Als eensgezinden strijden
Doorzitten
Sïrf wfrfaal van den dag
Sir
PUROL
verzacht en ganee?*
AKKER.CACHETS
Het Geheim
van
rew
Kunt Ge niet slapen?
OORLOG EN VREDE
ROBINSON CRUSOE’S AVONTUREN
rscH-
In ROBINSONschoenen is plaats
voor 5 teenen
f^aa^nf750.~ f250.- f 125.-fSO.-'&F f40.- Mkm^Sg5
Alle abonnê’s M'iS?
WOENSDAG 21 JUNI
Het schandaal der
21
Gebrek aan eenheid in
van Dr. Lénart
den grooten oorlog
Feest in Turkije
OP.
Het regent visschen
AM ER
Trouwen met een boom
RINE
Goudvelden in Nieuw*
Guinea
4
•A
Hygiënische toestanden
in Charbin
Alle burgert krijgen drie dagen
vacantie
„private schools”
"AKKERTJES"
Print Eugenius van Savoye en her
tog van Marlborough voor
beelden van eendrachtig
samenwerken
I
L.
VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE
Op zekeren dag zagen Robbie en
ging,
een waaier te knippen.
iets te maken.*
„Misschien maakt hij een waaier
voor Ivy, want ze heeft hem vaak
zei Topsy.
den baviaan bond, die met hem mee
was gegaan.
Toen ging Willy in rijn boek lezen.
hem
den
met
„Die Willy weet wel wat lekker is,
ré?" zeide Robbie.
wm-i-
(Morgenavond vervolg)
volgends
(Ingezonden Mededeeling)
i).
HOOFDSTUK XI
(Wordt vervolg.)
betreft, graag, kindje, want wie
„Moet je Willy eens alen!" riep
Robby uit. Jk geloof, dat hü bezig is
gezegd, dat ze graag een waaier zou
willen hebben als het zoo warm was.”
En Willy Woensdag maakte inder
daad een waaier, maar niet voor Ivy.
En toen hij met zijn waaier verderop
Topsy, dat Willy Woensdag bezig was
op het strand van %en palmenblad
terwijl de baviaan
waaier koel hield.
i de luchtverhe-
vallen met den
De gouverneur was nog niet weer versche-
toen de majoor en Rutland een uur later
emburesu
13 tot Ud
n de bee-
onletbta-
Jfsbritwo
en geacht
benoemd
eren 0. J.
Effendi te
lerhaalde.
welks dt
nnenland-
(oomame*
den can-
snkele ui
oor.
ni-
opeiy*
genoeg
Zonnebrand en Stukloopen
van Huid on Voeten
(Doos 30 Tube 80ct. B* Apoth 6 Droogten
veer Mn-
it onUlig
ie, dtt ia
urtlg art
Militaire
131, Stbld.
ter zake
met ten
et mocht
opleiding,
door den
it, te be-
aande uit
eieren
ig of rea
betrokken
*n nadere
tgenoem-
ler vonk
i, die bet
>f die be-
e aarüei-
ig mogen
dat na
arden af-
pellng-
de can-
atregelen
gevallen
gemaakt
I in deee
lachtbeb-
onunlede
isle wr
it de be-
r ambte-
t tot aO*
rma’s en
van hun
luchtend
te schaal
i alt alle
e laatste
innenge-
treffende
n bt) de
i. die tod
rdt drip*
te doen,
oten. D»
kantoren
verkrijg*
Een commissie, welke benoemd was ter be-
studeerlng van de plaatselijke sanitaire toestan
den in Charbin, heeft rapport uitgebracht.
Hieruit blijkt, dat de hygiënische toestanden
in Charbin niet bijster gunstig zijn.
Van de 393 restaurants en andere eetgelegen
heden, welke de commissie bezocht, zijn er 381
van hygiënisch standpunt ongeschikt.
De bevolking weet thans niet meer waar zij
moet gaan eten. Van de 893 winkels, welke de
stad rijk is en welke grootendeels door Chlnee-
zen worden geëxploiteerd, deugt er niet een.
Van de- 80 fabrieken voor levensmiddelen kun
nen slechts twee door den beugel en van de 123
barbiers slechts zes.
De commissie bezocht TT flats, welke zij allen
hygiënisch onvoldoende achtte.
Irenes te bieden. WU houden dan nog 10.000
francs van onze winst over."
„t Is jammer,” zuchtte z’n vrouw, „maar dat
Hikt me ook het beste!”
iiinmiiiniimiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiifiiniiiiiniiiB
g»vt b®-
gen rel
den vw
aarondtf
acht *-
iculieren
haltung’
zn nX*
n” ▼*-
rel zw
aks «Oh
Duitecb-
ster m
‘temeenu
ragen tea
zen zulten
e gekten
e gaat te.
‘g grint-
Wat de menschen soms bedenken
Is voor hèn wel van belang.
Maar daar staat toch tegenover:
De natuur erkent geen dwang!
En die zomer demonstreert dit
Met het spreekwoord van katoen,
Want de dagen worden kórter....
