Apulië
Van den oogsttijd
FOTOREPORTAGE
De zomer van 1933
Het kleinbedrijf
in
1
Plaats dan een ^Omroeper”
voor 75.000 gezinnen.
Zoekt gij betrouwbaar
Personeel
Wijn en olie
LAND VAN OLIJVEN EN
WIJNGAARDEN
AARDAPPEL-CENTRALE
DE MIJNEN IN LIMBURG
De sociale zijde Van
het vraagstuk
-
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1933
Economische overwegingen
zoodat
"sociale beteekenis
in
V erbruikscoöperati
- 't,
o
0
’^3
Een der mooiste van de laatste
decennia
stelling, zoo groot, dat alle loten binnen eenige uren waren
uitverkocht. Eenige lotenkoopers in actie.
De
gesel)
aansj
stelle
<2
De Nederlandzche Aardappel-Centrale te Tien
Haag deelt den Nederlandschen Kleinhandel
mede, dat binnenkort de erkennlngskaarten vla
de AfdeeUngssecretarlaten van den Nederland
schen Bond van Kleinhandelaren In samenwer
king met den Roomsch Katholieken Bond zullen
worden uitgereikt.
Den belanghebbenden zal te zijner tijd worden
medegedeeld, waar en wanneer de kaarten kun
nen worden gehaald en dienen alsdan een^foto,
pasformaat, mede te brengen.
Bis
Sllssli
dit g<
verlet
werd
Zwar
perl
der
D
V
voei
Hjd
Ii
begi
bijv
Indi
dat
war
M
kun
zek«
gebi
R
zaal
„Lui
aeke
ruzii
en i
den
over
dat
gew.
ook
zins
van
NI
vol
ar be
■cho
Et
van
verb
metl
bedt
regr
is. 1
toch
Dt
setti
bond
orde
welk<
hoogi
Be
deze
kans»
schel
Hei
stand
In
Duits
ei lam
linen
In
Er vi
land
der
De
tot I
recht
dat c
ondei
Hi
de
door
Wa
een i
toen
en tc
Kerk
riep,
hü z
opsch
De
de Pi
ook
had,
onthi
Zei:
hen,
om git
Bis
geen
Ma:
lesje
Du
I
fen
in
ver
E
opz
dat
In
heli
trel
Ii
regi
was
voe
G
wac
Am het prae-advles. dat prof. dr. W. J. M
Koenraadt, hoogleeraar aan het Oroot-Seml-
narie te Hoeven, heeft uitgebracht voor het
tiende congres van den Ned. R. K Midden
standsbond, te houden op Donderdag 28 Sep
tember as. te Breda, over de sociale zijde van
het vraagstuk der wettelijke bescherming van
het kleinbedrijf, ontleenen wij het volgende:
de groot- en klein-ondememing toekomt,
aldus prof. Koenraadt moet In het licht
sociale beginselen worden onderzocht, of
termen aanwezig zijn tot wettelijke bescher
ming van de klein-onderneming in haar ver
houding tot de groot-ondernemlng.
De prae-adviseur begint derhalve met In en
kele paragrafen die sociale beginselen voorop
te stellen en gaat dan na “de uiteenzetting
van deze beginselen na, welke de
De stryd tusschen groot- en klein
onderneming behoef1 geenszins
lydelyk te worden aange
zien
Rekening houdend met de beteekenis, die in
het raam van de stoffelijke volkswelvaart aan
een afzonderlijk prae-advles uitgebracht, waar
van
er
„Dit land heeft niet de lyrische
bekoring van Campanië, de
mystieke gratie van Toscane
en den melodise hen ernst
van Latium”
Naast sociale overwegingen moeten bjj het
oordeel over klein- en groot-onderneming in
hun onderlinge verhouding ook economische
overwegingen gelden. Omtrent deze laatste is
DB WED. «L MEY, wonende Kerk
straat te Wijk aan Zee, hoopt op
14 October haar 100.ten geboorte
dag te herdenken*
is van ds kleln-ondernemlng, vergeleken met
die van de groot-ondernemlng; vervolgens-wordt
onderzocht, hoe de feitelijke toestand Is In deze
verhouding, om, na ontkend te hebben dat ten
,aanzien van den strijd tusschen beide vormen
van onderneming werkloos mag worden toege
zien, uiteindelijk vast te stellen van welken
aard de maatregelen ter bescherming van de
kleln-ondernemlng 'moeten zlfn.
