HET GELD EN DE POLITIEK De Duitsche pers Oorlogsgeruchten Kerkdiefstal jury uitgejouwd Filmkoningin en Vechtpartijen te Oss EEN STERRENFEEST IN DE RESIDENTIE MAANDAG 4 SEPTEMBER STAKING IN EEN AMERIKAANSCHE NAALDENFABRIEK AUTOBUS TE WATER Geen persoonlijke ongelukken BRAND OP EEN KERMIS VALSCHE RIJWIELPLAATJES O. M. F. HAFFMANS t STAKING OPGEHEVEN Oud-lid der Eertte Kamer Examen Een goede vangst Drietal bekroningen Broodwinning ont- Geheime distilleerderij ontdekt nomen Examens Ned. R.K. Schoolraad MEVROUW SARRASANI OVERLEDEN De Jonge Middenstand te Rome Stoomcarousselte Winsum vernield Een klompenfabriek in brand Bestuurder bijtijds uit zjjn wagen gesprongen AUTO DOOR DEN TREIN GEGREPEN EEN GROOT SUCCES VOOR HET WESTLAND Groot aantal bezoekers der tentoonstelling Voor den derden keer binnen enkele maanden ia inge broken tn de R.K. kerk te Abcoude De nieuwe Rijksweg Amsterdam Den Haag Slachtoffer kreeg meeat eken in de hartstreek en overleed apoedig Tabernakel geforceerd Een helsch spektakel met een Salo- mo’s oplossing tot slot Twee woningen werden mede een prooi der vlammen Een verlies voor het circus Beslag gelegd op de netten van een aantal Urker visachera o De dader gearresteerd Kippen- en eendenhoudery 6 I. in- van P. 8. terecht gekomen. Verzekering l een en om Wij kunnen de juistheid van die m£de- deellngen niet beoordeelen. Maar dat onom wonden wordt geschreven, dat Dultschland zich op die wijze voor den oorlog voorbereidt, geeft te denken. Te meer nu ook van andere zijde het dringend gevaar van een oorlog wordt erkend. Zal de waanzin van 1914 In 1934 worden herhaald? Laten wij van onzen kant al het moge lijke doen om dit te voorkomen, In de eerste plaats door de Internationale organisatie, welke op den duur alleen In staat is den vrede te handhaven te versterken. Het geloei der toeschouwers hield nog even aan, maar aangezien men grootendeels zün zin had gekregen, verstomde het rumoer allengs. Uit protest weigerden echter verschillende ad- spirant-filmsterretjes aan het daarop volgend filmbal mee te doen. Zoo eindigde het film- sterrenfeest. dat stellig geen propoganda voor de filmkunst kan worden genoemd. De stakende arbeidsters' van een naalden fabriek in Philadelphia verbreken de politie-afzetting voor de fabriek hunner heffen, hervat. De politie te Oostwold (Or.) heeft bij een inval in het huis van een arbeider aldaar een geheime distilleerderij ontdekt. De aanwezige toestellen en een hoeveelheid gedistilleerd wer den In beslag genomen. De bewoner werd ge verbaliseerd. DEN HAAG. 2 Sept. Leidster A. Geslaagd <L AMSTERDAM, 3 Sept. Naar wij vernemen is de echtgenoote van den circus-directeur Sar- rasanl na een zeer smartelijk lijden Vrijdag te Breslau overleden. Voor de onderneming is de dood van deze vrouw een zwaar verlies, daar zij de verzorgster der dieren was. 's Morgens was zij steeds het eerste In de stallen en 's avonds laat na de voorstelling was zij de laatste die een rondgang" langs de hokken van de dieren maakte. Zij was een ware dierenbeschermster. V De Zaandamsche politie heeft in een kosthuis aldaar de matrijzen gevonden voor het maken van valsche rjjwielplaatjes. benevens twee plaat jes voor het dienstjaar 1933-1934 en twee van 1932-1933. De vermoedeUJke dader W. V.. van huis uit een Rotterdammer, was echter gevlogen. Tot zijn aanhouding is bevel gegeven. Zondagavond omstreeks kwart over acht Is 'e Schtebroek ter hoogte van ..Buitenzorg" een T.O.D.