REVOLUTIE OF EVOLUTIE?
naastenliefde
Monument
van
Onwillig Zaandam
„Berg en Bosch” te
Bilthoven
ZATERDAG 15 JULI
leekepreeken
lid
64
Wat nujte doen?
Prins Nicolaas ver
trokken
Conflict afgewend
)e
Collectief contract onderteekend
Landbouw en handel
REORGANISATIE DER H. A. L.
Valsche bankbiljetten
OPENBAAR VERVOER
Twee buitenlander* gearresteerd
Audiëntie
CONSUMPTIE-AARDAPPELEN
Een regeling te verwachten
GEVAARLIJK AMOKMAKER 9
De arbeidskolonie
Bloembollenkweekerscentrale
De paviljoen*
Bezoldiging Overheidspersoneel
Hoe dl er wonnen Levens
kracht” werkte
Na de mislukte onderhandelingen
hebben Ged. Staten de be-
grooting niet goed
gekeurd
Het grootste en meest gedifferen-
teerde sanatorium in ons land
INTERNATIONAAL MISS1E-
STUDIECONGRES
De inrichting van het
snaatorium
INTERNATIONALE
OPLICHTER GEPAKT
Vóór alles is noodig, dat men in het
buitenland onze produc
ten kent
Van 25-27 Nov. a.». te Amsterdam
Gezicht op het hoofdgebouw van het Sanatorium „Berg en
Bosch.” te Bilthoven
Een instelling der R.K.
Arbeidersbeweging
Intérieur der Ughallen van het Sanatorium „Berg en Bosch”
te Bilthoven
V
HOMO SAPIENS.
en
zal
haven
Installatiekosten bedroegen
ia
Onder leiding van den geneesheer-dlrecteur
V
de
De
de
De Haagsche recherche heeft aangehouden In
hun respectievelijke woningen te Rotterdam en
te Amsterdam als verdacht van medeplichtig
heid aan den Invoer van valsche Engelsche
bankbiljetten van tien pond sterling den 54-
Jarigen E M. M geboren te Nagypolad en den
41-jarigen Oostenrüker H. E
Belde aangehoudenen bevinden zich thans te
'sOravenhage in politie-bewaring In afwachting
van het verdere ondersoek, dat in samenwer
king met Scotland Yard geschiedt.
BU beschikking van den Minister van Bln-
nenlandsche Zaken is benoemd tot lid van de
commissie, belast met het vaststellen van nor
men, welke, mede met het oog op de huidige
bijzondere tijdsomstandigheden, door het cen
traal gezag behooren te worden aangelegd btf
de beoordeellng van de bezoldiging (in den
ruimsten zin genomen) van het personeel, in
dienst van provinciën, gemeenten, waterschap
pen, veenachappen en veenpolders, de heer D.
Koolman, lid van de Tweede Kamer.
De recheiche te Nijmegen heeft Vrijdag aan
gehouden A 8. uit Amsterdam, die gesignaleerd
was op twaalf plaatsen in het land wegens op
lichting en bedreigingen.
8. maakte er werk van bü particulieren te
verzoeken om te mogen telefoneeren. Als hij
dan in de kamer was, nam hij weg wat te grij
pen was.
Vrijdagmiddag werd hü in Nijmegen geattrap-
peerd toen hjj een kistje met driehonderd gul
den wegncm.
HIJ werd onmlddellljk gearresteerd en aan do
justitie over geleverd.
De man strekte zijn oplichtingen tot In Parijs
uit en blijkt een internationale oplichter te
zjjn.
De heer J. Th. Nljkamp. voorzitter van „Her
wonnen Levenskracht" deelde ons mede, dat
deze vereenlging in 1913 werd gesticht. Spoedig
zag mT. iz noodzakelijkheid van een eigen
sanatorium in en van de inkomsten van een
cent per week en per lid van de aangesloten
bonden, werd jaarlijks een bedrag voor den
bouw van een nieuw sanatorium gereserveerd.
1919 had immers reeds een tijdelijke oplossing
gebracht doordat de toenmalige regeerlng de
gelegenheid gaf een noodsanatorlum te Apel
doorn te bouwen. Het was alleen een nood-
sanatorium in dien zin, dat de houten gebou
wen. waaruit het was samengesteld op een vrij
korten levensduur waren berekend Behalve de
vaste bijdrage van de bij de R. K. Arbeiders-
centrale aangesloten leden, ruim 200.000. dragen
nog 19192 leden vrijwillig iedere week een stui
ver bij.
