Prikkeldraad
HET GELD EN DE POLITIEK
O
De Koningin naar Amstelveen
I
De schietpartij te
Muiden
De Duitsche pers
Wat moet mogen
I
KONINGIN EMMA
VERWACHT
i
V
IF
Mgr. van der Pas
Prinses naar Soestdijk
N
Spoorwegtekorten
Naar Amstelveen
MOLEN AFGEBRAND
De moord te Oss
VermoerfelyAe dader bekent niet
Opening afsluitdijk
Begrafenis van het slachtoffer
Vreemdelinge verkeer op Texel
H.M. de Koningin betuigt haar
deelneming
De ontvangsten over de
maand Mei
Door Minister Kalft op
25 September
m-
Rytoer door Nieuwer-Amstel met
bezoek aan de nieuwe oplei
dingsschool van het Leger
des Heils
Groote echode aan de omliggende
huizen
VAN EGMOND MAAKT
SCHOOL
VRIJDAG 8 SEPTEMBER
Na een bezfek aan het K.l.B. weer
naar Indië vertrokken
T
iHi
Foto Franz Ziegler. *s-Gravenhaga
=s
de
vangt te half
U0
•ld
IS-
on»
rar-
rer-
van
dat
ite-
en
ken.
die
van
rop
sta
ui-
av-
*-n.
ca
che
ets
in
duister. Bij Hugenberg Is er geen voor
zichtbare dak-organisatie, en zelfs niet
Het gemeentebestuur van Muiden ontving
Donderdag het volgende telegram van Baron
van Geen, particulier secretaris van H. M de
Koningin
«H. M de Koningin is zeer getroffen door de
berichten betreffende
ongeval in uw gemeente en draagt i
aan uiting te geven. De Koningin
vernemen hoe de toestand der gewonden is
Namens het gemeentebestuur werd daarop
telegrafisch het volgende geantwoord:
„Onder eerbiedige dankzegging voor de be
langstelling van Uwe Majesteit bericht ik dat
de toestand van den burgemeester gunstig is,
die van Hottentot en Veth nog onzeker en die
van De Beus zeer ernstig.”
ben.
ng",
dn",
nan
een
iing-
Itta
«De
van
T-
rt
If-
stonctei
muziek
waren
Nieuwer-Amst
Bouwe Vla», j
het betreurenswaardig
j daar-
gaarne
‘d-
xw
bet
xlen
nte-
nde,
ken.
ud”,
.4»
erk
en!
da
n«
lag
ito
n-
ht
H-
Naar wfj vernemen, is de minister van Water
staat voornemens, den Afsluitdijk op 25 dezer
officieel te openen, op welken datum tevens de
aanbieding aan den Staat zal geschieden van
bet door de Mij. tot Uitvoering der Zuiderzee
werken opgerichte monument.
De burgemeester van
O. P. Haspels, omhangen
vergezelde den koninklijken
den auto van burgemeester
grens der gemeente aan de
hU uitstapte en van de Vorstelijke gasten af
scheid nam.
Toen de stoet langs Ouderkerk kwam, stond
aan de Overouderkerkerbuurt de burgemeester
van Ouder-Amstel J. A. A. Straman met
ambtsketen om te midden der bevolking en
schoolkinderen. H. M. liet stilhouden en nam
een bloemenhulde in ontvangst.
Voorbij de Kalfjeslaan werd nog eenmaal
voor Rozenoord aan den Amstel stil gehouden,
waar bloemen werden aangeboden.
Langzaam reed de stoet vervolgens door de
zéér drukke stad naar X paleis terug, waar de
koninklijke familie te circa half acht aan
kwam.
Onder zeer groote belangstelling is Woens
dag het slachtoffer van den moord, de 36-
jarige G. v. Lieshout, ter aarde besteld.
Pastoor Vissers droeg de H Mis van requiem
op. gaf de absoute en verrichtte op bet kerk
hof de beaardlng.
