ONS BLAD
Amerika
de Philippijnen
en
H
Z
1
Het nieuws van heden
I Nationaal Front in
Oostenrijk
DE ONAFHANKELIJK-
HEIDSKWESTIE
Orkaan in Mexico
OPEN BRIEF VAN MGR.
CIRIACI
Het contraproces
te Londen
DE BAROMETER
JOH. LAUWERS
VEREEN IG DE KATHOLIEKE PERS
DE RAMP TE OESCHELBRONN
te
Een plebisciet op komst
De
ns
ET.
Kardinaal Scapinelli
Relletjes te Gra..
Op de auto-renbaan van Brookland
De Rijksdagbrand
van
Kanya bij Paul-Boncour
„Zeer hartelyke besprekingen”
N
Dr. Philippsborn acht de brand
stichting niet het werk 4er
communistische party
Plechtige H. Mis in de St. Hedwig-
kathedraal in verband met de
ratificatie
Regeering hevig veront
waardigd
Dag van den Duitschen
boer
Aan den leider der Slowaaksche
Volks party Prelaat Hlinka
Minderheden-congres
te Bern bijeen
De hongersnood in Rusland
besproken
Bombardementsvlieg
tuig neergestort
Explosie in munitie
depot
Vice-kanselier Winkler verwerpt
het Austro-fascisme van den
1 Heimatschutz
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Stand op Maandag 9 uur vaa.: 7M
Vorige stand: 767
RS
tn-
T wee-en-dertiffadooden
1000 dakloozen
Karf
over
LN
*4,
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Kompassen en Microscopen
MAANDAG 18 SEPTEMBER 1933
DE „SLAG BIJ SALISBURY”
Zij, die zich tegen 1 October
op ons blad abonneeren, ontvan-
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Mr. Stomps stelt zich thans be
schikbaar als verdediger
Van der Lubbt
„Stalin van Siam**
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c., ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag één 55c.p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek Telefoonnummer 433
De Amerikaansche vlieger James R. Wedell,
die bij de intern, wedstrijden te Glenview
(Illinois) het voorgeschreven traject met
een uursnelheid van 491J KM. af legde en
daarmee een nieuw wereldrecord voor
landvliegtuigen vestigde
Het concordaat ïliet
Duitschland
Het Engelsche leger heeft manoeuvres gehouden. Het einde vormde een schijnveld-
slag bü Salisbury, waaraan 15.000 man deelnamen. Hier zijn Schotsche soldaten
bezig prikkeldraad versperringen aan te leggen.
BUREAUX. HOF 6. ALKMAAR
en ruim
1
La n
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 302
N
Orkaan te Mexico; 32 dooden.
el
d. Labbe.
De Sociale Studieweek te Amersfoort.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
O O
om,
een
Conflict tnsschen den Paeselljken Nuntius en
de Tsjechische regeering te Praag.
De Ri)ksmiddelen brachten in Augustus ruim
twee mHlioen minder op dan het vorig jaar.
Voorstanders van het Vniformverbod onder de
Sociaal.democratische Eerste Kamer-fractie?
te
De
ROME. IS 8ept. (Reuter) Z Em Kardinaal
Scapinelli dl Legulnlo is gisteren in het San
Camilla-ziekenhuis overleden.
HU was de gevolmachtigde van Z. H. den
Paus in de Vaticaanstad.
Schrijven van minister Verschuur aan de burge
meesters inzake steunverleening.
een
een
de
Het Uniform ver bod treedt Dinsdag a.s. In wer
king.
Vernieuwing beginsel- en werkprogram van den
Ned. R. K. Middenstandsbond.
De verdediging van
Openlnchtaneeting van de C. P. H. op „roeden"
Dinsdag door den burgemeester van Amster
dam verboden.
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
Burgemeester De Raadt heeft het Burgerde-
henhuis te Amsterdam per auto verlaten.
LONDEN, IS Sept. (V. D.) Voor de Interna
tionale Commissie van Juristen verklaarde een
anoniem blüvend journalist, dat de BerlUnache
journalist dr. Bell hem had verteld van een
bestaand complot tot het vermoorden van le.
den van de Natlonaal-sociallstlsche partij.
