CASTEL GANDOLFO HERLEEFT D D D Zestig jaren lang wachtte de zomerresidentie de nadering van den ,;Pauselijken trein99 in de Hel „Eden” mihiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiihhmiimiiiiiinniiiiniiiiiiiiiiii s Villa van negen millioen Het Paradijs in de Hel de Een villa van een millioen Maximo d’Azeglio biljart met Pius VII trEn verheugen zich de palingen dat deze hier dood ter neer ligt, die ze meedoogen- loos vervolgde” Marinus IV en de bepalingen Anzio, de Serafijn en Antichrist Van en over de Vati caansche lucht De Minderbroeders van Aracoeli en hun gast Castel Gdudolfo, het pauselijk zomerverblijf op den hoogen oever van het Meer van Albano. o niiiiiiiiiiiiiiiiiiieiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiintiiiiiiiiiiiiir? Het Quirinaal, lei vacantie hun door- 1870 JAN HOEK Z3> Een deel der Vaticaansche Tuinen waar de Pausen sinds brachten. iaam heeft het behouden, er zUn tenten in opsloeg pAlazzo del Governo", pa rijn meende Nog vindt men in Anzio, dicht bU de haven, het eenvoudig huis waarin Pius IX woonde, voor hij „palazzo Albani" had aangekocht. Een steen in den voorgevel herinnert aan dit verblijf. En naast den gedenksteen vindt men een anderen: Garibaldi woonde ook eens in ditzelfde huis Pius IX en Garibaldi hebben onder hetzelfde dak en misschien in hetzelfde bed geslapen,... - 11111111 Hlllllllllllllll IIIIIIIIIIIIIIHIII11IIIII1III IIIIIIIIIIIIUIIIIIIH 111111II11( 11H1111111111II Illllllllllllllllllll IIIIIIHI Illlll(lllllllllllllllll||ll||l|||||||||||| K echter vergat niet dat hjj geboren n het Paleis der Prinsen Mastai-Fer- in „het mooie Sinigallia, boven den r Adriatische Zee” en hij hield er UJ? verblijven tusschen de Heuvelen ri af te wisselen met een tochtje naar anaf September 1852 liet hij Castel menigmaal in den steek om naar An- Middellandsche Zee te gaan. Tegen- Anzio een min of meer moderne, bezochte badplaats. Toentertijd ech- !t een armzalig dorp, een verzameling arin sardinenvisschers woonden, met kele redelijke huizen. seltfk bezoek kwam over dit schamele lis een hemelsche zegen. Pius IX zijn vacantie-oord een groote be- g aan den dag, op eenAdein bootje ngs de kust tot Nettuno en tot Torre aan zyn minister van financiën droeg hij op nieuwe woningen te bouwen en de haven van Paus Innocentius te herstellen. Hij kocht het ..palazzo Albani" aan en maakte daarvan een pauselijk zomerverblijf. Hu bleef voortaan trouw naar Anzio komen en hield persoonlijk toezicht op de werken welke hij ten gunste der dankbare bevolking liet uitvoeren. Gregorovius die hier wel een onverdachte ge tuige is en die in 1854 een bezoek aan Anzio bracht, merkte reeds na betrekkelijk zoo korten tijd de vele veranderingen ten goede op welke hier hadden plaats gehad. Hij schrijft: „Hier (in ..palazzo Albani") kan de Paus nog vrijer en nog meer teruggetrokken leven dan in Castel Gandolfo. HU zal echter moeten wen nen aan het uitzicht op de ellendige stroohutten der visschersgezinnen en, wat nog erger is. aan het uitzicht op het „bagno" dat tusschen het kasteel en de kerk ligt aan de havenDe Paus wil Anzio geheel nieuw opbouwen. Hij heeft last gegeven om een groot aantal huizen te herstellen en hu heeft gezegd dat hij die armzalige hutten niet langer dulden zal." Dit gebeurde. Anzio begon een nieuw leven en dankte zijn wedergeboorte aan Paus Plus IX. Het was voor de tweede maal dat dit kleine nest met gunsten overladen werd. Twintig eeuwen geleden was een der zonen van Anzio tot een roem en een luister gekomen welke de wereld nog niet ten tweeden male heeft aan schouwd en Nero, de machtige keizer