Vele kransen en bloemen dekten de baar.
De R K. Werklleden-Vereenlglng en de 81a-
gersgeaeUenbond waren vertegenwoordigd.
Flstermorgen is een felle brand uitgebroken
in den koren- en pelmolen van de firma Nien-
huls te Zoutkamp* Het vuur breidde zich zóó
snel uit, dat dé brandweer van Zoutkamp, die
vreesde, dat ook de naast den molen gelegen
hulzen Lu vlammen gouden opgaan, de assisten
tie
Anker Meier Andersen. de beste amateur
wielrenner van Denemarken, die derde werd ir
de wereldkampioenschappen te Parijs, heeft be
sloten over te gaan tot de beroepsklasse.
dj gejuich uit de dichte menschen-
<f de koninklijke stoet tusschen de
>nde haag om het palies den Voor-
(JD. A. Z."); bet ging snel omhoog. In 1930
stierf de eigenaar Hobbing, en de weduwe ver
kocht het blad, buiten weten der Redactie, aan
Hugo Stinnes, den sterksten tegenstander van
de democratische Regeering. Economisch was
Stinnes de machtigste man in het nieuwe
Dultschland. HU wilde nu ook politieken invloed
uitoefenen. Maar krachtens een contract, door
Bethmann Hollweg met den vorigen eigenaar
afgesloten, behield het blad nog de jaarlyksche
Regeeringssubsldie, ter betaling van 5000 abon
nementen voor de Pruisische ambtelijke in
stellingen I en bovendien veel Rijks-drukwerk
waaraan goed verdiend werd. Zoo werd nu de
Regeering met haar eigen geld bestreden! Toch
werkte deze onderneming met steeds stijgend
verlies. Maar Stinnes was er goed voor; door de
inflatie verdiende hij'geld als water. Een jaar-
lijksch verlies van 1 A 2 ndllioen had hü te
dekken.
Maar Stinnes kocht nog meer bladen op, oa
in 1922 de „Frankfurter Nachrichten”, en ook
verschillende groote drukkerijen, waarop om
ook de geleidelijk waardeloos wordende bank
biljetten werden gedrukt. Met de ineenstorting
van het groote Stlnnes-concem in 1925 stortte
ook dit papieren-paleis ineen. De drukkerij van
de D. A. z. werd door Pruisen gekocht, ook
in bedekten vorm de D. A. Z. zelf. Het ont
ving maandelijks 60 A 70 duizend M. van de
Regeering. ter dekking van het tekort, d.wx.
van het Rijk, want Pruisen had onderwijl de
D. A. Z. aan het Rijk verkocht, dat ox ook de
„Tiigliche Rundschau" aankocht. Maar t zon
derlinge was. dit bij dezen overgang de Redac
tie van de D. A. Z. ongewijzigd bleef, en het
blad nog steeds tegen democratie en parlemen
tarisme schreef, en Mussolini en het fascistisch
Italië verheerlijkte. Er ging een storm tegen op
in bet Rijk, en het blad werd snel aan een
nieuw gevormd consortium verkocht. Dit geval
letje had den Staat echter 2H millioen M. ge
kost. En ook daarna bleven de Rjjksspoorwegen
bet blad met 300.000 M. ’s jaars subsidieeren.
hoewel het nu gekomen was in de invloedssfeer
van het Hugenberg-concern!
Dit is w^l de meest curieuze bladzijde in de
geschiedenis van de Duitsche dagbladpers.
Naar wjj vernemen bracht gister Mgr. M. van
der Pas, Apostolisch Perfect van Malang een
bezoek aan het Katholiek Indisch Bureau, waar
hij in gezelschap van de Paters J. Kerkhofs O.
Oarm. prior te Mechelbeek en F. Duindam Q.
Carm. prior te Zenderen met groote belangstel
ling kennis nam van het werk, door den Heer
en Mevrouw Schnebbelle in het belang der
Indische Katholieken verricht.