Dr. Bell had hem een lüst laten zien, van
personen, die bjj dat beweerde complot betrok
ken zouden zUn en waarop ook de naam van
Van der Lubbe voorkwam.
Dr. Adolf Philippsborn, parlementair redac
teur van de „Vossische Zeltung", die daarna
werd gehoord, verklaarde dat hü na een In
terview met Torgler er van overtuigd was, dat
er geen grond bestond voor de suggestie, dat
de brandstichting het werk der communistische
partU was. De voorzitter zeide, dat mr. Oiaf-
feri het als vaststaand beschouwde, dat mede
plichtigheid of relaties tusschen Van der Lubbe
en Torgler niet mogelljk zijn, daar Van der Lub.
be sinds April 1931 geen betrekkingen met de
communistische partij onderhield.
PARUS, 16 Sept. Over het onderhoud tus
schen Boncour en den Hongaarschen minister
van bultenlandsche zaken, Kanya. wordt het
volgende officleele communiqué uitgegeven:
PRAAG, 1# Sept. (W. B.) Het kabinet heeft
heden In een buitengewone zitting een open
brief behandeld, die de Apostolische Nuntius,
Mgr. Clriacl, aan den voorzitter der Slowaak
sche Volkspartij. Prelaat Hlinka. gericht heeft,
te
te
bezittingen beter een sterken Amerikaanschen,
dan een zwakken Phllippünschen buurman te
hebben. Indien de wil tot het verleeuen van
onafhankelijkheid aan de Philippünen een ui
ting zou zijn van Amerikaansche moedeloos
heid, welke liever vrijwillig dan gedwongen een
gebied prijs zou willen geven, dat door de uit
breiding van de Japansche invloedsfeer reeds
In een mln of meer geïsoleerde positie ten op
zichte van de Vereenlgde Staten Is geraakt, zou
er alle reden zijn voor ernstige bezorgdheid.
Doch het Is niet aan te nemen, dat Amerika
niet zulke voorwaarden zal bedingen, dat ook
In de toekomst Japan er voor zal terugschrik
ken een poging tot het overmeesteren van
deze eilanden te wagen.
Dergelijke voorwaarden zullen tenslotte ook
door de Philippines worden geaccepteerd, want
wat zouden zü hebben aan een onafhankelijk
heid, welke op den duur zou moeten uitdraaien
op een afhankelijkheid van Japan?
BERN. 16 September. (V. D> In de ope-
ningszitting van T Minderhedencongres hebben
alle leiders der minderhedengroepen aange
drongen op onverwijlde Internationale maat
regelen ter bestrijding van den hongersnood In
Sovjet-Rusland. De vertegenwoordigers der
Russische minderheden, prof. Koetsjinsky gaf
een uiteenzetting van de hongercatastrophe.
waaraan volgens zijn verklaring reeds millloe-
nen menschen ten offer zijn gevallen.
De Oekralnsche afgevaardigde mevrouw prof.
Roednlcka legde in naam van het Oekralnsche
volk een verklaring af waarin zü de Sov jet-
regeerlng uitsluitend voor de ellende aanspra
kelijk stelt.
De secretaris-generaal van het congres, dr.
Amende, verklaarde, dat door den nood In
Rusland alle volkeren worden getroffen. Kar
dinaal Innitzer. de Evangelische en de Ortho
doxe Kerk hebben de wereld reeds opmerk
zaam gemaakt op het ontzettende gevaar van
deze catastrophe.
Naar de bevoegde commissie werd een door
dert secretarls-generaal voorgestelde motie ver
wezen. waarin een oproep aan de wereld wordt
gericht en het onverwijlde op touw zetten van
een internationale actie wordt geëlscht^
De voorzitter WllLsn richtte een ernstige
vermaning aan den Volkenbond om grootere
aandacht te schenken aan de minderheids-
kwestles De vergadering werd daarna verdaagd
tot Maandagmorgen.
