ONS BLAD
Hitler’s rede
Spanning
om
i
Boodschap voor ontwapening
I
te
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
heden
Het nieuws
van
N iet-aan valspact
voorgesteld
aan
Nieuwe opdracht
Dr. Colijn
I
I
DE ENGELSCHE BLADEN
PROFETEEREN
I
DE BAROMETER
I
ROOSEVEL T TOT LEIDERS
DER NATIES
JOH. LAU WERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Donkere-kamer-Lampen
WOENSDAG 17 MEI 1933
DE STAHLHt:LM TE WITTENBERG
Roosevelt
Tot vorming van een
Crisis-Kabinet
5
Huil naar de crisis-
conferentie
r
Naar het concentratie
kamp
Nieuwe stadhouders in
Norman Davis
Duitschland
6
Ook aan Moskou
Dit jaar vervroegde bijeenkomst
Sancties tegen Berlijn
I
Engelsche benzineprijs
r
MIJNONGELUK IN ENGELAND
1
Ook tot Sovjet-Rusland
gericht
Britsche regeering blijft
kalm
Ontwapening volgens het plan
van MacDonald
Von Papen beroept zich
op Amerika
5
0
0
Bisschopsconferentie te
Fulda
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
I
'i,
Onmiddellijk doel: welslagen van
ontwapenings- en econo
mische conferentie
Bij gelef jenheid van het 10-jarig bestaan van den Stahlhelm
te Wittf tnberg, inspecteerden minister Seldte en de ex-kroon-
prins de S.A.-troepen, die een parade hielden
De ontstane misverstanden
betreurd
Koningin heeft
Colijn, minister
ontvangen, die
dat hij niet ge
in het vormen
Von Papen als vredes
engel
BV de aankomst der leiders van de
N.SD.AJ». op het vliegveld Aspern, ver
schenen de leiders der Oostenrijksche
N.S.B.O. in bovenafgebeelde kleedt), zulks
vanwege het uniformverbod
Frankrijk voornemens den Volken
bond een onderzoek te laten in
stellen naar Duitschlands
geheime bewapening?
NIEUWE „UNIFORM”
H. M. de
Dinsdag dr.
van Staat,
mededeelde,
slaagd was in het vormen van
een parlementair kabinet.
Vervolgens heeft Hare Ma
jesteit de heeren jhr. mr. De
Geer en mr. Aalberse, voor
zitters van de Christelyk-His-
torische en Roomsch-Katho-
lieke Kamerfracties, ontvan
gen.
Daarna heeft H. M. aan dr.
Colijn een nieuwe opdracht
verstrekt, thans tot vorming
van een Crisis-Kabinet.
Dr. Colyn heeft, als gebrui
kelijk, verzocht, die opdracht
in beraad te mogen houden.
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c., ingez. med. 40c
p. regel; idem op pag. één 55c p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433
o
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 198
NIEUWE OPDRACHT AAN DR. COLUN.
BOODSCHAP
ONT-
VOOR
Twee nieuwe stadhouders in Duitachland.
SA m.l-
Hevige ontploffing te Rotterdam; 13 gewonden.
O O
1.
Wh—
3
de
door
S
A*
r
i
8
-
Roosevelt Melt een niet-aanvalspact voor.
Groote spanning om Hitlers rede.
3. een overeenkomst, dat niemand zijn be
wapening zal uitbreiden boven de grenzen, die
in de bestaande verdragen zijn neergelegd, zoo
lang punt 2 niet geregeld is.
Als reden voor bewapening zag Rooseven
behalve het verlangen van staten naar gebie/ is»
uitbreiding, de vrees van sommige naties v«/r
een inval.
In diplomatieke kringen acht men eer. tot
Alle Staten sluiten een niet-aanvals-
pact en herhalen de reeds door hen aan
vaarde verplichtingen, om bon bewape
ning te verminderen, resp. af te schaffen;
z<j verplichten zich verder, geen bewa
pende strijdmacht van welken aard ook
over de grenzen van hun landen te zul
len zenden.
uit
doen
militaire
BERLIJN, 16 Mei (W.B.) De Rjjkspresident
heeft benoemd tot stadhouder in Hamburg, het
Rljksdaglid K. Kaufmann en in dezelfde functie
in Llppe en Schaumburg-Lippe Dr. A. Meyer,
lid van den Pruisischen Landdag.