Daaraan kan geen mensch iets doen!
MARTIN BERDEN
(Nadruk verboden)
handje, dat hij een halfuur geleden zoo teeder
in de zijne gevoeld had.
Met stillen lach van intens geluk dacht hij:
De majoor wat kon dlè nu weten van het
zoete geheim, dat hjj gelezen had in den
schuchteren blik van die zacht-fluweelen
oogenHIJ zou toch wel gek zjjn, als hij zich
liet terughouden, of afschrikken door het goyd
van Christopher Batchford! Waarom hoefde
dit nu een scheidsmuur te wezen tusschen haar
en hem?
HU haalde de rozeknoppen te voorschijn. die
hU bU zich gestoken had en kugté ze teeder in
het maanlicht.
Ja. vandaag begint de zomer,
Maar de klok was hem toch vóór!
Want de zon scheen, rij ’t kunst
matig,
's Avonds reeds een uurtje door!
Maar df zomer, die ons lief is.
Is ons daardoor steeds te kort.
Daarom, dat er ook een stukle
Door ons aangevlochten wordt
Onder de Hindoes in sommige deelen van
Indië heerscht het bUgeloof. dat. Indien een
man voor de derde maal trouwt. hU onmlddel-
lljk daarna zal sterven en om dit onheil af te
wenden, wordt het derde huwelijk voor den
vorm gesloten met een boom.
Het leven van den man zal dan gespaard
worden en hü kan daarna een vierde huwelijk
aangaan met een werkelijke bruid.
Voor dit doel wordt gewoonlijk een plataan
of een saml (een soort mimosa) gekosen. De
boom wordt omwonden met katoendraad, drie
maal met water besprenkeld en vrouwenklee-
ding wordt aan den voet gelegd.
1 Evenals bü een gewoon huweUjk wordt een
gordijn geplaatst tusschen den bruidegom en
de boom-bruid, en het halssnoer, dat iedere
getrouwde vrouw draagt, wordt door den brui
degom aan den boom gehecht.
Na de plechtigheid wordt de boom omver
gehakt en verbrand.
oor de
ttmoer
»s het
men-
nchtie
om
er zijn
Daar wij reeds een tijdje leven
In dien mooien zomertijd,
Waar de kwaliteit der hitte.
Die wij hadden, ook voor pleit,
Spreekt het, dat men het zelfs héden
Ietwat onbelangrijk vindt.
Dat de zon weer in den Kreeft staat
En de zomer dus begint!
is end*
jn z**
£vaD*o>
ras, I*
e bare*
kte «X*
rich*»'
bver het feit, dat
we elkaar aan de
speeltafel nebben
intmoet. U be
grijpt zeker, dat
laarover gezwe
gen moet worden.”
De ontwikkeling van de goudvelden in de
kreken van Bulolo Wau en Edie heeft een
groote verandering teweeg gebracht in het aan
zien van het achterland van Nieuw-Guinea en
uit het oerwoud zijn hier moderne steden ver
rezen, met ziekenhuizen, electrlsch licht en
radio- verbinding.
Wegen ontbreken echter nog volkomen en
het vliegtuig vormt hier het groote verkeers
middel. Waar betrekkelUk kort geleden nog het
krUgsrumoer weerklonk van de wilde stammen
en de koppensnellers zich lieten gelden, klinkt
thans het geraas van groote baggermachines
en het gebrom der vliegtutg-motoren, en veie
inboorlingen zUn hier aan ’t werk onder leiding
van eenige blanken en met gebruikmaking van
de modernste machines voor de goudwinning.
Het volkomen gebrek aan wegen door het
hooggebergte heeft het vliegtuig tot een onont
beerlijk verkeersmiddel gemaakt, en groote
moed en koelbloedigheid wordt vereischt van
de vliegers, die de verbindingen onderhouden.
Twaalf jaar geleden ontdekte „Shark Eye”
Park, een man die in staat was om veilig ge
heel alleen te reizen door de streken der ge-
vaarlUke Inboorlingen, voor het eerst goud in
de Koranga-kreek, een vertakking van de rivier
Bulolo en Bill Royal vestigde zich aan de Edie-
kreek, na Jaren van wanhoop en ellende.
Zes jaar geleden werd hier voor het eerst
van een vliegtuig gebruik gemaakt door luite
nant Mustard.
Thans zün hier twee groote maatschappijen
de „Bulolo Gold Dredging Ltd.” en de „New-
Guinea Goldfields", alsmede een kleinere maat
schappij, de „Daydawn” en talrijke syndicaten
deze goudvelden aan het bewerken en brengen
maandelijks voor 80.000 pond sterling aan goud
naar de kust.
steeds
ln hun
>or het
11 moer,
ok nog
drueh-
or hen
dlffl
t eerst
er den
m zich
n een
'P en
lawaai
e. alt
huls terug, terwijl Charley bromde:
«Zeg. Garth, waarom ben je niet komen
Den volgenden dag liet Lénart zich bU DufU
aandienen.
„Ik ben gekomen,” zoo begon Lénart, „naar
aanleiding van uw achrUven van gisteren."