Verder werd nog een extra gave van meer
dan 100.000 gulden voor een nieuw sanatorium
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem zal de
volgende week Maandag, Dinsdag en Donder
dag géén audiëntie verleehen.
Rechts en links en aan het Zuidelnde van
het hoofdgebouw liggen de drie groote pavil
joens voor mannen, vrouwen en kinderen. Ze
zijn door korte gangen met den centraalbouw
verbonden.
De patlënten-afdeellngen zUn alle beneden
gelegen. Daar een kuur, die gemiddeld een
jaar duurt, in drie phases la te verdeelen, heeft
men voor de volwassen patiënten drie afdee-
lingen.
De eerste afdeellng van elk volwasaen-pa-
tlënten-paviljoen bestaat uit kleine zalen voor
0 bedden en één-persoons-kamers en la voor
namelijk bedoeld voor de patiënten, die bij
voorkeur „binnen” worden verpleegd. De twee
de afdeellng is een complex van drie groote
De Minister van Economische Zaken heeft
bepaald, dat met ingang van 16 Juli as. voor
den uitvoer van consumptle-aardappelen naar
België en Luxemburg certificaten, als bedoeld
in art. 2, van het Koninklijk Besluit tot rege
ling van den uitvoer naar België en Luxem
burg, zullen worden afgegeven.
Met de afgifte, van deze certificaten is be
last mr. L. Nleipöller te 's Gravenhage.
Het bedrag ter bestrijding van de koeten ig
vastgesteld op 6 cent per 100 K.O.
door de katholieke arbeiders gegeven, terwijl
aangesloten bonden hun steun verleenden,
flnancieele instellingen zooals „Concordia”,
Centrale Volksbank en de Utrechtsche
Spaarkas verleenden de noodlge hypotheek. De
totale bouw, en installatiekosten bedroegen
rond 1.500.000.
BIMA, 14 Juli. (Aneta) Een amokmakende
gestrafte. Semal Oeba Arhama, rukte gister
middag een lange parang van een kampong-
bewoner los. HU verwondde een persoon zwaar
en een licht en vluchtte daarna in de bergen.
Tot heden is de amokmaker niet gevat. Het
Blnnenlandsch Bestuur en de bewoners van de
nabijgelegen kampongs zUn gewaarschuwd. De
man is zeer gevaarlijk.
nze beschouwing over „de vrügezellin"
1 veertien dagen geleden is, blUkens ont-
vangen uitingen, door velen met instem
ming gelezen. Op een dier brieven meenen wij
ditmaal te moeten terugkomen, omdat de schrjj-
ver naar onze wijze van zien, een thans veel
verbreide, zeer begrijpelijke en toch niet geheel
juiste, zelfs mln of meer gevaarlijke meening
verkondigt. Dit staat intusschen wel vast, dat
zjjn woorden recht uit het hart komen en een
diepe overtuiging Inhouden.
Nu kan het in dezen verwarden tUd zUn nut
hebben om door wrijving van meenlngen en
door zakelUke discussies tot verheldering van
heerschende begrippen te komen. Vandaar, dat
wü de ietwat felle uitlatingen letterlijk citee-
ren. Aan het betoog van bedoelden briefschrij
ver ontleenen we dan de volgende kern:
Vrijdagmiddag te half vier, kort voor zijn
vertrek naar Parijs, is Z. K. H. Prins Nicolaas
van Roemenië in een vliegtuig van het Neder
landsche leger, dat deel uitmaakte van een
eskader van 4 Fokker-jagers, komende van het
militaire vliegkamp De Kooy, op Schiphol ge
arriveerd.
De hooge bezoeker werd naar het restaurant
geleld, waar hij zich eenlgen tijd met de daar
aanwezige autoriteiten nagenoeg dezelfden,
die Woensdag j.l. bU de aankomst van Z. K. H.
uit Brussel aanwezig waren heeft onder
houden.
Te kwart over jrier is Prins Nicolaas aan
boord van zijn eigen vliegtuig, dat door hem
zelf bestuurd werd, in gezelschap van zijn
piloot kapitein Opris, naar Parijs vertrokken.
De adjudant van koning Carol van Roemenië,
die den Prins op zUn reis vergezelt, is kort daar
na met een vliegtuig van de Belgische maat
schappij Sabena via Brussel naar Parijs afge-
rcisd.