3
i worden
iet inbe-
WASHINGTON, 16 Mei (Eigen bericht). Wat
de ontwapenlngskwestie betreft heeft president
Roosevelt in zijn boodschap drie punten op
gesteld:
ren
over
Drie kinderen verdronken te Workum.
Liefdesdrama te Bergen op Zoom.
Uitvoer van spek van 22 Met af uitsluitend door
de Varkensccntrale.
Minder fraaie antecedenten van een der ver
dachten in de zaak-Njjeiyode.
Nederiandsche handelaren zeif schuldig aan
de vroege uitputting van bet Fransche visch-
eontingent.
ROOSEVELT’S
WAPENING.
De Kon. Stoomweverij te Nijverdal moet thans
op groote schaal arbeiden ontslaan.
124
ER
Bevredigend verloop der onderhandellngen bij
de Krtstalunie.
Straattafereeltje A la Fransche revolutie te
Karlsruhe.
Hoogste stand op Woensdag 9 uur vjnui 366
Vorige stand; 261
eea
lat
LONDEN, 16 Mei (VJ3). Morgen zal de ben
zineprijs met 2H pence per gallon worden ver
laagd.
De Rijksmiddelen brachten in April,
loen minder op dan verleden jaar.
Urker visschersvaartuig vergaan?
De afgekondlgde staking in het steendrukken*
bedrjjf uitgesteld
voor
zij
WASHINGTON, 16 Mei. (Reuter) President
Roosevelt heeft minister Huil benoemd tot lei
der der Amerikaansche delegatie voor de eco
nomische wereldconferentie. Gedelegeerden zijn
Cox, oud-gouverneur van Ohio, en senator Pit
man.
KARLSRUHE, 16 Mel (W. B.) De vroegere
Badensche Minister van Binnenlandsche Zaken,
Adam Remmelen. de vroegere Staatsraad Ma-
rum en eenige andeere leden der 8. P. D. zijn
vandaag in politieauto's naar het concentratie
kamp Kislau bij Bruchsal gevoerd.
LONDEN, 16 Mel (V.D.) Drie mijnwerkers
zijn om het leven gekomen tengevolge van een
ontploffing, welke heeft plaats gehad bij Hed-
nesford (Staffordshire). Velen werden gered
die verschijnselen vertoonden van gasbedwel-
mlng
Roosevelt vervolgt dan: Maar de vrede der
wereld moet tijdens de geheele tijdruimte, wel
ke de ontwapening in beslag zal nemen, ver
zekerd zijn. Ik stel daarom een vierden maat
regel voor, die gelijktijdig en volkomen afhan
kelijk van de naleving der drie genoemde pun
ten en der overeenkomstige verdragsbepalingen
moet worden doorgevoerd:
LONDEN, 16 Mei (Reuter) In een tafelrede
verklaarde MacDonald heden: Het is vandaag
een bijna historische dag: Amerika heeft stout
moedig en openlijk zijn kabels doorgehakt en
zich met volle zeilen, met moed en schoone
vastberadenheid, op nieuwe wateren begeven.
Als direct doel verlangt Roosevelt het slagen
van de ontwapeningsconferentie en de econo
mische wereldconferentie.
2. een overeenkomst betreffende het tijdstip
en de methode voor het doorvoeren van dit
ontwapeningsprogram
LON DEN. 16 Mei (V. D.) De ontwapenings
commissie van het Engelsche kabinet is giste-
bijeengekomen teneinde te beraadslagen^
de Europeesche crisis.
standkomen van een niet-aanvalspact van bij
zonder gr<j of belang. Zou dit pact aanvaard
worden, din zou het lelden tot geruststelling
zoowel v< m. Duitschland als Frankrijk.