„Zoo zoo.” antwoordde Dufll, terwUl hU zich
over z’n langen baard streek, „neemt u plaats.'
Nadat Lénart zich in een fauteuil had neer-
gevljjd. vervolgde Dufll: .Jk wilde u spreken
Mieseeeeseeeaeeseeseasea aeeeisees eesesetsetagi
i Het buitenkansje
.Natuurlijk.antwoordde Lénart, „wat zou u
zeggen van 10.000 francs?’’
„Hm. hem." zei Dufll weer, ,^oo iets had ik
ook gedacht'
„Goed.” meende de andere, „en dan contant.’’
.Juist." repliceerde Dufll.
Dit zeggend, stond hU op en liep de aan
grenzende kamer in terwijl Lénart z’n porte
feuille te voorschijn haalde.
Toen Dufll even later terugkwam, legde hü
10 biljetten van 1000 francs voor de verschrikte
oogen van Lénart neer.
Wat? Kreeg h ij nu 10.000 francs?
Terwijl hU Dufll vragend aankeek, sprak
deze, nadat hU weer had plaats genomen
„Dus goed afgesproken: over die heele kwes
tie in de speelzaal van Ostende spreekt u nooit
een woord.’*
„Van Ostende!” Daar herinnerde zich Lénart
plotseling dat hij indertijd getuige geweest was
van Dufll’s verwijdering uit de speelzaal we
gens oplichting en doorzag hij het belang dat
deze man er bU had dat die gebeurtenis niet
in Monte-Carlo bekend werd. DufU had dus
voor 10.000 francs i ij n stilzwijgen gekocht.
En terwijl Lénart de biljetten voor zich lang
zaam opvouwde en in z’n portefeuille stak,
stond hU op en sei:
„t Is in orde. U kunt op mü rekenen.”
IS.
»Ja, nu vindt u den hond in den pot
Maar de majoor heeft voor moeder een paar
komkommers meegebracht; ik geloof, dat die
nog wel te krijgen zUn, als u er wat voor
voelt?”
•J3ank u. Liever sou ik dié hebben. Mag Ik?”
„Och jawel, als u daar nu zoozeer op gesteld
1«"> zei ze en reikte hem de paar roeeknoppen.
die ze in haar ceintuur gestoken had. .Maet
ik waarschuw u: opeten kunt u ze niet”.
HU nam de rozen aan en hield bet handje,
•izt ze hem gaf, ongewoon lang in de zUne, wat
k«n belden eerst trof toen ze fluitende iemand
koorden naderbijkomen iemand, die niet
•nders kon zün dan Charley.
De rozeknoppen verdwenen in zün zak en
Gzrth liet ook het handje los.
„Beter laat dan nooit, heb Je zeker gedacht,
kë, Rutland?.... Zeg. Pat, de lady wü, dat Je
*ingt voor dien aanbidder van Miss Gunn”.
T~'\r. Lénart en z’n vrouw hadden hun in trek
1 genomen in het Grand Hotel te Nice.
Jong afgestudeerd In de medicijnen, woon
de dr. Lénart in een der voorsteden van Parijs
waar hü de geneeskundige practUk uitoefende
Aangezien de verdiensten, die deze hem
opleverde, nog niet groot waren, kreeg hU een
Jaarlijksche toelage van zün vader, die hem ook
geldelük in staat gesteld had z n zomervacantle
met sn vrouw in Nice te gaan doorbrengen,
op voorwaarde, dat hü niet in Monte-Carlo zou
spelen. Zün vader had zelfs gedreigd hem bü
overtreding van zün verbod z’n jaarlüksche toe
lage te onthouden. Lénart had dan ook plech
tig beloofd de speelzaal te zullen mijden
Te Nice hadden ze kennis gemaakt met een
jong advocaat, Pontneuf genaamd, die later
bleek een hartstochtelük speler te zün.
Het duurde niet lang, of deze wist hem mee
te troonen naar de speelzalen in Monte-Carlo
Aanvankelijk kon hü hem niet bewegen om
mede te spelen. Hun belofte indachtig, ont
hielden Lénart en z’n vrouw zich van het spel,
dat zü echter geregeld met gretige oogen volg
den.
Pontneuf was zeer fortulnlük In den begin
ne verloor hü dikwüls; daar hü echter over
groote sommen gelds beschikte', speelde hü steeds
zóó lang, totdat hü 3800 francs gewonnen had.
Dan hield hü op, en verliet met „z’n daggeld',
zooals hü het noemde, de speelzaal, om niet
voor den volgenden dag terug te keeren.
Telkens bood de advocaat aan ook^voor Lé
nart op te zetten, maar deze had tot nu toe
dit aanbod afgeslagen. Op den vüfden dag
werd het dezen echter te machtig alweer te
weigeren, ofschoon Pontneuf zün beweegreden
kende. Hü gaf hem 100 francs, waarvan Pont
neuf spoedig 1000 francs wist te maken.