Het totaal aantal arbeiders der gezamenlijke
steenkolenmijnen In Limburg bedroeg op 1 Sep
tember 1933 ondergronds 23 075. bovengronds
10.846. De totale netto-productie der gezamen
lijke steenkolenmijnen In Limburg bedroeg ge
durende de maand Augustus 1933 1.070.677.990
ton steenkolen. Het aantal werkdagen, waarop
het bedrijf gedurende de maand Augustus regel
matig werd uitgeoefend, bedroeg bij de onder
scheidene mijnen: Staatsmijnen 25, Wilhelmina
23, Domttiale Mijn Mij. 21. Mijnen Laura en
Ver. Laura 20, Julia 21, Oranje Nassau Mijnen
21, Mijnen Willem Sophia 2L
stlgt. de basis schept voor de practjjk van goede
huiselijke en maatschappelijke zeden en den
gelljkmatlgen gang van het economisch leven
bevordert. Daartegenover worden de .nadeelen.
welke de groot-ondernemlng juist voor deze
waarden met zich neeft gebracht, scherp in het
licht gesteld. De conclusie uit deze overwegin
gen luidt dan. dat van sociaal standpunt de
groot-ondernemlng zoowel op het gebied van
den kleln-handel als op het gebied van de nij
verheid ver ten achter blijft bl) de klein-on
derneming
Mag werkeloos worden toegezien, dat dit
groote goed, het behoud van de kleln-onder
nemlng. verloren dreigt te gaan door het op
dringen van groot-ondernemAigsvormen en
coöperaties? Alvorens deze vraag te beantwoor
den. wjjdt prof Koenraadt eerst aandacht aan
het In kleln-handelskringen nogal gebruikelijke
argument, dat de onafhankelijke winkelstand
op de distributie van goederen een ander-uit
sluitend recht zou kunnen doen gelden. Dit
verdedigingswapen Is volstrekt ondeugdelijk,
omdat een zoodanig recht niet bestaat. Uit
voerig wordt deze ontkenning dan gemotiveerd.
Zoo 16 het watergebrek juist de oorzaak
de blinkende zindelijkheid dier witte
die fonkelen In denzon, s
Eigenaardig verheffen zich In dit vlakke land-
schap de „trulil", een soort van steenen hut
ten met spitse kegelvormige daken, die er als
kleine piramiden of als negerhutten uitzien.
De onderbouw is gewoonlUk wit gekalkt, ter
wijl het kegelvormige dak de grauwe kleur van
de natuursteenen vertoont, waaruit het zonder
cement is opgestapeld. Deze „trulil” zijn een bij
zonderheid van de provincie Bart en in som
mige streken zijn zjj zoo talrijk, dat het schijnt,
alsof de tenten van een heel leger de vlakte
bedekken.
Maar de roem van Apulië zijn de Romaansche
kerken, hier en daar met vroeg-gothlsche. met
Normannlsche, en met eigen Apulische stijl
elementen getint, die de steden langs de kust
bi; prof. Koenraadt zich aansluit. Niet alleen
in de nijverheid, waarvoor zulks meestal als
evident wordt aanvaard, maar ook in den de
tailhandel kan zi) een nuttige functie vervul-
-len Niet de groot-ondernemlng als zoodanig
verdient daarom bestrijding, maar de wijze,
waarop zij In de practjjk gebruik maakt van de
bestaande onbeperkte vrijheid van concurren
tie.