Gistermiddag keerde Mgr. naar Malang tanig
met Pater Methodius Hendriks O. Carm. uit
Loosdulnen, die voor bet eerst naar de missie
vertrekt.
Om tien minuten voor vijven is Donderdag
middag de koninklijke familie uitgereden voor
den grooten rijtoer naar Amstelveen. Duizenden
stonden ook thans weer op het Middendam-
terreln, langs de Mozes en AAronstraat en op
den N. Z. Voorburgwal opgesteld om het uit
rijden der Koningin gade te slaan. Meester
Vincent bespeelde der traditie getrouw het
paleis-carlllon, toen de koninklijke familie
langs de eerewacht van matrozen naar de hof-
auto’s schreed.
Onder
menigte
dubbele
burgwal
Vopr 1
ters Cal
Nederland, brigadier Beekhuis, leider van
kweekschool.
In de hal torste Gretha Beekhuis een prach-
tigen bloemruiker voor de Koninklijke Vrouwe.
In de kamer der officieren waren aanwezig
enkele hoofdofficieren en de architecten van X
gebouw, de heeren Ingwersen en Bakker.
De groote aula was als ontvangstzaal smaak
vol Ingericht.
Cadetten stonden hier ojjgesteld onder lei
ding van commandant Claerys. Diens echtge-
noote, adjudante Claerys, had een welkomst
lied gecomponeerd.
Lang duurde bet koninklijk bezoek aan de
school en het was reeds kwart over zes, toen
de Koningin in gezelschap van Prinses en
Prins het gebouw verliet om een rondrit te
maken over Amstelveen langs Ouderkerk naar
Anjsterdam.
De tocht ging van de kweekschool langs den
vroegeren Amstelveenschen weg, die thans Am-
sterdamsche weg heet, door de Dorpstraat,
Stationstraat, Ouderkerkerlaan langs den Am-
steldjjk en zoo stadwaarts.
Alleraardigst Was de begroeting op het kerk
plein te Amstelveen, waar de jeugd van de
Christelijke School en de Wllhelmlnaschool met
oranjelinten gesierd, met vlaggetjes in de hand
en oranje en witte banderollen boven zich,
stond opgesteld. Een luid gejuich steeg op toen
de koninklijke auto stil hield. Bloemen werden
hier aangeboden en een begroetingslied werd
gezongen onder begeleiding van een harmonie-
korps. De Koningin toonde zich zeer Ingenomen
met deze hulde van allen.
Voort ging het nu door de Ouderkerkerlaan,
waar hier en daar groepjes bewoners der aan
liggende boerderijen stonden te juichen.
Nleuwer-Amstel, mr.
met ambtsketen,
stoet, gezeten in
De Vlugt. tot de
Kalfjeslaan, waar
dat ook
vlammen
van de Groninger brandweer. Toen de
brandweer van Groningen reeds halverwege
Zoutkamp was gekomen, kreeg zjj evenwel be-
z 'richt, dat de brandweer van Zoutkamp er in
geslaagd was, het vuur tot den molen te beper
ken, zoodat zjj kon terugkeereh.
De molen is geheel uitgebrand. De omliggende
buizen kregen aanmerkelijke schade.
De oorzaak van den brand is onbekend.
Volgens dc offlcleele gegevens van de Neder-
'andsche Epoorwegen hebben de ontvangsten
over de maand Me! in totaal bedragen:
9550575 58, tegen 12.083.407.89 in Mei 1932;
in de maand Mei van dit jaar werd dus min
der ontvangen een bedrag van niet minder dan
ƒ2 532832 31; de totale ontvangsten van I Ja
nuari tot en met Mei van dit jaar hebben be
dragen ƒ49510.904.99, tegen ƒ57.683.810.39 in
1932. dus werd dit jaar minder ontvangen een
bedrag van ƒ8.17280550.
