De
Geeft de „Lutine” haar goud terug?
i
s'
f|
s,-»*' 41
w
Auto- Muziek I
KING-PEPERMUNT
I
13 MILLIOEN ONDER
WATER EN ZAND
Kent
werk; ook de Jongeren helpen
mee.
BOEKBESPREKING
Den handigste de buit
De
NIEUWE RECORDS
CONCOURS TE SANTPOORT
„Lutine**
VRIJDAG 16 JUNI 1933
LAAT BLOEMEN UW TOLK ZIJN. Vooral in de%« dagen heeft Londen groote
Zelf tuinieren
1300.000 is gelijk aan f 14.400.000.
9en
Wedstrijden te Zandvoort
Weten en kunnen
ten to
in naar
1
6
EEN DER FRAAIE MODELLEN der nieuwe Ford V-8 de luxe
serie automobielen, de Victoria de Grand Luxe.
KATHOLIEKS ILLUSTRATIE -
67 ste jaargang. Mo. ST.
‘tenkbe
middel!
•eging
•en scl
Wordt
partij. u
tarten
om dit t
huldellj
ósche d
de eerlij
wordt tb
ehure-Di
rquentle
Jn the,
schrijft
Conunun
de keuze
dat hetz
De Rius
wat er i
niwere
arbeiden
Bieten’
nenlevir
liberale
jen wei
nek da
conunun
rioed (n
ludsche
daardoor
eigenlijk
tenzij du
eiken ba
dien bul
broken."
Practle
het onta
Wijnkooj
derlands
Hke on
Moskou
niet ag<
wereldre
Ook 1
bied jeg<
erkent c
neel en
draagt,
nen was
.op den
den hij
de _Zewi
hij. dat
beert „d
wer in d
•aambei
rooi dar
nier!
Want
de 8.D.
twijfel 1
tallen k
tegd, wi
tegenwo
tegen oi
woord
•laan!’
biUaatie
Indiër
de» lo;
Positie
ongeme
in dat
meer b.
«en Ne
in men:
den, in<
tea tot
Men
«oorztel
ontwant
mhulwe
n om
de b
broei
eitenso
renterini
óul-De:
gevolge
doening
en jaren
nomen,
roood u
De «F
itaan,
ellendig
rt be‘
nchtwaa
lenden,
revolutie
den. Ge
lunner
belde J'
maar hu
Katholle
straat or
erkenden
t»at van
maatschi
gka gini
der Ren
krachten
emancipi
en echoli
nelmrg
kodde. 1
rtands-
naleerdei
den Kat
bsne ah
degodde
nokte di
V vind» Uw cl&aon miiachlan seg
muzikaal. aan symphonic gelijk I
Weet U. <U< «lel ledsreen or zoo over
denkt? Dal anderen Uw autoboom
vooral nachts tavar niet Koor en?
Wilt U er ook aens om donkan. dat
onze maatschappij ruit noodig haalt 1
MEER~STILTE <3*
Rusteloos zoeken de bergen al
meer dan 130 jaar naar den
vurig begeerden schat
legd. moet bet al zeer eenvoudig zijn aan da
hand van dezen tekst en de duidelijke foto's eo
schema’s een dergelijk toestel te maken.
Radio-bouw aeris
Tn dit nummer verten DB. poOz rwurtsa aar
dige trekjes uit JJe oude soutstad HaDetn*
Hans Lijn begint ..Kkn nieuwe Jeugd" en X
Hillary Garratt teekent vóór-huwelijksdagen
„En Jack kocht een huls." De pelgnmstooMsa
op Nederlandschen bodem-serie wordt voortga.
zet met het „Mlrakuleus H. Bloed te Bartel" Da
monnik der twintigste eeuw en LiverpooTI
nieuwe Kathedraal, waarvan de eerste steen ge
legd is, laten op duidelijke wijze met een pagina
plaatjes hun geschiedenis zien. Truus van Arn
hem schetst nog de ..Christofo-en', terwijl G.
Dcrhout de schoonheid van de „Veluwe" laat
zien.
