Het Vaticaan
de Sovjets
en
Interview met Van der Lubbe
Wat
brengt
3 Oct. a.s?
P.I.C. protesteert
Amerika bouwt
verder
F
M
AARDBEVING IN ITALIË
Rusland is boos
WAN CONCORDAAT GEEN
SPRAKE
EEN GEZOND NORMAAL
MENSCH
DE VOLKENBONDSVER
GADERING
WOENSDAG 27 SEPTEMBER
POLEN EN DANZIG
ft
naar
r
V. J. Patel ernstig ziek
Propaganda en moraal
De ramp in Mexico
-M-
r
it
Talryke huizen weggespoeld
Botter aangevaren
Krans gelegd op zijn graf
Geen slachtoffert by de Shell
Godloozen-propaganda
minder fel
STAKING BIJ FORDFABRIEKEN
TE CHESTER
Engelsche werkloozen
te Rome
Noodweer aan Italiaan-
sche Rivièra
Tusschen twee onderzeeërs uit
Den Helder
Een rede van den Paus met critiek
op een Nederlandsch boek
Vergeefsche Engelsche
démarche
HET DROEVIG EINDE VAN
AGENT BAAS
Journalistieke betrekkingen
^verbroken
Goede verzorging in de
gevangenis
Hy is echter schuw en moet met
groote vriendelijkheid worden
behandeld
Het wil zyn reeds vertraagd
vlootprogram niet
wyzigen
r
I-
ir
MINISTER DECKERS OP DE
„GELDERLAND”
M Vecht lustige stem
ming”
Moesten de geruchten een voor
Rusland gunstigen indruk
in Amerika wekken?
Fang op weg naar
Peking
De groote mogendheden niet ge
neigd thans principieels ver
klaringen af te leggen
„Nat.-Soc. propaganda”
Tegen Heisig, die in Nederland
een onderzoek instelde
Van der Lubbe’s ver
leden
87 lyken onder de puinen van
een ziekenhuis
Japansche vliegtuigen pogen den
opmarsch te verhinderen
v. dï Lubbe
r
De
van
Poolsche
langszü
ige
partüproga-
Helslg
het
«5
en dorpen wordt het ergste gevreesd.
I-
de
waren
I
t
l
te
te
>r-
3t
1st
rd
as
Maar nog altijd nichten er ongeveer tachtig
procent van de priesters In gevangenschap; de
overige twintig procent zijn veelal ouden van
dagen, zieken en zwakken, die „zonder gevaar
der Lubbe lets had gegeten. Ook van de boter
hammen met worst, die op tafel lagen, had
Van der Lubbe gegeten. Toen Van der Lubbe
daarop zelf In de cel kwam, vroeg dr. Boeder-
Men seint ons uit Rome d.d. 26 Sept.:
Heden kwam in de Eeuwige Stad de pel
grimstocht aan van 500 Engelsche werkloozen.
Zf] zullen waarschijnlijk morgen door Z-H.
den Paus in audiëntie ontvangen worden.
de
de
Ie
le
u
lur
le
an
Ier
t
Lm
it-
On» Romeinsche correspondent seint ons d.d.
26 September:
Het gerucht inzake onderhandelden tusschen
Sovjet-Rusland en den H. Stoel wordt In offi.
cieele Vatlcaansche kringen op de meest vol
strekte wijze tegengesproken.
Er zijn, helaas, voorloopig geen teekenen, dat
de godsdienstvervolging door de Sovjet-regeerlng
in scherpte vermindert.
(Dit telegram staat natuurlijk in verbinding
met het feit, dat te Leipzig door de Dultsche
autoriteiten twee. Inmiddels weer vrijgelaten.
Russische Journalisten gevangen waren geno
men).
r-
te
m
n.
te
te
er
in
dr.
Poolsche
Jendrze-
Senaats-
de
r-
en
n
te
rt
te
A.
id
x>.
st.
in
let
te
en
Ike
ht
>or
in
CHESTER (Pennsylvanië), 26 Sept. (Reuter)
Verscheidene duizenden werklieden bij de
Ford-fabrleken zijn heden in staking gegaan,
daar zü niet tevreden zijn met de loonen.