-bus welke In de richting Rotterdam reed. In de Ringvaart gereden. De acht passagiers. vijf dames en drie heeren, benevens de chauffeur C. Boonder uit Rotter dam slaagden er In. met behulp van den heer p Blanken, die vanuit zijn woning het ongeval zag gebeuren, den vasten wal te bereiken. Niemand bleek letsel te hebben bekomen. De oorzaak van het ongeval moet worden geweten aan een gebroken stuurstang De bus 13 niet be schadigd en Is In den loop van den avond ge licht. Zondag werd door den heer H. Lindeboom te Olst. terwijl hjj aan het visschen was, uit de IJssel alhier opgehaald een zakportefeuiUe, In houdende een bedrag van 755.aan bank papier. Dat Is natuurlijk uitstekend. En ook Is het nuttig en noodig de werkelijke gevaren te slgna- leeren, welke den vrede bedreigen. Maar laat men van den anderen kant ook niet al te veel en il te dikwijls alarm slaan. Men werkt daardoor juist het oorlogsgevaar in de hand, zooals de ervaring van vóór 1914 heeft geleerd. De wapen-lndustrie voer er wel bjj, wanneer de wereld telkens werd opgeschrikt en voortdu rend in onrust gehouden door sensatle-berlch- »en. En regeeringen, die het noodig oordeelden de strijdkrachten in het eigen land weer eens wat hooger op te voeren, maakten ijverig van die berichten gebruik om hun doel te bereiken waaruit de fatale wedloop in bewapening ont stond. Daarom, al is waakzaamheid in onzen roerlgen tijd geboden, die waakzaamheid brengt ook mee, dat niet ai te ontijdig en al te goedgeloovig wordt aanvaard, hetgeen over een komenden oorlog wordt beweerd en met aplomb voorspeld. Wie in waarheid den vrede wil denkt en spreekt niet steeds over oorlog. En wie hem reeds in de naaste toekomst Het met veel tam-tam aangekondlgde fllm- sterrenfeest, ter verkiezing van nieuwe Neder- landsche filmsterren, door een locaal filmblad uitgeschreven, is niet zonder Incidenten verloo- pen. De zalen van den Dierentuin, waar het festijn werd gehouden, waren Zondagavond goeddeels gevuld met adspirant-filmsterren en hare families, die allen in groote spanning wa ren wie de gelukkige zou zijn, welke door een uitgebreide jury tot filmkoningin zou worden gekroond, met het oanlokkeljjke vooruitzicht een engagement bij een Nederlandsche film maatschappij te krijgen en wie weet..,. Neu- Babelsberg of.... Hollywood in het verschiet! Nadat in den loop der week Inbraak was ge pleegd in het theehuis van Amsta te Abcoude, waar slechts enkele dubbeltjes meegenomen werden, is in den nacht van Zaterdag op Zon dag ingebroken in de RK Kerk aldaar. Dit is de derde keer binnen enkele maanden tüds. Dit keer zijn de dieven binnengedrongen door het uitsnijden van een dakvenstertje, waardoor zij zich naar beneden hebben laten zakken. De deur naar de kerk was gemakkelijk te openen. Ach tereenvolgens hebben zü alle offerblokken open gebroken en het zich daarin bevindende geld meegenomen. De blokken waren juist een paar dagen van tevoren geledigd. Het voornaamste doel van deze Inbraak is blijkbaar geweest de heilige vaten, die In het Tabernakel opgeborgen zijn te rooven Met alle macht hebben de daders getracht het tabernakel open te breken, hetgeen niet gelukt is. De deuren waren echter later met den gewonen sleutel onmogelijk meer open te krijgen, zoodat dit groote moeite gaf bU het uitdeelen der H Communie op Zondagmorgen. Het Tabernakel van het Maria-altaar is ge heel opengebroken en daaruit hebben de dieven de H. Ollebusjes, voor de zieken bestemd, mede genomen. Zaterdagnacht hebben voorbijgangers een paar verdachte individuen bij de kerk zien staan en daarvan aan den nachtwacht kennis gegeven. Een groote helsch spektakel als ontstond toen eindelijk te middernacht de jury den uit slag bekend maakte, nebben wjj nimmer bijge woond. De keus, welke de heeren, na uren peinzen, ten slotte hadden geoaan, was naar het algemeen oordeel van het publiek wel de slechteste welke zij had kunnen doen. Toen de ..gelukkige” fllmsterkampioene voor het voet licht werd gebracht om met een toespraak te worden gehuldigd, brak een waar pademonium los. Ooverdoovend geschreeuw en gefluit, dat minutenlang