ONS
LAD
d. Lubbe voor zijn rechters
Rinus begrijpt het niet
T
1
urn
I
I
I
RADIO
RECORD
IJ
5
heden
Het
nieuws van
DAGBOEK?
SOVJET-JOURNALISTEN
DE DUITSCHE UITVOER
MAAR HIJ VINDT HET
MOPPIG
DE BAROMETER
JOH. LAUWERS
PAYCLOP 3
WAAR BEVINDT ZICH ZIJN
i
VEREEN 1G DE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1933
IN HET RIJKSGERECHTSHOF TE LEIPZIG
verboden
ONTVANGLAMPEN VANAF F 2.50
I
N.V. Gloeilampenfabriek „Radlam”
Begrafenis van Anny
Be sant
De Brocqueville naar
Mussolini
Zij, die zich tegen 1 October
op ons blad abonneeren, ontvan
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Mr. Stomps spreekt met
den beklaagde
Het 'telegram
Hindenburg
Rinus heeft den brief
wèl ontvangen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
BLADZIJDEN
N.V. Ned. Verzek.-Maatschappij
St. Willibrordus
Utrecht, Catharijnesingel 48
Hoofdinspectie Amsterdam
Adm. de Ruijterw.242. Tel. 82797
Kapitaal- ee Volksverzekering
I
Het Weeniiiiiiiiiiiiiiiiiuniiiiiiiiiiiiiiii
i
De „Slowak”
De „gedachten van een
ontoerekenbare”
Mr. Stomps by v. d. Lubbe
Het dagboek van v. d. Lubbe
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
de pers beter verstaanbaar te
voor
9
V.
Mr. Stomps alt getuige
procureur-generaal
O
W
Mi.
j
R ykscultuur kamer
Von
aan
d. Lubbe
hebben
I
prgaan der Slowaaksche Katho
lieke V olksparty
Stand op Zaterdag 1 mr n.m.: 761
Vorige «tand: 758.
De rechters tijdens de behandeling van het proces. In het midden de president
dr. Bü nger
Mr.
heeft
BERLIJN. 22 Sept. (W.BDe rMksregeering
heeft een wet tot bescherming van den Duit-
schen uitvoer afgekondlgd. waarbij machtiging
wordt verleend tot het uitvaardigen van Invoer,
beperkingen tegen landen, die hunnerzijds den
Invoer van Dultsche waren beperken, tenzij dit
bü verdrag is overeengekomen. De wet treedt
morgen in werking.
‘I
Twee Sovjet'Journalisten te Leipzig door do
politie van hu bed gelicht.
Wet tot bescherming vu den Duitachen ntt-
voer afgekondigd.
ALKMAAR
Tooverlantaarnt
‘l-
L
Vervolgen», wordt een brochure besproken, die
door de broers en stiefbroers vu Vu der
Lubbe is geschreven en verspreid.
Hierna wordt de sitting verdaagd tot Zater-
Verder verklaarde getuige, dat
bq het eerste verhoor Van der Lubbe
geenszins terneergeslagen was.
Openhartig verklaarde hg den
Rijksdag in brand te hebben gesto
ken en dit ook op zich te willen
van den getuige
hiermede voorloopig ge-
Het Hof tracht vast te stellen of
d. Lubbe volledig toereke
ningsvatbaar is
Hirschfeld, den secretaris der Russische am
bassade.
De hoofdcommissaris der polltie van Leipzig
heeft later overvloedige excuses au Hirschfeld
augeboden en betoogd, dat zijn ondergeschik
ten bulten zijn weten'hadden gehandeld.'
Hirschfeld zeide echter met dezen uitleg niet
tevreden te zijn: hij zou het geval au den
Sovjet-gezut rapporteeren
brulnboek slechts het begin vu den zin staat:
„Ik heb een half jaar lang bM hem gewoond.”
