E
GUARDIAN
I
We enen, het graf der Turken
THE
{MANCHESTER
COMMERCIAL
I
^Cet wïAaal wui den dag
COTTON: FLAX :W00L
INDUSTRIES
c
I
I ARTIFICIAL SILK
H
D
Het Geheim
van
Sir Carew
De post-
ROBINSON CRUSOE’S AVONTUREN
Met ROBINSON aan
i
kun je uren lang gaan
I
J
roover i
ROULETTE iHiiiiiiiiiiiiiiiiiiie
VRIJDAG 14 JULI
1683 - JULI - 1933
Het beleg der stad
GEN
:ht
tl
Wolkbreuken
Hoe ontstaan xy
and
through the columns of
COMMERCIAL", Guardian' Buil-
s
de volmaakte
snelle rolfllm
Hekiesnnnbrollochl!
Neem dan steeds
I
i
I
An annual subscription of 18
shillings, sent to the Publisher, i
"MANCHESTER GUARDIAN
I
Voor tweehonderd vijftig jaar wer
den de Turken vóór de muren
van Weenen verslagen
HANDEN NIET
OPBEUREN
Wanhopig door rheumatiek
Doet nu weer zelf de huishouding
ding, Manchester, England, will I
bring the paper to you every
Saturday morning. Write for a
specimen copy, free of charge.
WATCH THE PROGRESS
OF THE BRITISH
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN VITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
«L
VAX V
■1
en het-
j
Vijftig
iMiWHinMWHMiiiiiHittMNnmifii
iiiiiiiiiiiiiiiut
(Nadruk verboden)
lllllllltlll
iiMltaaii*
xtaaataaaaaiaitaaHaaaeaMaaaaaaaataaMai
HOOFDSTUK XXIII
ordt vervolgd).
Kruschen drü-
>ffen en urine-
(Ingezonden Mededeellng)
5de
Ide slag
■s, be
an 24
esland
berg-
in 24
a en
1933
icies,
evie-
Apnl
ningen
933 en
gen en
933.
aingen
1933;
133 tot
en 7,
ater-
irvan
in in
»r de
n de
na-
I, be-
in 24
sland
1934.
n 24
t zal
'eren
rjaar
men,
men.
«at i’
•inter
opend:
le pro-
i. van
len en
934.
ningen
1934;
>33 tot
abant
Oud-
i ca„
i alle
ider-
i zijn
laart
van 2
e pro-
1933;
Sept,
e pro-
Hout-
tot 28
Sept.
EN
maakt
Zaken
•paald:
evie-
ge-
n de
en 7
rater-
.n zal
!e het
aan-
heeren:
Groot,
Jacob
beiden
Simon
G. Ot-
D van
ichaep-
en w.
in der
Wor-
„Hier, meneer Petterson, de postdirecteur.”
antwoordde hü- „Meneer Petterson's woning ligt
tamelijk dicht in de nabijheid van de ongeluks
plek."
„Heeft u de nummers van de bankbiljetten 7”
was mUn volgende vraag aan den postdirecteur.
HU overhandigde me een lijst met nummers,
die ik meenam naar het hotel, waar ik logeerde.
En nu komt het toeval. In het hotel aangeko
men, kreeg Ik opeens het zonderlinge idee om
de nununcts van mUn eigen bankbiljetten
bet waren er vjjt te vergelijken met de
Het
an 24
orten,
rovln-
Meer-
tot 11
4 en
anas
rhyn-
en in
m 17
oniiuiHHunniim
komt voor in de tropische wervelstormen waar
in orkaanachtig zich voortbewegende lucht
massa's van hoog waterdampgehalte in opstij
gende beweging zUn. Deze wolkbreuken >Un
echter van langeren duur evenals de stuwregens
tegen berghellingen, die er na aan verwant zijn,
maar die wü in ons land eigenlUk niet hebben.
De bjj ons voorkomende wolkbreuken behooren
tot de twee eerstgenoemde vormen.
De eigenlUke wolkbreuk is dus niets anders
dan een heftige regenbui, die ons alleen im
poneert door zijn ongewone intensiteit. Men be
hoeft er dus niets anders in te zien dan een
uitbundige uiting van bepaalde natuurprocessen,
die in een meer gematigden vorm iets heel ge
woons zUn. Voor deze uitbundigheid sjjn echter
buitengewone omstandigheden noodig. d w.z.
omstandigheden van een zekere uitbundigheid,
die zelden voorkomt. De wolkbreuken imponee-
ren daarom den meteoroloog meer door dezen
samenloop van omstandigheden dan wel door
den hevigen regen, maar op den gewonen waar
nemer maken zij steeds een diepen, soms vrees-
aanjagenden indruk, die onmlddeliyk verdwijnt
met het ophouden van den regen.
ineens die storm op en was ik wit bill, dat ik
hier althans een onderdak vond.... Och, toe.
brengt u ml) zoo gauw mogellik naar huis! Ze
zullen doodeiyk ongerust zijn.”