'Door deze winst aangemoedigd. besloot Lé
nart den volgenden dag het eens zelf te probee-
ren. Reeds vroeg had hü een plaats vooraan
in de speelzaal veroverd en speelde, speelde den
heelen dag. bijgestaan door zn vrouw.
Pontneuf zat aan den overkant en knikte
hen van tüd tot tüd toe.
Naast Pontneuf sat DufU, dien Lénart onmid-
delUjk herkend had. DufU stond ongunstig be
kend. Hü gaf zich In Parüs voor bankier uit.
maar verdiende z’n geld' hoofdzakelük met woe
ker en chantage. Ook mevrouw Lénart had
hem opgemerkt en terwül een angstig voorge
voel haar bekroop, fluisterde zü haar man toe:
„Is dat niet DufU, die daar zit?”
,Ja,” antwoordde de jonge geneesheer; ,Jk
heb hem ook al gezien."
Toen de echtgenooten des avonds vóór het
diner naar het hotel terugkeerden, waren
zü in een opgeruimde stemming. Ze hadden
Veel 'fcéwonnen: 20.000 francs, een kapitaal voor
hen. Hun opgeruimdheid verdween echter spoe
dig, om plaats te maken voor ongerustheid,
toen de portier van het hotel hem een briefje
overhandigde, dat van DufU bleek te zün. en
waarin deze dr. Lénart verzocht zoo vrlendelük
te willen zün den volgenden dag even bü hem
te willen komen in z’n villa te Mentone. HU
zou hem gaarne spreken over een particuliere
zaak.
„Daar heb Je ’t al,” zei Lénart tot z’n vrouw;
.natuurlük heeft hij ons herkend en zal hü
dreigen met alles aan m’n vader te zeggen.’’
„Maar hoe zou hü weten dat je vader ons
verboden heeft te spelen?”
„Wel, van Pontneuf! NatuurUjk staat die met
Dufll in verbinding. In elk geval mag vader er
niets van weten en zal ik beginnen hem 10.000
De Turksche regeering Is voornemens het
tlen-Jarig bestaan der Republiek op grootache
wjjze te vieren en heeft bepaald, dat aan alle
burgers drie dagen vacantie zal worden gegeven
om aan de feestelijkheden deel te nemen.
Gedurende drie weken zal bovendien het
post- en telegraafrecht met 50 procent worden
verlaagd, terwül de spoorwegtarieven zullen
worden gereduceerd.
Uit een berichtje in de dagbladen hebben wü
kunnen lezen, dat te Porto Vlro aan de Adrla-
tlsche zee tüdens hagelbuien ook visschen uit
de lucht vielen. Uit de middeleeuwen zün ons
heel wat berichten overgeleverd van dergeltjke
gebeurtenissen Veel menschen zullen geneigd
zün zulke overgeleverde berichten naar het rük
der fabelen te verwüzen of aan verregaand bü-
geloof toe te schrijven. Maar dat is toch ver
keerd en het bovenbedoelde berichtje kan be-
wüzen, dat waarnemingen van regens van vis
schen, klkvorschen en dergelüke óp waarheid
berusten.
De natuuronderzoekers van een paar eeuwen
geleden geloofden er dan ook onvoorwaarde-
lük aan. De Leldsche hoogleer aar Musschen-
broek. die in 1738 een leerboek der natuurkunde
liet verschünen waarin uitvoerige hoofdstuk
ken over de weerkunde voorkomen, gaf daarin
-ejn definitie van hetgeen de metereologen te
onderzoeken hebben en noemde daaronder ook
de dingen, die uit de lucht vallen en er in op
genomen worden. In dien tüd en ook veel later
sprak men van luchtverbevelingen. Deze naam.
afgeleid van het werkwoord opheffen (verhef
fen), sluit dus In dat alles wat in de lucht op
geheven wordt (wel te verstaan door natuur-
lijke krachten) een onderwerp van studie voor
de weerkundigen is. Men zag dit zeer terecht in
maar de meuwere weerkunde kent den naam
luchtverheveling nauwelijks en gebruikt hem
niet meer.
Nu en dan komt een of ander merkwaardig
verschünsel ons herinneren i
vellngen. Zoo ook nu. Ergel
hagel visschen uit de lucht, een anderen keer zün
het klkvorschen of planten, in heel zeldzame ge
vallen zün het menschen. dieren, meubelen, ko
renschoven en dergelüke, en in ons land is
zelfs een geval bekend, dat een belastingbiljet
uit de lucht viel, n.L na de z.g. Borculo-ramp.
De oude natuurkundigen wisten al iets af van
de oorzaak, althans zü gaven er zich rekenschap
van, dat deze voorwerpen eerst door natuur
krachten moesten opgetrokken zün in de lucht.
De nieuwere meteorologen kennen het mecha
nisme van de geheele gebeurtenis. Op groote
hoogte in den dampkring ontstaat door het snel
over elkaar heenvloelen van twee verschillende
luchtstroomen een horizontale luchtwerveling.
Door de sterke luchtverdunning wordt aan de
uiteinden van dezen wervel lucht opgezogen.