Wat er du moet volgen „en ik kan zeggen, dat
hij geen sexueele afwijkingen beeft” is in het
brulnboek weggelaten. Men kan begrijpen, welke
conclusies hieruit getrokken kunnen worden
MOSKOU, 22 Sept. (Reuter) De „Prawda”
houdt zich bezig met de weigering der Dult
sche autoriteiten, om Sovjet-journalisten toe
te laten tot het proces te Leipzig. Het blad ziet
In deze weigering vrees voor publiciteit. Een
zelfde conclusie trekt de „Iswestja".
Salon-communist? Maar vergelijk Rienus met
een Romain Rolland, een Einstein, een Ehren
burg! Over Rienus stappen ze heen als over het
peukje van hun sigaret, dat ze daar juist onder
de hak vu hun lakschoen vertrapten.
Zoon van een manufacturier in Dordrecht,
groot geworden in een rijksopvoedlngsgestlcht
te ’s Hertogenbosch. ten deele invalide sinds
hem wat kalk in zijn oogen woei dit is zijn
korte levensbeschrijving voor de rechtbank Zou
het allemaal anders gegaan zijn, wuneer de
wind hem geen kalk in zijn oogen geworpen
had? Mischien! Misschien zou hij even wezen
loos als hij nu zijn ongeluk indoolde, door het
leven gezworven zijn. Maar misschien ook niet.
Want uit zijn vele geschrijf blijkt vooral, dat hM
uitsluitend ontzag had voor het werk, wanneer
anderen bet deden. En hij bedelde met de vrij
postigheid van den ludlooper, die niet vraagt,
maar elscht met de beslistheid van een ontvan
ger der belastingen.
Den 6 September 1931 vertrok hij vu Leiden
Het is niet de eigenlyke stichter
van den brand die te Leipzig
terecht staat
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 307
BUREAUX, HOF 6. ALKMAAR
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS,
Per Iwarfaal voor Alkmaar f 2.—
Voer buiten Alkmaar e -f 2 85
Met geïllustreerd Zondagsblad f0 60hooger
Dagblad uitgegeven door de
N V. Drukkerij. De "Spaarnestad Haarlem
De procureur-generaal verwijst naar de me-
dedeeling van een Nederlandsch persbureau,
dat een verklaring van de familie van Van
der Lubbe heeft gepubliceerd, waaruit blijkt,
dat de familie tot haar ontsteltenis bemerkt
heeft, dat een brief, dien zij aan v. d. Lubbe
hebben gezonden, en waarin zij beklaagde aan
raden mr.» Stomps als zijn verdediger te laten
optreden, hem niet is overhandigd.
Dat heeft tot gevolg gehad, dat
in zijn wantrouwen tegen een hem opgedron
gen verdediger ook dezen verdediger heeft af
gewezen. De familie heeft zich in verband
hiermede telegrafisch tot Von Hindenburg ge
wend en hem om zijn bemiddeling verzocht bjj
het Rijksgerechtshof. opdat de brief aan v. d.
Lubbe alsnog wordt ter hand gesteld.
BERLIJN. 22 Sept. (V.D.) Het Rijkskabinet
heeft baden de wet op de Rjjkscultuurkamer
aangenomen, waarbij de Rijksmlnister voor
Propaganda wordt gemacht.gd de leden van da
bedrijfstakken, die onder zyn competentie val
len, te vereenigen in publiekrechtelijke corpo
raties. Er zullen worden opgericht rijkskamer
voor litteratuur, radio, theater, muziek. Beelden
de Kunsten en film. Al deze corporaties war
den vereenigd in een RMkscultuurkamer.
Projectie- en
LEIPZIG. 22 September (Reuter).
Twee bekende Russische journalisten,
Mevr. Lili Kith, de BerlJJnsche corres
pondente van de ..Iswestia”, en Res-
palow. de BerlMnsche co-respondent van
het Tass.agentschap zijn vanmorgen
om 7 uur van hun bed gelicht en naar
het politie-bureau vervoerd, waar zij
door en door onderzocht zijn op wa
pens en geschriften.
MADRAS, 22 Sept. (V. D.) Reeds vroeg
in den ochtend zijn duizenden personen aan
wezig geweest, om de begrafenisplechtigheid en
de verassching bjj te wonen van het stoffelijk
overschot van Anny Besant te Adayar.