aanhield, overstemde alle wan hopige pogingen der verschrikte juryleden om zich verstaanbaar te maken. Het geloei om een adre dame, die men wel de eer waardig keurde, hield aan, terwijl de gekozene luid werd uit gefloten. De op alle mogelijke wijze uitgejouwde Jury nam eindelijk In arrenmoede een kloek besluit en verscheen metdrie dames filmkampioe- nen tegelijk, die alle drie werden bekroond. Eén filmster voor schoonheid, één voor charme, en één voor tooneelspeelkunst. Een oplossing Salomo waardig. In den nacht van Zaterdag op Zondag om één uur. juist na het sluiten van de kermis, ontstond brand in den stoomcaroussel van den heer J. Slpkema te Winsum. In een oogwenk sloegen de vlammen zoo hoog op. dat de ge- heele caroussel een reusachtige vuurzee was Doordat de caroussel gelukkig apart stond, hebben de vlammen zich niet aan de andere krarhen medegedeeld. De brandweer richtte vier stralen op de vuurzee, doch moest zich weldra beperken tot T nat houden van de be lendende hulzen en kramen. De inrichting is geheel uitgebrand De oorzaak van den brand is niet bekend. Men vermoedt, dat een bran dende sigaar Is weggeworpen en In een hoop serpentines is dekt de schade. zelfs onvermijdelijk noemt, laadt zij het dan onbedoeld koren op den molen van mllltalristen en wapenfabrikanten, die niets liever willen, dan zijne onafwendbaarheid te hooren verkondigen. Het was o.m. Struycken, die daarop indertijd met nadruk gewezen heeft en die hU was lang niet de eenlge waarschuwde tegen de bedenkelijke mentaliteit, welke uit de telkens herhaalde oorlogsgeruchten ontstaat. De Westlandsche bloemen- en fruittentoon- stelling te Honselersdijk de vorige week gehou den, heeft het record geslagen van alle voor gaande Westlandsche tentoonstellingen, wat het bezoek betreft. In het Westland zijn in de laatste Jaren reeds diverse tentoonstellingen gehouden, die evenwel lang niet zooveel bezoekers hebben ge trokken als ditmaal bet geval was. Toen Zaterdagavond de tentoonstelling werd gesloten, was zij in de afgeloopen vijf dager, door pl m. 3500 personen bezocht. Uit alle oor den van ons land zjjn de belangstellenden ge weest. Het Westland heeft met deze tentoonstelling wel eer Ingelegd. Als attractie voor het filmfeest, aldus vertelt ...De Telegraaf”, kwam eerst het optreden van Charlotte Ander, de Berlijnsche filmster, die een liedje zong en een paar vriendelijke woor den zei. Dimiddels had de vrijwel onbekende jury zich achter veel paperassen op het tooneel aan een lange tafel genesteld en kwam het groote moment van het feest. De voorstelling der 23 adspirant-filmsterret jes In. strandpyama’s Een voor een werden de meisjes op het podium aan den volke vertoond waarbij de aardigsten met luid applaus werd enbegroet en de minder door de natuurgezegenden in een pijnlijk stll- correspondentie-bureaux werden hier- zwijgen voorbijgingen. Er werd vervolgens ge danst en gezongen, waarna de candidaten voor het ..filmsterkampioenschap van Nederland" opnieuw ten tooneele werden gevoerd, nu naar de laatste mode gekleed, terwijl de jury, met groote potlooden gewapend, in moeizaam pein zen de kwaliteiten der 23 mededingsters naar den eere-titel beoordeelden. niet minder dan 1600 bladen, dus de helft van alle Duitsche kranten. Aldus werd in Dultschland stemming gemaakt tegen de Republiek, tegen de democratie en andere bü Hugenberg niet in den smaak val lende instituten. Zoo schreef een journalist Adolf Stein ih ratelenden stijl zijn weekbrie ven, met feuilletonlstische. r^ger zeer politiek toegespitste, schilderingen over het onzedelijke Berlfjnsche leven en over de wangedragingen van de Republiek. Die brieven werden aan de bladen gezonden door den „Deutsche Presae- dlenst’". een der onderdeelen der T. U. Maar Hugenberg trachtte zijn Invloed