m de veelgelezen provinciale pers nog
meer rechtstreeks in zijn Invloedssfeer te
betrekken, en tevens de financieele basis
voor andere krantenondernemingen te leggen,
richtte Hugenberg een reeks financierings
maatschappijen op. Zoo al reeds in 1917 de
„Vera-Verlags-gesellschaft”. een advles-bureau
voor noodlijdend geworden kranten. Deze wer
den dan door de inkoop-maatschapptj van de
Vera de „Deutsche Handels G. m. b. H.
in den Hugenberg-kring getrokken. In 1922
werd daarnaast nog gesticht de „Mutuum-Dar-
lehensgesellschaft”, die de noodlijdende bladen
langs den weg van het krediet ohder Hugen-
berg's contröle bracht. Evenzoo werkte de „Al-
terum-Kredit-A. G.” Zoo kreeg Hugenberg bjj
voorkeur langs deze omwegen de hand in het
grootste deel van de Duitsche pers, die zooge
naamd steeds „neutraal” bleef beeten. Maar al
die Maatschappijen onderling weer verbonden
hadden dit eene doel: op de' openbare mee-
ning invloed uit te oefenen in den geest van
Hugenberg en de hem nastaande politieke en
economische kringen, die voor het noodige geld
zorgden.
Het eigenaardige in dit geheele gedoe was de
samenkoppeling van dagbladondernemingen
met andere ondernemingen, die schijnbaar niets
hoegenaamd met de pers te maken hadden. Hu
genberg had voorheen vporal twee posities in
genomen de eene in den Oost-Dultschen land
bouw, de andere in de West-Duitsche industrie
In die belde richtingen liepen nu ook alle dra
den van zijn krantenondernemingen. Ook door
geld trachtte hij zoowel op den landbouw ais
op de industrie Invloed uit te oefenen. Trad
de politicus Hugenberg eenerzjjds op als de voor
vechter van het grootgrondbezit, anderzijds nam
de bankier Hugenberg levendig deel aan effec
tenspeculaties en beurstransacties. Zoo had hij
in het Oosten banken voor de grondbezitters
en in het Westen voor de Industrie. Maar als
commissarissen zaten in die talrijke, weer nauw
met elkaar verbonden, banken vaak dezelfde
personen. Maar toen later, vooral in het Oosten
verschillende van deze banken op springen ston
den, werd, natuurlijk in X algemeen belang, om
een katastrofe te voorkomen, de Staat Pruisen
te hulp geroepen, om ze staande te hóuden. Zoo
sprong de Staat de Ostbank met 1 millioen M
bij, en eveneens in 1925 de Landbank. Maar al
die banken waren weer sterk betrokken bij de
Mutuum en de Alterum, de twee Hugenbergsche
flnancierings-maatschappljen voor dagblad-on-
dernemlngen. Zoo werd vaak het eene gat met
bet andere gestopt.
Deze vermenging van agrarische ondernemin
gen, bankzaken en dagbladondernemingen was
maar niet een toevallige verbinding, maar was
een bewuste vermaskering en omsluiering. De
financiering van het Hugenberg-concern moest
zoo ondoorzichtig mogelijk gemaakt worden. De
-landbouw- en coöperatie-ondernemlngen waren
de vruchtbare grond waarop, en tevens de voor
gevel waarachter, het eigenlijke gebouw, de po
litieke propagandatrust, omhoog rees. Terwijl de
alles-opkooper Stinnes er na de stabilisatie naar
streefde, zijn geweldig concern straf door te
organiseeren, zooals X ook rationeel economisch
betaamde, bleef in het Hugenberg-concern alles
en door elkaar gevlochten, ondoorzichtig.