Uit het, nlet-vermelden val. strafmaatregelen
tegen a gj wallende Staten maakt men op dat
de regr illng dezer kwestie aan toekomstige be-
sprekir«*gen zal worden overgelaten.
(United Press)
Roosevelt vraagt om cnmiddellüke bijzondere
maatregelen en verklaart dat, indien welk land
ook hinderpalen in den weg zou leggen, de be
schaafde wereld zou weten waar de verantwoor
delijkheid voor een échec gelegen is. Hij had
hierbij geen enkele natie op het oog.
LONDEN, 16 Mei (Reuter). De uiteenzettin
gen in de Engelsche ochtendbladen getuigen van
de spanning, waarmede de morgen in den
Rijksdag uit te spreken rede van Rijkskanselier
Hitler tegemoet wordt gezien.
PARUS, 16 Mei (V. D.) In politieke kringen
heeft men verschillende opvattingen over het
verloop van het onderhoud tusschen Norman
Davis en Paul-Boncour, waaromtrent behalve de
korte verklaring van den Amerikaanschen ge
volmachtigde geen officieele mededeeling is ge
publiceerd.
Terwijl een aantal groote bladen beweert, dat
Norman Davis heeft aangestuurd op een ge
meenschappelijke verklaring der drie groote mo-
WASHINGTON, 16 Mei (Reuter). President
Roosevelt heeft de aan de bultenlandsche re
geering toegezonden boodschap aan het con
gres doen toekomen met een bijzondere bood
schap, waarin hij er op wijst, dat Amerika be
reid is. alle aanvalswapenen af te schaffen
wanneer alle naties der wereld hetzelfde doen
Roosevelt verklaart verder, zich tot de bood
schap aan de regeerlngen gedwongen te hebben
gezien, omdat het steeds duidelijker werd, dat
het vertrouwen op een politieken en economl-
schen wereldvrede door een egoïstische en kort
zichtige politiek bedreigd wordt en nooit in
vervulling dreigt te gaan, wegens de hardnek
kige obstructies van een kleine minderheid. De
sociale toestanden moeten verbeterd, de Indi-
vidueele menschenrechten gewaarborgd en de
sociale gerechtigheid bevorderd worden.
Minister Huil verklaarde dat in Amerikaan
sche regeeringskringen over sancties tegen
Duitschland niet eens gesproken Is.
WASHINGTON 16 Mei (Reuter). In een
heden gepubliceerde verklaring doet presi
dent Roosevelt een rechtstreeksch beroep op
de leiders der naties, om de bewapeningen
te verminderen, de aanvalswapenen af te
schaffen, zich te ontnouden van het zenden
van legertroepen over elkanders grenzen,
kleingeestige nationale oogmerken te ver
geten en oprecht deel te nemen aan de be
weging tot verzekerir.g van den vrede en
het economisch herstel.
FULDA 16 Mel (W. B Uit vertrouwde bron
wordt gemeld, dat de jaarlijksche conferentie
der Bisschoppen te Fulda dit jaar reeds vóór
Pinksteren zal plaats hebben, waarschijnlijk
reeds op 30 Met. De opperherders van bijna alle
Duitsche bisdommen zullen aanwezig zijn. Naar
gewoonte zonden de Beiersche bisschoppen steeds
maar eén vertegenwoordiger. Dit jaar komen
meerdere Beiersche bisschoppen. De conferen
tie is als immer strikt vertrouwelijk. De con
ferentie wordt als naar gewoonte geopend In de
crypte van den Dom aan het graf van den H.
Bonlfacius. Na drie dagen wordt de bijeen
komst gesloten met een plechtig Lof. Groote
kerkelijke feesten vinden niet plaats.
Het overbrengen heeft, naar V. D. bericht,
plaats gehad op een wijzé als in het oude Rome
of tijdens de Fransche revolutie.
Dr. Remmele, de vroegere staatsraad Marum
en verscheidene andere voormannen van SP.D.
en Reichsbanner, werden hedenmorgen in een
open politie-auto van de in het westen van
Karlsruhe gelegen gevangenis naar het politie-
presidium in het centrum der stad overge
bracht, om vandaar naar het concentratie
kamp in de voormalige strafinrichting Kleslau
te worden gevoerd.