Toen de Prins zich naar zün vliegtuig begaf,
bracht de voor het restaurant opgestelde eere-
wacht van mariniers, de eerbewijzen. De Prins
droeg weer zUn leeren vliegpak met op den
rug een parachute.
Drie vloegtulgen van het Nederlandsche mi
litaire eskader hebben het toestel van Z. K. H.
tot de grens uitgeleide gedaan.
Z. K. H. heeft geen gelegenheid gehad de
Amsterdamsche luchthaven te bezichtigen.
Naar wij vernemen, organiseert de Amster
damsche R K. Studenten Mlssle-Actle van
25—27 Nor ember as. te Amsterdam een inter
nationaal Missie Studie Congres, ter gelegen
heid van haar derde lustrum. De A.R.K.S.M.A.
Tot zoover onze briefschrijver.
Ziehier we mogen het gerust zeggen één
•tem uit duizenden. Wanneer wü goed luisteren,
<lan hooren wü hier den kreetweg met bestaan-
de verhoudingen; weg met velerlei sociale rege
lingen en economische dogma’s; ruim al dat
aide op en geef ons een nieuwe ordening I
De kreet is begrijpelijk. De werkloosheid, het
demorallseerende steuntrekken door honderd
duizenden, het zienderoogen afnemen van het
*°lksinkomen met de uitputting der openbare
kwsen, het ontbreken van een perspectief van
nieuwe welvaartdat alles te samen maakt
ket dringende verlangen van afrekening met het
®“4e en radicale vernieuwing zeer aannemelijk
Hoewel wfj t met den schrijver en allen die gelijk
denken als hü, lang niet in alle opzichten eens
Min, moeten wü hem dit toegeven, dat het in
°ns officieele Nederland wel veelal den schUn
heeft, alsof er sinds 1918 niet veel in de we-
teld veranderd ia; althans, dat wü hier in deze
Hge landen aan de zee nog wel een eeuwtje
rustig
In de oude banen kunnen doorgaan In-
•ewUden weten wel, dat er door overheidsper
sonen, economen en financiers hard wordt ge
codeerd. geconfereerd en overleg gepleegd; dat
«en aantal maatregelen wordt bedacht, voor
bereid en zelfs uitgevoerd om ons vaderland-
**ie scheepje door de branding heen te helpen;
*Uar> volksvoorlichting, aan ook tot de
Dinsdagmorgen bjj de opening zal Z. H. Exc.
Mgr. de Aartsbisschop Gods zegen over dit
gebouw afsmeeken en wordt de kroon gezet op
zooveel en moeilijk werk. Tevoren waren reeds
vele persvertegenwoordigers tot bezichtiging
ultgenoodigd. waarbij we eveneens een en an
der te hooren kregen over de organisatie van
„Herwonnen Levenskracht".
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland heb
ben besloten de begroeting voor het jaar 1933
der gemeente Zaandam niet goed te keuren.
In hun besluit hebben zü overwogen, dat de
begrootlng slechts ten deele voldoet aan de
terzake door hun college uitgesproken verlan
gens, doch dat de raad Intusschen, zonder af te
wachten, welk standpunt door Gedeputeerde
Staten zou worden Ingenomen, in zUn vergade
ring van 27 Juni heeft besloten aan Gedepu
teerde Staten en aan de regeerlng te berichten,
dat de gemeenteraad niet bereid is in de be
grootlng zoodanige wUzigingen aan te brengen,
dat haar goedkeuring is verzekerd, zulks nadat
een door enkele raadsleden voorgestelde motie
was verworpen, waarin B. en W. werden uitge-
noodigd nader overleg met de regeerlng te ple
gen Inzake de maatregelen, welke zouden moeten
worden genomen om de ultkeeringen uit het
gemeentefonds regelmatig te doen plaats vinden.
In een onderhoud, dat B. en W. van Zaandam
op 5 Juli j.l. met Gedeputeerde Staten hebben
gehad, is nadrukkelük de intrekkingvan bo
vengenoemd besluit als voorwaarde gesteld voor
het voeren van nader overleg.
Op 10 Juli hebben B. en W. van Zaandam
echter den Gedeputeerde Staten bericht, dat zü
zelfs niet bereid zUn een voorstel tot Intrekking
van bedoeld besluit aan den raad te doen.