ieder
eens
een centrale administratie. Alleen interne be-
langengemeenscnappen verbinden de verschil
lende maatschappijen van dit concern. Wel
kwam er in 1922 een „Werbe-gemeinschaft" tot
stand, waarbij de verschillende belangrijke Hu
genberg-maatschappij en aangesloten waren, met
het doel: het financieele risico onder elkaar te
verdeelen. Hugenberg zag er wel geen been in
om banken, waaraan zijn naam verbonden was,
te laten springen (Landbank, Ostbank!) im
mers die dienden slechts zeer indirect zijn po
litieke oogmerken. Maar als politiek belangrijke
ondernemingen in financieele moeilijkheden
kwamen, dan moesten de andere bijspringen en
steun verleenen. Dit nu zou geschieden door
middel van de „Werbegemelnschaft". De verlie
zen werden omgeslagen. De „Werbegemein-
schaft” was aldus de politieke reserve-kas van
bet concern, waarover de voorzitter Hugenberg
de beschikking had.
Dat Hugenberg, na zich van een zoo groot
aantal kranten verzekerd «te hebben, nu ook
ging uitzien naar de film-industrie, valt te be
grijpen. Reeds had hij de „Deutsche Llchtbild- 1
gesellschaft" opgericht, met zoowel economische
als politieke bedoelingen. Daarbij kwam later I
de „Deulig Filmgesellschaft”, die films vervaar- I
digde, zooals de politieke weekoverzichten, in
Hugenberg's geest natuurlijk, volgens welke de
wereld alleen scheen te bestaan in Engelsche I
vlootparades, Fransche legermanoeuvres en l
patriottische standbeeld-onthulllngen. Zoo kwam
de „Deulig-Woche” in de meeste bioscopen en I
variétés, om door honderdduizenden oogen ge
zien en opgenomen te worden. Maar dit was
Hugenberg nog niet genoeg. Alleen.... de er-
varing had geleerd, dat fllmondememingen i
uiterst riskant tsaren. Evenwel in den winter 1
1926—27 kwam de grootste Duitsche filmonder-
neming, de Ufa (Universum Film A.O.) in fi- I
nancieele moeilijkheden. Ze had reeds meer dan
50 millioen M. (meer dan hjiar aandeelenkapi
taal) verloren, en de Deutsche Bank, die de
meerderheid der aandeelen van de Ufa bezat,
had er genoeg van. Financieel daarbij krachtig i
gesteund, alweer door de zware industrie, nam
Hugenberg de voorkeur-aandeeien (met 30-vou- i
dig stemrecht!) van de Ufa over. Ze werden
over verschillende maatschappijen van het Hu
genberg-concern verdeeld, en Hugenberg-zelt
werd president-commissaris van de Ufa. Maai
het bioscoop-publlek is blijkbaar moeilijker over
te nemen dan de menigte der krantenlezers
zoodat de zaken, althans aanvankelijk, nog niet
zoo vlot verliepen. Maar door de Ufa controleer
de Hugenberg bet belangrijkste deel der Duit-
scbe film-fabricage. en meer dan nonderd blos
eoop-theaters. Ook de film is een machtig poli
tiek propagandamiddel, waarover m^n met
veel! geld de beschikking kan krijgen.
Veel geld, zeer veel geld zelfs. De ervaring
in Dultschland beeft daarom geleerd, dat bet
winnen van politieken invloed door middel van
de pers en de film veel duurder is dan het doo.
middel van geld invloed verkrijgen op de poll- veranderd
In de maanden JuliAugustus 1933 zijn op
den bootdienst Texel—Den Helder v.v. ruim
10.000 passagiers meer vervoerd dan in de over
eenkomstige periode van het vorige jaar (thans
in die maanden totaal ruim 46.600 passagiers).
Het aantal kampeervergunningen door Staats-
boschbeheer op Texel verstrekt, was de helft
grooter (thans 400).
!t nieuwe 8t. Joseph-gesticht der zus-
nelltessen aan den Amstelveenschen
weg en/voor de andere katholieke schooi wer
den nog bloemen overhandigd op den ".een-
weg.