Het overbrengen der gevangenen was van te
voren bekend gemaakt en een groote menigte
had zich voor de gevangenis en langs den weg
die het transport sou volgen, verzame'd. Toen
de gearresteerden verschenen, werd er luid ge
floten, geschreeuwd, geloeid en gescholden, jp
den eersten politie-auto, 'n grooten open wagen,
'aten de gevangenen met ontbloot hoofd en
onder sterke bewaking. De wagen werd vooraf
gegaan door een S.S.-colonne, die den weg
vrij maakte. Deze auto werd door een tweede
gevolgd, bezet met S.A.-lleden. Aan beide zijden
van den stoet liep een colonne SA.-lieden. die
ook den stoet sloten. De polltle-auto’s konden
slechts zeer langzaam tusschen de dichte me
nigte doodrijden. Den gehee’.en weg langs werd
naarde arrestanten geschreeuwd en klonken
kreten als „verraders”. Ook werd overal het be
kende Duitsche Muldersliedje gezongen, een
tiespeling op het begin van Remmele's carrière
ajs molenaarsknecht en op het feit, dat Rem
mele als president van Baden het zingen van
dit lied, toen zulks aan het einde van zijn re
geringsperiode herhaaldelijk op beleedigende
wijze door de nog niet aan de macht zijnde
nazi's werd gezongen, had verboden. Vóór het
gebouw van den Landdag, het Staatsministerie
en het voormalige Vakvereenigingshuis werd
eenige malen een kort halt gemaakt. Ook speel
den onderweg op verschillende plaatsen muziek
corpsen het Mulderslied. De belangstelling van
het publiek was zóó groot, dat het tram- en
lutoverkeer gestaakt moest worden.
Op verschillende plaatsen werd uit de menigte
..Rood front” geroepen. In de meeste gevallen
werden degenen, die dezen uitroep slaakten,
terstond betrapt, gearresteerd en op den twee
den SA.-auto meegevoerd.
De .News Chronicle” verklaart: de vrede
hangt van de Daitschers zelf af. Het blad stelt
voor, dat pr< eident Roosevelt zich telefonisch
met den Duitse hen Rijkskanselier in verbinding
zal stellen.
1. algemeene ontwapening overeenkomstig
het voorstel Van MacDonald;
BUREAUX. HOF 6, ALKMAAR
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS
Per kwartaal voor Alkmaar 1 2.
Voor buiten Alkmaar f 2.85
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0 60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
NV. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
De toekomstige handelspolitiek; belangwek
kende bijeenkomst ie *S Gravenhage.
Hij stelt voor een ontwapeningsplan. dat in
groote lijnen door MasDonald is geschetst.
Roosevelt stelt ook een overeenkomst voor
aangaande datum en plaats van bijeenkomst
voor een conferentie na de economische we
reldconferentie, om de nier genomen maatrege
len nog verder te brengen.
Na een vermaning aan Duitschland. om niet
door matelooze eischen het werk der ontwape
ningsconferentie te belemmeren, schrijft de
„Daily Express dat Europa thans wachf. op
hetgeen Adolf Hitler gaat zeggen.
De „Daily Herald”, „Daily Mail” en Daily
Telegraph" gewagen van de mogelijkheid, dat
Hitler’s rede, wel krachtig doch verzoen/ nd zal
zijn en het begin zal beteekenen van ee n nieu
we politiek in Genève.
De „Daily Mail” schrijft in een hoof.dartikel:
de Duitsche Kanselier heeft thans er an unieke
gelegenheid om te toonen. dat hij de bekwaam
heden van een staatsman bezit.
De ..Morning Post” spreekt de hraop uit, dat
de Rijkskanselier naar binnen de hartstochten
en naar buiten de ontstane vrees gal weten weg
te nemen.
De „Daily Telegraph” vertrou'vt, dat Hitler
een politiek in den zin van hef. vler-mogend-
heden-pact zal mogelljk makeu.