„Die stormen op de heide zijn soms even
gauw bedaard, als ze losbreken. Ik zal u dus
naar huis geleiden. Miss Carew, zoodra dit
noodweer opgehouden is.’’ y
Had Patty een emmer Ijskoud water over zich
gekregen, dan had zU zich zeker niet zoo on
aangenaam getroffen gevoeld als door «ijn jjs-
kouden toon van spreken en het begeleidend
gebaar van den arm. dien hjj terugtrok, terwijl
zU er zich met beide handen aan vastgegrepen
had. Wat mankeerde hem nu Ineens?HU
had haar geen enkele maal aangekeken; had
zelfs opzettelijk den anderen kant uitgezien. En
wat nog erger was: hü keek haar niet eens aan,
nu hU zelve tot haar sprak:
„Ik zou u raden, om niet meer alleen op de
helde te loopen. U is leelUk uit den koers ge
raakt, en als ik niet toevallig deze richting uit
gekomen was. om er te schuilen, dan zou het
waren er vijf te vergelijken met
lijst, die er ongeveer vijfhonderd bevatte,
was natuurlijk Idioot, maar ik deed het. Het
nummer van één van de biljetten kwam op de
lijst voor!!
En daa- nede was het raadsel opgelost. Ik
ging onmiddellUk naar den hoofdcommissaris
en det den postdirecteur Petterson arresteeren.
HU viel dadelijk door de mand.
Ik geloof dat die zaak nu wel duidelijk is,
nietwaar? De postdirecteur was in zijn tuin be
zig, wanneer de auto een halven kilometer ver
der over den weg reed. HU ging gewapend met
zUn browning naar den weg, wachtte den auto
op en, warneer er geen getuigen in de nabU-
held waren.-schoot hU. HU doodde zUn slacht
offers. want hü kon niet steeds vermUden, dat
zü hem zagen en herkenden. De specie kon hU
niet verbergen, maar de biljetten stopte hü tus-
schen zün kleeren. evenals de revolver. Dan
wachtte h>j eenlgen tyd en „ontdekte” den
moordaanslag. Meestal wanneer ér reeds andere
menschen kwamen aangcloopen. NattuuriUk
gaf hU va'sche nummers van de bankbiljetten
op en dat Is. met het toeval, de oorzaak van
z|jn ontmaskering geweest.”
weer twee mannen. Heeft u eenlg vermoeden?”
„Is het personeel van het postkantoor te ver-
trouwen?" vroeg ik.
„Geheel,” was het antwoord.
Ik had een sterk vermoeden, dat iemand van
het personeel óf de zaak zelf opknapte, óf in-
lichtingen verstrekte. Maar ik vertelde het hem
niet. Ik liet mü Inlichten over de werktyden en
toen kwam er iets verrassends voor den dag. Br
werd door de ambtenaren, die van de ..groote”
zendingen op de hoogte waren, in twee ploegen
gewerkt. Terwül de eerste overval was gepleegd,
had groep a vrü-
af en tUdens den
tweeden overval
groep b.
„Wie ontdekte
den eersten
•moord?” vroeg ik
den commissaris.
regen naar beneden vallen. Dat !Ukt heel weinig
mac.r men moet bedenken, dat het niet gaat
om een kub. Meter alleen. Stijgt deze lucht op
in een stroom met een snelheid van b.v. 10 Meter
per seconde (wat een lage schatting is), een
stroom, die van onderen af door den stormwind
wordt gevoed, die bü zware regens voorkomt,
dan beteekent dit, dat elke seconde 10 kub.
Meters hun waterdamp afstaan, dus een hoe
veelheid van 100 gram. Deze regenhewigheld zou
gelUk staan met 0.1 m.M. regenhoogte per
seconde of 1 m.M. in 10 seconden. Dat lUkt heel
veel op een wolkbreuk. Een millimeter regen
hoogte is n.l. een kilogram water per vierkanten
Meter. Het is niet onwaarschUnlUk, dat een
dergeljjke regenhevigheid wel bü de echte wolk
breuken voorkomt Men weet het niet zoo pre
cies omdat de zelf-registreerendè regenmeters,
waarvan in de meteorologie gebruik wordt ge
maakt. den regenval op zoodanige wUze regls-
treeren. dat de intensiteit niet voor elke seconde
kan worden nagegaan, wel echter over het ver
loop van eenlge minuten. Daar echter wolk
breuken slechts eenlge minuten duren en al
dien tUd niet regelmatig vallen, kan men de
grootste intensiteit niet dan bü benadering
schatten, of, zooals hierboven is gedaan, op
grond van zeer waarschUnlijke grootheden, ruw
weg berekenen.
De vraag is echter ook hoe dit alles nu
precies in zUn werk gaat» W(j weten allen wel
bU ervaring, dat bü sterken slagregen de wolk
breuk plotseling inzet en gedurende enkele
minuten ware stortvloeden van water geeft,
om dan plotseling op te houden. Het wordt
daarbü gemeenlek donker en men ziet donker-
grüze wolken-massa's overtrekken. Heel dlkwUls
steekt een krachtige wind op.