Begrijpelijk was er in het landelijk gebied rond
Amsterdam, en te Amstelveen groote belangstel
ling. vooral rond het Marktplein, waar heel den
middag enorme bedrijvigheid was. Want hier zou
de Koninklijke stoet, na het bezoek, stil houden,
om een bloemenhulde van velen in ontvangst, te
nemen.
Uttgebreide ordemaatregelen waren genomen
Inmiddels heerachte er In en om de kweek
school van het Leger des Hells zelf een zenuw
achtige spanning.
In de nabijheid en voor het nieuwe gebouw
opgesteld officieren en soldaten met een
:orps van het Leger des Heils. Aanwezig
ter begroeting de burgemeester van
mr. Haspels, commandant
van bet Leger des Heils in
■w—w urgemeester en Wethouders van Den Haag
l-Czljn soo vrij geweest een meteropnemer-
geldophaler bjj de gasfabriek te ontslaan.
Waarom?
Wel, de man hield zich onledig met het ver
spreiden van een anarchistisch propagandablad
„Naar de Vrijheid" en in het bijzonder een zg.
„anti-politle-numzner” van het nobele orgaan.
Wat al fraais er in dit schlmpblaadje
lezen staat, laat zich gemakkelijk raden; in
ieder geval zal het geschrijf wel niet de be
doeling hebben, den eerbied voor orde en gezag
te bevorderen.
B. en W. nu vonden In de revolutlonnalre
liefhebberij van hun trouwéh ’dlehtutf ialiftldlng
tot ontslagverleening. daardoor tevens demon-
streerend, dat er sinds ,De Zeven Provinciën"
in de hoofden van enkele autoriteiten toch wel
wat veranderd Is: dat velen lang niet meer zoo
lankmoedig met het gezag laten spotten.
De roode „Vooruit* is over de houding van
B. en W. echter heelemaal niet te spreken: het
blad gewaagt van een „politiek ontslag”, terwijl
de ontslagene een pamflet verspreidde vol met
lasterlijke mededëellngen over den gemeente
dienst, opruiing tegen de politie en propaganda
van anarchistische Ideeën.
Volgens de „Vooruit" nu moet dit allemaal
mogen en komt het niet te pas, dat een ge-
meentedlenaar, die zich aldus tegen zijn
gever tevens het gezag misdraagt,
gegooid wordt.
Volgens de „Vooruit” moet het gezag lijdelijk
toelaten, dat het door z’n eigen personeel aan
gerand, ondermljnd, belasterd en bespot wordt.
Zoo Ijvert het socialisme steeds voor de ont
binding, waarop de chaos volgen moet.
In bijgaand artikel vervolgt en be
sluit jpnze Klaverbladmedewerker zijn
beschouwingen over de Duitsche pers,
bezien in verband met het vraagstuk
,Met Geld en de Politiek’.
'ninnimiiimiiiHiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiuiiiiiintiniiHuniiiï
tieke partijen en de bulten-parlementalre poli
tieke verbonden.
Maar na het bovenstaande zullen verschil
lende gebeurtenissen van den .laatsten tijd dul-
delljker zijn gewordqp, zooals de machtspositie
van Hugenberg tegenover Hitler, de financieel
zwakke positie van de soclaal-democratlsche en
van de Centrums-pers, het felle optreden van
de natlonaa|-soclallstische Regeering tegenover
verschillende^dagbladen, enz.
Wij hebbed' ons in het bovenstaande in hoofd
zaak bepaald iot de beschouwing van het Hugen
berg-concern, omdat dit het machtigst is ge
worden. Maar het stond volstrekt niet alleen.
Zoo bad men nog het Ullstein- en het Huck-
concern, die echter meer door financieele dan
door politieke overwegingen geleld werden. Oos
Stinnes, de grootste Duitsche Oweeër, streefde
ernaar een kranten-concern te vormen, als on
derdeel van zijn zeer talrijke andere onderne
mingen.