In een hoofdartikel wijst de „Times” op
Duitschlands oorlogszuchtige sf emmlng en zegt,
dat niemand er naar streeft D uitschland te iso
leer en.
Tegen een oude diplomatieke gewoonte in, is
Roosevelt’s boodschap onmiddellük gericht aan
de koningen, machthebbers en presidenten der
44 naties, die vertegenwoordigd zulli
ter economische wereldconferentie,
grip van de Sovjet-Unie.
den
het
gelen, van
zetten van vreemd gebied,
niet op het terrein van de Britsche politiek ligt
In dezen zin zou een communiqué worden ge
publiceerd, waarin wordt uiteengezet, dat de ver
klaringen van den minister van oorlog. Lord
Hallsham inzake sanctie-mogeljjkheden alleen
daartoe dienden om den nadruk te leggen op
het voorhanden zijn van verdragen, die zonder
toepassing van geweld een uitweg aangeven uit
de huidige moeilijkheden. De uiteenzettingen
van vice-kanselier von Papen hebben kalmee-
rend gewerkt in regeeringskringen, aangezien
hierdoor de kansen op een overwinnen der cri
sis in Genève belangrijk verbeterd zijn.
De diploma tieke correspondent van de „Daily
Herald" w eent een nieuwe crisis te kunnen
vóórspellen Volgens het blad zou de Fransche
regeering voornemens zijn voor te stellen, dat
de Volk/ mbond een onderzoek instelt naar
Duitschlw nds „geheime bewapening” en dit voor
stel zou op den steun kunnen rekenen van En
geland,
BERLIJN, 16 Mei (W.B.) Vice-kanselier von
Papen verklaarde tegenover een correspondent
der Hearstpers aangaande zijn rede te Mun
ster, dat hij zich natuurlijk had teweergesteld
tegen het plan, om tegen Duitschland sanctle-
maatregelen te nemen. Wij wenschen ons eigen
geestelijk leven zoo te ordenen, dat wij als natie
tegenover de ons omgevende gevaren kunnen
standhouden. Een objectiever oordeel hierover
door de bultenlandsche correspondenten was
wenschelljk.
Er was verder geen sprake geweest van rin
kelen met de sabel, die heeft Duitschland
niet eehsl
Amerika als garant van het Kelloggpact. heeft
de moreele verplichting te zorgen, dat zich
geen gewapend conflict meer kan voordoen.
Duitschland is er van overtuigd, dat Amerika
in geen geval zal toelaten, dat een der tot aan
de tanden bewapende mogendheden de wereld
in een catastrofe zal storten.
gendheden Frankrijk, Amerika en Engeland als
antwoord op de Duitsche eischen, gelooft Per-
tinax blijkens de „Echo de Paris" te weten, dat
Davis tegenover den Franschen f'nister van
Bultenlandsche Zaken het Engelsche ontwape
ningsplan heeft verdedigd en er op heeft gewe
zen. dat Frankrijk goed zou doen, de nationale
revolutie in Duitschland niet te gebruiken als
een voorwendsel om de verklaring der vijf mo
gendheden van 11 December 1932 over de prin-
cipieele erkenning der Duitsche gelijkgerech
tigdheid ongedaan te maken.
Onder het opschrift „De goede Norman Da
vis” geeft Pertinax uiting aan zijn verwondering
over deze houding. Hij schrijft, dat Paul-Bon
cour zeker kan verklaren, dat de concessies van
11 December zijn gedaan onder bepaalde voor
behouden. Wanneer Hitler zijn toegevende hou
ding laat varen en zich een goed diplomaat
toont, door zich bjj de In de verklaring van II
December voorziene ontwapeningsvoorstellen
aan te sluiten, dan blijft Frankrijk slechts de
keus óf standvastig te blijven en daardoor mis
schien de vriendschap van Norman Davis en
MacDonald te verliezen óf zijn hegemonistlsche
positie op het gebied der bewapening op te ge
ven en zijn huidig leger te vervangen door een
leger van „zes-maandssoldaten”.