MILAAN, 26 Sept. (VB.) De Itallaansche
Riviera werden Dinsdagochtend vroeg door een
met hagelslag en onweer gepaard gaande vree-
selük noodweer geteisterd, dat eenige uren aan
hield. Bijzonder hevig woedde het noodweer in
de omstreken van Savona. Tal van huizen ®jn
weggespoeld. Te Borglo Verezzl zijn drie perso
nen om het leven gekomen. Te Pietra Ligure
zijn de bewoners op verschillende plaatsen door
het water geïsoleerd.
Dat de positie der Sovjet-regeerlng. zoowel
politiek als economisch, zeer zwak te. te geen
geheim. De nood doet het land in vele op
zichten tot anarchie vervallen. Dat het in deze
omstandigheden met naburige en andere Wes-
tersche staten verdragen van non-agressle en
vriendschap zoekt te sluiten te begrijpelijk. En
minstens even begrijpelijk zou het zijn, zoo de
regeering de rellgleuse vervolgingen, die aan
de stoffelijke ellende de zedeljjke nog toevoegt,
zou opgeven.
Hü bevestigde allereerst, dat er
van onderhandelingen of voeling-
name geenerlei sprake is. De ge
ruchten daaromtrent kunnen wel
licht aldus verklaard worden, dat do
Sovjet op deze wijze de publieke
opinie in Amerika gunstig tracht te
beïnvloeden met bet oog op de er
kenning, die zjj tegen 1 October a-s.
hoopt te erlangen.
het
heeft
Nederlandsch
begeleid
deskun-
BUENOS-AIRE8, 26 Sept. (Reuter.) De Se
naat heeft met algemeene stemmen goedge
keurd. dat Argentinië in den Volkenbond zal
treden.
De Minister van Defensie heeft zich Dins
dagavond. vergezeld van zijn adjudant, naar
Nieuwediep begeven, ten einde zich daar in te
schepen op de „Gelderland” en dan gedurende
één dag de tactische oefeningen, die deze '-eek
in Nieuwediep worden gehouden, mede te
ken.
Naar aanleiding van de opening van de
Volkenbondsvergadering schrijft een groot deel
van de Parfjsche pers, dat te Genève een vecht
lustige stemming heerscht. Vooral de aan
wezigheid van den Duitschen Rijksmlnister
voor propaganda, dr. Göbbels, wordt druk be
sproken. hoewel men de mogelijkheid laat dóór
schemeren dat de afwezigheid van den Fran-
schen minister-president Daladier aanleiding
voor hem zou kunnen zijn, naar Duitschland
terug te keeren zonder het woord te nemen.
Tusschen den Poolschen minister van Buiten-
landsche Zaken. Freiherr v. Neurath en den
Rijksmlnister voor de propaganda dr. Goebbels,
heeft Dinsdagmiddag een bijeenkomst plaats
gevonden, welke de gelegenheid bood openlijk
te spreken over Duitsch-Poolsche kwesties.
Voorts heeft in den loop van den middag de
Zwitsersche bondsraad Motta de leider van
het departement van bultenlandsche aangele
genheden, den beiden Duitschen ministers een
bezoek gebracht Bü die gelegenheid te het tot
een vriendschappelijke gedachtenwisseling ge
komen over de augemeen-polltieke en de han
gende Duitsch-Zwitsersche aangelegenheden.
Laat in den middag hebben de Itallaansche
onderstaatssecretaris van bultenlandsche zaken
Suvlch, en de kabinetschef van Mussolini, ba
ron Aloisl, een bezoek gebracht aan den Duit
schen minister van Bultenlandsche Zaken
Verondersteld wordt, dat het hierbij in hoofd
zaak Is gegaan om de voortzetting der laatste
ontwapen Ingsbeepreklngen.
ROME, 36 Sept. (Per telefoon). Naar aan
leiding van de geruchten omtrent onderhan
delingen tusschen het Vaticaan en Rusland,
die wij reeds gisteren tegenspraken, had onze
Romeinsche correspondent nog een onderhoud
met een persoonlijkheid van bijzondere be
voegdheid inzake de aangelegenheden van de
H. Kerk in Rusland.
MOSKOU. 26 Sept. (VB.). De Russische offi-
cieele instanties verklaren, dat het bericht In
zake het hervatten van diplomatieke betrek
kingen tusschen Moskou en het Vaticaan door
tusschenkomst van Italië niet in overeenstem
ming is met de feiten.
waar hy
ontvangen,
de
De verkiezing voor den Volkenbondsraad
zal Maandag as. plaats vinden. De juridische
commissie komt dezer dagen bijeen.