Gedeputeerde Staten hebben daarop besloten
de begrootlng niet goed te keuren.
Ughallen
liggen de
Naar wü vernemen hebben het bestuur en
andere organen van den Bond van BedrUfsauto-
houders in Nederland in den laatsten tijd op
groote schaal besprekingen gevoerd met ver
schillende officieele en particuliere lichamen en
personen, die belang hebben by het wetsont
werp tot wijziging van de Wet op de openbare
vervoermiddelen, dat minister Reymer nog kort
voor zUn aftreden heeft Ingediend en waarvan
naar men weet, de hoofdbedoeling is het in
voeren van een concessie-stelsel, ook voor
vrachtautodlensten.
BU die besprekingen Is duidelUk gebleken dat
er tegen dat wetsontwerp in betrokken kringen
zeer ernstige bezwaren bestaan.
De Bond van BedrUfsautohouders is thans,
na het gevoerde overleg, van plan een krach
tige openbare actie, in verschillende vormen
en op verschillende wijzen, tegen het wetsont
werp te gaan voeren.
stelt zich voor gedurende die studiedagen de
pauselüke encycliek .Jterum Ecclesiae”, de mis-
sie-encycliek van Plus XI te doen behandelen.
ZU was reeds zoo gelukkig ter verwezenlijking
van deze plannen de toezegging te verkrUgen
van een vijftal missiologen van naam, die ge
durende dit congres een commentaar zullen le
veren op dezen pauselüken oproep.
t Ligt In de bedoeling der A.R.K.S.M.A. in
November as. zooveel mogelUk studenten, af
gestudeerde regulieren, seculleren en belang
stellenden in de Aula van het St. Ignatius-
college te vereenlgen. om de missle-belangstel-
ling onder hen te verlevendigen en te verdiepen.
De A.R.KS.M.A. verkreeg voor haar plannen
de volledig instemming en medewerking van het
Nederlanrtsch Episcopaat. den Priestermissie-
bond. de Vereenigde Missionarissen, het Am
sterdamse)* Priester Missie-Comlté en het Ne-
derlandsch Medisch Missie Comtlé.
Onder auspiciën van het laatste organiseert
de A.R.K.S.M.A. gedurende de congresdagen een
medische mlssie-tentoonstelllng in het gebouw
der R. K Studenten-Vereenlglng ,jBt. Thomas
Aquinas" Prinsengracht 723. te Amsterdam.
De Amsterdamsche studenten bedoelen met
dezen grootschen opzet een waardige herden
king te orvaniseeren van het 15-Jarig bestaan
hunner Mlasie-actie.
i
a
Foto WERNER CRONE, Utrecht
Naar wU vernemen, hadden de besprekingen
van de partUen, betrokken bU het dreigende
conflict bU Van Wük’s Waalsteenfabrleken te
Oosterbeek met den RUksbemlddelaar prof.
Josephus Jltta. tot resultaat, dat de directie
der fabriek het collectieve contract ondertee-
kende, waardoor het op handen zUnde conflict
als afgewend kan worden beschouwd.
Men de-)t ons mede, dat de Regeerlng het
voornemen heeft bü aanneming van de voorge
stelde wijziging van de landbouwcrisiswet 1933
een rege'lng te treffen van de consumptie
aardappelen.
De Nederlandsche Landbouw Handelskamer
heeft te Utrecht onder voorzitterschap van den
heer mr. A. O. A. Ridder van Rappard een goed
bezochte algemeene vergadering gehouden.
De voorzitter opende deze vergadering met
een rede, waarin hjj o. m er zUn vreugde over
uitsprak, dat de werkzaamheden van de N. L
H. K. zeer zUn uitgebreid in verband met de
intensieve pogingen, welke worden aangewend
om aan onze veeteelt- en bodemproducten in
het buitenland bekendheid te geven en ver
bindingen et buitenlan< lie afnemers te
verkrUgen ter zgke de bevordering van den af
zet onzer producten. Door verschillende om
standigheden is dit laatste niet gemakkelUk.
De vraag naar een product is niet voldoende
om den af zet loonend te maken. Daartoe wordt
vereischt een zoo min mogelijk belemmerden
invoer en een koopkrachtige bevolking. De pro
ducent zal dan alleen kunnen leveren, wanneer
de prUzen loonend zUn, dwz. dat de produc
ten een prijs opbrengen, die aan den produ
cent naast een vergoeding voor aangewend ka-
De Nederlandsche Bloembollenkweekerscen
trale maakt bekend, dat de formulieren van
aanmelding als lid van de Centrale zün gede
poneerd bü de gemeentebesturen, waar zü door
betrokkenen afgehaald kunnen worden. Na in
vulling moeten die formulieren voor 22 Juli
aan de bloembollenkweekerscentrale worden
ingezonden.