Wat nu het ontstaan van wolkbreuken betreft
kan men in hoofdzaak drie gevallen onder
scheiden waarby echter altyd sprake is van de
tegenstelling tusschen koude en vochtig warme
nuchtmassa's. In sommige gevallen wordt door
sterke verhitting van de onderste luchtlagen
haar soortelUk gewicht kleiner dan dat van
hoogere lagen. ZU geraken daarbU in opstUging,
een deel van den waterdamp wordt daarbU af
gescheiden, de vrUkomende warmte zet de op
stijgende beweging verder-aan en de lucht stUgt
dan met groote snelheid tot duizenden meters
hoogte. Dit is het eenvoudige geval van een
locaal warmte-onweder met zwaren regen.
Een ander geval is wanneer een koude lucht
massa naast een warm-vochtige ligt. Onder be
paalde omstandigheden, b.v. tengevolge van een
drukverschil, dringt de koude lucht zich onder
de warme en tilt deze in de hoogte, waarbU
deze groote hoeveelheden waterdamp als regen
afscheidt. Zulks gebeurt dikwyls in z.g. front-
bulen. die met onweer en een stormachtigen in
val van den kouden luchtstroom gepaard gaan.
Deze buien komen voor na groote zomerhitte en
groote temperatuur-verschlllen over kleine af
standen.
De derde vorm van wolkbreukachtige regens
„Ja. nu zal ik hier den heelen nacht moeten
bUjven, want, al weet ik nu ook den weg, dan
zou ik bij dezen wind en regen toch niet zoo
ver kunnen komen. Ik heb dikwUls gehoord, dat
de stormen op de heide zoo snel opstaken, maar
dat ze nu toch zóó gauw in heftigheid toena
men, zou ik nooit hebben kunnen gelooven. Op
een voorbUganger kan ik ook niet rekenen; ik
denk, dat hier niet anders dan schapen en ko-
nUnen passeeren"
Ineens viel zü zichzefre in de rede en luis
terde aandachtig. „Is dat een hond, die blaft?
....En ik hoor ook'voetstappen naderbUko-
men."
Dit wès ook zoo. Het volgend opgenblik trad
een donkere gedaante den kuil binnen en ver
last riep Patty:
„O, is dat! Hè. wat deed u mü schrikken!”
Toen Garth Rutland Miss Carew bU rich op
Ryecroft geïnstalleerd vond in een van de reu-
zenstoelen, had hü misschien niet zoo ver
baasd opgekeken als nu. ZU gaf hem echter
niet de gelegenheid, een woord te zeggen, maar
barstte uit:
„O, wat zou Ik begonnen hebben, als u niet
gekomen was! Ik was al bang, dat ik hier den
heelen nacht zou moeten blüven. Charley en ik
waren een wandeling gaan maken over de hei
de, moet u weten. En toen we wat gingen rus
ten, is hU in slaap gevalen. Maar ik had geen
lust, om langer te blüven zitten en ging toen
alleen een eindje door. Nu. u weet, hoe dom ik
ben op het punt van den weg te vinden; dus
ben ik natuurlijk verdwaald!.... En toen stak
best mogelUk zün geweest, dat u hier ook waar-
Hjk den heelen nacht had moeten blüven.”
HU keek niet naar héér. maar naar den le-
verkleurlgen jachthond, die met de tong uit
den bek nog zat te hügen door het draven, dat
hU achter den rug had.
Patty sat Garth aan te staren, en. daar zü
waarlük niets begreep van zün bevriezende
houding, riep zü:
„Wat is er eigenlUk?”
.Wat er is?.... Wel, dat ik drijfnat ben,*’ aei
Willie sneed de rollen verband in
lange strooken en maakte zeven van
die strooken vast aan den nek van de
giraffe en juist toen de meiboom ge
reed was kwamen Loetje en Loutje.
..Laat nou iedereen een strook in
de hand nemen en dezelfde richting
gaan, dan spelen we het naar behoo
ren.'' riep Willie.
„Neen, dat zullen we niet," riep
Ivy, ,.je weet heelemaal niet hoe Je
„meiboom” moet spelen.”
Zoo ging iedereen maar om de giraf
fe loopen, zooals het hem goeddacht,
met het gevolg, dat het een heele
warboel werd om den hals van Edwin.
(Morgenavond vervolg).
hü en sloeg het vocht uit de mouw van zün Jas,
die het verst van haar af was. „U moest uw
mantel van boven liever een beetje beter dicht
maken. Miss Carew, of u zult het,koud krügen.”
„Iedereen, die op deze manier toegesproken
werd, zou 1 koud krügen!” viel zij uit en wierp
hem een verpletterende blik toe. die hem
echter niet trof, daar hü nog altüd den ande
ren kant uitkeek. Nu hielp er niets aan en
moest zü dus wel haar toevlucht nemen tot een
wanhoofxmaatregel
„Ik kan dien gesp maar niet dicht krügen.”
zei ze klaaglük. .MUn handen zün zoo koud.