Leden van de regeering. van de wetgevende
macht en uit alle lagen der maatschappij wa
ren aanwezig, toen de plechtigheid om 8 uur
dees morgens begon.
Het lijk, in zijde gehuld, stond opgebaard en
werd overgebracht naar de hoofdkwartieren
van de Theosofische Vereenlging. waar het een
lijd werd opgebaard. Duizenden personen defi
leerden langs de baar om de laatste eer te be
wijzen.
Hierna had de uitvaart plaats.
Na de pauze, die ongeveer een uur geduurd
heeft, deelt president Bünger mede, dat var
morgen af in de zaal een luidspreker zal wor-
daa opgesteld om de behandeling van het
De president is van oordeel, dat de betrokken
personen onmiddellijk gestraft behooren te
worden en verzoekt dr. Sack hem de bladen
te noemen.
BERLIJN, 22 Sept. De geheime staatspolitie
heeft twee communistische kooplieden gearres
teerd, in wier befit een handdrukapparaat en
strooibiljetten werden gevonden. De biljetten
bevatten leuzen tegen de regeering en, aan
sporing tot protest-acties tegen het próees te
Leipzig, terwijl daarop ook foto's van regee-
ringsleden waren aangebracht, die als de brand
stichters werden aangegeven.
Te Bielefeld werden 'bü een razzia 20 com
munistische functionarissen gearresteerd.
Leipzigs politiecommissaris ver
klaart, dat het buiten zyn
medeweten geschiedde
Geen beswaar tegen Inschrijving van buiten-
landsche studenten te Delft.
Perron naar beneden gevallen te RotteAam;
niemand ernstig getroffen.
Nieuwe tarieven voor het stucadoorsbedrfjf door
de Landelijke Federatie aanvaard.
Onze Pooljaar-expeditie teruggekeerd.
Een verklaring van Willi Münzenberg, den Dnit-
schen communies!, wiens opsporing is verzocht.
Het Rljkadagprocea te Leipzig.
Orgaan der Slowaaksche Katholieke Volkspartij
verboden door Tsjechische regeering.
De noodtoestand In onze mijnindustrie.
Tot vanmiddag 3 uur zijn zij vastgehouden
en daarna vrijgelaten door bemiddeling van
LEIPZIG, 22 Sept. De belangstelling van t
publiek voor de behandeling van het RMksdag-
proces is heden weer zeer groot.
Voortgezet wordt het getuigenverhoor van den
Berlljnschen inspecteur bjj de recherche Heisig,
die in NedeMand een onderzoek heeft ingesteld
naar het vroeger leven van Van der Lubbe.
Getuige heeft ook nog met een anderen vriend
van v. d. Lubbe gesproken n.L met Jacobus
Vink, lid van de Communistische Partij Holland.
Ook Vink wist, dat v. d. Lubbe in conflict met
de communistische partij was geraakt en dat de
partij hem had willen royeeren. HU kon echter
nauwelijks aannemen, dat v. d. Lubbe uit de
partij was getreden, daar hij nog voor de partij
gewerkt heeft.
De getuige legt dan een verklaring af over
aanteekeningen van den beklaagde, die volgens
Vink op den dag voor den Isten Maart door
een vertegenwoordiger der communistische par-
tij Holland zijn weggehaald. Het betrof hier
een dagboek en een ouden pas van v. d. Lubbe.
In het dagboek stonden adressen van binnen-
en buitenlandsche communisten: er stonden
ook Dultsche namen in. Uit het feit, dat een
Ud van de communistische partij Holland dit
dagboek in beslag genomen heeft, blijkt, dat
de partij er belang bij had, dit te laten ver
dwijnen.