In de Witte Raar bepleit Reinier de Muntel
het .Levensrecht.” terwijl J. P. Balje „het jon
genshart" openlegt.
Dit schip was nog betrekkelljk nieuw. In 1793
maakten de Engelschen bet bij den aanval op
de Franscbe oorlogshaven Toulon buit. Het
was 143.3 voet lang, 36.1 voet breed en 13.1 voet
diep. De inhoud bedroeg 900 ton. De uitrusting
bestond uit 33 kanonnen.
Hoeveel precies de waarde van de lading be
droeg, is niet met zekerheid te zeggen, daar bij
den brand van de Londensche beurs in 1838 ook
de laatste juiste gegevens omtrent de .Lutlne"
verloren zijn gegaan. In sommige berichten uit
dien tijd wordt gesproken van een waarde van
400.000, terwijl anderen daarentegen beweren,
dat dit cijfer 900.000 moet zijn Ook heeft men
aanwijzingen gevonden, waarin wordt gezegd,
dat de som, waarvoor de „Lutlne" met haar
lading verzekerd was. 900.000 bedroeg. In een
officieele opgave van het jaar 1800 wordt de
totale waarde van de lading van het geschon
ken schip geschat op ongeveer twintig mlllloen
gulden.
In 1858 werd door John Mayor Still, hoofd
agent van Lloyds te Amsterdam de volgende
berekening opgemaakt:
IN DB ST. PIETER TB ROME zijn wijf inlandache bisschoppe»
gevrijd. Het zijn drie Chineescbe, een Indische en een
Annamictiache. De paagewijde bisschoppen met Z. Em.
kardinaal Fumasoni Biondi en eenige andere prelaten na de
Er stjn vele bezitters van een grooter of klei
ner stukje grond, dat dikwijls, geheel ten on
rechte. „tuin" wordt genoemd Hoe weinigen
hebben een smaakvollen. goed ingerichten tuin
weten te maken, die bovendien nog aanpast aan
den bouw van het huis. Op bet gebied van tui
nieren zijn voor amateurs reeds verschillends
werkjes uitgegeven. Dóch dit neemt niet weg,
dat het bjj J M. Meulenhof te Amsterdam ver
schenen practlsch handboek voor liefhebbers
voor het aanleggen van den tuin en het kwee-
ken en verzorgen van bloemen, planten en
vruchtboomen, „Zelf tuinieren", geschreven
door A. J Herwig, zeker zijn weg wel zal vin
den In de sobere uitwerking toont de schrijver
zich een meester Een werkje, dat zich prettig
laat lesen. terwijl zeer vele foto’s voor een goed
begrijpen het hunne zullen bijdragen.
behoefte aan bloemen. Uit alle deelen van Engeland worden ze aangevoerd,
yporal «w Surrey worden de kassen geplunderd om de Engelsche hoofdstad te
voorzien van dit kostelijk product.
Wat U BIJNA volbracht, wat U BIJNA gelukte, dat is
waardeloos. Om Uw werk $teeds geheel te voltooien, om
Uw energie zoo voordeelig mogelijk te kunnen benutten,
moot U altijd „fit" zijn. U bereikt dit door het geregeld ge
bruik van KING-Pepermunt.
van baar clientele een groots
klok loten plaatsen»
mand» van kapitein Skinner de ankers. Hoog
en breed spanden zich de machtige zeilen, de
wind song door het want, met gelijkmatig zuch
ten week hét water helblank gerafeld langs
den fqrschen boeg. De koers Noord-Oost ten
Oosten lag voor. Lenig en snel, gedragen door
de hoog-getorénde blanke vlerken, dreef de
JLuttne” uit de Engelsche kust. Een belangrijke
taak was haar opgelegd. Engeland voerde oor
log met Frankrijk. Engelsche en Russische
troepen warea In Noord-Holland binnengeval
len om de met Frankrijk verbonden Bataafsche
Republiek te overrompelen. Bij Bergen en
Castricum werden zjj echter teruggeslagen. Op
Texel, Vlieland en Terschelling hadden de aan
vallers meer succes. Een Engelsche troepen
macht handhaafde zich op de eilanden en het
was voor deze manschappen, dat de „Lutlne”
de soldij moest overbrengen. Verder borg het
■chip in sUn schatkamer nog een kostbare la
ding aan goud en zilver, bestemd voor Ham-
burgsche bankiers. Deze waren tengevolge van
de in Dultschland heerschende crisis dqn on
dergang nabij. Op hun verzoek om steun, trok
de Bank van Engeland een bedrag ven ander
half mlllloen pond sterling uit, dat in baar
goud en silver moest worden overgebracht.