Kunt het ook gedaan krügen?"
Nu was hü wel genoodzaakt, zich haar kant
uit te keeren Maar hü ging zoo onhandig te
werk, dat zü hem wel te hulp moest komen.
OnmiddellUk trok hü zich toen terug :net den
uit roep:
„Niet doen, dat!. Het kon eindelijk wel eens
te veel worden!. De heb er gisterenavond
al meer dan genoeg van gehad!”
„Gisterenavond?...." Ineens flitste haar
iets door het brein. „O. u heeft geluisterd ach
ter dat scherm!”
„Juist." lachte hü. „Ik heb geluisterd achter
dat scherm en deed dan ook de gewone erva
ring op van den luisteraar* aan den wand: Ik
hoorde al heel weinig goeds van mij zelve!
Tien maanden lang leed deze vrouw. Tien
maanden lang worstelde zü om haar rheumatiek
te overwinnen. En toch, toen zü eenmaal het
juiste middel had gevonden, hoefde zü niet lang
meer op het succes te wachten. Gedurende zes
weken „de dagelüksche dosis" Kruschen Salts
en haar strijd was gewonnen. Een „ongeioofe-
lük wonder” noemt zü het. Zü schrüft:
„Ongeveer 12 maanden geleden kreeg ik een
aanval van rheumatiek en wel zoo kwaadaardig,
dat ik er door misvormd werd. En ik was nog
maar 32 jaar. Tien maanden lang probeerde Ik
van alles en ik werd beschouwd als een hopeloos
geval. Soms kon ik dagenlang mün handen niet
tot mün hoofd opbeuren. Toen dacht ik aan
Kruschen Salts. Een ongeloofelUk wonder! In
zes weken tüd was ik in staat mün huishouding
weer zelf te doen en voor mün kinderen te
zorgen. Ik heb nooit meer eenlge teeltenen van
een terugkomen der rheumatiek bemerkt.”
Mevr. M
De werking van „de kleine dagelüksche dosis"
Kruschen Salts is even eenvoudig als doeltref
fend. De verschillende zouten üi I
ven zacht de opgehoopte afvalstol
zuur, die Uw pünen veroorzaken, langs den
natuürlüken weg aiit het lichaam- De pünen
verminderen, de stüve gewrichten Wórden weet
lenig, gezwellen verdwüncn. Indien U trouw
blUft aan de kleine dagelüksche dosis Kruschen
zullen de afvoerorganen tot regelmatig function-
neeren aangespoord warden, zoodat het lichaam
inwendig-schoon blüft. Zoodoende krügt het
kwaadaardig urinezuur geen kans meer zich ooit
weer op te hoopen. U blüft vrü van rheumatiek.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrügbear bü
ajle apothekers en drogisten k 0.90 en 1.60
per flacon en wordt gefabriceerd in Engeland
door de Fa. E. Griffiths Hughes Ltd., sinds 1756
te Manchester gevestigd. Stralende gezondheid
voor één cent per dag. (Adv.)
et was géén toeval,” vertelde detective
O'Malone, „dat ik me op een regenach-
tigen.dag met mün Fordje naar May
fields begr.l, want het vond zün oorzaak in het
feit, dat mün hulp was Ingeroepen voor een
tweetal geheimzinnige diefstallen, die door de
plaataelüke politie niet konden worden ont
sluierd. Maar ik moet bekennen, dat ik de op
lossing wè) dank aan 'het toeval, dat ons.
speurders, gelukkig vaak ter wille is. Ja, als
we alles zelf konden oplossen, dan mochten de
menschen ons wel in een gouden lüstje zetten.
Denk echter niet, dat een detective alles kan.
Hü is een mensch zooals iedereen. Slechts het
feit, dat hü van speuren en ontraadselen zün
dagelüksch werk maakt, brengt hem gewoon-
Ujk eerdey tot de oplossing, dan dat bü gewone
stervelingen hef geval pleegt te zün.
De zaak waarom het hier ging, was nog al
geheimzinnig.
Je moet weten, dat er van Mayfields uit
iedere week gewoonlük op Vrüdag, een post-
zending met bankpapier en specie naar het'
na by zijnde St. Johns werd vervoekd. Dit was
opgedragen aan een ouden, vertrouwden amb
tenaar. Jenks heette hü- Een auto stond hem
ten dienste, waarmee hü den zak met kost
baarheden onopvallend vervoerde. Het was een
ópen wagen en Jenks reed in burger. De zak
lag naast hem bü zün voeten en Jenks was
gewapend met twee dienstrevolvers. Bovendien
had hü een alarmfluitje bü zich.
Nu was het heel veel menschen uit het kleine
plaatsje bekend, dat Jenks een soort schatver-
voerder was, maar het was evenzoo bekend, dat
de .schat’’ gewoonlük niet bepaald groot was.
Het koper- en zilvergeld nam veel plaats In,
maar aan waarde vertegenwoordigde het toch
slechts een bescheiden sommetje.