Tegen Hugenberg’s drijven vereenigden zich
ook de drie grootste democratische uitgevers
zaken: Ullstein, Mosse en de Frankfurter Zel-
tung, die in overleg met eenige democratische
leiders de uitgeverij .Neuer Staat" stichtten,
waardoor men Invloed op de provinciale pers
hoopte te verkrijgen. Daarnaast controleerde
Hummel, van de kleurstoffenindustrie, de
.Deutsche Provinz-Verlag G. m. b. H
meer dan 400 kleine provinciale bladen
nieuws en artikelen voorzag. Hummel nam ook
deel in de Frankfurter Zeitung, waarvan
commissaris was.
Zooals we reeds voor eenigen tijd vermeld
den. bestaat er alle kans, dat H. M. de Ko
ningin Moeder Zaterdag tegenwoordig is bjj het
huldlgingsdéfilé in het Stadion. De vertrekken
die zjj pleegt te gebruiken ten paleize zijn we
der in gereedheid gebracht en ook in het Sta
dion wordt met haar komst rekening gehouden
Het zal intusschen afhangen van haar gezond
heidstoestand en de weersgesteldheid, of het be
zoek van H. M. doorgaat.
De huldiging in het Stadion
drie Zaterdag aan.
Er wordt ons van vele zijden gevraagd hoe
laat ze geëindigd zal zijn. Dit valt moeilijk te
zeggen, omdat H. M. de Koningin geen tijd
heeft bepaald waarop ze wenschl terug te kee-
ren.
De Koninklijke Familie komt in galakoets
met vier paarden i la Daumont-bespsmnen.
maar ze keert per auto’s naar het paleis te
rug, om kort daarop per auto de hoofdstad te
verlaten.
Verwacht mag worden, dat tegen zes uur de
plechtigheid in het stadion geëindigd is, maar
het kan ook best later worden.
Hiernaast moet nog vermeld worden het com
munistische Mtlnaenberg-concern, dat in op
bouw het meest op het Hugenberg-concern ge
leek. Het werkte nauw samen met Moskou. Men
trachtte de arbeiders te lokken door sport- en
sensatie-berlchten, waardoor de bladen van dit
concern niet zoo bijster veel verschilden van de
andere „neutrale” bladen. De verschillende tot
dit concern behoorende naamlooze vennoot
schappen droegen ook zeer neutrale namen, zoo
als „Kosmos-verlag”. „Wilhelmstadt G. m. b. H
„Neuer Deutscher Verlag”, enz. Dezelfde mas
kerade dus als in het Hugenberg-concern. De
„Welt am Abend” werd spoedig het meest ge
lezen socialistische blad. Minder goed ging X de
..Berlin am Morgen". Beter weer de „Arbelter-
Illustrierte Zeitung”, met ongeveer 400.000 abon-
né’s. Voorts gaf de Neue Deutsche Verlag ook
boeken uit, zoo de „Unlversum-Bücherel". Daar
naast wierp MUnzenberg zich ook op de film.
Tot zijn concern behoorde de „Prometheus-Film-
gesellschaft”, die vooral Russische films
aan de bioscopen verhuurde, maar zelf geen
theaters exploiteerde. Maar evenals bU het Hu-
genberg-oonoern was ook bjj het Münzenberg-
concero de fllmzaak het slechtst rendeerend.
