan hun familie terug te geven. Iedere
mün heeft ongeveer zestig redders, die onder
verdeeld zün in groepen met een groepsleider.
Daar dé redders, zooals wü sar*n, nauwkeu
rig worden uitgezócht, ligt bet voor de hand,
dat een groot samenhootigheidsgevoel hen
bindt. Dit wordt trouwens nog versterkt door
de vele oefeningen, die de mannen samen hou
den en die er ten zeerste toe büdragen. dat zü
elkaar door en door leeren kennen. Te vertellen,
waarin die oefeningen bestaan, zou een blad
zijde van de krant vergen, aoodat we daar, bier
althans, niet aan kunnen beginnen.
We hebben alleen even willen praten over
deze redders, omdat het nuttig ia van tüd tot
tüd de aandacht op dezen veiligheidsmaatregel
te vestigen. En men kan dit beter zoo maar
lukraak doen, dan naar aanleiding van een
ramp....
- is -q w