Het Nederlandsche voorstel tot behandeling
van de vluchtellngenkwestle zal besproken wor
den in een der volgende zittingen van het pre
sidium.
Er schijnt den laatsten tijd een nieuw plan
te zün opgedoken, n.L om de vluchtelingen
kwestie in het geheel niet binnen het kader
van den Volkenbond te behandelen, doch deze
kwestie over te laten aan een directe bespre
king tusschen Duitschland. Denemarken, Ne
derland. België, Frankrijk. Tsjecho-Slowaklje
en Polen. Algemeen wordt verklaard dat het
slechts gaat om een technische kwestie, n.l.
het onderbrengen en het verzorgen der vluchte
lingen. In Internationale kringen te Genève
schat men het totaal aantal Joodsche vluchte
lingen uit 'Duitschland op 50.000, waarvan
27.000 in Frankrijk en 4000 In Nederland zou
den vertoeven.
met rust gelaten kunnen worden". In geheel
Siberië is niet één priester meer in vrijheid.
De H. Stoel, die geen oorlog tegen de Sovjets
voert, maar alleen de rechten der Kerk verde
digt, zou zeker niets liever willen, dan dat Rus
land de zedelijke grondslagen zou aanvaarden,
die reeds In 1922 door den H. Stoel op de con
ferentie van Genua werden geformuleerd.
Deze punten betreffen niet alleen den Ka
tholieken, maar ook de andere godsdiensten. nJ.
le vrijheid van geweten; 2e vrijheid van eere-
dienst en 3e de mogelijkheid van de materleele*
voorwaarden voor de uitoefening van den eere-
dienst.
Hoewel de grondwet van Lenin de gewetens
vrijheid belooft, blijkt uit de bovengenoemde
cijfers, hoe de practfjk Is.
Wat de stoffelijke voorwaarden betreft, men
weet, dat niet alleen de priesters, maar ook
iedereen, die hen behulpzaam is, van den koster
tot de vrouw, die de kerk schoonmaakt, geheel
rechteloos is; d.wz. noch levensmiddelenkaar
ten, noch logieskaarten, noch arbeidskaarten
kunnen worden verkregen en zij zijn dus geheel
op aalmoezen aangewezen.
Dezer dagen schijnen enkele priesters In
vrijheid gesteld te worden en tegen communis
ten in Letland uitgeleverd te zullen worden.
Maar voor deze priesters oeteekent deze uit
wijzing. waardoor zjj uit hun arbeidsgebied
worden verdreven, geen rust.
BERLIJN, 27 September. (Eigen bericht).
Alle Buitsche dagbladcorrespondenten te Mos
kou zijn uit Rusland uitgeweken en moeten bin
nen drie dagen het land hebben verlaten. Te-
gelijkrrtud werden alle Sovjet-Russische cor
respondenten, die In Duitschland wertaaam zQn,
naar Rusland teruggeroepen.
(United Prees)
ZD hadden den Indruk, dat hü over iedere
tot hem gerichte vraag eerst lang nadenkt voor
hij er op antwoordt. De heeren zijn vervolgens
naar het huls van bewaring gegaan, waarbij
Van der Lubbe zeer levendig de trap opliep In
het gebouw, een der modernste strafinrichtin
gen. hebben zU allereerst de cel bezichtigd,
waar Van der Lubbe als Wklaagde is onder
gebracht. Op tafel lag chócoladé, waarvan Van
ROME. 36 Sept. Langzamerhand kam men
zich een beeld vormen van den omvang van de
aardbeving in de Abruzzen. Het ergst getroffen
te het Zuidelijk gedeelte van het hoofdgebergte,
nJ. de Gran Sasso en de Majellagroep. De
rondom de Majellagroep liggende kleine dor
pen schijnen grootendeels te zijn verwoest-
Uit Lama del Pelignie worden zes dooden en
verscheidene gewonden gemeld. Ten Oosten
van Sulmona zijn vee! personen gewand. De
telefoon- en spoorwegverbinding naar het Oos
ten te verbroken.
Het stadje Sulmona vertoont een droevlgen
aanblik. Geen enkel huis is gespaard gebleven.
Honderden rijn totaal onbewoonbaar geworden.
Eenige dorpen bij Pescara aan de Adrlatl-
sche Zee zijn eveneens door de aardschokken
ernstig geteisterd. Het aantal dooden bedraagt
thans 15, dat der gewonden ongeveer 120.