BELGRADO 16 Sept. De ..Prawda" bericht
uit Mostar over een explosie van buitengewone
hevigheid die daar in het munitle-depot heeft
plaats gehad. Door de explosie werden twee
sóldaten. die zich in het depot bevonden en
een boerin gedood terwijl drie boerinnen die
op het veld werkten, zwaar werden gewond.
In de stad zijn talrijke vensterruiten vernield.
De militaire autoriteiten gelooven dat de ex
plosie is veroorzaakt door een weggeworpen
sigaret.
et Is wel vreemd, dat de kwestie van de
onafhankelijkheid der Philippljnen door
de Vereenlgde Staten juist Is aange
sneden In een tijd, waarin Japan met al de
kracht en gansch het doorzettingsvermogen van
zijn fanatiek nationalistisch imperialisme be
zig Is aan het vestigen van zijn hegemonie In
de Pacific. Immers de Philippljnen met de
Amerikaansche vlootbases te Manilla en aan
de baai van Davao vormen voor Amerika een
bezit, dat van het grootste strategische belang
moet worden geacht bij een eventueel conflict
met Japan. En dat een dergelljk conflict op den
duur moeilijk te vermijden zal zijn, daarvan
raken steeds meer politici, die de ontwikkeling
van de Japansche politiek volgen, overtuigd
De door Japan gelanceerde leuze: „Azlé voor de
Aziaten", waarmee niet alleen China, maar ook
Britsch-Indlë bewerkt wordt, heeft In werkelijk
heid geen andere beteekenls dan: „Azië voor
Japan". De wijze, waarop Mandsjoerlje door
Japan „onafhankelijk" werd gemaakt, de leer
stellingen over de gelijkheid van het gele en
het blanke ras. de enorme uitbreiding en ver
sterking van de Japansche vloot, zoo noodlg over
de grenzen van de nog niet geëxpireerde vloot-
overeenkomst van Washington heen, Japans
eisch tot vlootparitelt met Amerika, bet in be
zit houden van de Japansche mandaatseilanden
en de verbetering der havens aldaar, het ideaa
van een Aziatlschen Volkenbond, dat den Japan
ners voor oogen zweeft, dit alles en nog veel
meer laat niet den minsten twijfel over aan
gaande de eigenlijke en zelfs niet eens meer
lijkte bedoelingen van het Keizerlijke Japan,
verheimelijkte bedoelingen van het Keizerlijke
Japan.
Hitler heeft een bezoek gebracht aan het door brand geheel vernielde dorp
Oeschelbronn in Baden om de verwoestingen in oogenschouw te nemen en zich
persoonlijk te overtuigen van de genomen maatregelen tot hulpverleening
De Indische M.U.L.O.-onderwtjser Reen* tot
veertien dagen gevangenisstraf veroordeeld.
In verband met de betooglng van het Natio
nale Front hielden de Nationaal-socialisten
tegen-demonstraties. Zij drongen met rookbom
men en onder het zingen van het Dultschland-
lied in de gelederen van het Nationale Front,
waarbij het tot vechtpartijen kwam.
Na eenigen tijd gelukte het aan de bereden
politie om de Nazi’s met den gummistok terug
te drijven, waarbij 20 personen gewond werden.
Voorts werden 100 personen, waaronder een
vertegenwoordiger van een Amerikaansch
nieuwsbureau, gearresteerd. Later werden enke
len, waaronder de Amerikaan, vrijgelaten.
BANGKOK. 16 Eept. (Reuter) De verban
nen leider der radicale partij, Luang Pradlt,
die ook wel de .JStalln van Siam" wordt ge
noemd, zal uit Europa naar hier terugkeeren en
zijn land als raadsman dienen.
De konlng heeft juist een officieel communi
qué gepubliceerd, waarin verlof wordt gegeven
tot den terugkeer van Pradlt. Hij heeft er in
toegestemd met de tegenwoordige regeering sa
men te werken bij de uitvoering van haar eno-
notnische politiek. HU heeft zich neergelegd bU
het besluit van de regeering, dat Si.én niet zUn
toevlucht zal nemen tot een nieuw systeem van
gedwongen aankoop van land en gedwongen
arbeid als middelen om den economischen toe
stand van het land te verbeteren.