Dit geschiedt met groote kracht. Wanneer nu
de einden van dezen wervel na^ de aardop
pervlakte afbuigen (hetgeen onder zekere om
standigheden mogelük is) ontstaat de zgn. wind
hoos, een snel rondwentelende luchtmassa, die
in zün binnenste met groote kracht de lucht
opzuigt. De sterk aangezogen lucht sleept vaste
voorwerpen mede, boven de zee dus water en
visschen, die tot groote hoogte in den damp
kring worden opgeheven en vervolgens bulten
den wervel worden geslingerd waarna zjj neer
vallen. Zoo’n luchtwervel of windhoos werkt
dus min of meer als een reusachtige stofzuiger.
Het resultaat kan een verschünsel zün zooals
ons uit Porto Vlro wordt gemeld, een echte
luchtverheveling volgens-de opvatting der oude
natuurkundigen.
(Nadruk ver!
Sir George dit ooit maar voor Charley ver
langd kon hebben!
Mr. Wyckam was een uitstekend leeraar, vol
komen zün Qnderwerp meester, büzonder dui-
delük in zün' uitleg en verwonderlük geduldig.
iets, dat hem zeer goed te stade kwam bü
zün werkkring op Capheaton. Patty ging uit
stekend vooruit, wat haar Duitsch betrof, wat
Lady Carew ten zeerste op prijs stelde. Haar
ouden waren dan ook belden evenzeer ingeno
men met den gouverneur.
Met geen enkel woord was hü ooit terugge
komen op die scène van den eersten avond, dat
hü op Capheaton was en die juist aanleiding
had gegeven, dat zü hem niet zoo graag Ujden
mocht. Zü bad er nooit van gesproken; had er
evenzeer over gezwegen ais haar vader.
Het was dien dag ontzettend warm geweest
Hoe ruim de vertrekken op Capheaton ook
waren, het was in huls eenvoudig niet langer
uit te houden, en. toen de zon reeds eenigszins
ter kimme begon te neigen, ging het geael-
schape bulten zitten onder een groep boomen.
Miss Gunn was bezig een brief te schrüven, de
overigen voerden niets uit. Patty sat op het
gras met haar hoofdje tegen de knie van haar
vader geleund en riep in wanhoop:
„Hé. paps, wat een weer!.... Kük, de zon
lükt wel een vuurbal!.... Weet u wat: we
moeten bulten blüven. tot het donker Is. O, we
kunnen nu toch niet dlneerenl Wie kan er nu
•ten met zulk een temperatuur! We moeten de
soep koud laten word’n en die dan voor avond
eten nemen.”
„Wat mü
zün. al was
.Jlasr
wat
daar is zü!”
Niet alleen Lady Carew, maar ook Sir George
en de majoor en Mis Gunn vertoonden zich op
het door de maan verlichte tuinpad. Van den
„vuverneur viel geen spoor te ontdekken
ugz voor <uen aanbidder van miss uunn -. Waar kon die begroe
te met Patty tusschen hen in hepen ze naar b|jUh^ner zoozeer gemist had”.
als ’zün vrlendelük tert hem drong te zeggen.
De Vereeniging van Hoofdonderwüzeressen,
die te Liverpool vergadert, heeft een motie
aangenomen, waarin de aandacht der regeering
gevestigd wordt op de noodzakelükheld onmkl-
dellük te handelen in overeenstemming met
een (vroeger door de vereeniging uitgebracht)
rapport betreffende de particuliere scholen.
De spreekster, die de motie aanbeval, zeide
onder anderen:
„Uit het door ons ingestelde onderzoek bleek,
dat schandelüke wantoestanden bhjven voort
bestaan. Nog steeds laten wü gedwee toe, dat
kinderen zoogenaamde private scholen bezoe
ken, waaraan geen gediplomeerd onderwijzer
verbonden is en waar de condities zelfs de
goede llchamelüke ontwikkeling stuiten."
Een ieder, die Engeland kent. weet, dat het
geen de spreekster zeide, letter voor letter waar
is.
De openbare scholen (board schools, aldus
genoemd, omdat zü staan onder de Board of
Education) in Engeland zün zoo goed als in
cenlg ander land; zü rijn kosteloos toegankelijk
voor kinderen van alle standen en Fransch be
hoort er tot de verplichte, Duitsch tot de facul
tatieve leervakken. De public schools, colleges
en andere onder toezicht staande inrichtingen
van onderwüs laten evenmin iets te wenseben
over, maar de „private schools" zün een schan
de voor Engeland.
Zü kunnen bestaan doordat oen ieder, die
aan zekere zeer elementaire voorwaarden vol
doet. een „schooltje” kan openen op denzelfden
voet als dit een goede eeuw geleden in de
meeste landen nog mogelük was. Zoo’n .school
tje” kan geen diploma's uitreiken; het neemt
geen bepaalden .status” in, maar wie zün kin
deren er heen stuurt, voldoet aan de nominaal
zeer strenge elschen van der\ leerplicht. De
„principal" gelük de exploitant zich noemt
is verplicht, Indien hüzelf niet gediplomeerd is,
minstens één bevoegd onderwijzer in dienst te
nemen, maar deze verplichting wordt vaak
ontdoken. Erger is het, dat door de bevoegdheid
van dezen eenen onderwijzer de onbevoegdheid
van den „principal", diens vrouw en hun half
wassen dochter .gedekt” wordt.