Voor het vervoer viel de keus op de „Lutine”.
900.000 aan goud en zilverstaven van Lloyds.
160 000 aan goud en zilverstaven voor Ham
burger rekening.
140.000 aan munten ter betaling van soldij
aan de Engelsche troepen.
De bekende serie „Weten en Kunnen" van ds
NV. Uitgevers MIJ. „Kosmos" te Amsterdam is
weer uitgebreid met een seer goed technisch
werkje over het vraagstuk: „Hoe maak ik zen
een electrische gramofoon". Voor wie liefheb
berij heeft en eenigszins technisch is aange*
Dr. ArAiëns, een levensscheti
door rector J. Colsen CM.
uitgave van „de Zuid-Liu^
burger" te Kerkrade.
Het is een goede raadgever geweest, die rec
tor Colsen, de sociale werker in de Llmburgsche
mijnstreek, beeft aangespoord eens wat meer
levensbijzonderheden van den in 1928 overleden
doctor bijeen te garen. Het werk is slechts een
schets geworden, omdat alle getuigenissen en
stukken tot nu toe nog niet volledig geordend
werden, maar dan een schets, die ons. gelijk
pater Jacobs M 8. C_ In zijn voorwoord zegt ds
,flguur Ariëns in zjjn geestelijke structuur voor
oogen stelt, zooals hl) werkelijk geweest is: een
'sociale werker met een fijnbesnaarde Bel, een
scherpe geest en een geweldig hart, een pries-
terapostel in den ruimst en zin van het woord.
n den middag van den 8en October 1799
lichtte in de haven van Yarmouth het En
gelsche fregatschip .iLutlne”, onder com-
Aan 1
Severe
*9«end
De al
«ellend
teperkli
*z bel
Ihnoab
*»n cm
den rit en voor het monteeren geen gereed
schap van buitenaf gebruikt wordt.
Nu is het natuurlijk practlsch ónmogelijk uit
de duizenden deelen, waaruit een automobiel
bestaat en uit de verscheidenheid van benoo-
digd gereedschap een zoodanige keuze te doen,
dat de kanr op gedwongen beëindiging (tenge
volge van het onklaar worden van een onder
geschikt orgaani gelijk aan nul zou zijn.
Is dus bet minder gelukkig toeval bjj het on
dernemen van zulk een rit niet uit te schaxe-
len, merkwaardig is het anderzijds uit de laat
ste resultaten op te maken, dat eigenlijke slij
tage of andere „uitputtingsverschijnselen" geen
redenen blijken te zijn om op te geven. De aes-
cyllnder Citroën, die in 1933 onder de auspiciën
van de. Yacco-OUemaatschapplj het record
bracht op 136.000 K M met een gemiddelde van
104 K.M. per uur. is toen gestopt geworden,
omdat een onaanzienlijk onderdeel vernieuwd
moest worden, dat zfch niet in den wagen be
vond. Toen dit gemonteerd was. weid de wagen
als proef nog eens een uur in de baan gebracht,
waarbij een afstand van ruim 116 K M. afge
legd werd Idus een snelheid van 12 K M. per
uur hooger dan het gemiddelde van den offi
cieel gecontroleerden rit. waaruit bleek, dat het
mechanisme nog even perfect in conditie was).