van Rome, vergat zijn geboortestad niet. Wanneer /Anzio op zijn kleine Jbiazza" de standbeelden zou willen oprichten van zijn grootste weldoeners, dan zouden daar naast el kaar degenen komen te staan die de geschie denis als den .Antichrist" en als den „Serafijn" kent: Nero en Pius IX. e top van den Quirinalis met zijn mooie plein, zijn balustrade, zijn breede trap pen. met In het midden zjjn obelisk, zijn antieke fonteinen en de forsche ruiterbeelden der Dioecuren, welke aan den heuvel langen tijd den naam van ..Monte Cavallo”, van Paarden- berg, gaven, omsloten door het massieve Quiri naal, het pronkende palazzo della Oonsulta" en de paleizen der Colonna's en der Rospigliosi’s, is. met zjjn uitzicht op den verren koepel van Sint Pieter, nog altijd een der mooiste plekje» van Rome. de en de Pausen volgden het voorbeeld na der Romeinsche aristocratie, die haar „villeg- giatura" in de Heuvelen van Latium doorbracn.. De ster van Castel Gandolfo ging op. Aanvankelijk zoo nu en dan. maar al spoe dig in volmaakte regelmaat, trok de „pauseluke trein” van Rome naar den oever van t nïeer van Albano. Drie rijtuigen, eti geëscorteerd door acht man te paard, waren voor den Paus en zijn Hoogwaardigheidsbekleders. Twaalf le den der Zwitsersche Garde marcheerden zwaar en gewichtig voorop Verder waren er rijtuigen voor het gevolg, terwijl palfreniers te paard den stoet sloten. Hoe meer de Paus bemind werd, hoe guller de Romeinsche adel met zijn geschenken was. Hei gevolg deelde in deze vrijgevigheid mee. Wan neer wü. bijvoorbeeld, lezen dat een Kardinaal eens vijftig ponden „confetti” ontving, dan kan men zich zoo ongeveer voorstellen dat er een zekere animo bestond om van den ..pauselljken trein" deel uit te mogen maken. op de pauselijke zomerresidentie teëCastel Gan dolfo zegt, dan wel om rust te vinden binnen de sterke vestingmuren eener hem trouw geble ven partij. Degene, die om zoo te zeggen de j&uselUke zomervacantie instelde, was Eugenius III. In 1145 bouwde hij te Segni een klein paleis, dat hu regelmatig van de lente tot den herfst be woonde. Innocentius III en Honorius II volgden zijn voorbeeld, maar latere Pausen waren met Segni niet tevreden. Zoo ging Adrianus IV naar Anagni. Alexander III naar Tusculium, Honorius III naar Tivoli, Gregorius IX die den zomer seden brand, de .^uspecta aestatls Incendia al heel slecht scheen te verdragen, zocht eerst zijn toevlucht te Anagni. toen te Rleti en ten slotte bouwde hjj voor zichen voor zijn opvolgers n zomerresidentie te Terni. eens pause/(/ke zomer t esidentie en thans KontnklijX paleis. Marcus die er in gebouwd is, maar aan .palazzo Venezia”. Dezen naam' oo trok Alexander VII twee malen 's jaars naar Castel Gandolfo. Clemens XI liet «langrijke verfraaiingen aanbrengen. Bene- diclus XIV kwam nooit verder dan Castel Gan dolfo en hield er van den „pauseluken trein” zoo grootsch en zoo lulsterruk mogelUk te ma ken. De prachtige hoven van Clemens XIII en Clemens XIV verbleven met groote pracht en praal te Castel Gandolfo. Pius VI kwam er nooit, wijl hu het te druk had met zijn droog legging van de PontUnsche Moerassen. Na de eerste troebelen der Fransche Revolutie zag men er Pius VII echter weer, wiens uiterst eenvou dige levenswuze wel het best geteekend wordt door Massimo d’Azeglio in zUn .Miel Ricordl". Hu vertelt daar hoe zUn vader hem naar Castel Gandolfo bracht, waar, zegt hij: „ik de eer had een spelletje biljart te spelen met Pius VII; ik herinner mU nog uitstekend zijn lang, afhangend haar, dat donker afstak bU het wit van zijn „zucchetto” en zjjn toog.” Leo XII bleef tUdens