Men opent hier een school, zooals men een
snoepwinkeltje opent of in assuranties „gaat".
De Engelsche wetgever, steeds afkeerig van
ingrijpen in de persoonlüke vrüheld. had zich
op het standpunt gesteld, dat algemeen koste
loos onderwüs de „private schools" en zeker de
slechte vanzelf zou doen verdwünen. HU re
kende evenwel bulten het menschelük snobis
me. Aan de pet van den Jongen, aan den hoed
van het mefcje en aan hun „blazers” kan een
leder zien of zü „maar" een „board school" of
„council school” (gemeenteschool) bezoeken....
tezamen met „arme" kinderen. Dat is niet....
chic, al is het onderwüs voortreffelijk. Dus
stuurt de spitsburger, wiens beurs te beperkt is
voor een dure particuliere school, zün kroost
naar een dier „private schools”, die als padden
stoelen uit den grond rijzen.
I T”\! stroom van boeken en geschriften, die
I 1 den grooten wereldoorlog tot onderwerp
I hebben gekozen, bevat menige verge’ü-
I king tusschen deze wereldworstellng en vroe-
I gere oorlogen en deze vergelijkingen spitsen
I zich vaak toe op de veldheeren, die de verschil-
Jende gevechten hebben geleld.
I Van Duitsche zijde lazen wü onlangs zulk 'n
vergelijking tusschen twee aanvoerders uu vroe-
I gere tijden en twee uit den grooten oorlog, n.l.
Eugenius van Savoye en Marlborough eener-
süds French en Joffre anderzüda.
De namen van den Prins van Savoye en van
den hertog van Marlborough hebben in de ge
schiedenis der krijgskunde een voornamen
klank, dien zü voornamelijk danken aan hun
verrichtingen in den oorlog om de Spaansche
troonopvolging (17011714). Naast elkaar prij
ken deze namen in de geschledboeken. omdat
Zü naast elkaar vochten in een eendrachtige
samenwerking, die haar weerga moe 11 Uk vindt.
Het Fransche leger, door twee zulke eminente
leiders aangevoerd, gold, niet ten onrechte, voor
onoverwinnelük. Hun verdiensten liggen niet
eens in hun persoonlüke talenten, hun be
kwaamheid, moed, doorzicht en energie, kwa-
lieiten. waarin zü met elkaar wedijverden, maar
vooral in de vrüwel volmaakte samenwerking
van beiden, die niet in de eerste plaats aan
bun persoonlük prestige, maar aan den roem
van het leger dachten. Wü. menschen van on
zen tüd, die na de slachting 19141918, een
afschuw van den oorlog hebben en moeten heb
ben als géén generatie tevoren kan hebben, mo
gen in den krijgsroem als zoodanig niet al te
veel heldhaftigheid zien, noch in de heldhaf
tigheid een te groote glorie ontdekken.wü heb
ben ten slotte de mannen uit de geschiedenis
te beoordeelen in het milieu, waarin zü leefden
en werkten en zóó kan het niet moeiluk vallen
een veldheer de eer te geven, die hem onder
de omstandigheden, waarin hü leefde, toe
komt.
Legeraanvoerders van groot formaat als Sa
voye en Marlborough zün kameraden geweest
op een wü^e. die ook den oprechtsten pacifist
met bewondering kan vervullen. Talrük zün de
voorbeelden, die aantoonen. dat een veldslag of
een krügsondernemlng verloren ging, omdat
twee of meer aanvoerders streden om de op
permacht. Dit was o.a. het geval in den oor
log tusschen Dultschland en Frankrijk van
1792-^1787. toen een Duitsche en een Oosten-
rijksche veldheer streden om de oppermacht,
met het gevolg, dat de strüd verloren ging,
omdat de krachten verdeeld waren, die tot een
overwinning van den vüand moesten lelden. In
den tweeden coalitle-strüd van 17991801 ging
het niet veel anders. Toen weigerde nl de Rus-
sisebe generaal Karssanow onder den aartsher-
tog Karei in Zwitserland te strijden. En Karei
yenschte van zün kant niet te gehoorzamen
'aan het bevel van den veldmaarschalk vorst
Guvorow, Aartshertog Karei ging daarom op zün
eentje vechten en verloor den strüd.