De strijd tusschen groot- en klein-dhderne-
mlng behoeft derhalve geenszins lijdelijk te
worden aangezien. De klaarblijkelijke elsch van
algemeen wwlzyn, dat de onbeperkte vrijheid
van concurrentie woide teruggebracht binnen
redelijke grenzen, Is de weg, waarop de midde
len moeten liggen om den zelfstandigen klein-
ondernemer, waar noodig, voldoende vetog te
stellen tegen de opdringende groot-onderne
ming Aan het groot-kapitallstlsch winststreven
met zijn doelstelling: macht en bezittlngscon-
centratle. moet paal en perk worden gesteld.
Daartoe moeten ook zijn weinig kieskeurige
middelen, zooals de practjjk die kent uit de be
ïnvloeding van den wilszwakken consument
door lunchrooms In warenhuizen lok-artikelen,
cadeaustelsel e.d.. worden geweerd.
een aanrijding taeecben twee auto's geënsceneerd als onderdeel van da
nieuwe verkeereAlaa. die in opdracht van den A. N. W. H. wordt gemaakt
Hierboven een delete1 foto’s van het nevel.
Er is wel geen leerpunt aan te wijzen, dat
door de chrlstelljk-sociale schrijvers met groo-
ter eenstemmigheid en sterker voorliefde wordt
benadrukt, dan de stelling, dat een ruime be
zetting met een welvarenden middenstand voor
•de samenleving van zeer groote beteekenis la.
De samenleving toch moet in hooge mate zijn
gebaat door eerbiediging van de persoonlijkheid
en de mogelijkheid van haar evenwichtige ont
plooiing. dtor de practjjk van degelijke huise
lijke en maatschappelijke zeden, door dëh ge
lljkmatlgen gang van het economische leven
zonder geweldige schokken.
DE DOODK1STENFABRIEK, der firma Danesen te *s Hertogenbosch ia
door brand vernield. Ook de kaaoopslagplaataen der firma van den Berg
werden een prooi der vlammen,
Wanneer wij wille' nagaan hoe de zomer
van 1933 is geweest in vergelijking met de zo
mers der laatste tientallen van Jaren. kunnen
wjj niet alle weersverschljnselèn gezamenlijk
beoordeelen. De algemeene Indruk van den af-
geloopen zomer is evenwel, dat «rij een zeer
goeden zomer hebben genad. niet n<k»
warm, niet regenachtig maar wel zonnig en
vooral zeer gelijkmatig, vroeg begonnen, al was
Juni niet warm, en tot laat in 8ept< -ber voort
durend.
Willen wv dezen zomer vergelijken met vroe
gere zomers, dan kunnen wjj slechts drie cri
teria gebruiken: de temperatuur, den zonne-
schijn en den regen.
Bij de temperatuur kunnen wij onderscheid
maken tusschen warme dagen met een gemid
delde temperatuur van ten minste 20 gr. C.
zeer warme dagen met een maxlmum-tempera-
tuur van ten minste 25 gr. C. en heete, zg.
tropische dagen met een max. temp, van ten
minste 30 gr C. Een normale zomer telt van
zulke dagen 20. resp. 15 en 2. De zomer 1933
had er 29. resp. 16 en 2 en bracht ons dus veel
warme dagen maar geen buitengewone hitte.
Uit een reeks van veertig zomers van den
laatsten tijd kan men er met 1933 acht kiezen,
die alle meer warme, zeer warme en tropische
dagen dan normaal brachten en als wij deze
jaren. hieronder genoemd, ten opzichte van de
temperatuur in rangorde plaatsen, staat 1911
verre bovenaan met 57 warme. 41 zeer wanne
en 13 tropische dagen. De tweede plaats neemt
de zomer van 1929 In met 32. 36 en 6 Hierop
volgen 1899. 1900. 1914. 1932 1917 en 1933 De
afgeloopen zomer is dus no. 8 en behoort daar
mede tot de allerbeste zomers der laatste veer
tig jaren.
Ten opzichte van den zonneschijn is de volg
orde eenigszlns anders. De Jaren 1899 en 1808
moeten hier buiten beschouwing blijven omdat
de cijfers voor den zonneschijn ontbreken. Bo
venaan staat de zomer Mei-Augustus! van
1929 met 157 uren zonneschijn meer dan het
normale aantal 1773). Nr. 2 is 1917 met 104, nr.