Door al deze groote kranten-concerns kwamen
vooral de zuivere partij-bladen in de verdruk
king. De meeste werkten met groote verliezen
Wij zagen reeds enkele malen, hoe de Staat
b(j zwakke ondernemingen bijsprong. Dit was in
Dultschland niets ongewoons. Uit de geschiede
nis van het Duitsche Centrum herinneren we
ons allen nog wel het dusgenaamde „Welfen-
fonds”. Na den oorlog van 1866 vormde Bismarck
met het inbeslaggenomen vermogen van den
koning van Hannover een geheim-fonds van niet
minder dan 16 millioen Thaler. Aanvankelijk was
het de bedoeling, dit fonds te gebruiken ter be
strijding van de „Welfen”, die een zelfstandig
Hannover wilden herstellen. Koning Lodewtfk II
van Beieren ontving uit dit fonds jaarlijks
300.000 M., gedurende 20 jaar; een omkooperU
van Beleren om steun voor Pruisen. Maar ook
allerlei schriftelijke actie werd uit dit „Reptl-
lienfonds" betaald. Hoe dit geld eigenlijk be
steed is, valt niet vast te stellen, wtent bjj zijn
aftreden beeft Bismarck alle rekeningen van
dit fonds verbrand. Maar dit staat wel vast, dat
verschillende kranten er oök subsidies uit ont
vangen hebben.
Tljdenr de Republiek kwam er op de begroo-
tlng ook een post voor „geheime uitgaven”
waarvoor aan de Rekenkamer geen verantwoor
ding verschuldigd was. In de begrooting voor
192627 bedroeg deze post 8 millioen. Voorts
had nog de Relchswehr-minlster de beschikking
over een geheimen post van 1 millioen (wel m
hoofdzaak voor spionnage), terwijl er nog een
poet van 2.760.000 M. uitgetrokken was voor den
bultenlandschen berichtendienst, en 446.000 M
voor den binnenlandschen.
Voorts beschikte de Regeering nog over een
geheim Ruhrfonds, dat eenige tientallen mil
lioen M. groot was; het stond ter beschikking
van den Rijksweerminister, en werd geheel uit
geput. Waarvoor?
Toen Poincaré beweerd had. dat de Duitsche
Regeering per jaar bijna 100 millioen M. voor
propaganda-doeleinden uitgaf, antwoordde Stre-
semann daarop, dat dit in 1929 maar 21.6 mil
lioen M. was geweest. Maar 21.6 millioen!I
Het Duitsche Ministerie heeft een zeer uitge
beelde pers-afdeellng, waarvan de kosten 750.00
M. per jaar bedragen. Zij heeft tot taak, eener-
zijds de Regeering mee te deelen, «at in de pers
voorkomt, en anderzijds de mededeelingen en
Inzichten van de Regeering in den meest ge-
schlkten vorm aan de pers te doen toekomen
Daarnaast staat dan nog het officieuze Wolff-
sche Telegraafbureau. Reeds tijdens Bismarck
bevond de meerderheid der aandeelen van di
bureau zich in handen van Bleichröder, den
bankier van het Hof en van Bismarck. Het Rijk
geeft, door de berichten, die het afgeeft, te be
talen en op andere wijze subsidie aan dit Bu
reau. Maar bovendien subsidieert het Rijk som
mige kranten, zelfs in bet buitenland.
Reeds sinds ongeveer 1860 was de „Norddeut-
sche Allgemelne Zeitung" het officieuze blad
van Pruisen, later ook van het Rijk. Opgericht
als grootdultsch radicaal blad, was X geleidelijk
naar Bismarck toegezwenkt, tegen betaling’
Na 1871 kreeg X blad een vast subsidie fan
30.000 M. ’s jaars. en de eigenaars werden ge
leidelljk In den adelstand verbeven. Tijdens den
oorlog ging de N. A. Z. in andere, meer actieve
handen over, en na de Revolutie werd zijn titel
in .Deutsche Allgemelne Zeitung”
Ondanks het bericht dat P. v. R. te Oss zou
hebben bekend den 36-jarigen G. van Lies
hout te hebben doodgestoken, beweren de ma
rechaussees en de burgemeester van Oss. dat
de verdachte geen bekentenis heeft afgelegd.
Wjj vernemen dat het slachtoffer J Kooien
niet levensgevaarlijk is getroffen. Het is voor
de politie moeilijk van deze wilde steekpartij
een rapport op te maken. De meeste omstan
ders waren bovendien een „beetje aangescho
ten”..., en herinneren zich nu natuurlijk niets
meer.
I