Deze bijna ongelooflijke prestatie heeft men
dit jaar beproefd nog eens met Citroën Auto
mobielen van recente constructie te leveren De
zelfde oliefirma beeft onder gebruikmaking van
haar normale handelskwaliteit. een Citrdën
vier-cyllnder „type 8” en een zes-cylirder „type
15 sport" laten loopen. De Citroëns die voor
deze proefnemingen gebruikt worden, rijn door
de bestuurders collectief met den naam Rosa
lie" gedoopt „La petite Rosalie" is bet type „S~
en ..Rosali» V” de „15 sport".
Op 6 Juni. dwz. na 83 dagen had de ..Pe
tite Rosalle" (Citroën type „8”) 185 921 396 KM.
afgelegd met een gemiddelde uursnelheld van
93 334 KM In totaal waren 132 Internationale
records en 37 Wereldrecords gebroken.
Nadat het record over 80.000 K.M. met een
gemiddelde uursnelheld van 119.150 KM ge
vestigd was heeft men den rit met de „Rosa
lie V’ (Citroën type „15 sport”) beëindigd Ten
einde echter den goeden staat van den wagen
aan te toonen. heeft men onmlddellilk daarna
nog een uurronde met een gemiddelde -snelheid
van 144 K M per uur gemaakt.
afstands-wereldrecord gevestigd werd op 10 000
K M (Ansaldo). In 1936 werd het gebracht op
15.000 K M (O M daarna op 25 000 KM (In
victa). waarna eerst in 1930 het dubbele be
reikt werd <50 000 K.M. met Voisin). Daarna
zou het in 1932 opeens met een grooten sprong
omhoog gaan <136 000 KM met Citroën), waar
bij voor een juiste appreciatie bovendien het
hooge gemiddelde tempo (104 K.M. per uur) in
aanmerking genomen dient te worden.
Men vraagt zich natuurlijk af wat bjj zulk
een rit de gevolgen zjjn van het op een gegeven
oogen blik onklaar worden van een hetzij ook
futiel maar toch onmisbaar onderdeel. De be
palingen van de Association Internationale des
Automobtle.-lubs Reconnus (het officieel con
trolerende lichaam) geven hierover duidelijk
uitsluitsel Vervanging van onderdeelen is on
mogelijk gemaakt voor zoover het betreft zekere
groepen vitale organen, waarvan het weer
standsvermogen tegen slijtage een maatstaf is
voor de geleverde prestatie. Alles wat evenwel
elAevA swsavmlr avv w4 A y-vvwweyvVa w-AVrAwa
behoort mag wel verwisseld worden mits en
u» nu komt het voornaamste de onderdeelen in
i ongelukkige schip afkomstig en bjj bergmgs- den wagen aanwezig waren bjj bat begin van I
Op Zondag 25 Juni worden in het Noorder-
bad-wedstrljdbassln te Zandvoort korte baan-
wedstrljden gehouden, georganiseerd door de I
zwemclub Haarlem" Het programma voor deze
verder terug dan tot het jaar 1925. toen het*Wedstrijden luidt: 100 Meter vrije slag dames,
200 Meter vrije slag heeren. tevens kampioen
schap van Haarlem. 100 Meter schoolslag da-
10 z 50 Meter schoolslag estafette heeren,
schoonspringen dames. 6 x 50 Meter wisselslap
estafette dames. 3 x 100 Meter wisselslag-esta
fette heeren. schoonspringen heeren. 200 Meter
schoolslag heeren. 5 x 50 Meter vrije slag esta
fette dames, tevens kampioen van Haarlem en i
voor heeren.
Verschillende nummers zullen internatlcmaal
bezet zijn met c.eelnem,ng van Belgen en Duit-
schers.
Naar alle waarschijnlijkheid zal aan den zee-
wedstrijd op Zaterdag 24 Juni de Duitsche kam
pioen en recordhouder Deiters en de Belgische
lange afstandkampioen Boone deelnemen.
Nimmer zou dit kapitaal haar bestemming
de bankiers te Hamburg, de soldaten op de
eilanden bereiken. Deden zich reeds kort na
het vertrek allerlei teekenen voor, die er op
wezen, dat zwaar weer te wachten was, in den
nacht van 9 op 10 October brak een orkaan los
uit het Noord-Westen.