Over de houding van beklaagde na zijn ar
restatie te Berlijn verklaarde Hersig: Aanvan
kelijk leverde het verhoor geen moeilijkheden
op. daar v. d. Lubbe nog opgewonden was over
het gebeurde. Het was opvallend met hoeveel
belangstelling hjj zelf over het gebeurde sprak
en hoe precies hij mij alles verklaarde. Toen
ik. aldus vervolgde getuige, met v. d Lubbe
naar het Rijksdaggebouw ging, bleek hij hier
zeer goed georiënteerd te zijn. HM heeft ons
daar rondgeleid.
De beklaagdenbank: 1. Van der Lubbe; 2. Torgler; 3. Dimitroff; 4. Tanejf;
5. Popoff
op het geld ziet, zooals in Holland Wilhelmina.”
Donderdag 1 October' te „Djurdjeveu" laat
hij zijn dagboek rusten om enkele bladzUden te
vullen met „gedachten". HM vertelt van een
boerejongen die met een paard en twee koeien
aan het ploegen was en. waarschMnlMk omdat
hM het verkeerd deed, een draal om zMn ooren
kreeg van zMn vader. Van der Lubbe bindt aan
dit voorbeeld de volgende „gedachte” vast:
„Zoo zien wM dat overal onder het kapltaa-
llsme, het meest de oude en kinderen uitgebuit
worden, daar zM het goedkoopst zMn. En al doet
nu direct een groote baas dit niet, maakt dit
niet veel uit, want de kleine boer hier moet bet
noodzakelMk doen voor zijn voortbestaan en
het grootkapltaalisme is er toch aansprakenlMk
voor. Alleen de strMd, welke als tegenstelling
van dit heden, eenmaal van zelf zal moeten
komen, zal daar verandering in brengen."
VrMdag 2 October ontmoette hM een student
uit Agrarn.
„Toen hM mM plotseling vroeg wat ik was,
vond ik het leuk direct te zeggen „Communist”,
om te zien wat hM zeggen zou. t Viel mM al
mee. en hM merkte alleen op, dat hier zeer
streng is, en je uitkMken moet om niet in de
bak te komen.”
Een schoenmaker vertelde hem ook „dat hier
een militaire dictaat is, en er Weinig terecht
komt van vergaderen en drukpers.”
Den volgenden dag koopt hM te Virovitica
een mondorgel en Donderdag 8 October kan hM
reeds „Voorwaarts is ons aller leuzen vrMheld
of of den dood" spelen. De ..Internationale”
kan hM nog niet te pakken krMgen.
VrMdag 9 October is hM nMdlg. omdat zMn
gebedel niet overal In goede aarde valt.
„Toch wil Je dan de strMd in je zelf aanwak
keren. tegen deze maatschappM en haar bezit
ters. Toch niet alleen op deze momenten, want
er zMn zoo veel van die fMne en bizonderen
pekjes op zoon reis als de mijne nu. waar je
weer de goedheid der menschen leert, en ook
hierdoor weer bM Je zelf denk, „maar je heb
niet voor niets gegeven hoor, we zullen er later
allemaal voor strMden.”
Aldus een paar .gedachten” van Rienus van
der Lubbe, die uitsluitend woorden als revolu
tie, proletarisch, revolutionnair, internationaal
en meer van dat roode Nederlandsch zonder
fouten schrMven kan.
Rienus werd op heeterdaad betrapt. Rienus
heeft bekend gedaan te hebben wat men hem
ten laste legt.
En toch heeft men het gevoel, dat daar in
Leipzig niet de stichter van den RMksaagbrand
voor zMn rechters staat.
De elgenlMke brandstichter heeft Rienus ver
loochend, scheldt hem voor een verrader en
zoekt naar andere half-toerekenbaren voor de
verwezenlMklng van „ons heilig Ideaal”.
nemen.
Hg vroeg of dit ook in de Ne
der landsche kranten kwam. Toen
getuige bevestigend hierop ant
woordde, was hij verheugd en xeide
„zoo is het goed”.
Van der Lubbe heeft met zijn
daad de arbeiders wakker willen
schudden, die reeds veel te lang
geaarzeld hadden.
Om de bestaande staats-orde om
ver te werpen moest men geweld
gebruiken.