de zomersche hitte rus tig in t Vatlcaan en ging pas tegen September voor een korte vacantie naar Castel Gandolfo. Gregorius XVI baarde meermalen groot opzien door enkele uren nadat hij naar Castel Gan dolfo vertrokken was, onverwacht in de Eeuwige Stad terug te keeren. De volksdichter en aarts- spotvogel Gioacchino Belli schreef eens: .Aan de Sint Janspoort zagen ze hem aan voor een Paus die op den loop was Een groot bewonderaar van de schoonheid der Heuvelen van Latium was Paus Pius IX. Rust had hl) er eigenlijk evenmin als Leo XII, maar in plaats van naar Rome terug te keeren. r~r estig jaren lang stond het grauwe traver- tUnen paleis van Mademo treurend te ver- weeren aan het rustieke marktplein van Castel Gandolfo. Zestig jaren lang blikte van de hoogte der Heuvelen van'Latium de koepel aer pauseluke zomerresidentie weemoedig in de ..Campagna", of er nog altüd niet een „pau seluke trein" naderde. En in dien,tijd ontdekte de Gevangene van het Vaticaan een andere „villeggiatura", de tuinëh van het. Apostolisch Paleis. Terecht heeft men de Vaticaansche Tuinen ‘n Paradus in de Hel gendemd. Het land immers aan den voet van dep .Monte Mario”, waarin ze liggen, draagt den naam van „Valle d'Infer- no”, van Helledal. De turnen dankën hun ontstaan aan Nico- laas III, die in 1277 tot Paus gekozen werd. ZU waren aanvankeluk het eerste park in bet vervallen Rome. Nicolaas V. die het Vaticaan om zoo te zeggen tot officieele pauseluke resi dentie verhief, en later Innocentius Vin en Julius II. vergrootten en verfraaiden de beschei den onderneming van Nicolaas III. Deze laat ste drie Pausen waren alle afkomstig uit Ligu- rië. het bloemenland van Italië. Pius IV bouw de er het juweeltje van bouwkunst dat het naar hem genoemde ..Casino" is. Paulus V. “die zoo veel deed voor de waterwerken der Eeuwige Stad, vergat ook de Vaticaansche Tuinen met en bouwde er een goed deel der fonteinen. Plu» VI. Leo XII. Gregorius XVI en Pius IX ver dienen eveneens als begunstigers der Vaticaan- sche Tuinen genoemd te worden. Paus Leo XIII hield er van om zich des zo mers terug te trekken in een der bastions van de muren, waarmee Paus Leo IV de toenmalige Stad van het Vaticaan. welke buiten de muren van het oude Rome lag, omgaf, om zoo noodlg het Vaticaan tegen de opdringende Saracenen te kunnen verdedigen. Later stond Leo XIII zUn bastion af aan de sterrenwacht welke van het Romeinsch College naar het Vaticaan werd overgebracht, en bouwde voor zichzelven een ander zomerverbluf in den stijl van een bastion. Ten slotte schonk hu ook dit aan de Vaticaan sche sterrenwacht, omdat het bastion ongeschikt bleek. Z. H. Pius XI is vanaf *t oogenblik dat HU tot Paus gekozen werd, een groot minnaar van de Vaticaansche Tuinen geweest. Dagehjks reed Hij door den ondergrondschen tunnel welken PiusX onder de Via delle Fondamenta had laten aan leggen. naar de tuinen. Aanvankeluk ging HU meestal per rUtulg en slechts een enkelen keer met de eerste Vaticaansche automobiel, een geschenk der Milaneezen, wier Aartsbisschop Hu was geweest voor Hu Benediclus XV op volgde. Van het feit, dat de paarden eens op hol sloegen, maakte HU gebruik om het rijtuig af te schaffen en steeds per auto te gaan. Eenmaal in de Tuinen aangekomen, pleegt Hu den auto te verlaten tot het maken van een wandeling. Om onder alle weersomstandigheden eenigen tud in de vrUe buitenlucht te kunnen doorbrengen, liet HU een witte regenjas ver vaardigen en een ongeveer honderd meter lang afdak bouwen voor wanneer de regen al te erg werd. Wandelen in den gewonen zin van bet woord gaat den H. Vader niet al te