Opeens kwam er een verandering in de ad
ministratie, waardoor om de veertien dagen een
tameUjk groot bedrag moest worden wegge
bracht. Men dacht zelfs niet aan dieven en
zoo bleef Jcnks ook alleen rijden, zooals steeds.
Den eersten dag. dat hü de „groote lading"
vervoerde, werd hü in het bosch. dat Mayfields
bijna gehee’ omringt, doodgeschoten. Verschei
dene kogels hadden hem van terzüde geraakt.
De auto was tegen een boom tot stilstand ge
komen. vrijwel onbeschadigd, maar uit den
postzak weren alle biljetten verdwenen,
t Was werkelük curieus! De dief of dieven
hadden Jer.ks achter het stuur neergeschoten,
den postzak geopend en de bankbiljetten mee
genomen, terwül zü het zilvergeld en de rest,
dat thans ook nog een behoorlük bedrag vorm
de, hadden achtergelaten. En wat nog verras
sender wtis: ieder spoor ontbrak.
Ik zal je niet vervelen met het relaas van de
nasporingen en met de theorieën van de poli
tie. Zü deed haar best, maar het raadsel bleef
onopgelost.
Twee maanden lang ging het geldvervoer
daarna geregeld zün gang, zonder dat er iets
voorviel. Men had thans twee mannen in dén
auto, die beiden goedgewapend waren.
Toen herhaalde zich de geschiedenis. Het ge-
-1 beurde weer tegen zes uur 's avonds, de plaats
was ongeveer dezelfde. Ook nu bleef de specie
onaangeroerd, maar het verschil was, dat er
twee mannen aan ten offer vielen. Nu raakten
de gemoederen in beweging. De pers kwam in
actie en ik werd getelegrafeerd.
Zooals ik zei, was het een regenachtige dag,
toen ik in Mayfields aankwam. Tezamen met
den hoofdvommissaris ging ik naar den post
directeur. die me de heele geschiedenis ver
telde.
„Treurige kwestie,” zei de postdirecteur. „Nu
en nu begon het beleg, dat tegen de verwach
ting van den Groot-Vizier zou eindigen in een
smadelijke teleurstelling voor de be’eg era ars.
Tien duizend man waren in de stad om
tegenstand te bieden. Een klein groepje dus.
dat lang niet opgewassen was tegen de groote
macht der aanvallers. Maar men deed een be
roep op alle burgers om hun leven te wagen
voor de vrijheid van de stad en van geheel
Europa. Het resultaat was overweldigend en
uit ri'e standen meldde men zich aan, ge
dreven door één vurig verlangen; de stad tot
eiken prüs te redden en den Turken alle illusies
te ontnemen Kara Mustafa wist natuurlük
niet beter, of de zwak verdedigde stad zou zich
spoedig overgeven. Maar hü onderschatte zün
vijanden van den eersten dag af. Slechts met
trzgen ijver begonnen de Turken na verschil
lende dagen pas met hun werkzaamheden, hoe
wel in de voorafgaande dagen nu en dan kleine
gevechten plaats hadden. Het ging den Wee
ners aanvankelijk niet voor den wind en voor
al de midzomerhitte zat hun deerlük dwars.
De aanvoerder der verdediging, de beroemde
Stahremberg. hield er echter den moed in.
kweekte zün soldaten op tot mannen, die geen
vrees koesterden voor den vijand en die zich
^gewenden aan de gedachte, dat leder van hen
het op zou moeten nemen tegen een aantal
vijanden.
Einde Augustus echter begon de nood hoog
te stijgen. Er waren geen granaten meer en de
sterfte onder de bevolking was onrustbarend
groot. Boodschappen werden naar bulten ge-
zonden. waarin dringend om hulp gesmeekt
werd. De nood was tot zün hoogtepunt geko-
®eu. Enkele bolwerken gingen verloren, door-
de geweldige Turksche münen groote gaten
“Oegen in de muren.
Intusschen was Jan Sobieski van Polen on
derweg met 26000 man, eveneens een te kleine
troepenmacht om met succes tegen de Turken
te kunnen opereeren. Hü werd tegemoet gegaa,
door den Hertog van Lotharingen, eigenlük zün
w^urrent voor den Poolschen troon. Maar
Dealen verzoenden zich in dit ernstig uur en
zoo kon Sobieski aan het hoofd van een totaai-
“ger Van zeventig duizend man naar Wéenen
“™ken. Op ii September kwamen zü in de
•■Ot van het Turksche leger, en de vreugde
is cZ beiegerde stad kende geen grenzen. Op
7 September, een Zondag, begon men met een
H. Mis, waarna de priester het kruis ophief en
“n aanhoore van het leger Gods hulp af
Wat tn dezen tijd kan rotten
Trekt ons onweerstaanbaar aan.
Daar het rollen wel wat vlugger
Dan het loopen schijnt te gaan
Monte Carlo en roulette
Was tot dusver synoniem.
Mèt vacantie geld verliezen
Schijnt het toppunt van subliem.