3 1911 met 99, nr. 4 1933 met 35 uren boven bet
normale aantal, terwijl 1914 en 1932 het nor
male aantal hadden.
Wat den regen betreft moeten wjj rekenen
met het aantal regendagen. Het normale aan
tal In de periode Mee-Augustus is 50. In 19U
kwamen slechts 36 regendagen in deze periode
voor en de zomer van dat jaar staat weer ah
nr 1. Dan volgen 1899 met 38. 1929 met
1933 met 51, 1914 en 1317 met 55. 1900 met 57
en 1932 met 58 regendagen. Hier is dus de af- I
geloopen zomer nummer vier en dus een van I
de droogste zomers. I
De bovenstaande clffers maken het mogelVk I
de zomers naar rangorde te plaatsen met be
trekking tot de drie meteorologische ewienien
gezamenlijk. Met weglating van 1899 en 1900 is I
1911 nr. 1 met 5 punten. 1929 nr. 2 met 6. 1917
nr. 3 met 15, 1914 nr. 4 met 15; 1933 nr. 5 met
16 en 1932 nr. 6 met 19 punten. Waarschijn
lijk is 1899 tusschen 2 en 3 te rangschikken
maar zeker is dit niet. In elk geval staat 1933
niet lager dAn nr. 6 en behoort dus tot de al
lermooiste zomers van de laatste veertig Jaren.
In het bovenstaande is geen rekening
houden met de mooie Septembermaand, eens-
deels omdat deze nog niet geëindigd is, ander
deels omdat zjj wel heel mooie, maar geen MF*
zond* warme dagen heeft gebracht.
Met den zomer 1933 kunnen wjj tevreden I
zijn Deze en de zomers van 1929 en 1932 logen-
straffen de meenlng, dat „tegenwoordig ge* I
mooie zomers meer voorkomen".
(Nadruk verboden).
Welnu, de kleln-ondernemlng, althans wan
neer ze In de samenleving van overwegende be
teekenis Is. biedt voor de verwezenlijking van
die maatschappelijke wenscheljjkheden zeer
gunstige voorwaarden, wat van de groot-onder
nemlng geenszins kan worden getuigd.
Deze stelling wordt vervolgens door den
prae-adviseur nader uitgewerkt, waar htf aan
toont, hoe de kleln-ondernemlng de evenwich
tige ontplooiing van de persoonlijkheid begun-
of een hamer of een steen den taaien groenen
bast van de amandelen. De ontbolsterde bruine
vruchten liggen in groote hoopen tegen de mu
ren opgestapeld of over de straat uitgespreid
om te drogen. Zakken vol amandelen, karren
vol amandelen, wagons vol amandelen. Zjj kos
ten hier weinig en men leert nieuwe manieren
om ze te eten. In de dorpen krijgt men ze
na eiken maaltijd geroosterd, waardoor de bast
zoo broos wordt, dat men hem tuschen de vin
gers stukdrukt, terwijl de vrucht knapperig en
geurig is.
Zulke geroosterde amandelen jrassen goed bij
den wijn, die ook al bijna rijp is, den vurigen
wijn van Apulië, die een branderigen, harsach-
tigen snlaak heeft, alsof het zorinevuur zelf
erin smeult. HU houdt ongeveer het midden
tusschen den wfjn van de Rotneinsche „castelli"
en dien van Sicilië: vurig als de laatste en
licht door de keel glijdend *- ..süffig” zeggen
de Duitschers als de eerste. En des te snel-
Ier laten zij Item door de keel glijden, als zij
bedenken, dat dit de wijn is, die den rooden
baard van keizer Frederik heeft bevochtigd.