Zoodra de eerste verschijnselen merkbaar wa
ren, had de kapitein alle voorzorgsmaattegeien
getroffen. De zeilen werden gereefd of Inge
nomen, alle luiken zorgvuldig gesloten Snel
nam de wind in hevigheid toe. huizenhooge
golven aanjagend. Zee na zee stortte over het
dek. Steunend en krakend werd de „Lutlne”
door de elementen voortgeslingerd. De masten
kraakten, touwen klepperden en sloegen, de
planken bogen of zU splijten zouden. Zoo dreven
wind en golven het bijkans stuurlooee schip
steeds dichter naar de gevaarlijke Nederland-
sche kust. Hoelang de strijd van de ..Lutlne’’
met de woedende elementen beeft geduurd, kan
men nauwelijks gissen. Ondanks de heldhaftige
pogingen >an kapitein en matroaen. om het
schip buiten gevaar te brengen, liep het trot-
srhe fregat in het holst van dien schrikkelljken
nacht vast op de beruchte Westergronden, even
benoorden de Oostpunt van Friesland. Nu was
zijn lot snel beslist. De eene stortzee na den
ander veegde vernietigend over het dek. de
masten braken af. want en zeilen sloegen aan
flarden. Met man en muls ging de ..Lutlne’’ in
de kokende branding onder. Van de 273 op
varenden wist alleen de scheepsklerk op een
stuk wrakhout levend de kust van Vlieland te
bereiken. Hfj was nog In staat enkele bijzonder
heden mede te deelen over de kostbare lading
en het verloop van de ramp, maar reeds enkele
uren later bezweek ook hU van uitputting
De storm luwde den volgenden dag. de zee
gaf haar offers terug, wrakhout en lijken
spoelden aan op Vlieland en Terschelling. Een
kalmer zee dekte met haar kuivende golven net
wrak en zUn kostbaren inhoud die van toen
af meer dan honderd jaar lang gedachten en
begeerten van ondernemende oergers zouden
bezi*: houden
Want rust heeft men de ^Lutlne’
2. "J" _1 Zondag 18 Juni houdt de Ned Bond van
niet tot deze nauwkeurig omschreven groepen Handboogschutters op de banen van de Hand
boogschutter!) „Vooruitgang zU ons Streven",
te Santpoort, In bet Stationskoïfiehuls, een oon-
C0U1&
Op de automoblelbaan te Montlhéry bU Parijs
zijn nieuwe series duur- en afstandsrecords ge
vestigd. die een merkwaardlgen kijk geven op
bet bijkans onbeperkte weerstandsvermogen van
een modernen auto tegen langdurige hooge
tempo’s.
De geschiedenis van deze records gaat niet
pogingen opgehaald. Zoo staan er een tafel ën
stoel, vervaardigd uit het roer van de .Lutlne’’
en verder hangt er de scheepsbel. Deze heeft de
sombere taak, om bjj elke scheepsramp te lul
den en aldus de assuradeuren te herinneren
aan een plicht, welke na dien rampzaligen
October 1799 het zwaarste offer vroeg.
BU de N V. Uitgevers MU- Kosmos" »e Am
sterdam zijn in de „Radio-Bouw serie"
enkele nieuwe werkjes verschenen. Vooreer»
een beachrUring met bouwschema van
kortegolf ontvanger. Daarnaast de beschrijving
met schema van een eenvoudigen kortegolf
der. In de bovengenoemde serie is eveneen*
verschenen een boekje „Draagbare ontvang*
voor week-end en vacantle". Radio-llefhebb**
en knutselaars kunnen hieraan bun hart op”
halen.
zandig graf niet gegund. Als eerste was bet de
Bataafsche Republiek, aan welke volgens oor
logsrecht het kostbare wrak verviel en die na
de aftocht der Engelschen In de jaren 18001801
een poging deed den bult binnen te halen. Reeds
toen bleek bet wrak ver In bet zand verzakt,
maar met de primitieve middelen van die dagen
gelukte het nog een bedrag van ongeveer
700.000 aan goud en zilver boven te brengen.
Een tweede aanval In 1814 leverde slechts en
kele munten op.