- Een merkwaardig deel van het sanatorium
is de arbeidslfolonie. Patiënten, die in het laat
ste stadium van hun genezing verkeeren leeren
hier weer werken, schilderen, timmeren enz.
Keurig speelgoed wordt hier gemaakt, dat on
der den naam Ado in den handel wordt ge
bracht.
Om het gezellige nazorghuls. waarin de ont-
spanningszalen voor deze verpleegden zUn on
dergebracht. liggen de 40 hutjes en daartus-
schen staan twee frissche waschgelegenheden.
Voor de vrouwelljke patiënten wordt de
Apeldoornsche werkplaats weer in gebruik ge
nomen en het nazorghuls voor dezen biedt
plaats voorlooptg voor 7, later voor 15 nazorg-
patlënten.
Op het openveld bewonderen we tenslotte het
pompstation en een vernuftige inrichting voor
vullwaterreinlging, waardoor alle kwade reuk
vermeden wordt.
Toen wU een bezoek aan het sanatorium
brachten, was men reeds volkomen op dreef en
de patiënten gevoelden zich er reeds geheel
thuis. Een prachtige Instelling is de R.K. Ar
beidersbeweging met dit sanatorium rUker
geworden, waarmee wU haar oprecht geluk-
----- wenschen.
Ughallen voor de openlucht-bedverpleging. De Moge bet voor velen een zegen «Un.
e
De door de Marxisten en Uberalen zoo hoog
geroemde emancipatie der vrouw blUkt thans
in de practUk te zUn geworden een vloek voor
de maatschappij Op ontsteUende wijze heeft de
vrouw de plaats Ingenomen van den man bU
den vrijen arbeid; voeg daar nog bjj het meer
«n meer om zich heen grUpend mechanisme, en
wU weten dat er geen sprake van kan zUn, dat
al die werklooze mannen bU een eventueel op
leven van den handel (door een meer onderling
vertrouwen der landen) weder hun plaats zul
len innemen bU den arbeid, Indien er geen meer
practlsche, meer afdoende maatregelen genomen
worden dan die welke tot heden toe zUn gepro
pageerd. Dag in, dag uit wordt er geschreven en
gepraat en..*, herhaald tot beu wordens toe,
en niet in het minst door de voormannen op
politiek gebied en de bestuurders der diverse
vakbonden, die met groot armgezwaai en de
noodlge dikke woorden den „kapltalistlschen” re
geerders verwijten, dat zU niets doen tot verbe
ar die zelf de meest
[bevelen by die re-
Aan de Gezlchtslaan. een der fraaiste lanen
van Bilthoven, in eën boschryke omgeving,
waar een verrukkelUke dennengeur hangt ligt
het nieuwe' ..Berg en Bosch", het sanatorium
van „Herwonnen
ment van
den der
Foto WERNER CRONE. Utrwchë
Pitaal en voor arbeid een zekere winst ople
vert. Bü een bepaalden prüs zal degene, die de
geringste productiekosten heeft, de meest ge
duchte concurrent zün. De mogelükheid van
afzet wordt bü een zekeren prüs beheerscht
door den productleprüs der producten. Is deze
te hoog, dan zal men moeten trachten daarop
te besparen.
Naast de bestudeerlng. van de vraag en aan
bod van producten zal men zich op de hoogte
moeten stenen van de handelsgebruiken van
elke plaats, waarheen men zün producten wil
zenden, de juiste wüze van verpakking, de kos
ten van vervoer en extra-kosten die hierop
mochten vaUen door Inkomende rechten enz
Elk land heeft zün eigen handelswetgeving, elke
buitenlandsche markt stelt haar büzondere
eischen. Deze te kennen is van groot gewicht
voor den georganlseerden producent. Juist
thans, nu onze export in velerlei opzicht zoo
moeilük is, zal de producent, die producten
voor de wereldmarkt voortbrengt, moeten
trachten door ratlonallseering van zUn bedryt
en door organisatie zUn producten tegen de
laagst mogelüke prüzen op de wereldmarkt te
brengen om zün eenmaal Ingenomen p’aats
daarop te behouden dan wel om nieuwe afzet
gebieden te veroveren of den afzet te trachten
op te voeren. In dit opzicht, aldus spr., kan de
N. L. H. K. voor den producent een krachtige
steun zün, mits deze producent de moeite doet
om met onversaagde energie en vortvarendheid
het mogelüke te doen zün verbindingen met
het buitenland te bevestigen. Voor alles is
echter noodig, dat men onze producten In het
bulten’and kent, dat men weet welke producten
men uit Nederland kan gaan betrekken. Spr.