op de pers en daardoor op de openbare meening. nog op andere wijze te versterken door geld te leenen. (Slot volgt). Vrijdagavond omstreeks half tien brak felle brand uit in de klompenfabriek van den heer Vtncken te Stevensweerd. De fabriek brandde totaal uit. evenals het daarnaast ge legen woonhuis van den heer Van Riet. De woning van de weduwe Sangers werd gedeel telijk door het vuur vernield. Vrijdagnacht had de onbewaakte overweg nabij Stompwijk bijna weer een menschenleven geëischt. Toen de rijwielhandelaar M. K. uit ’s Gravenzande tegen middernacht met zijn auto den overweg tusschen Nootdorp en Stomp- wijk wilde passeeren, zag hij plotseling den laatsten trein uit Gouda aankomen. Een bot sing was niet meer te vermijden. Juist bijtijds zag de bestuurder nog kans uit den wagen te springen; zijn auto echter werd totaal ver splinterd. Gelukkig had K geen letsel bekomen, doch begrijpelijk was hü van het gebeurde zeer overstuur. De Rijkspolitie heeft van -n aantal Urker vls- schers, die zonder vergunning op het Ijsselmeer hun bedrijf uitoefenen, de netten in beslag ge nomen. Het betreft hier een vergunning. welke voor het visschen op het Ijsselmeer vereischt i en welke f 7.50 kost. Een aantal vlsschers, die van meening warefi. dat het Ijsselmeer bin nen eenlge jaren zou zijn leeggevischt. heeft deze vergunning niet aangevraagd binnen den daarvoor gestelden termijn. Hoewel de meesten na dien termijn wél een vergunning hebben aangevraagd, wordt deze thans niet meer aan l.en verstrekt, weshalve zij strafbaar zijn. Er wordt op het oogenbhk op het Ijsselmeer druk gevischt en de vangst valt zéér mee. Het is daarom te begrijpen, dat er groote verslagen heid heerscht In de rijen van hen. wier brood winning door de beslaglegging is ontnomen. Er worden ernstige moeilijkheden verwacht. .7 In den afgeloopen nacht ruim 12 uur heeft zich in de 8t. Wlllibrorduastraat nabij het café van Netten in de Heide te Oss weer een ern stig drama afgespeeld. In genoemd café schunt twist te hebben plaatsgehad tusschen eertge personen en toen na sluitingstijd te midder nacht het café moest worden ontruimd werd de ongeveer 40-jarige gehuwde O van Lieshout uit Oss overvallen. Het slachtoffer kreeg eenlge messteken In de hartstreek en zakte Ineen. HU overleed spoedig. De marechaussee uit Oss en dokter Stolz uit Oss waren spoedig ter plaatse, doch laatstge noemde kon geen hulp meer verleenen en slechts den dood constateeren. Het lijk van het slacht offer ia per brancard naar het St. Anna zieken huis te Oss overgebracht. De verslagene laat een vrouw en vier kin deren achter. Als vermoedeUJke dader heeft de marechaus see gearresteerd een zwager van het slacht offer. een zekere P. v. R. uit Oss. die naar de marechaussee kazerne is overgebracht. Nabij den Bergschenweg heeft eveneens een vechtpartij plaatsgehad, waarbij een zekere Koo ien zoodanig werd gewond, dat hü naar het St. Anna zlelynhuls moest worden overgebracht. HU kon evenwel, na verbonden te zUn, naar huls worden gebracht. Namens den Minister van Economische Za ken maakt de Regeeringscommissaris voor de uitvoering van de Garantieregeling 1933 ten behoeve van de kippen- en eendenhouderU be kend. dat de uitkeering volgens de garantie regeling voor de week van 4 t.m 9 Septem ber is vast ges te ld op 30 cents per 100 stuks uit te voeren versebe kippeneieren, tot een gewicht van maximum 50 K.G. per 1000 stuks en op 30 cents per 100 stuks uit te voeren versche een deneieren. Nu wilde men ook trachten, op de flnantieel sterkere pers invloed uit te oefenen. Daarvoor werden opgericht of overgenomen bureaux, die de kranten voorzien van nleuwsberlchteh, (zoo als onze Vaz Dias), waarin al een zekere ten. dez zou kunnen wbrden gelegd, maar ook met artikelen, die de uitgevers, kant