Luang Pradlt was In April jl verbannen, toen
hü bekend had gemaakt, dat zün economised
plan gebaseerd was op nationalisatie van hel
land, den arbeid en de Industrie.
verzocht wordt, mr. Stomps, als verdediger
aanvaarden.
Volgens dit schrüven staat deze niet in dienst
van politieke partijen en zal hü het belang van
beklaagde alleen behartigen, zooals deze het
wenscht. In elk geval wordt Marlnus verzocht
Mr. Stomps te ontvangen.
De brief is in triplo verzonden en wel een
exemplaar naar de strafgevangenis te BerlUn.
naar de strafgevangenis te Leipzig en aan den
Officier van Justitie van het Rüksgerechtshof
te Leipzig, alle vergezeld van het verzoek den
brief aan Van der Lubbe ter hand te willen
stellen.
NEW YORK, 16 Sept. (Reuter) Uit Mexico
wordt gemeld, dat In Tampico een hevige or
kaan gewoed heeft, waardoor 32 personen ge
dood zün. Een groot aantal hulzen Is vernield
en het aantal dakloozen bedraagt meer dan
duizend. Nadere inzonderheden ontbreken nog.
LONDEN, 16 Sept. V. D.) Op de auto-
renbaan van Brookland is heden gedurende
groote wedstrijden, die door duizenden toe
schouwers werden bijgewoond, een bombarde
mentsvliegtuig neergestort De piloot werd ge
dood, terwUl een officier en drie mannen
zwaar werden gewond.
Later sloeg een auto om, die In brand
vloog. De bestuurder werd zwaar gewond.
oo belooft de 30ste October een hoogst-
belangrUke dag te worden, niet alleen
voor de Vereenlgde Staten en de Philip
pünen. maar ook voor Nederlandsch-Indië en
oos land. Want Indien de Philippljnen zouden
besluiten tot het aanvaarden van de onafhan-
kelükheld, en de Vereenlgde Staten geen zeer
krachtige maatregelen zouden nemen om die
onafhankelijkheid ook In de toekomst te waar
borgen. sou Japan wel eens de lust kunnen
bekruipen zün grijpvingers uit te strekken naar
de eilandengroep, waarnaar het thans reeds met
van begeerlUkheld scheeve oogen kükt. Het
Is voor de veiligheid via onze Oost-Indische
BERLIJN, 18 Sept. Zondag 1 October zal
In geheel Duitschland een dankdag voor den
oogst worden gehouden als „Dag der Dultsche
boeren”. Deze dag wil een bewuste afsluiting
vormen van een tüdperk, waarin de boer ver
oordeeld was een ondergeschikte rol In het so
ciale leven te spelen.
Het hoogtepunt van den dag Is de groote boe
rendemonstratie tusschen 17 en 19 uur, bü Ha-
meln, op den Bueckenberg In het geheele rijk
zullen tegelljxertUd demonstraties plaats vin
den, waar de redevoeringen van Bueckenberg
zullen worden overgebracht per radio. Op den
Bueckenberg zullen Hitler en Darré spreken
voor, naar verwacht wordt, een half millioen
boeren. Des morgens zal Goebbels een radiorede
houden.
Het kabinet heeft besloten den H. Stoel
verzoeken Mgr. Clriacl naar het Vaticaan
ontbieden om rapport uit te brengen.
Dit Incident heeft de volgende voorgeschie
denis: Prelaat Hlinka, een der leiders der te
gen de overheerschlng van Praag gerichte Slo
waaksche beweging, had naar aanleiding van
groote betooglng der Slowaken te Neutra
scherp* autonomistische rede gehouden. In
Tsjechische dagbladen heeft men in
verband hiermede den Nuntius op hefttgen
toon verweten, dat hü Hlinka hiertoe had aan
gespoord Na een scherp protest van Mgr. Cl
riacl en nadat de regeering in verband daar
mee pressie had uitgeoefend op de pers, scheen
het conflict te zUn bijgelegd. Thans Is dit ech
ter opnieuw uitgebroken, daar de Nuntius aan
Hlinka een brief geschreven heeft, waarin o. a.
het volgende voorkomt:
„TerwUl te Praag de H. Vader In den per-
>n van ZUn vertegenwoordiger beleedigd
jordt op een wijze, die In strUd Is met alle
regels det Internationale hoffelUkheid, hebt
gU. Slowaken. aan het hooge gezag van den
H. Vader den eerbied betoond, die hem toe
komt. Ik dank U en de Uwen ook dékrvoor, dat
gU den PauselUken Nuntius, die gehoorzamend
aan den H. Vader, gedwongen is te Praag te
vertoeven, in zUn bittere droefheid getroost
hebt. Ik zal dat nooit vergeten.