Na den wijn komen de olijven, die ook al
zwart aan de boomen hingen. Olie en wijn: de
combinatie van deze beide In het Evangelie
verhaal scheen ons vroeger nogal zonderling,
een zéér speciale heelmethode van den barm-
hartlgen Samaritaan. Maar In het Zuiden gaan
die twee onafscheidelijk samen. Wie wijn ver
koopt, verkoopt oök olie; In al die kleine win
keltjes staat naast het wijnvat de buikige meer
dan meterhooge pot of vaas van bruin aarde
werk, waaruit met een-litermaat aan een stok
de groenglinsterende olijfolie geput wordt. „Vlno
e olio” zijn als opschrift van den winkel even
onafscheidelijk als .Bale e tabacchi”, zout en
tabak; maar terwijl deze laatste combinatie is
uitgevonden door het staatsmonoplie, dat zod-
wel zout als tabak beheerscht en ze in dezelfde
winkels laat verkoopen, en dus een huwelijk uit
belang moet heeten, zijn de olie en de wijn
eikaars natuurlijke echtgenooten.
Olie, wijn en amandelen zijn de producten
van het land, die ook op het iandschap hun
stempel drukken. Een ander karakteristiek ken
merk zijn de blinkend witte buizen. De witkalk
is hier zeer In eere; en wel Juist door het ge
brek aan water. Daar er geen water genoeg
is. om het vuil en stof van de hulzen te was-
schen, wordt het eenvoudig met witkalk be
dekt. Vele malen per jaar krijgen alle huizen
een beurt, maar er zijn dorpen en steden, waar
de huisvrouw of de meid lederen morgen mét
den witkwast om het huls heen gaat, even ge
kegeld. als men in Amsterdam de stoep dweilt.
van
muren,
als osivergelijkelijk kostbare sieraden bezitten.
Trani. Bitonto, Bart zelf met de kathedraal en
de Nlcolaaske rken men kan voortgaan
met de opsomming. Er zijn weinig streken in
Europa, waar deze edele en serene stijl zoo rijk
en zoo rein vertegenwoordigd is als in Apulië
Een bijzonder sieraad van het land is de
burcht van Frederik Barbarossa, den Zwaben-
kelzer, die hier in de dertiende eeuw
Castel del Monte, op een langzaam hellende
berghoogte, den ..spie van Apulië” gelegen, van
waar het oog de gansche vlakte tot aan de
zee overziet. Is een vroeg-gothisch bousrwerk
van zóó eenvoudigen, zakeiijken en toet, groot-
schen vorm, dat het een parel van de aller
modernste architectuur zou kunnen wezen.
Het Is een regelmatige achthoek, die op eiken
hoek een eveneens achthoeklgen stompen toren
heeft, waarvan twee zijden met het kasteel ver
smolten zijn en zes zijden vrjj liggen. De go-
thlsche poort leidt naar een binnenplein, dat
eveneens achthoekig is. en waaromheen op elk
van de twee verdiepingen acht zalen zich aan
eenrijen. Alle zestien zalen hebben denzelfden
trapeziumvorm en zjjn even groot. De muren
van kasteel en torens zijp van gelijke hoogte
(23 Meter) en hebben een effen lijst,
het gansche gebouw zich als één blok op den
platten top van den berg omhoog heft.
Het is een constructie, dié nergens een voor
beeld vindt, één oorspronkelijke, simpele en
grootsche gedachte, uit het brein van een der-
tiende-eeuwschen bouwmeester of misschien,
meent men, uit bet fantastische brein van
Barbarossa zelf ontsprongen. Van de weelde,
waarmee de keizer het Het Inrichten want
het was geen vesting, maar een Jachtslot en
rustoord, waar hl] met zijn poëtisch hof den
strijd en de zorgen ontvluchtte van de weelde
zijn weinige sporen meer ovpr. In de achttiende
eeuw was Castel del Monte zelfs een honk van
de bandieten geworden, die het omliggende
land brandschatten. Nu staat het daar in zjjn
eenzame en naakte grootheid, als een monu
ment, dat tot geen enkel tijdperk schijnt te
behooren. doch enkel getuigt van het eenzame
genie van dien Duitschen vorst, die hier
Zuid-Itallë zjjn fantastisch hof hield.