Maar ook wij zijn vbor vooruitgang,
Wij ook doen zoo gaarne mee.
Daarom houdt nu de roulette
Ook in ons land haar entree.
Scheveningen, Noordwijk. Zandvoort,
Laren openen de rij.
En wie men voor nabobs aanziet?
Wel, dat zijn natuurlijk wij.'
Rollen, rollen, geld moet rollen
Rollen wijst ons ook den weg
Als wij gaarne willen spreken
Van aan lager wal en pech!
Rollen gaat beslist ook vlugger,
Geld vooral rolt zeldzaam vlug
Want gewoonlijk keert het nóóit meer
Naar het uitgangspunt terug!
MARTIN BERDEN
(Nadruk verboden)
eze maand is het feest in Oostenrijks
hoofdstad en zelden had Weenen mee
reden tot feesten dan thans. Want in
dere maand Juli is het tweehonderd vjjftlg
jaar geleden, dat de Weeners met succes het
hoofd hebben geboden aan de belegering van
hun stad door de Turken, waardoor zü vrüwel
geheel Europa gered hebben van de Turksche
overheersching.
Na den val van het ByzantUnsche rijk ver
kreeg Mohamed n met de verovering van Kon-
stantlnopel in 1453 een sterke macht in Euro
pa Vooral de Hongaren hadden het zwaar te
verantwoorden, omdat in hun land de voor
naamste krügsverrlchtlngen plaats hadden, oa.
om daardoor den weg naar Weenen vrij te
maken. Dit gelukte den Turken tenslotte vol
komen. nadat zü de Hongaren met een gewel
dige overmacht bü Mohacs hadden verslagen.
Paus Pius V wist tenslotte een grooten tegen
stand tegen de Turken in het leven te roepen,
aoodat zü bü Lepanto door Juan van Oosten
rijk werdén verslagen, maar een definitieve
overwinning werd dit niet, omdat de overwin
naars tot oneenigheid vervielen. Een van de
voornaamste spelbrekers was Lodewijk de
Veertiende, die zooveel in zün vermogen lag
den strüd tegen de Halve Maan boycotte.
Het groote Ideaal der Turken, de vernietiging
van de Christenwereld, is voor een.niet gering
deel door toedoen van Lodewyk, den Zonne
koning. dicht bü de werkelükheid gekomen.
Maar het groote lichtpunt in deze onverkwlk-
keüjke geschiedenis is het beleg van Weenen.
of liever de geweldige weerstand der Weeners.
De maanden Juli en Augustus van het jaar
103 zün voor Weenen een harde strüd ge
weest. maar zü eindigden met een der schoon
ste bladzüden uit de geschiedenis van Europa.
Voor alles had de Paus te zorgen, dat Europa
telf tot vrede zou komen, alvorens te kunnen
beginnen met een geregelden strüd tegen de
Turken.
Het oogenbllk was gekomen, dat sultan Mo
hamed IV met zijn Groot-Vizier Kara Mustafa
aan het hoofd van honderd zestig duizend man
optrok naar Belgrado, waar hü in Mei 1683
aankwam. Karei van Lotharingen, die met een
troepenmacht tegen den Turk was uitgezon
den, kon niets tegen de overmacht uitrichten
en trok zich terug naar Weenen. Maar Kara
TchteFvolgde hem. slechts óp geringe
wüze gehinderd door de dorpen, die men om
ge-
Het was zoo n heerlüke. warme, zonnige dag.
men zich haast niet kon voorstellen, dat de
■“«er zoo nabij was.
18 verschrikkelük warm, Charley! Ik zal
?antel maar uitdoen. JU zult toch ook
half gebakken., zün met die brandende zon
]au°P Bericht.O, hü is In slaap geval-
^Patty ging nu recht overeind ritten en stond
noemt hü nu mü gezelschap houden!"
hrti Hoor eens, hij snorkt zoowaar! Zou
W tüd zijn, om naar huls te gaan?"
keek eens op haar armband-horloge en
er v het pas vler uur waa- Om 168 uur werd
het J”nda8s “P Capheaton gedineerd, terwül
uur lo°Pen waa van de plek, waar
het oogenblik zaten. f
^^Un hemel!’’ zei ze. den mantel over den
emend. „Het heeft er nog niet veel van,
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIIIIIUIII^
dat ik Gajthdale binnenkort met sneeuw over
dekt zal zien....'Wat is het mooi daar ginds;
waar het pad naar beneden in dien kuil
duikt! Dat is seker maar een schapenpaadje.
Ik moet eens even dien kant uttloopen dan zal
ik weer teruggaan naar dien slaapkop!”
Dit laatste zei ze eenigszins weifelend, want
ze wist zelf heel goed, dat haar oriënteerings-
vermogen veel te wenschen overliet, magr ze
zou immers niet ver uit den koers gaan; een
klein eindje.