De edele Slowaaksche natie zal steeds In
mUn herinnering blUven."
Deze brief is voor het kabinet aanleiding ge
weest om in een bijzondere zitting bijeen u
komen.
Telefoon Administratie 433, Radactie 633
ABONNEMENTSPRIJS?
Per kwartaal^oor Alkmaar f 2.
Voor buiten Alkmaar f 2.85
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
AMSTERDAM. 18 September (V.D.) Nu
Mr. F. Pauwels te Amsterdam uit BerlUn een
telegram heeft ontvangen, dat Van der Lubbe
hem als verdediger weigert, heeft zUn familie
Mr. B. W. Stomps uit Heemstede aangezocht als
verdediger te willen optreden. Deze heeft zich
hiertoe bereid verklaard.
In verband hiermede heeft een broer van Van
der Lubbe namens de geheele familie gisteren
een brief aan Marlnus gezonden waarin deze
BERLIJN. 18 Sept. (W^.) In verband met
de ratificatie van het Concordaat met den Hei
ligen Stoel is gistermorgen in de lulsterrUk
versierde St. Hedwig-kathedraal een plechtige
H. MIs opgedragen. In de eereloge zaten os.
Mgr. Orsenlgo, Herr von Savlgny als vertegen
woordiger van den rUkskanselier, de Pruisische
staatssecretaris Orauert, alsmede talrUke leiders
van de J8B.-beweging. Na afloop van de plech
tigheid 'hield de dompredlker pater Marlanus
Vetter een feestpredikatie, waarin hU er o.a. op
wees, dat het concordaat voor de Duitsche ka
tholieken een onderpand Is voor een nieuwe
samenwerking tusschen Kerk en Staat. Het Is
geen compromis, doch een werk van eendrach
tige samenwerking voor het welzUn van het
Duitsche volk.
ORAZ. 18 Sept. (W.B.) Onder leiding van
vice-karéjier Winkler heeft gisteren de oprich
ting prakte gehad van het Nationale Front,
waartoe ook de Landbond, de Bond voor Arbeid
en Industrie, alsmede de nationale arbeiders- en
beambten-bond zUn toegetredeq.
Vice-kanselier Winkler inspecteerde eerst de
12 bataljons weerbaarheidsmannen. waarna hU
een rede hield, waarin hU os verklaarde, dat
het Nationale Front niet in het Vaderlandsche
Front van Dollfuss zal opgaan en dat het het
„Austro-Fasclsme” van den Helmatschuts ver
werpt.
Het Nationale Front, aldus spreker, wil een
einde maken aan een toestand waar een groot
deel van het Duitsche volk vijandig tegenover
staat in een rijd, waarin groote gebeurtenissen
voor volk en staat aan de orde zUn.
Het doel van het Nationale Front is een mid
denweg te vinden tusschen het afschaffen van
de democratie en het instellen van een dicta
toriaal bewind.
Het Front heeft dr. Dollfuss aangeboden hem
te steunen om Oostenrijk als een onafhankelU-
ken Duitschen staat te behouden
Voor de fascistische eischen van Starhemberg
zal het Nationale Front echter niet buigen.
Aeji het slot van zUn betoog deed Winkler een
beroep bp de bevolking om mede te werken aan
het oprichten van een Duitsch-ChristelUióen
Volksstaat en tot bestrijding van het Marxisme.