goed af. Meestal loopt hU met den langen, soepelen pas van den bergbeklimmer. Hoe groot de liefde was van vele Pausen voer de Vaticaansche Tuinen. blUkt wel uit het aan zien dat de opzichter er van genoot. BU de plechtige „cavalcata dl possesso", den feeststoet waarmee de nieuw gekozen Paus bezit nam van ZUn titelkerk, de Sint Jan van Lateranen, reed HU. gekleed in ’n lange roode tuniek, vlak achter den H. Vader, temidden van den Palatunschen kleermaker en den Palatunschen barbier. Maar evenals de pauseluke Figaro. SimonelH, niet PalatUnsch meer is, zoo heeft ook de op zichter der Vaticaansche Tuinen veel van zijn luister ingeboet. Roberto Ragnini, die thans dit ambt bekleedt, heet tegenwoordig maar dood- gewoontjes „sor Roberto" en is zoo een spre kend bewUs dat de nieuwe tUdgeest, de demo cratie, zelfs niet buiten de Bronzen Deur ge bleven is. „Dat is nu eens een mooi staaltje grootheid der Romeinsche architectuur over dat onsolide gothische geklungel.” Intusschen had Paulus II zUn paleis alleen maar aali den buitenkant een beetje grimmig gemaakt en waarschUnlUk niet heelemal zonder bubedoelingen. want het kon in die dagen geen kwaad dat men zUn landen eens liet zien. Van binnen was het met zijn luchtige loggia's, zUn gioote tuinen en zUn vele fonteinen een prach tig buitenverblUf. De Paus gat er groote feesten, met alleen voor dqn Senator van Rome, de Ro meinsche aristocratie en beroemde vreemdelin gen, maar ook voor het volk, dat hU herhaalde- lUk aan tafel noodde in de tuinen en op het plein voor het paleis. Met handen vol werden er dan geldstukken uit de vensters geworpen en de joelende en schreeuwende „Romani" beleef den zoo aan den voet van 't Kapitool de tuden weer welke de overlevering eeuwen en eeuwen lang in hun herinnering deed voortleven. Pius IV schonk het „pa^izzo di San Marco” aan de Venetiaansche Republiek als zetel van haar gezajitschap te Rome. Het paleis werd van af dien dag niet meer genoemd naar de kerk van den H heette 1001 behield het. terwUl er voor den oorlog het Oos- lenrUksch-Hongaarsche Gezantschap in geves tigd was en dezen «ai ondanks dat Mussolïm- en. het omejoopte in „pi ■lijder fascistische regiering. maakte hU verre tochten In de omgeving, bU voorkeur te voet of te paard. HU hield er van om tegen het etensuur aan te kloppen bU het eerste het beste klooster dat hU ontmoette en in den refter mee te eten. De kloosterlingen stel de hU spoedig op hun gemak door zjjn ge- moedelUke en onderhoudende wUze van spre ken. Eens, toen hU terugkeerde van een bezoex aan t CapucUnenklooster, werd hU overvallen door een tropische regenbui, zooals die in mid den-Italië al te dlkwUls voorkomen. De Paus verloor zUn goede humeur niet en de .Monsig nori” die hëm vergezelden en als goede Italia nen alles behalve ingenomen waren met deze verrassing, moesten heel wat spottende aan merkingen aanhooren. Een anderen keer wan delde Pius IX met opzet door het niet al te best bekend staande bosch van Faiola, op den oever van het meer van Neml, en vermaakte zich met den angst van zUn gevolg voor een .dergelUke waaghalzerU. In Juli 1852 ontving hU er konlng Ferdinand en de Koningin vrfn Napels. De Napolitaansche KoninklUke Familie was met klein gevolg scheep gegaan te Gaeta en door Kardinaal An tonelli ontvangen te Anzio. De hooge bezoekers verbleven enkele dagen te Castel Gandolfo en maakten uitstapjes in de omgeving, naar Mari no en Grottaferrata, naar Ariccla, Albano en Galloro. De Paus reed steeds in een rijtuig te zamen met den Konlng en den Kroonprins, ter- vdere rUtuigen de Koningin en bet Iden plaats genomen. betuigde