en klaar ge zet, in hun drukkerij voor een klein prUsje ont vingen. Zoo konden ze op zetterij en redactie besparingen maken. Het centrum van dezen correspondentie- en nleuwsberlchten-dienst vormde de „Telegra- phen-Unlon”, staande onder leiding van.... Hugenberg. Om niet al te duidelUk te laten blijken,, van waar het geld kwam, nam hjj van het Westend- Verlag G m.b.H, de meerderheid der aandeelen voor de zware Industrie over, en finan cierde zoo, langs een omweg, de Telegraphen- Union. De zaak werd echter eerst groot, toen hij in 1921 een ander Berlünsch Correspondentle-bu- reau, de Dammert Verlag Gm b.H. kon opkoo- pen en met de T. V. vereenigen. Deze Dam- mert-Verlag had 75 journalisten in haar dienst, en 250 omheen gegroepeerd, zoo de in 1922 door Hu genberg opgerichte „Wlrtschaftsstelle der Pro- vinzpresse” (Wlpro). Dit alles bedoelde: openbaar-meenlngsfabrl- catie engros. De Telegraphen Union verzorgde De Rijkswaterstaat heeft aan de NV Chris tian! en Nielsen's Gewd&end Beton .Maatschap pij opgedragen het maken van twee gewapend- beton viaducten in den nieuwen Rijksweg Am- sterdam-Den Haag bjj Oegstgeest voor f44.470.-. ze zUn de Het weekblad de „Vrljzinnig-Democraat" maakte in zUn jongste nummer gewag oorlogsgeruchten uit den jongsten tijd Een Amerikaansch gedelegeerd^ ter tarwe- conferentle te Londen heeft, volgens Reuter, bü zUn terugkeer in de Ver. Staten niets meer of minder verklaard, dan dat de oorlog in Europa dreigt en niet is te vermUden. HU zou daaraan o.m. nog hebben toegevoegd, dat de toestand gelUk is aan dien van 1913 en dat er geen oprecht verlangen naar de» vrede in Europa is. De groote massa's willen geen oorlog, maar zü. die aan het bewind zUn die „zü” klinkt wel wat erg algemeenwillen den vrede slechts, om zich op den komenden oorlog te kunnen voorbereiden. Ook de „Times" van 4 Augustus zag naar dr V. D. schrijft een onrustbarende overeen komst tusschen het heden en 1914. En in een ander blad van bevriende zUde aan dr. V. D. toegezonden stonden allerlei bUzonderheden te lezen over de omvangrUke wUze. waarop Dultschland zich toelegt op de fabricage van oorlogstuig, met name van gas sen en vliegtuigen, terwUl voorts een lijst werd overgelegd van buitenlandsche firma’s, die even eens oorlogstuig fabrlceeren. De „Vrijzinnig Democraat" teekent hlerbü aan; Onze Romelnsche correspondent seint ons d.d. 2 Sept. De pelgrims der K.J.M.V. zUn gisteravond te Rome aangekomen Zü brachten heden de jubileumsbezoeken aan St. Pieter en Santa Maria Maggiore Morgenochtend zal er een H Mis worden op gedragen in de Catacomben Alles wel! de abonné’s. Maar het groote gevaar, dat hier- I In schuilt, Is. dat de krant, aldus geëxploiteerd, geneigd is met den waalenden wind mee te I gaan, en zich willoos overgeeft aan de massa- I psychose, wat vooral bü dreigend oorlogsgevaar niet zonder ernstige bedenking is. Daarom waren voor krantenuitgevers vooral geliefd, de zgn. neutrale plaatselüke en dis tricts-bladen. In 1925 waren er Van de 3152 tn Dultschland verschUnende dagbladen 1635 par- ÜJloos, het type „Generalanzeiger”, dat wU in ons land van oudsher ook kennen. In politiek I opzicht zijn ze echter juist daarom van zoo groot belang. De groote partübladen worden door een in totaal veel kleiner aantal, en dan ook nog meer kritische, lezers gelezen. De plaatselUke „neutrale” bladen die vaak on bemerkt toch een bepaalde politieke richting protegeeren, hebben veel meer lezers en daar door ook veel meer advertenties; i meest winstgevende dagbladondernemingen Juist bü deze bladen deed zich reeds voor den oorlog het concentratie-verschUnsel voor. De fa milie Huck bUv. bezat reeds een dozijn groote Generalanzelgers. Het vermogen van den stich ter van dit concern. August Huck. werd bü zUn dood in 