Als doel van zijn strijd noemde
hij de „arbeiders-regeering”.
Het verhoor
Heisig is
eindigd.
BRUSSEL. 22 Sept. (Reuter.) De „Soir” deelt
mede, dat de Belgische premier de Brocqueville
naar Italië is vertrokken waar hM met Musso
lini zal spreken over de huidige international»
situatie. Italië maakt, zooals men weet, deel uit
van het goudblok en is garant voor de Belgi
sche Oostgrens.
De president: Heeft U een paar dagen ge
leden van uw familie een brief ontvangen,
waarin werd aangeraden mr. Stomps als ver
dediger te nemen? HM antwoordt eerst ..neen”.
Als de vraag nog eens herhaald wordt, zegt
hM zachtjes ,Ja” en op de volgende vraag, waar
de brief is, antwoordt hM'. in de gevangenis.
President: Dus U heeft den brief wèl ont
vangen. Stond er in, wat ik zoo Juist gezegd
heb?
v. d. Lubbe: Ja.
De procureur-generaal: De directeur der ge
vangenis heeft den brief persoonlijk aan
Lubbe overhandigd.
hebben verklaarde v. d. Lubbe: Ik
Stomps niet als verdediger hebben.
De president onderbreekt dan de zitting voor
*en pauze van 20 minuten, om mr. Stomps ge
legenheid te geven een onderhoud te
met den beklaagde.
Op een vraag van den president verklaart
de psychiater, dr. Bonnhoefer, dat de beklaagde
niet aan „pyromanie” IMdt. HM is dus niet in
zooverre geestesziek, dat een onweerstaanbare
drang in hem leeft om brand te maken.
De president acht het noodzakelMk, thans te
onderzoeken of v. d. Lubbe naar een geweld
dadige verandering der tegenwoordige Dultsche
grondwet streefde en of hM een staatsinrichting
wenschte zooals in Sovjet-Rusland.
Dr. Sack vraagt aan beklaagde of bM in Sep
tember 1932 in Den Haag op een vergadering
van stakende chauffeurs gezegd heeft, dat men
tegen derT'wll der communistische partij tot
terreurdaden moest overgaan.
v. d. Lubbe: Ik geloof het niet.
Er volgt dan een korte pauze, waarna dr
Sack mededeelt, dat hM soo juist heeft verno
men, dat Ir de dagbladen te Rio de Janeiro
het proces dat hier plaats vindt een tooneel-
voorstelling wordt genoemd, dat men ten gunste
der Nazi's wil uitbuiten. HM verzocht aan de
rechtbank den journalisten die zulke tenden
tieuze berichten verspreiden, niet meer in de
rechtszaal toe te laten.
proces
maken.
De gevangenls-dlrecteur Dietze. die als ge
tuige wordt gehoord, legt den brief van
de familie van v. d. Lubbe voor de rechtbank
neer en deelt mede, dat hM hem zoojuist uit
de cel van beklaagde gehaald heeft. In den
brief staat o.a. het volgende:
„De familie heeft onderhandelingen gevoerd
met mr Pauwels om u te laten verdedigen. ZM
heeft thans echter haar volle vertrouwen ge
steld in mr Stomps. In de krant stond, dat
u elke verdediging afwMst. WM verzoeken u
echter dringend mr. Stomps als uw verdediger
te laten optreden. HM behoort niet tot een
politieke partM en zal uwe belangen behartigen,
zooals u zelf wenscht. Ik schrMf dit in naam
van de geheele familie, die u hartelijk groet
De b^gf Is onderteekend ..Simon”.
De president van den senaat dr. Bünger:
De kwestie is hiermede opgehelderd. Ik vraag
nu den beklaagde van der Lubbe:
oen den 27sten Februari de Schupo's in
den rook van den RMksdagbrand een
vluchtende schim arresteerden, toen
heeit Rienus van der Lubbe gerukt en gewor
steld en gevochten om zMn- vrMheld.