op deae wuze zUn dank lUken van toewUding, welke hU drie oren te Napels en te Gaeta. tUdens 't rogen' tUdperk zijner regeering. ont- ad. HU zou de Napolitaansche Ko- Familie niet meer terugzien. e Pausen waren gewoon des zomers het Apostolisch Paleis te verlaten en naar t fcêbouw van San Marco te trekken, ten eerste omdat de onbarmhartigheid van het kli maat binnen de Muren van St. Leo (het Vati caan) grooter was dan in de Stad, en ten twee de ook voor het gemak der Curie, die in de ontzaglUke hitte niet zonder levensgevaar de „ponte Adfiano" (de brug voor den Engelen burcht) kon overtrekken en den weg afleggen van deze brug naar het Vaticaan, wUl hier eeuwige vlammen laaiden. -j—en oogenblik kon de Hoofdstad der Wereld, p de residentie der Keizers van het eenige wezenluke „Imperium” dat de geschiedenis heeft gekend, verworden tot een vergeten dorp met zeventienduizend verarmde en verziekte „Cives Romani". Maar de eenige stad welke ter wereld eeuwig is. wist ook dit te boven te ko men. Rome verrees uit zUn puinen. Het was een zoon der .jSerenissima”, ■t door- luchtig Venetië, die de Eeuwige Stad" als „vllieg- j^'lke'iflgiatura” ontdekte. Midden in Rome, aan den - Pvoet van het Kapitool, ruimde hU een gropt aantal krotten op en met behulp van het Colos seum, dat nog maar nauwelUks één derde is van wat het eens was, begon hU den bouw van een paleis dat zUn rang van kardinaal en zUn af komst uit de familie Barbo waardig was. Uit dezen roofbouw het was nu eenmaal de niet zeer UeflUke gewoonte dier vervlogen tUden om de resten der klassieke oudheid voor steengroe ven aan te zien onttsond het „palazzo San Marco", hetwelk nog belangruk in omvang en pracht toenam, toen Kardinaal Pietro Barbo in 1464 tot Paus Paulus II gekozen werd. Ondanks de uiterst eenvoudige manier waar op de bouwheer zich van het noodige materiaal wjrzag, kostte de onderneming 116 duizend Acudi", een bedrag dat, rekening gehouden met de waardedaling van het geld, zooals beroemde oeconomen die berekend hebben, thans onge veer gelUk gesteld kan worden met acht millioen zeven honderd duizend gulden! Dit feit verwekte nogt^ sensatie en Kardinaal e Pausen hebben in hun lange geschiede nis Rome dlkwUls tüdelUk verlaten, maar ook al gebeurde dit in den zomer, dan was de verkoeling welke zU zochten dlkwUls min of meer figuurlUk. Meermalen kwam het in rumoerige tUden voor, dat een Paus de Eeuwige Stad niet zoo zeer verliet „ob coeli solisque sa- lubritatem amenitatemque animo corporique brevi secessu refaclendis” om door een kort verbluf in gezonde lucht en helderen zonneschUn geest en lichaam te herstellen, zooals n inschrift Mezzarota meende zelfs den spilzucht van zUn collega in het openbaar te moeten laken. Kar- diaaal Barbo legde hem echter spoedig t stil zwijgen op. „Het is beter zUn geld te beleggen in een eer zaam bouwwerk, dan het te verdobbelen.” En Kardinaal Mezzarota. die eén groot lief hebber was van het in Italië nog altUd druk ge speelde spel der „dadi" en daar wel eens grof bU verloor, achtte het toen beter om zUn mond maar te houden. En ook de opmerking dat „palazzo San Mar- A co” meer van een zware vesting dan van een paleis en vooral van een zomerverblijf had, bracht den bouwheer er.van niet in de war. van de tegen- Palazzo Venezia, het Sint Marcuspleis van Aard. Barbo. Het kleine paleis uiterst links een gedeelte zichtbaar is, werd later afgebroken en aan de achterzljo* weer opgebouwd. Van Segni naar Anagni, van Tus culum naar Tivoli, van Rieti naar Terni, Assisi, Orvieto en eindelijk naar den oever van het Meer van Air bano, trokken in den