Y X T at heeft het Amerikaansche Congres
in December van het vorig jaar bezield
om onder zoo dreigende omstandighe
den een wetsontwerp aan-te nemen, dat de
PhlllppUnen binnen de tien jaar onafhankelijk
zouden moeten worden gemaakt? Het Is niet
onwaarschumUK dat het tengevolge van He
economische crisis ondar de suggestie is geraakt
*nn de Amerikaansche zakenlieden, die met
Jeede oogen den vrijen Invoer van de PhllippUn-
sche producten op de Amerikaansche markten
moesten aanzien. Zoolang de PhlllppUnen Ame-
rikaansch bezit zün kan deze ongèwenschte con
currentie niet worden gewberd
Door ze echter onafhankelUk te maken, zou
den de PhHlppünsche producten automatisch on
derworpen worden aan de voor alle vreemde
mogendheden geldende protectlonnistische maat
regelen, waarmee het berooide Amerika zün
landbouw en Industrie tracht te beschermen.
Dat de Philippünsche zakenlieden tegen de
huidige voor hen economisch zoo gunstige posi
tie ten opzichte van de Amerikaansche
markten geen bezwaar hebben, spreekt wel van
zelf. De onafhankelükheldskwestle is dan ook
niet door hen, maar door de Vereenlgde Sta
ten opgeworpen. Wel Is er onder de Phlllpplno’s
een groeiende nationalistische beweging gaande,
maar erg sterk was deze nog niet. President Hoo
ver, die de groote politieke gevaren van het eco
nomisch wel te verklaren wetsontwerp Inzag,
sprak er zün „veto” over uit, doch een meerder
heid van tweederden In het congres deed dit
„veto" weer te niet. Het parlement le Manilla
gaf echter te kennen, dat het op het aanbod
van de Vereenlgde Staten niet wenschte In te
gaan, daar het de daaraan verbonden voorwaar
den ter bevestiging en waarborging van den Ame
rikaanschen Invloed op de PhlllppUnen óók na
het verleenen der oqafhankelükheld, te bezwa
rend achtte. Toen nam het Amerikaansche con
gres een compromisvoorstel aan, dat evenwel
na een heftlgen strüd door het parlement te
Manilla eveneens werd verworpen.
Deze verwerping, die een zegepraal der Phi
lippünsche nationalisten beteekende, bewees, dat
vele slapende nationalisten door Amerika zelve
waren wakker gemaakt en niet meer met den
eenen toegestoken vinger tevreden waren
■tellen. Zü eischen thans de heele hand,
eenige mogelükheid, welke sindsdien ter oplos
sing van de onafhankelUkheldsquaestie over
bleef. was het ultschrüven van een volksstem
ming.
Het huis van Afgevaardigden der PhlllppU
nen heeft thans tot het houden van een ple
bisciet op 30 Oct. as. besloten, zoodat op dien
datum de Philippine s zich zullen moeten uit
spreken, of zü het Amerikaansche aanbod van
onafhankelUkheid binnen tien jaar al dan niet
wenschen te accepteeren. want het is hoogst-
onwaarschünlük dat de Philippünsche Senaat
het voorstel tot het houden van dit plebisciet
niet zal aanvaarden.
Boncour heeft den Hongaarschen minister
Kanya ontvangen, die persoonlük met Boncour
wilde spreken, voor hü rich naar Oenéve be
geeft. In den loop der zeer hartelüke bespre
kingen waarbü de ministers uiting gaven aan
de wederzüdsche vriendschappelüke gevoelens
der belde landen had Boncour gelegenheid
Kanya de verzekering te geven van de groote
interesse, die Frankrük steeds voor de econo
mische organisatie van Midden-Europa heeft
gevoeld. De Hongaarsche minister heeft ge-
proken over de voorwaarden, die. naar zün
neening moeten worden vervuld om overeen-
temmlng der betrokken landen mogelük te ma
ken. opdat op economisch gebied practised*
resultaten kunnen ’’.•orden bereikt. De beide
ministers wenschten elkaar <?eluk met 4*
nieuwe mogelükheden, welke dit onderhoud
opentA voor de verdere ontwikkeling der
FranjEh-Hongaarsche betrekkingen
t onderhoud duurde 50 minuten. Minister
ya weigerde de pers nadere Inlichtingen
dg besprekingen te verschaffen.
el®