1911 op tien mlllioen Mark geschat. De meest geniale van de Duitsche dagbladon- dememers was August Scherl, die n klein week blad te BerlUn in dertig jaren opgewerkt had tot een dagblad met meer dan 200.000 abonnés, de Berliner Lokal-Anzelger. Van het kapitaal (20 mlllioen M.) van de August Scherl G m.b.H, be zat hü de meerderheid: 11.920 000 M. Maar hü was een echte plannen-maker, wat hem tenslot te veel geld kostte. In 1913 bood hU dan ook voor nominaal 8 mlllioen M aandeelen te koop aan den RUkskanselier von Beth- - niet zonder bijbedoeling Ie waarschUnlUke kooper zou zUn Ru- i, jfer afwering van dit Joodsche ge- wendde de Regeerlng zich o.a. tot twee Op bUna 74-jarigen leeftUd is. na voorzien te z.jin van de laatste heilige sacramenten, te Helden overleden de heer O. M. F. Haffmans, notaris te Helden en oud-lid der Eerste Kamer. De heer Oscar ..i.iria Franc! _us Haffmans werd geboren op 5 September 1859 te Helden- Dorp. HU bezocht het gymnasium te KatwUk en studeerde vervolgens voor candldaat-notaris. De thans ontslapene werd gekozen tot lid der R. K. fractie der Prov. Staten van Limburg en den gemeenteraad van Helden. In 1903 werd hU benoemd tot lid der Eerste Kamer. de dames: S. Schatteleün. M Jansen. Th. Laan, W Bart. H. Sinds. H. Eykenbroek. Coupeuse: B. M J. Paardekooper. J. C. H. Paardekooper, H. J. v. d. Veld, M. J. A. -Rot tier. 8. C. C. Beyerbergen V. Henegauen. M. Voorham, M. C. A. ZuyderwUk. M. J. Over- gauw. te Den Haag; M. Bakker. Bergen; M. C. Derriks. C. O. M. v. Nlekerk, Warmond; M. JA W. Versteege, C M. Borst. M. C. Broers, M Koeman, L. Hylkema, Hoorn; G. C. v. Loon. Bergen op Zoom; Th. v. d. Raadt. A. M. C. Visser. Bennebroek; 8. L M. Danlëlsche, Middelburg. BU de VrUdagmiddag gehouden conferentie tusschen de directeuren der .J3ujato’’-sigaren- fabriek te Culemborg en de hoofdbesturen der drie werkliedenorganisaties, werd volkomen overeenstemming bereikt en zegden de pa troons toe. dat zU voortaan de arbeidsovereen komst zullen nakomen. Door den Modernen, den R. K. en den Federatieven Bond zal van elk een arbeider worden aangewezen om de na leving der contracten te controleeren. De stakers hebben daarop besloten, op advies resp hoofdbesturen, de staking op te zoodat Maandagmorgen het werk is handen kwamen van kapitaalkrachtige, en dus ook meer onafhankehjke uitgevers. Het dagblad, vroeger de tribune van enkele politieke publicisten, of het werktuig van ver mogende politici, werd nu een finantieele on derneming, die aan de abonné’s niet veel ver dienden, maar des te meer aan de adverteer ders. Het gevaar ontstond daardoor, dat de dag- blad-ultgever flnantieel afhankelUk werd van de groote adverteerders, waaronder ook althans vroeger, behoorden industrieelen en bankiers, die in de dagbladen de balansen, oproepingen tot aandeelhoudersvergaderingen, emissies e.d.g publiceerden, en daardoor ook wel Invloed trachtten uit te oefenen op den inhoufl van die kranten. Maar ook die invloed daalde, naarmate de dagbladen in steeds kapltaalkrachtiger handen kwamen. Thans is dan ook het publiek wel ge neigd. den invloed van de adverteerders op den Inhoud der kranten te overschatten Wel bestaat die invloed nog op kleinere bladen, die er flnantieel moellUk voorstaan. Een dagelUks adverteerend groot warenhuis kan wel onwelge vallige artikelen en berichten uit zulk een dag blad verwUderd houden. In' Dultschland behoort tot de groot-adver- teerders ook de Overheid. Aan onwelgevallige bladen worden deze advertenties onthouden Zoo hebben de Pruisische Landraden steeds grooten ook politieken invloed op de plaat selUke bladen gehad: de conservatieven maak ten daar In verkiezingsdagen stevig gebruik van! Zoo blUkt, dat de beste waarborg voor de on- afhankelUkheid van de pers is een goede fi