geeft daarop een kort overzicht van hetgeen
de N. L. H. K. ten dezen opzichte doet en
welke plannen In voorbereiding zün en besluit
met den wensch, dat door samenwerking van
de leden-organisatles het werk van de N. L.
H. K. nog meer vruchten moge afwerpen en
een spoedige betere wending in de economische
verhoudingen dit werk moge begunstigen.
Op voorstel van den voorzitter werd besloten
een commissie van advies, bestaande uit ver
tegenwoordigers van drie organisaties, waar
van er ieder Jaar één aftreedt, te benoemen en
welker taak het is om op geregelde tijdstippen
na te gaan, welke werkzaamheden de N. L.
H. K. in het belang van den afzet onzer pro
ducten zal kunnen ter hand nemen.
Besloten wordt voor de eerste maal uit te
noodigen een lid in deze commissie van advies
te benoemen: de Noord-Brabantsche Mü van
Landbouw, De Coöp. Producenten Handelsver-
eenlglng te Gouda en de Ned. Federatie tot
verbetering van den wolhandel.
Voorts had een gedachtenwisseling plaats
over het organiseeren van een zaaizaad-
pootaardappelweek in het Holland Huls
Brussel en werd de uitwerking van dit plan
opgedragen aan het Bureau van de N. L. H. K.
tering van den toestand, n
onpractische lapmiddelen' f
geeringsmannen.
Werkverschaffing en werkver-
tulmlng? *t Is gelijk een zandkorrel in de
woestün voor die millloenenmassa en dan nog
tüdelük.
Meerdere ontwikkeling van den arbeider, om
sterk te staan in den strUd Om het bestaan?
Ook dit is, gezien de overproductie op alle ge
bied, de grootste larie, die ooit verkocht is, of
t moet zün om nieuwe leeraarbaantjes te schep
pen ten laste van de toch al berooide Rüks- en
gemeentekas.
op deze beide punten blüven de volkslei
ders maar doorhameren. Is het daarom te ver
wonderen, dat de massa, en in t bUzonder de
jongeren, beu warden van het gezwam dier hee-
ren, wier eenig doel schünt te zün langs de rug
gen der arbeiders op 't kussen te komen ter-
wille van dat veel gesmade kapitaal. En als men
bet oor te luisteren legt dan valt het sterk op
dat het juist de Jongeren zün, die zich afwen
den van het Marxisme en overhellen naar het
fascisme, een zwenking zooals wU die bü onze
oosterburen hebben waargenomen en waarvan
ook daar de leiders der vak- en politieke ver-
eenigingen de schuld dragen.
Het volk krügt genoeg van het gescherm met
bolle frasen, het wil elndelük daden zien. Oel-
delüke steun aan al die duizenden is op den
langen duur niet vol te houden en moet leiden
tot een staatsbankroet, een chaos als nooit te
voren.
En er kunnen daden gesteld worden; vraag
het aan den eenvoudigen werkman en hü zal
- U den weg wüzen. Alleen onze bonzen, zoowel
Marxisten als katholieken, houden zich van
den domme, waarom??
Welnu, wü moeten niet uitgaan van het
Mandpunt „er is gebrek aan arbeid”. En als
wü dit laatste goed voor oogen houden, is er
•eer zeker practlsch werk te verrichten door
plaatsen vrü te maken.
En dat kan, al zal dan ook de nieuwe toestand
voor sommigen minder voordeellg zün, maar
rechtvaardig.
Ziehier voorlooptg een vüftal maatregelen:
le. de vrouw (gehuwd en ongehuwd) moet uit
alle bedrüven. kantoren, instellingen, enz. zoo
wel bü Rük en Gemeente als particulieren bin
nen den kortst mogelüken tüd (bev. een maand)
•onder wa jrtgeid of toelage van Rüks of Ge
meentewege, maar met teruggave van gestorte
premies voor pensioen, verwüderd worden.