Ze liep echter een kwartier lang ènkwam
toen tot de ontdekking, dat ze hopeloos ver
dwaald was. Charley zou natuurlük overal naar
haar, uitküken, maar haar niet vinden en dan
naar huis gaan en moeder een doodschrik be
zorgen! 'fe zou maar eens roepen, heel hard.
Het eenlg resultaat was echter, dat een paar
kraaien krassend boven haar hoofd vlogen en
enkele schapen nieuwsgierig den kop ophieven
van het plekje, waar zü aan het grazen waren.
„Hoe kwam ik toch ook zoo gek,” riep ze, on
geduldig op richselve. „Ik weet Immers, dat ik
tóch al zoo sieeht den weg onthouden jc^n. en
dit midden op de heide, waar alles op elkaar
gelükt!.... Capheaton kan wel mülen ver zün
en de zon is al büna ondg£j2-
Ze werd nu zelfs wel wat angstig: verbeeld
je dat ze eens den heelen nacht op de heide
zou moeten doorbrengen 1
„t Zal nu al gauw donker sün”, zuchtte zü.
„en wat steekt de wind op!.... Mün hemel, het
begint zoo waar te regenen!"
Groote droppels vielen langzaam neer en
wüze gehinderd door de dorpen, die
de Turken tegen te houden, in brand had
stoken.
In koortsachtige haast begon men aan de
versterking van Weenen. doch reeds spoedig
verschenen de Turken met hun geweldig leger
Willy Woensdag had eenlge rollen
verband op het wrak van het schip
gevonden en hü meende dat ze zeer
goed te pas zouden kunnen komen,
en op zekeren dag toen de zeeman op
het strand was met zijn giraffe, kwam
Willie, die de rollen bü rich had. Ikon haar
„Zeg. kunnen we niet een meiboom
maken.” zelde hü. „daarmede kunnen
we ons vermaken."
„Waar is de meiboom." vroeg Ivy.
,Jk zie er geen.”
„Edwin zal de meiboom zün.’’ ver
klaarde Willie.
kenden noch ’«moelenis noch
vochten als leeuwen en aan het eind
was net verlies aan manschappen bü de Tur-
ken overweldigend groot, dat men mocht
besluiten, dat een christen ongeveer vüf Tur
ken voor zün rekening had genomen.
Ook de Oorlbgsbuit der Christenen was enorm
en daaronder was niet de minst verheugende
eenlge honderden christen-weezen, die door
Mustafa waren gevangen genomen en wier
ouders op last van hem waren vermoord
Zoo was Sobieski precies op tijd gekomen
om de stad te redden en de vreugde in Weenen
was aandoenlük. Maar niet alleen ta Weenen.
ook in Rome vierde men feest. De stad was
geïllumineerd en het volk was dronken van
geluk. Men trok in stoeten door de straten;
poppen, die den Groot-Vizier voontelden
droeg men rond en van het balkon van den
Hint Pieter hing een der Turksche vaandels. De
Paus liet Missen opdragen voor de gedooden
Het munten slaan als gedenkpenningen van de
glorlerUke overwinning en dankte God. dat de
Christenheid verlost was van den gehaten en
gevreesden Turk.
Voor goed was het gedaan met de macht van
de Turken In Europa, althans In het Christe
lijk deel van Europa. Nooit zou de Turk meer
het hel! van de Kerk bedreigen. Langzaam
ham zün macht af en dit gelukkig verschünsel
is te danken, in de eerste plaats aan het dap
per verweer van de Weeners en aan de hulp,
die Sobieski aan de stad heeft gebracht
De herinnering aan deze zoo belangrüke fei
ten moge juist nu in deze maanden van dit
jaar worden opgehaald, want In Juli en Au
gustus 1683 werd het vonnis geveld over de
Turken en werd het lot van het Christelijk
Europa voor goed en In gunstlgen zin bepaald.
Terecht viert Weenen feest, terecht verheugt-.
de stad zich over de heldhaftigheid van hu^
vaderen, die streden, honger en dorst leden en
stierven voor huh stad, hun land, hun gods
dienst, hun Kerk.
A /L op dit blad zün Ingevolge de verzekerlngsvoorwaarten tegen bij levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door f ‘TCfi bü een ongeval met f OCH bij verlies van een hand f 1 nü verlies van een f C(l bü een breuk vin f Afl bü verUas van -n
QOOnne S onsevidlen virzekerd voor esn der volgende ultkeerlrgen verlies van belde armen, belde beenen of belde oogen Jl/.-doodelljken afloop AtOV.’ een voet of «en oog I 1 AtU--duim of wijsvinger been of arm I andsren vinger
dreigende, zwarte onweerswolken vertoonden
zich aan den horizon. Een windstoot rukte
den hoed af en deed dien zóó ver voor haar
uitdwarrelen, dat ze 'm nooit zou weerzien.
Daar stond zü dus midden op de heide van
OarVMlale. zonder eenlg idéé van den juis-
ten weg nae.r huis en terwül wind en regen
met de minuut in nevigheid toenamen.