nantieele grondslag en een behoorlUke sala- rieerlng van de journalisten. En wUl de goede finantiën moeten voortkomen uit de adverten- tie-kolommen, is juist een breede en sterk ge varieerde kring van adverteerders de beste I waarborg voor de onafhankelUkheid van een dagblad. BU Ullstein, Mosse, en vroeger ook bU Scherl, deed zich dan ook zelfs het geval voor, dat eenzelfde uitgever bladen van ver uiteen loopende richtingen uitgaf. Hü wilde een zoo groot mogelüken lezerskring: het aantal lezers bepaalt de waarde der advertenties. Daarom moesten zün dagbladen zóó geschreven worden, dat de inhoud naar den smaak der abonné s was. Zoo kwam er deze wisselwerking: de abon né’s oefenen Invloed uit op den inhoud der kranten, en deze oefenden weer Invloed uit op angs verschillende wegen trachtte, naar wü zagen, het geld in Dultschland vloed uit te oefenen op de politiek. Nog één weg moeten wü beschouwen, dan nemen we afscheid van Dultschland. eens een kükje in FrankrUk te gaan nemen Die weg loopt over de pers. De Invloed ten goede of ten kwade op het politieke leven van een volk, uitgeoefend door de pers, kan moellük worden overschat De felle partU-propaganda. in dagen van verkiezingen, heeft ongetwüfeld Invloed op den uitslag. En wül die propaganda uiterst kost baar is. ligt dus ook daar een weg. waarlangs men met geld op de politiek invloed kan uitoefenen. Maar veel grooter, veel intenser is de Invloed, die van de pers uitgaat, hetzü het groote dagbladen betreft, hetzü lokale bladen en weekbladen. Niet ten onrechte is beweerd, dat de invloed van de groote pers geringer is. dan die van de kleine. Men ziet dit vooral zeer duidelUk in ons eigen land. De meeste groote dagbladen behooren tot de liberale richting. En wat blükt van hun invloed bü de verkiezingen? In het algemeen kan men wel dit zeggennaar gelang een dag- of weekblad zich richt tot meer eenvoudige lezers, is zün invloed groo ter. En dat vooral In Dultschland en in ons land waar regel is. dat men zich op een dagblad abonneert. En de meesten zün slechts geabon neerd op één dagblad, dat daardoor op de denk- I wüze van die lezers vanzelf en schier onge merkt een grooten Invloed krügt. Anders is dit Hü deelde aan in landen als FrankrUk. Engeland. België, enz., mann-Hollweg waar het aantal vaste abonné’s op de dagbla- mee, dat de den betrekkelük gering is. Men koopt wel ge- dolf Mosse. woonlük eenzelfde blad, maar komt er toch veel vaar gemakkelüker toe. ook eens een ander dag- Keulsche bankiers Simon von Oppenhelm, (van blad te lezen. Vandaar de ren. om zoo vroeg de flrma Salomon Oppenheim) en Louis Hagen, mogelük uit te komen, en op de eerste blad- dle echter voorheen Levy heette! Zoo brachten züde een of ander sensatie-nleuwtje te plaat- 59 geldschieters 10 mlllioen M. büeen. om de sen. Artikelen verhuizen in die bladen dan ook nominale 8 mlllioen M. aandeelen te koopen. gewoonlük naar de binnenzüde. maar.... met recht van wederlnkoop voor Maar, eenmaal vaststaande, dat de pers op Scherl, wat den heeren later nog enkele extra- de vorming der pudteke opinie grooten Invloed millloenen kostte, toen ze Scherl kwüt wilden, heeft, en daardoor dB de politiek, is het begrü- Maar die 59 Regeerlngsmaecenassen groo- pelük, dat ook langs dezen weg men met geld tcndeels bankiers en groot-industrleelen had- heeft getracht invloed te koopen. den van krantenexploitatie weinig verstand. De In den „goeden ouden tijd" ging dat vrü on- verliezen werden steeds grooter. De Pruisische gegeneerd, door feltelüke omkooping van de Regeerlng sprong met 2 mlllioen M. bü, om het journalisten. Zoo was het weinig loffelük ge- Scherl-bedrüf te saneeren. brulk in Dultschland, van Metternich tot in Een druppel in den brouwketel. Tenslotte Bismarcks tüd. Maar meer nog dan voor de