«Thans, nu andere Schupo's hem voor zMn
rood-getóogde rechters brachten, was hM zMn
Verwachting: Zwakke tot matigen Noor-
deljjke tot Westeltjken wind, gedeelte- S
Ujk bewolkt, weinig of geen regen, wei-
ni» verandering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Onzeker.
Zon op 6A8 - onder 64M - Licht o* 738 f
26 September E. K.
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuniimiii^
PRESBURG, 22 Sept. (V D.) Het orgaan
van de Slowaaksche Katholieke VolkspartM. de
„Slowak is voor drie maanden verboden in
verband met de wet tot bescherming van de
Tsjechische republiek. Het blad werd vMftien
jaar geleden gesticht door Pater Hlinka den
voorzitter der partM, en is den laatsten tijd
bMna lederen dag in beslag genomen.
Voorts zMn 22 bladen in Tsjecho-SlowakMe
verboden, o.m. communlstifche en Tsjechische
fascistische bladen, zoomede eenige in het
Duitsch verschijnende bladen.
De procureur-generaal stelt dan voor mr.
Stomps zelf als getuige te hooren. De senaat
hecht hieraan zijn goedkeuring.
Stomps zegt dan, dat een onderhoud
plaats gehad. De offlclee’e verdediger
heeft mM gelegenheid gegeven alleen met Van
der Lubbe te spreken, slechts een tolk was aan
wezig. Ik heb op verschillende manieren ge
poogd eenige woorden uit hem te krijgen.
HM heeft echter geweigerd mM antwoord te
geven.
Op een vraag van den verdediger van
Torgler, dr. Bach, bevestigt mr. Stomps, dat
alle vrienden en bekenden van Van der Lubbe
beslist ontkennen, dat Van der Lubbe sexueele
afwijkingen heeft.
Dr. Sach: Deze verklaring vind ik daarom
zoo
„Beste Jan.” schrijft hM den 25 Maart van
uit de gevangenis te Berlijn: „Je hartelljke brief
in dank vernomen. Je moet echter maar niet
meer over die daad schrMven.”
Daarentegen lezen we in een brief van hem.
eveneens uit de gevangenis te BerlMn, geda
teerd den 14 April:
..Beste Simon.... Ik wilde u is vraagen of je
■®M alleen is wilde schrMven. hoe Leiden in
1 algemeen het bericht ontving, ik bedoel alge-
meene indruk of meening, welke ik ook bM an
dere dingen tiplsch en belangrMk vond.”
Gisteravond hebben advocaten en leden van
de rechtbank hem bemoedigend op den schou
der geklopt. Schreeuwt ook niet het Zondags-
publiek in de stadia om ten minste „één gaol-tje
voor de eer” voor de „Ingemaakte” tegenpartij?
Rienus weet niets. Rienus begrMpt niets. Rie
nus vindt het moppig. Rienus heeft menschen
om zich heen gezien en al die menschen waren
arbeiders. Men heeft Rienus gezegd, dat het
niet goed ging met die arbeiders en dat dit aan
de bezittende klasse lag. Rienus keerde zich
toen tegen die bezittende klasse endroom
de zich suf, hoe moot het wezen zou, de groote.
gevierde leider te zijn der arbeidersmassa in
haar strMd tegen de bezittende klasse.
Want het is niet „die daad” waarvoor Rienus
zich Interesseert, maar de „algemeene indruk
of meening”. En dien indruk vindt hM dan wel
moppig.
eigen schaduw niet meer. HM leek ioo zwak en
zoo slap en zoo bleek in zMn blauw gevange
nispak dat het wreed aandeed: die stalen
boeien om zMn witte, broze polzen.
Twee dagen heeft er Rienus van der Lubbe
met gebogen hoofd gestaan HM heeft gelis
peld, gemurmeld. hM heeft elgenlMk niets ont
kend. hM heeft ook elgenlMk niets bekend, bM
heeft voor alles gezwegen.
En hM heeft ook gelachen.
„Vindt u het geval zoo moppig?” vroeg hem
de President?
.Ja!” zei Rienus.