Wat haar niet dlkwüls overkwam, het huilen
stond haar nu nader dan het lachen. Ijlings
schoot ze haar mantel aan en trok de kap over
het hoofd Een geluk nog, dat ze dien althans
had meegenomen. Zou er nu nergens een
schuilplaats zün te vinden? Wat was dat; diar.
waar de grond wat opliep?.... Het leek wel
een soort hol.... O. nu herkende zü het plekje;
dat was de .Jockeypet.”
Zoo snel als haar voeten haar dragen kon
den, tegen wind en regen in, wel te verstaan,
en terwUl zü telkens struikelde over den onge-
lüken grond kwam ze tenslotte hügende aan
bü <Ue holte, die werkelük. van den buiten
kant waargenomen, den vorm Had van een
Jockeypet.
Ze trad er binnen en vond er althans een
schuilplaats. Ze was er al eens meer geweest:
bü een van haar ritten over de heide had Garth
er haar opmerkzaam ongemaakt, en de vorm
was té eigenaardig en in het oogvallend, dat
ze dien had kunnen vergeten.
Het was heerlük, om dus onder dak te zün;
maar tegelijkertüd herinnerde zü zich, dat de
.Jockeypet” een geweldig eind af was. zoowel
van Capheaton als van Ryecroft.
De zomer is nu zoover gevorderd, dat wü In
den tüd gekomen zün, waarin wel eens wolk
breuken kunnen losbreken. Wat zün wolk
breuken? Laten wü dat eens onderzoeken.
Als een zomeronweersbul over ons heen trekt
kan het gebeuren k dat de sterke regen plotse
ling zoo hevig wordt, dat het Is alsof .diet water
met bakken uit dén hemel valt”. Men zegt dan
ook wel, dat het „püpensteeltjes regent." Meer
- dlchterlük ultgedruktde riuiaen des hemels
worden geopend Deze laatste uitdrukking is
daarom zoo merkwaardig, omdat zü de voor
stelling insluit alsof boven ons een vergaarbak
aanwezig is, waarvan slechts eenlge kleppen
behoeven te worden opengemaakt om een zeer
groote hoeveelheid water te laten ultstroomen.
Deze voorstelling sluit zich in groote trekken
zeer goed aan bü de werkelükheid. maar er is
toch ejn verschil, dat wü niet over het hoofd
mogen zien. Het water is daar boven namelük
niet In den gewonen vorm als b.v. in een vüver
aanwezig, doch in dampvorm en ook in de ge
daante van wolken.
Het openzetten van de sluizen is dus slechts
een aanschouwelijk beeld voor een natuurpro
ces, dat wü gelooven te begrijpen maar dat ons
In wezen eigenlUk niet geheel bekend is en
waarvan wü ons, wanneer wü er eens over
gaan nadenken, geen duldelüke voorstelling
Lgpnnen vormen. De meesten van ons hebben
geleerd, dat waterdamp onder bepaalde om
standigheden kan condenaeeren, d.wx. dat de
moleculen water, die in de atmosfeer heeten te
zün opgelost, dus daarin ronddolen als de ster
ren tn het heelal, bü groote aantallen samen
klompen tot waterdruppels. In dat geval dus
tot regendruppels. Wanneer dit natuurproces
nu maar heel snel verloopt regent het hard en
wanneer het buitengewoon snel gaat hebben wü
eert wolkbreuk. De naam onderstelt dus dat de
regen ontstaat door het uiteenvallen of ’t
openbarsten van een wolk, meer wetenschappe
lijk uitgedrukt doordat een wolk tot druppels
condenseert. Of dit werkelijk zoo gebeurt is op
zün minst genomen twüfelachtig. Het is in elk
geval niet zoo eenvoudig, zooals rechtstreekse!»
waarnemingen in de wolken tüdena^egenbulen
door luchtrelzlgera hebben aangetoond.
Het is echter wel waar, dat de regen altüd
zeer nauw verbonden is met de wolken en slag
regens en wolkbreuken In het büzonder met
geweldig dikke, donkere en hoog opstapelende
wolken. Het voorkomen van electrische ont
ladingen is daarbü waarschünlük een büzaak
want wolkbreuken en slagregens komen ook
zonder deze voor.
Het staat ook wel vast, dat afkoeling van de
lucht tengevolge kan hebben, dat een gedeelte
van den daarin aanwezigen waterdamp tot neer
slaan kan worden gebracht. Om nu te kunnen
begrypen, dat buitengewoon zware slagregens
kunnen voorkomen, moeten wü iets af weten
van de hoeveelheden water, die in de lucht in
dampvorm aanwezig kunnen zün. Als voorbeeld
kunnen we hier eenlge cüfers noemen, die op
ons eigen klimaat betrekking hebben. Bü warm
aomerweer kan een kub. meter lucht van 80
procent relatieve vochtigheid 15 gram water be
vatten in dampvorm. Als deze lucht naar boven
stügt tot b.v. 4000 Meter hoogte en daarbü 30
graden afkoelt, zal daaruit ruim 10 gram water
in vloeibaren vorm worden afgescheiden en als