3e. verbod van meervouldge (betaalde) func
ties.
3e. verbod voor behoorlük gepenslonneerden
«n betaalden arbeid te verrichten.
4e. korter werktijd.
Se. het record van sneller produceeren door
bet mechanisme, (zonder nut voor de mensch-
heid in zün geheel) aan banden leggen.
Dit zün wenschen zooals wü ze overal bü het
publiek vernemen.
Laten nu ook onze katholieke voormannen
hiervoor üveren vóér bet te laat is (zie Dultsch-
hndl)
dr. W. Bronkhorst, die reeds vanaf de oprich
ting aan het sanatorium verbonden is hebben
we vervolgens een rondwandeling over het ter
rein gemaakt. Het geheele terrein is 46 H A.
groot, waarvan 10 k 12 H A. voor den bouw
benuttigd werd Nu men zoo’n groot terrein
heeft is men ervan verzekera steeds een rustige
en vrüe omgeving te behouden.-
Allereerst iets over het uitwendige van de
gebouwen, waarvan architecten waren de hee-
ren Koldewey en van Moorsel. Meen niet hier
j een imposant gebouw aan te treffen, dat uit
munt door fraaie lünen. De »tül is met opzet
zeer sober gehouden om in overeenstemming
te blüven met de prachtige natuur, welke men
hier vindt en daar is men goed in geslaagd,
want nergens vindt men iets opdringerigs. Ver
schillende gebouwen staan wüd uiteen en geven
den indruk van een goed aangelegd dorp mede
door den goed verzorgden grond aanleg (voor
zoover deze nog noodig was) van den heer
Schulz.
Aan den rechterkant van de inrülaan be
vindt zich de woning van den geneesheer-dl
recteur en aan de overzijde de woning van den
administrateur. De Ingang van het hoofdge
bouw is versierd met een relief van Man An-
drlessen, dat de Intrede en het blUde vertrek
van den patiënt in beeld brengt. In de hal
zien we een fraai glas-in-lood-raam van Henrl
Jonas. Het stelt Christus voor.^Dle de zieken
zegent, terwül zü zich smeekencl naar Hem
opheffen.
Rechts en links van de hal loopen wü langs
de vertrekken van de Administratie en Corres
pondenten, de patientenblbllotheek en de por
tiersloge met de automatische telefoon-instal-
latle en de radio-centrale.
Boven ligt de afdeellng voor de vüf inwo
nende assistenten en de woning van den rec
tor. den Zeereerw. heer Naber. In den langen
achterbouw recht tegenover den ingang zün
alle vertekken van den medlschen dienst. De
operatiekamer en de rdntgenkamer zün voor
zien van de meest moderne InstrumenVn en
de operatietafel is de nieuwste op dat gebied,
waarbü vooral de achaduwlooze’ verlichting
opvalt.
i” van verbedding sprekende krachtige daden, aan 1
openen van perspectieven, aan resoluut stelling
nemen, aan voel- en tastbare leiding ontbreekt
nagenoeg alles. En daar niet alleen economi
sche en flnancieele, maar ook psychologische
factoren vaak het lot van een volk bepalen,
brengen wü bovenstaanden hartekreet niet het
minst ook hierom naar bulten, opdat de leiders
van ons volk aan den zielkundigen kant van de
crisis eens wat meer aandacht zullen wüden.
Tot onzen briefschrüver zelf en zün gelük-
gezinden zeggen wü dit: er is veel goeds in uw
wenschen, maar, gü hebt te groote haast Wat
in een eeuw is bedorven en scheef gegroeid kan
niet in enkele Jaren worden recht gez^t, tenzü
met middelen, die erger zün dan de kwaal. Dat
er heel veel verkeerds is in onze maatschappe-
lüke verhoudingen zü U volmondig toegegeven.
Maar wèt ge wilt en zooals gü het wilt is niet
veel minder dan een sociale revolutie. Konden
wü daarmee in enkele maanden tot een gezon
den toestand, tot nieuwe welvaart komen, er viel
over te denken en te praten. Maar al wat in
het verre en In het jongste verleden op dit ge
bied vertoond is, lokt niet tot zulke proefnemin
gen uit. Wü zullen langs geleidelyken weg tot
beterschap moeten komen. Misschien is het
tempo, dat thans in ons land gevolgd wordt,
te langzaam; Immers velen beweren, dat er in
het geheel geen tempo is. Maar er is ook een
spoed, die stukken maakt. Waar moeten wü
heen en waar ligt de juiste middenweg?