te oefenen
weten,
van militaire maatre-
aard ook, inclusief het be-
op het oogenbllk
ROME, 16 Mei (Reuter). Het blad „Mattlno”
publiceert een interview met den Dultschen vi
ce-kanselier von Papen, waarin deze de verze
kering geeft van Duitschlands vreedzame be
doelingen en van de bedoeling de bestaande ver
dragen te eerbiedigen. Von Papen acht de
kwestie Elzas-Lotharingen definitief geregeld en
verklaart dat Duitschland geen enkel offensief
beoogt tegen Polen, noch de bedoeling heeft
Oostenrijk te annexeeren. Hij betreurt de in
Engeland ontstane misverstanden en de rede
voeringen van bepaalde Britsche persoonlijkhe
den. Hij betoogt ten slotte dat Duitschland ko
loniën wenscht te bezitten.
Volgens officieele personen beteekent dit
geen erkenning van Rusland, ofschoon de bood
schap de eerste diplomatieke boodschap is tus
schen .Washington en net huidige Sovjetreglem.
De boodschap besluit: „Het gezond verstand
zegt dat, wanneer welke sterke natie ook wei
gert met waarljjke oprechtheid mede te werken
aan deze gezamenlijke pogingen te Genève en
Londen voor den politieken en economischen
vrede, de vooruitgang caty kan worden belem
merd en tenslotte stopgezet. In een dergelijk
geval zal de wereld, die deze twee vormen van
vrede zocht, weten waar de verantwoordelijk
heid gelegen is voor een mislukking. Ik spoor
geen enkele natie aan een dergelijke verant
woordelijkheid op zich te nemen en vraag met
nadruk, dat de op deze groote conferenties ver
tegenwoordigde naties de. politiek, welke zjj be
lijden, naar voren brengen. Dit is de wég van
politieken en economischen vrede. Ik - geloof
gaarne dat de verschillende regeerlngen zullen
medewerken aan de verwezenlijking d^zer ver
wachtingen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
Eveneens stelt hij voor om intusschen een
overeenkomst te sluiten, waarbij alle naties
zouden beloven geen gewapende troepen van
welken aard ook over haar grenzen te zenden,
en dit op voorwaarde dat de bepalingen voor de
wapenbeperkingen trouw worden nageleefd.
Wanneer wjj vragen naar de redenen
bewapening, dan wordt het duidelijk, dat
op de eerste plaats gelegen zijn in. het openlijk
of verborgen verlangen van de zijde der regee-
ringen. om haar grondgebied ten koste van
andere naties te vergrooten. Ik geloof aldus
Roosevelt dat slechts een minderheid der re-
geeringen en volken er een dergelyk doel op na
houden. Wanneer alle naties overeenkomen het
gebruik van wapenen, die het slagen van een
aanval mogelijk maken, uit te sluiten, dan zou
den de verdedigingen vanzelf onoverwinbaar
worden en zouden de grenzen en de onafhanke
lijkheid van iedere natie in veiligheid zijn.
Het einddoel der ontwapeningsconferentie
moet zijn, volledige afschaffing der aanvalswa
penen. Het onmiddellijk doel is wezenlijke ver
mindering van enkelen dezer wapenen en af
schaffing van vele andere. Door gemeenschap
pelijke actie moeten wij tot practische resulta
ten komen. Kleinzielige hinderpalen moeten
uit den weg geruimd, kleinzielige oogmerken
vergeten worden. Een egoïstische overwinning
loopt altijd uit op een nederlaag, terwijl de be
vordering van een duurzamen vrede voor onze
generatie in alle deelen der wereld het eenige
doel is, onze beste inspanning waardig.
De Amerikaansche regeering aanvaardt met
instemming de momenteel te Genève voorgestel
de maatregelen en zal invloed uitoefenen ten
gunste van nog andere ontwapeningsmaatre-
gelen.
De economische wereldconferentie moet
individueele en binnenlandsche programma’s
voor het economisch herstel aanvullen
wijze en overlegde Internationale actie.
I/.i kabinetskringen is besloten, naar verluidt,
kalmeerenden invloed
mogendheden te
nemen
welken