wendde men zich in 1915 tot verschillende Rün- blnnenlandsche politiek waarop men al door Westfaalsche grootindustrieelen, o.a Krupp, middel van de censuur Invloed kon uitoefenen die door den oorlog! zün nettowinst van had men met deze omkooperü het oog op 33.9 mlllioen in 1913 had zien stügen tot 86.4 de buitenlandsche politiek. Zoo ontvingen de mlllioen in 1914, en deze heeren zeiden niet neen meeste Duitsche bladen geheime ondersteunin- Ze belastten den Directeur-generaal van Krupo. gen van de Lands-regeeringen. Bü het vast- Alfred Hugenberg, met de reorganisatie van stellen der salarissen hield de uitgever er al de Scherl-uitgeverU. sinds eenigen tüd ge vast rekening mee, dat de redacteuren derge- naamd „Deutsche Verlagsvereln". De heeren lüke doceurtjes plachten te ontvangen; vaak namen er voor 6.1 mlllioen aandeelen in. maar echter was de uitgever tevens hoofdredacteur, met dubbel stemrecht en met de meerderheid Maar moeilüker werd dit, toen in de tweede in het college van commissarissen. Zoo kreeg helft van de 19e eeuw verschillende bladen In de zware industrie de absolute meerderheid in de grootste Duitsche dagbladonderneming, die I het kernstuk werd van het latere groote Hu- genberg-concem Het politieke gevolg bleef niet uit. De vroe gere neutrale, maar Regeeringsgezinde Berli ner Lokal-Anzeiger, tot dan steeds achter von Bethmann-Hollweg staande, kwam in 1917 te gen hem In oppositie en streed met begeeste ring, na de bekende Rüksdagmotie van 1917. voor den veroveringsoorlog, wat wel het meest overeenkwam met de doeleinden, nagestreefd door de bewapenings-industrie, wier leden toevallig! Juist de meerderheid in deze uit geverszaak hadden! 4 Ongeveer tegelükertüd werd met geld uit dezelfde beurzen de Ala opgericht, d.w.z. de „Auslands-Anzeiger G.m.b.H.”, opgericht, een schünbaar doodonschuldig advertentie-bu- reau. Men wilde daarmee bereiken, dat de ad vertenties der zware Industrie vooral geplaatst zouden worden in bladen „die niet schromen, met beslistheid het vaderlandsche standpunt te verdedigen en een krachtige nationale politiek te voeren, zonder steeds angstig te gewagen van de uitwerking op het buitenland, of het massa- instinkt in het binnenland in het gevlü te ko men." Zoo trachtte men, door het al of niet gun nen van advertenties, ook Invloed uit te oefe nen op de kleine, zwakkere pers. De bladen, die in den geest der bewapenlngsindustrie geschre ven werden, kregen als belooning advertenties De Ala werd daarna vereenlgd met het groo te advertentie-bureau Haasenstetn und Vogler, waartoe het advertentle-agentuur Daube reeds behoorde. De eerste subsidieerende Industrieelen maakten tenslotte er nog een aardig winstje mee. om van het Indirecte voordeel niet te spreken! Thans kwam het op de filmische eigenschap pen aan. De 23 meisjes moesten stuk voor stuk een proef afleggen, waaruit haar kwaliteiten aan de jury moesten blüken. De opdracht van de filmsterretjes was uit te beelden hoe zü voor de film zouden reageeren, als zü in de zaalhaar denkbeeldigen echtgenoot met een andere vrouw zagen zitten! Het was geen kleinigheid waarvoor de „as. Greta Garbo’s” zich bout portant geplaatst zagen. De mees ten zochten het in .„verpletteiende blikken", enkelen in huil- en lachbuien, welke de zaal ongetwüfeld hevig zouden hebben ontroerd, als het niet zoo belachelük was geworden. Tot slot moesten de dames net doen of zü een echte filmkoningin waren en demonstree- ren hoe zü zouden reageeren op een grootsche ontvangst door het publiek en daarbü een kleine toespraak houden. Van de zenuwen wist büna geen der meisjes zich verstaanbaar te maken, te meer waar het in de zaal al rumoe rig begon te worden doord al die poppekast.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1933 | | pagina 15