Zoo zün er meer voorbeelden te noemen, ook
uit den grooten oorlog. In het eerste jaar van
den oorlog bedroegen de Bntache strijdkrach
ten nauw’elüks een vijfde van de Fransche. Het
Engelsche leger in Frankrijk werd echter door
■n Engelsch generaal aan gevoerd, terwül Joffre,
de Fransche legeraanvoerder, den titel had van
Divisle-generaal. Eenheid van opperbevel was
er dus niet. En zoo moest Joffre steeds, alvo
rens een operatie te wagen, den Engelschen
generaal French verzoeken om zün meenlng en
medewerking. Zelfs voor bet groote September-
offensief aan de Marne moest de Fransche
veldheer een verzoek richten tot zün Engelschen
collega, die zün medewerking weigei^e en eerst
na dringende telegrammen uit Londen bezweek
French voor de pressie door zün regeering op
hem uitgeoefend. Welbeschouwd treeft dit ge
brek aan samenwerking vier jaar lang'geduurd
en alleen in gevallen van uitersten nood wa
ren de leiders tot eendrachtig samenwerken <e
bewegen. Pu in 1918 verklaarde Ekigeland
en dan nog onder den druk van den agressieven
Clemenceau zich bereid het opperbevel te
laten aan generaal Foch.
Dit alles ging anders tusschen den Prins van
Savoye en den hertog van Marlborough. Be
halve deze twee had het leger nog een derden
aanvoerder in den persoon van den markgraaf
Ludwig von Baden, beroemd en geëerd door zün
overwinning op de Turken in 1691 en elgenUjk.
als lultenant-generaal van den keizer, hooger
geplaatst dan Marlborough, die kapitein-gene-
raal was van Engeland en Holland, terwül
prins Eugenius .slechts" veldmaarschalk was.
Niettemin spraken deze drie af, dat zü om
beurten, al naar gelang de omstandigheden zou
den bepalen, het oppercommando zouden voe
ren. Doch Marlborough en van Baden waren
geen goede vrienden en de markgraaf had be
zwaren tegen den jeugdigen leeftüd van den
Prins. Daarom duurde de afspraak slechts en-
Neem dan voor *t naar bed gaan,
eens zoo'n "AKKERTJE" en slaap
heerlijk rustig en fijn door die
kan er nu aan dineeren denken bü zulk een
hitte! Maar zou je je vader niet laten verhon
geren. als hü wachten moet tot een uur of ne
gen? *t Is nu pu half zes. moet je denken”.
„Dus is het eigenlük wel tüd voor de thee.
Weet u wat: in plaats van thee zullen we ge
woon pick-nlck houden. Vader krügt een stuk
koude kip; heeft Charley honger, dan kan hü
zelve eens in de provisiekamer gaan küken.
maar ik zal hier de theetafel laten brengen
met cake en vruchtenToe, Lucinda, ga
Gestadig was de tüd voortgegaan. De zittin
gen in het Parlement waren nog. niet gesloten,
de drukte in „de fabriek van iatchford".
zooals ze nog altüd heette was Juist wat aan
het afnemen en op Capheaton ging Charley
langzamerhand In het gareel loopen. dank zü
de bekwaamheid, de vastberadenheid en het
sarcasme van zün gouverneur.
Patty, die soms, terwül zü. onder leiding,
aan haar Duitsch voortwerkte, getuige was van
van de wüze. waarop Antony Wyckam met
haar neef omging, moest nog in den geest
lachen, als zü dacht, hoe ze eens meelüden
had gevoéld met den gouverneur, als hü te
doen zou krügcr- met Charley. Nu was het
haast omgekeerd, want de gouverneur mocht
eens in
ik zal
cake en
even mee; anders vergeet Ik vast wat. Hé, wat
een onaangename geuren komen er den kant
van de fabriek uit! Het moet verschrikkelük
zün, om daar den heelen dag opgesloten te zit
ten! Ik begrijp nog niet, hoe hü het uithoudt’’.
„Wie het uithoudt?” vroeg de lady.
Wel. Mr. Rutland natuurlük”.
Patty en haar gouvernante verdwenen. Lady
öarew keek haar *na en veranderde toen van
houding in haar stoel, waardoor het randwerk-
je. dat zü had meegenomen, van haar schoot
gleed. Haar echtgenoot zag dit. reante het op
en bood het haar weer aan. Daar hun oogen
elkaar ontmoetten bü die beweging, keek hü
haar eens goed aan en zei:
„Wat zie je er verhit uit. Allee! Je kunt ze
ker in het geheel niet tegen deze temperatuur?
Je lük mü koortsig”.
„Wel neen, er scheelt mü niets. Voel maar:
mün hand ia zoo koel als Je maar kunt wen-
schen”.
Ja. dat moet ik toegevsn”.
kele dagen. Ludwig von Baden vertrok, de twee
«nderen bleven broederlük büeen en wonnen
schitterend.
Na dezen eersten grooten slag moesten de
vrienden voor vier Jaar afscheid van elkaar
nemen. De een ging vechten in Holland, de
khdere In Italië en om beurten beantwoordden
zü eikaars krijgsdaden met schitterende over
winningen. Op 11 Juli 1708, werd het leger van
Lodewük XIV bü Malplaquet door de twee veld
heeren verslagen en de weg naar Parüs lag
voor de aanvoerders open. Maar Holland brécht
redding. Men had het in ons land nl. kwiflük
verdragen, dat Marlborough in den slag bü
Malplaquet de Engelsche stxüdkrachten had
gespaard en de Hollandsche had opgeofferd
Holland zag dus af van verdere deelname aan
een veldslag bü Parijs, maar ook zonder de hulp
van Holland wisten de beide aanvoerders zooal
geen volledige overwinning dan toch ’n groote
macht over den Zonnekoning te behalen.