loop fier eeuwen de Pausen om aan de ondraaglijke zomersche hitte van Rome te 'ontko men. Een gift van Paulus V, Verveel voudigd door Urbanus VIII, gaf het aanzien aan de klassieke pauselijke eotwerresidentie te Castel Gandolfo. Sinds,den 20en September 1870 bracht de Geraft^ene van het Vaticaan Zijn vacanties door in de tuinen van het Apostolisch (fverblijf. Thans, na de Verzoening tusschen Vaticaan en Quirinaal, zal^. H. Pius XI het aloude gebruik van het pauselijk zomerver blijf in eere herstellen. ooral op het Sint Pietersplein, maar ook in het centrum der Eeuwige Stad is het geen zeldzaamheid, dat men een automo biel voorbU ziet rUden met een tamelUk laag nummer in zwarte cüfers en de roode lands- letteCT^S-, C. V. Deze automobielen zijn veelal „limousines", welke verscheidene lentes achter zich hebben en waarop vele winters hun sporen achterlieten. Men vindt er ook nog vele over- blUfselen onder uit een tUd die de automobiel voor een luxe rUtuig aanzag. hetwelk, helaas. en het lage koperen trommeltje, waarin de mo tor was weggestopt, legde den klemtoon op dit „helaas" de sierlUkheid van een knieheffend paard miste. In deze automobielen, die gewoonlUk meer lawaai maken dan men in onzen tud, nu men zelfs probeert de vliegtuigmotoren geruischlöos te maken. eigenlUk dulden kan. zit meestal een Prelaat in purper of in iiaars die breviert, wan neer er geen jonge secretaris in zUn gezelschap is. met wien hU zich onderhoudt. Want S. C. V. zUn de landsletters van den „State della CittA del Vaticano". den Staat der Stad van het Va ticaan. Als gezegd. zUtf de automobielen met lage nummers en de landsletters S. C. V. rondom Sint Pieter en ook in het centrum der Eeuwige Stad niet zeldzaam. En zoo kon het gebeuren dat een ..Graham Paige", die Maandag 10 Juli van den „Cortile di Siste V" niet naar de Va ticaansche Tuinen ging, maar langs het St. Pie tersplein door het Borgo Nuovo, den Tiber over, het Corso Vittorio Emanuele opreed, vrUwel niet werd opgemerkt. Overigens droeg Z. H. Paus Pius XI een zwarten mantel over ZUn witte toog, wak een herkenning in het halfduis ter van den auto zeer moeilUk maakte. Het was de vijfde maal dat de Paus sinds het Verdrag van Lateranen het Vaticaan verliet en de eerste keer dat HU buiten de grenzen van Rome ging. HU reed over de nieuwe Via dell' Impero. langs het Colosseum, tusschen twee der heuvelen van het oude Rome, den Coelius en den Aventun door, langs de Termen van Cara calla, de Via Appia Nuova op. In vUftig minuten was „Castel Gandolfo" bereikt, het {AUselUk gomerverblUf. De H. Vader ging door den breeden Ingang Waarboven het wapen van Pius IX prUkt, de villa aan de achterzUde binnen. Hjj reed naar het hoogste punt van het park, naar de „villa Barberini", zoo genoemd naar den pauseluken bouwheer Urbanus VIII, die een Prins was uit t huis Barberini. In de pauseluke appartemen ten genoot Z. H. Pius XI langen tUd het weid- ache uitzicht ever den stalen spiegel, welke het Meer van Albano is tusschen zUn steile, be- boschte oevers, en over de „Campagna Roma ns". Dan wierp HU zUn zwarten mangel af en in witte toog en rooden hoed maakte HU een lange wahdeling. HU bezichtigde den Engel- ■chen tuin, het donkere kastanjebosch, de wo ningen der arbeiders, de moestuinen, de paar denstallen. de pluimveefokkeru- Ook de bloot gelegde. vüfhonderd meter lange weg keizer Domjtianus die hier een villa had, heeft aangelegd, de klassieke .Jcryptoporticus", de fonteinen en de verschillende bU de restauratie werkzaamheden opgegraven brokstukken^ wer den met een bezoek vereerd. De Paus had een ouden verrekUker, welke