Hoewel de officieele pogingen tot berging der
,Xutlne’’-achat hierna werden gestaakt en het
wrak steeds dieper wegzonk in de ongenaak
bare eenzaamheid van het drijfzand, werden
door particulieren nieuwe plannen beraamd.
De opperstrandvoogd van Terschelling wist in
1821 van de regeering een concessie te verkrij
gen, waarbij hem werd toegestaan met uitslui
ting van ieder ander naar de overblUfaelen van
de „Lutlne” te zoeken tegen vergoeding van
de helft der geborgen waarde.
In 1823 deed konlng Willem I als blUk van
vriendschap de bij de concessie voor het RUk
gereserveerde helft over aan konlng George
van Engeland, zonder echter van het recht op
het wrak afstand te doen. Konlng George
schonk op zijn beurt de aanspraak op 50 pCt.
aan Lloyds ter beschikking van de gedupeerde
assuradeurs, die na de ramp £900.000 hadden
moeten uitbetalen.
De bemoeiingen van den Terschelllnger
strandvoogd om uit het wrak van de „Lutine’’
zUn fortuin te maken, bleven zonder resultaat.
Pas in 1857 zou een derde eriïstlge poging wor
den aangewend om den schat te lichten. Door
veranderde stroomingen in het water boven het
wrak was de zandlaag, die de „Lutlne" bedekte,
tot op nauwelijks één Meter dikte weggespoeld.
Toén dit feit geconstateerd was. sloot de En
gelsche ingenieur Taurel met Lloyds een ber-
gingscontract en toog op Terschelling aan het
werk. Drie seizoenen arbeidde hU er met dui
kers, schepnetten, haken enz. en het gelukte
hem voor een bedrag van ongeveer f 600.000
aan munten en baren omhoog te brengen Het
weder toenemen van de verzanding mamtte In
October 1859 verdere pogingen onmt^elljk.
In 1886 werd voor de vierde maal de aanval
geblazen, ofschoon het wrak thans 13 Meter
onder het zand op de leemlaag rustte. Met be
hulp van twee tot zandzuigers verbouwde
schelpzuigers haalde men zooveel mogelijk het
zand rondom het wrak weg, waarbU allerlei
voorwerpen als kogels, kanonnen enz. boven
kwamen. Ook gouden en zilveren munten vond
men ter waarde van ongeveer f 10.000.
Verder kwam men niet en ook volgende po
gingen van Engelsche zUde in 1893. 1903 en
eindelUk in 1911 leverden geen resultaat. Nog
versch in het geheugen ligt tenslotte de onder
neming van twee Delftsche studenten tn 1923.
die met groote grijpers aan het werk togen,
maar evenmin Iets bereikten. Sedert 1929 is de
concessie van het bergingswerk In handen van
de berglngsmaatschappüen Doeksep op Ter
schelling en Dros op Texel, die echter met al
hun materiaal weinig of niets konden aitrichten.
En zoo rust nog steeds de nauwelijks geslon
ken schat Immers van de 14 A 20 000.000
zijn tot op heden pas 1300.000 geborgen
onder het zand van de Noord-Wester gronden.
Eenzaam drijft op de golven, die kuiven en
krullen met dartel schuim, de .Lutlner-boel.
wijzend de plek waar diep onder water en zand
het goud lokt met onmetelUk fortuin Daar
wacht de .Lutlne"-schat al meer dan 130 jaren
op hem. wiens vernuft er in slaagt tot hem
door te dringen. De „Lutine" is de rijke prinses
uit heel oude sprookjes en zU verbeidt den held,
die haar zal verlossen en met zich voeren. Die
held moet zjjn de handigste.
De ramp van de .Lutine" Is een der grootste
schadeposten, die Lloyds in Londen ooit te
boeken had In haar gebouw te Londen be
vinden zich verschillende voorwerpen van het
FOTOREPORTAGE
DB NIEUWE BRUG over het
Spasme te Haarlem, een belang
rijke schakel in het verkeer tus—
achen Amsterdam en den Haag,
ia Donderdag op haar plaats
gebracht.
F