Wie van belde veldheeren het grootst was, zal
men met moeite kunnen vaststellen. Marlbo
rough kon van zichzelf getuigen, dat hu nooit
in een open veldslag overwonnen was, maar
hiertegenover staat de geweldige overwinning
van den prins op de Turken bü Zenta in 1700
en bü Petermardln en Belgrado in 1714. Het
grootst in deze twee mannen was hun broeder-
lüke samenwerking, die geen nüd of jalouzie
kende en die steeds door de noodzakelükheld
der omstandigheden bepaald werd. In het na
deel van Marlborough pleit zün politieke eer
zucht en de groote rijkdommen, die hü per
soonlük uit den oorlog wist te trekken, terwül
hü zün weldoeners, Jacobus II en Wilhelm III.
slechts beschouwde als werktuigen om zün
eigen roem te vergrooten.
Zulke minderwaardige bedoelingen hebben
nooit het optreden van Eugenius van Savoye
gekenmerkt en daarom zou men geneigd zijn
den prins als den grootste te erkennen, omdat
hü niet alleen groot was als veldheer, maar
ook als mensch.
Er zün dus, zooals men ziet, mannen ge
weest, die door eendracht groot en sterk waren
Men kan het betreuren, dat deze eendracht ten
goede kwam aan oorlogsgeweld. Laten we daar
om hopen, dat onze huidige strüders voor een
blüvenden vrede de vroegere vechtjassen mo
gen overtreffen in eensgezindheid.
nen,
Capheaton verlieten.
Conclara was het eerst bereikt en aan het
hek hield de majoor stil en wenschte den jon
gen man goeden nacht. In plaats van er een
paar vriendelüke woorden bü te voegen, zooals
<jlt zün gewoonte was, draalde hü, hoestte eens
en had blükbaar iets op het hart.
„Scheelt er iets aan, majoor?" vroeg Garth
dan ook onwillekeurig. „U lükt mü zoo weinig
opgewekt vanavond".
„Dat ben ik ook, beste jongen. Ik maak fhü
ongerust over Jou, Garth".
„Over mü? -.. Ik ben toch heel goed; ik
verzeker u: er is geenerlei reden tot onge
rustheid”.
.JDaar ben ik nu juist niet zoo zeker van. zie
je". En na een oogenblik zwügen begon hü
weer, met grooten nadruk op leder woord af
zonderlijk: „Vind je niet, dat je, in aanmer.
king genomen, de wedenüdsche omstandighe
den, wat al te druk op Capheaton komt?....
Geld is geld, zie Je.... En ongelukkigerwüs
heeft Ryecroft geld noodig. Ik heb Je al lang
gadegeslagen en dós, wees verstandig. Jongen,
en sla niet de waarschuwing in den wind van
een ouden man, die als een vader Je geluk be
oogt. Zorg, dat je niet te ver gaat, dat je niet
je voet zóó diep in het moeras zat. dat je er in
verzinkt. Dat is alles. „Goeden nacht!”
IJlings haastte de majoor zich nu naar bin
nen en Garth stond als verplet. ----- ---
„Geld!.... Geld!....” herhaalde hü in zich-I dan al een meisjesachtig gezicht hebben, zün
zelven. „Wat beteekende dit nóg tegenover het1 karakter en optreden waren zoo mannelük, als
ging naar een pear rotsen, volgden
Robbig en Topsy hem en ze zagen,
dat hü den waaier aan den staart van
- etcn? n heb toch de boodschap achtergelaten,
dat je je in het geheel niet behoefde op te
tuigen?"
,Ja, maar ik werd te lang opgehouden. Er
was zooveel werk aan den winkel.”
,Waz het op de fabriek zoo druk?.... Nu.
het speet mü wel heel erg, want het Is mün
laatste vrüe avond. De gouverneur te gekomen,
weet je. Heeft Pat je dat niet verteld?”
„Neen, Miss Carew sal zich daar nu niet zoo
zeer voor interesseeren als JU- Hoe ziet hü er
uit?’
„Dat moet Je maar eens aan Pat vragen. HÜ
is „mooi", zegt ze, en dat is hü ook. Wacht
maar tot u hem zelf ziet, en dan zult u het ook
zeggen, al klinkt het dan ook wat dwaas van
een man”.
„Ja, zonde en Jammer is het! Menig meisje
zou liet heerUjk hebben gevonden, om er zoo
uit te zien, hü zal toch niet gek genoeg zün,
om er zich in te verheugen!”
,JXis ben Je nogal met hem Ingenomen?”
Och Charley zou niet met hem ingenomen
—^j hü ook een engel”, meende Pat.
vader mag hem al heel graag lüden en
haast nog meer zegtMoeder ook. Kük,