De prae-adviseur staat vervolgens nog spe
ciaal stil bij de verbruikscoöperaties, waarbij de
verschillende daarvoor aangebrachte argumen
ten tot hun juiste proporties worden terugge
bracht en tenslotte wordt geconcludeerd, dat
ook al zou de mogelijkheid bestaan om vla de
coöperaties de goederen een weinig je goedkoo
per te betrekken, dit een beslist onvoldoende
motief is om den zelfstandigen klein-ondernemer
in het gedrang te brengen. Hiertegen verzet
zich de sociale rechtvaardigheid.
Schuilt zoo de diepste oorzaak van de moei
lijkheden, welke de kleln-ondernemlng onder
vindt, in de onbeperkte concurrentlevrljheld en
de ongeregelde winzucht, dan moet dat kwaad
worden tegengegaan. Daartoe zijn speciale be
lastingen niet geëigend, maar moet de concur-
rentle-mogelUkheld worden Ingeperkt door de
vestiging In een bedrijf te binden aan bepaalde
voorwaarden, en moet tevens de winzucht wor
den begrensd door niet alleen oneerlijke, maar
ook onedele concurrentiemiddelen te verbieden.
(Van onzen Romelnschen correspondent.)
e reis naar Bart, de oude havenstad, die
I J er nu met haar „Jaarbeurs van den Le-
vant" naar dingt, de stapelplaats van
den Europeeschen handel op het Oosten te
worden, schenkt den relzger tegelijk de kennis
making met een landstreek, die buiten de ge
bruikelijke toeristenwegen ligt. De duizenden
vreemdelingen, die Italië bezoeken, komen allen
vroeg of laat naar Rome, waarheen Immers
alle wegen leiden; verder voert hun weg of hun
reisbureau hen vaak naar Napels en eventueel
nog naar Sicilië. Maar Apulië laten zU letter
lijk links liggen.
Het land heeft ook niet de lyrische bekoring
van Campanië. de mystieke gratie van Toscane
of den melodischen ernst van Latium. Het is
grootendeels een ietwat eentonig, vlak land
schep. waar de ollitgaarden zich eindeloos uit
strekken, alleen afgewisseld door den wijn, die'
hier meestal aan lage stokken groeit.
Olijven en wijn en weer o<ljven en wijn: mat-
groene, zilvergrijze tinten, die als een sluier,
zoover het oog reikt, de droge, roodbruine aar
de bedekken.
Tusschep de oljjfen Is de rossige bodem vaak
gebarsten van "de droogte, want Apulië is een
waterarm land.
De groote Apulische waterleiding, voor en
kele jaren gereed gekomen en één van de groot
ste werken van bet huidige bewind, die een
goede 250 K.M. ver het water uit de bergen
naar de steden brengt, heeft voor vele steden en
dorpen aan dat watergebrek een einde gemaakt.
Vroeger gaf de gastvrije Apullër u liever een
liter wijn dan een glaasje water en de wasch-
bekkens waren zoo groot als een soepbord. Als
een grap vertelde men van den wantrouwenden
toerist die den waard vraagt, of hU geen water
in den wijn heeft gedaan. En men zegt, dat de
bewoners van Lecce, de sierlijke Rococostad, in
bun eerste vreugde over het blanke koele water,
dat uit de nieuwe leiding spoot, voor de Ma
donna of het beeld van hun patroonheilige
somtijds in plaats van een kaars een klein wa
terstraaltje lieten springen.
In het voorjaar spreiden de amandelboomen,
die mét de olijven en den wijn de voornaamste
cultuur van Apulië vormen, een fantastisch
teederen gloed over heel het Iandschap. Maar
nu gaat hun donkere loover tusschen de olijven
verloren.
Het is oogsttijd. In alle dorpen zitten de
gezinnen voltallig voor de hulzen rondom een
boutblok of ‘n grooten steen en slaan met 'n mes
Mededeeling voor den kleinhandel
TE AMSTERDAM U Don
derdag de eerste paal ge
slagen voor een overdekte
tennishall die de grootste
van Europa zal worden*
De directeur van het sport
park WApolio”, waartoe het
gebouw zal behooren, helpt
een handje.
FT X