En toen moet hM eerlMk geweest zMn. Het is
ook moppig, zoo veel licht van schMr.werpers,
geklik van fototoestellen, gerulsch van film
camera's. Journalisten die zich lamme vingers
schrMven. deskundigen die zich scheel peinzen
achter hun bolle brilleglazen het is ook
moppig, zeggen we, voor dengene die niet be
grMpt!
Rienus begrMpt er niets van. Heeft hM voer
den 27sten Februari begrepen wat hM doen
ging? Na den 27sten Februari begreep hM niet
meer wat bM gedaan heeft.
Heeft u zoo juist met den heer Stomps ge
sproken?
Van der Lubbe schudt het hoofd, waarop mr.
Selffert. de officieele verdediger van Van der
Lubbe verklaart; hM heeft met hem gesproken!
d.
Na den brief gelezen te
d. Lubbe: Ik wil mr.
naar.... China! Oven Konstantinopel en Tiflis.
In Rusland hoopte hM de herdenking der Oc-
tober-Revolutie mee te maken. Voor 1 Mei wil
de hM terug zMn in BerlMn.
Misschien volgen wM hem, aan de hand van
zMn dagboek, een ander maal op deze reis, wel
ke ten slotte gereduceerd werd tot Duitschland.
Oostenrijk, Joego-Slavië. Roemenië, HongarMe.
Tsjecho-SlowakMe en BerlMn: wat overigens
nog zeer zeker een behoorlMk resultaat genoemd
mag worden.
Voor het oogenblik volstaan we met de aan-
stlpping van eenige gedachten", zooals Rienus
ze zelf neerschreef in zijn dagboek, dat door
het internationaal Van der Lubbe-comlté ge
publiceerd is. Hier is de inleiding:
„Leiden, Zondag 6 September 1931.
Dit boek zal vanaf morgen. Maandag 6 Sept,
dienst doen, om verslag van mMn voorgenomen
reis, lederen dag te beschrMven. M. v. d. Lubbe,
Uiterstegracht 56, Leiden.
Varia-ding.
Toch bevat dit boek zeer weinig nieuws en
dient alleen als verslag van reizen. De wereld
kan iedereen, heeft eens een Clneese wijsgeer
gezegd, voor den geen die inzicht heeft. En ik
ben het daarmee eens. M. v. d. Lubbe.”
Donderdag 10 September 1931 komt hM te
Coblenz aan met een onderweg opgedoken
vriend, „een echt rolaal gezellig proletarisch
tipe. Ik heb nog veel van hem geleerd. Verder
moet ik nog schrMven. dat ik de laatste PJ.C.
nog eens goed over heeft gelezen, en er wer-
keniljk veel waars in heeft gevonden, meer en
beter dan die anderen PJ.C.”.
Over München „een groote Stad en
bekend om zMn BlermakerM. Verder is daar het
hards geknokt, met de Beiersche revolutie, en
vertelde ze me, dat er met kanonnen toen door
arbeiders geschooten te;’’ en Klagenfurt,
weet hM zonder visum in Joego-Slavië door te
dringen. HM ontmoet weer een vriend, maar in
Marneburg schelden zich hun wegen, want deze
vriend „wilde in Marneburg blMven. om de stad
is te zien. Nu toen heeft ik hem gegroet en ben
alleen verder gegaan. Want als Je lederen stad
wil gaan bekMken, dan heb Je wel Jaren r.oodlg
om op de plaats van bestemming te komen
Maar dit was ook ons verschil, dat htf op de
wandel is denkend hier en daar veel te zien.
TerwMl ik ook overal wel goed rond kUk. maar
toch van meening ben. dat heel veel moois en
beters hier nog niet, en zeker in zoon Stad te
vinden is. Daar die toch allemaal nog onder
bewind van de bezittende klasse staan."
Dinsdag 29 September 1931 zet hM „koers
naar Osjek welke plaats nog goed 150 K.M. ver
weg ligt, daarvandaan ga ik ngar Belgrad. Ber
ben wat echter een land met Joegoe Slavtë is.
en nog onder een Koning staat, wiens kon Ie
I
I
3