Eenlge weken geleden hebben wü in een be
schouwing over „overbevolking” reeds het een
en ander aangaande de ons inziens noodzake-
lüke maatschappelüke evolutie gezegd. Het
komt ons naar aanleiding van boven gepubli
ceerd schrUven gewenscht voor op het toen ge
schrevene een volgenden keer wat dieper in te
gaan.
Het syndicaat tot reorganisatie van de Hol
landAmerika-Lün is er in ges’aagd aanzien
lijke flnancieele middelen büeen te brengen,
ten einde de positie der maatschappü te rege
len.
Naar „De Telegraaf’ verneemt, zal het syn
dicaat aan de obllgatlehouders der Holland
Amerika-Lün de keus laten tusschen aflossing
der obligaties met een bedrag van 28 pCt. van
de hoofdsom, of conversie der ob'lgatles in
aandeelen van de gereorganiseerde maatschap-
Pü-
Hoewel van Amsterdamsche züde tegen dit
voorstel scherp is geopponeerd, neemt men te
Rotterdam toch aan. dat het ten slotte
worden goedgekeurd en dat dientengevolge de
HollandAmerika-Lün voor de haven van
Rotterdam behouden zzi Ksjccn.
Levenskracht". Een monu-
naastenliefde, bekostigd van de gel-
katholiek georganiseerde arbeiders.
Welk een heerlüke voldoening moet het voor
hen zün, dat ze nu zoo n model-sanatorium
hebben verkregen, het grootste in Nederland
en het meest gedifferentieerd. Allerlei vormen
van tbc worden hier behandeld en daarom is
er ook een klinische afdeellng aan verbon
den. terwül men over de meest moderne hulp
middelen beschikt.
derde afdeellng is bestemd voor de ambulante
patiënten, die in de laatste phase van hun
kuur gekomen zün. Zü slapen op zalen van
zestien bedden, die In afdeellngen van vier
verdeeld zün. Hun rusttüden brengen zü In de
aangebouwde Ughallen door. Tusschen deze
afdeellngen liggen de gezellige conversatie-
zalen, de onderzoekkamer en de badafdeeling,
de centrale dienkeuken en vele andere dienst
vertrekken; zelfs de kapperssalon is niet ver
geten.
Het klnderpaviljoen vroeg weer een andere
differentiatie. De gewenschte scheiding tus
schen jongens en meisjes, kleine en grootere
kinderen, besmettelüke en nlet-besmettelük®
patiëntjes, leidde tot een onderverdeellng van
dt Ughallen en de zalen in vele verschillende
deelen.
Ook hier vinden wü de mooie beschutte Ug-
hallen en verder de noodlge eet- en speelzalen,
onderzoekkamers en badafdeelingen. bestra-
lingskamers en kinderbibliotheek Op het dak
en voor enkele groote zeden zün heerlüke zon
terrassen. Vanuit Apeldoorn wordt nog een
openluchtschool overgebracht.
De wanden van de gangen in de verschillende
paviljoens zün met verschillende kleurschllde-
rlngen van Lode Sengers versierd, geheel pas
send bü de omgeving. Zoo zien we In de vrou-
wenafdeeling teekenlngen van toepassing op het
huishouden en in het klnderpaviljoen verschil
lende voorstellingen, die echt op de fantasie
der kinderen zullen Inwerken. Van Ninaber van
Eyben zün verschillende glas-in-loodraampjes,
terwül enkele nissen gevuld zün met de beken
de aarden beeldjes van Adam Winter.
Zeer stemmingsvol is de kapel, waar we even
eens ramen van Ninaber van Eyben aantref
fen een raam van Jonas, voorstellende het H.
Hart en Petrus in zün scheepje. Andriessen
heeft de kruiswegstaties in bewerking.
De gevel van het klooster der zusters Domi
nicanessen. die met de verzorging der patiën
ten zün belast, is versierd met een zeer expres
sief beeld van den H. Dominlcus naar ontwerp
van Termooten, die ook in kiel een Maria van
Lourdes voor den kloosterhof boetseerde.
Charles Vos maakte in den gevel van het
economiegebouw een symbolisch gekleurd reUef.