Hem vroeger in de Al pen zoo dlkwUls vergezelde, meegebracht en richtte dien herhaaldelUk op X wonderschoone landschap, dat zich rond den „Monte Cavo den hoogsten der Heuvelen van Latium, uit strekt. Alleen het elgenlUke buitenverblUf der Pau sen, het paleis dat Maderno in 1629 voor Urba nus VIII bouwde en dat Alexander VII ver grootte en verfraaide, kon niet bezocht worden, wul de restauratie er van nog niet voltooid was. Z. H. Paus Pius XI beloofde echter spoedig nog eens terug te komen en dan waarschUnlUk niet Voor enkele uren, zooals thans. Aldus een geschledschrüver. Wanneer de man niet een klein tikje overdrijft, moet er een grond van waarheid liggen in de algemeene klacht, dat die echte ouderwetsche zomers voorgoed tot het verledene behooren. Ook terwul m „palazzo Venezia” de Vene tiaansche Gezant woonde, bleven de Pausen er hun vacantie doorbrengen. Gaarne maakten zU de wandeling naar de helling van den Capite- linus, waar op de hoogte van den Aracoeli Pau lus III een klein paleis gebouwd had. Volgens den geschiedschrUver gaf hU den minderbroe ders. wien hU een stuk van hun klooster en van hun grond ontnam, te verstaan, dat ze bun mond moesten houden. Dat de zonen van den H. Franciscus hun mond hebben weten te houden, lukt waarschUn- luk, want de bewakers van den miraculeuzen „Bambino" zUn tot op den huldigen dag n-V zeer zwugzaam. Maar dat zal hun wel niet ver hinderd hebben om de zacht verwUtende blik ken waarmee ze thans den vreemdeling die geen „obolo" achterlaat, tempteeren, op te slaan naar hun pauseluken gast. In elk geval toonde Paulus itl minder belangstelling voor zUn pa leis op den „Aracoeli” dan zUn opvolgers. HU-zelf was liever te gast bU kardinaal Ca- raffa, die een huis had op den heuvel, welke in het Rome der Oudheid aan Quirinus heilig was. HU had daar zelfs het ongeluk van vrU onverwacht te sterven. In groote geheimzinnig heid smokkelde men In het holst van den nacht zUn lUk uit de stad den Tiber over, want, zegt de geschiedschrUver: „de Pausen sterven in het Vaticaan.” Het voorbeeld van Paulus III schrikte opvolgers niet af en Gregorius XIII zelfs dat, wanneer Kardinaal Caraffa het beste piekje van Rome opgezocht had. de Paus niet achter kon blUven. Aan den Lombardischen architect Flaminio Ponzio droeg hu den bouw op van een paleis, dat met het Vaticaan kon wedUveren. Veel verder dan de plannen kwam men echter niet. Het was Paus Sixtus V die door Carlo Fontana een begin deed maken met de werkzaamheden. Sixtus V kon nog eenigen tUd in het nieuwe paleis leven en stierf er zelfs. Maar degene op wiens naam het Quirinaal de finitief zou komen te staan, was Paulus V. Deze Prins uit het geslacht Borghese had werkelUk geluk. Eeuwen lang hadden Pausen en kunste naars gewerkt aan de Basiliek van St. Pieter en Paulus V kwam juist op tUd om met kolos sale letters over de heele breedte van den voor gevel zUn aandenken te vereeuwigen: Paulus V Borghesius Romanus Pontifex Maximus Fecit." V Maar die opvolgers dachten daar anders over Het conclaaf van 1242 werd te Anagni gehou den en Innocentius IV, die daar gekozen werd. schUnt zUn zomers te Assisi doorgebracht te hebben. Marinus IV liet twee zomerverblijven tggelUk bouwen: een in Orvieto en een in Mon- tetiascone. Het merkwaardige is. dat hU” zUn vrUen tUd steeds te Perugia doorbracht. Deze Paus kende echter geen grooter genoegen dan te visschen en mooiere palingen dan die van Peruiya kon noch Orvieto noch Montefiascone leveren. De hartstocht' waarmede Marinus IV poerde, veroorzaakte zejfs een latUnsch spot dicht je. dat men'ééns op zUn grafmonument ontdekte „En verheugen zich over zUn dood de palin gen, die hU vervolgde of ze des doods schuldig waren." Marinus IVr^le eigenhandig van zUn palin gen een Zeer bijzonder en te zUner tUd hoog geroemd ,scholelVjê',''wist te bereiden, was niet het eenige voorbeeld van het uiterst onge dwongen leven dat de Pausen tUdens hun va cantie leidden. Meermalen werd hU nog verre overtroffen in gemoedelUkheld. De tUd brak aan van Sixtus IV, Julius n, Leo X. De pauseluke zomerresidentie kreeg al de weelde en al de pracht van een tUdperk dat in Orvieto. in Tivoli, in Magriana tot een ver steende herinnering geworden is. Op de hellin gen der heuvels van Latium deed de Romein sche adel den luister en de schittering her leven van vUftien eeuwen terug. En er gebeur de niets onverwachts, toen het oude kasteel der Gandolfi, dat van eigenaar verwisselen moest, werd ingelutd. bU het Patrimonium van Sint Pieter. Nog aarzelde Paulus V langen tjjd tus schen Castel Gandolfo en Frascati, maar ten slotte schonk hU 'toch de middelen, welke, ver veelvoudigd door den prachthevenden Urbanus VIII, het aanzUn zouden geven' aan de klas sieke zomerresidentie der Pausen. Zoo verrezen op de ruïnes der villa's van Pu blius Claudius, van Domitianus en van Cicero, het paleis van Maderno, de tempel van Bernini, t eenvoudige CapucUnenklooster, de plechtige eikendreven, de zeventiend'eeuwsche tuin. Castel Gandolfo zou echter liog een langen strUd moeten voeren voor het ^verd wat het na een onderbreking van zestig jaren weer schUnt te zullen worden: het pauseluk zomerverblUf. Quirinaal dat Pius IX zUn historischen zegen aan Italië gaf. Het paleis waarvoor tot in den morgen van den 20sten September 1870 de Zwitsersche Gar de op schildwacht stond, dient thans voor ofïl- cieele residentie der Italiaansche Koninkluke Familie. Rome werd grooter. het landelUk karakter dat tal van villa's, tuinen en wUnbergen aan Eeuwige Stad verleenden, verdween meer meer en De Pausen bleven er trouw komen en na den dood van Alexander VII wilden de Kardinalen er zelfs conclaaf houden. Dit ging echter niet zonder slag of stoot. Men maakte er een uiterst gewichtig vraagstuk van of een Paus ook buiten het Vaticaan gekozen kon worden erf of de Va ticaansche lucht werkelUk zoo slecht kon wezen dat het noodzakelUk was elders een conclaaf te houden. Nog een eeuw later, in 1776. achtte pa ter Antonio Zaccaria deze kwestie belangrUk genoeg om er een boek aan te wUden onder dezen mln of meer omslachtlgen titel: „De pennestrUd tusschen kardinaal Sforza Pallavicinl (die het Quirinaal verdedigde) en Mgr. Xuca Ostenio (die Van de Vaticaansche partU was) over de vraag die gerezen is ten tUde van Alexander VII: te weten of het den Paus van Rome past liever bU Sint Pieter te wonen dan op eenige andere plaats In de stad.” Een zekere Tommaso Celoni schreef nog een „Verhandeling over de lucht van het Vaticaan", waarmee hU poogde aan te toonen dat die lucht, zooal niet beter dan elders in Rome, dan toch ook niet slechter is. Intusschen schUnen de Pausen zich weinig dankbaar getoond te hebben ten opzichte van degenen die zoo bgzorgd bleken te zijn voor hun gezondheid en 8e tradities der Kerk. Zu bleven rustig het Quirinaal bezoeken, er hun Vacanties doorbrengen en schrikten zelfs niet terug om er ook te sterven. Ondanks dat een dergelUk af sterven strUk en zet als „irregolare”, als onregel matig werd gebrandmerkt. Het was in het Quirinaal dat Pius VII door Napoleon gevangen werd genomen. Het was vanaf het balcon boven den hoofdingang van t van om

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1933 | | pagina 24