ROME, 36 Sept. XV-D.) Een overzicht over.,
de door de aardbeving n de Abruzmn aange
richte schade geeft tot resultaat: In de provincie
Aquilla zijn 11 gemeenten door de aardbeving
getroffen. In de provincie Chleti. die het ergst
geteisterd te. zfjn 14 plaatsen door de aardbe
ving getroffen. Hierbij zijn 10 dooden gevallen
en 150 gewonden. 1500 hulzen zijn beschadigd,
waarvan 300 verwoest. In de stad Sulmona be
draagt het aantal beschadigde hulzen 2300,
waarvan er 300 onbewoonbaar zijn geworden.
Veel geringer is de schade In de provincie Pes
cara. In totaal zijn, naar men verwacht, niet
meer dan 15 personen gedood en 200 gewond.
Het ministerie voor openbare werken beeft
100 BOO lire voor de eerste hulp ter beschikking
gesteld.
GENEVE. 26 Sept. (Reuter). De vroegere
voorzitter van de Indische Wetgevende Verga
dering. V. J Patel, ligt ernstig ziek in een zie
kenhuis nabij Lyon.
BROWNSVILLE (Texas). 26 September.
(Reuter). Volgens hier binnengekomen berich
ten zijn tijdens den orkaan van Zondagavond
alleen in het stadsziekenhuis van Tampico 87
personen door het Instorten der muren om bet
leven gekomen.
Twee personen-treinen en twee goederen
treinen. die tijdens den tornado tusschen Car
denas en Tampico reden, zijn sindsdien spoor
loos verdwenen.
De vraag, of hU medicijnen moest Innemen,
heeft Van der Lubbe lachend ontkend. Hij zou
die ook heelemaal niet Innemen, verklaarde hü-
Soedermann vroeg hem hoe hij zich voelde,
wanneer bij gegeten had. of hü zich soms na
het eten opvallend opgewekt voelde. Van der
Lubbe ontkende djt. Hij eet echter^ tamelijk
weinig. Langen tijd heeft hü bijna heelemaal.
niet gegeten, nu weer Iets meer. Hij voelt zich
echter volkomen gelijk voor of na het eten.
Van der Lubbe heeft toen van zijn kant nog
eenige vragen tot Soedermann gericht, die een
opmerkelijk intelligenten Indruk maakten en
die In. goed en ordentelijk Duitsch geformu
leerd waren. Op de herhaalde vraag, hoe hij
zich lichamelijk voelde, heeft Van der Lubbe
ten slotte nogmaals geantwoord: „Ausgezeich-
net gut."
Degene, de een einde maakt aan dezen
godsdienstoorlog zou heden een ware
vriend van het Russische volk zijn. Voor
alsnog te daarvan echter geen sprake.
Hoogstens kan men, blijkbaar tn verband
met het streven tot politieke toenadering,
sedert twee of drie maanden, in de aanval
len van de godloosheid-propaganda een
kleine afname constateeren-
GENEVE. 26 Sept. Het presidium van de
Assemblée van den Volkenbond heeft heden
uitvoerig het verloop der discussies in het ple
num besproken, waarbij de groote mogend
heden jaarlijks hun politieke verklaringen af
leggen. te
Dinsdag was het één jaar geleden, da* de
agent van politie H. Baas, die tengevolge van
een moordaanslag op den dag van de opening
van de Staten-Generaal. terwijl hü op de Hee-
rengracht te Den Haag op post stond, zwaar
gewond^Aaa de gevolgen van die verwondingen
overleédl
Door een inspecteur van politie, alsmede en
kele agenten, dienstdoende aan de afdeellng
Verkeerswezen, werd Dinsdagmorgen op zijn
graf op de Algemeene Begraafplaats een krans
gelegd.
WASHINGTON. 27 Sept. (Reuter). In een
hier gepubliceerde offlcieele verklaring wordt
gezegd: In antwoord op het door de Brltsche
regeering geuite denkbeeld, dat het op stapel
zetten van kruisers, bewapend met tiendulms-
kanonnen. grooter dan de reeds bestaande, zou
kunnen worden verdaagd gedurende de zitting
der ontwapeningsconferentie of althans in af
wachting van nieuwe besprekingen ten aan
zien van de toekomstige oorlogsschepen, heeft
de regeering der Vereenigde Staten te kennen
gegeven dat zij het niet mogelijk acht haar
reeds vertraagd vlootbouwprogram te wijzigen
of het op stapel zetten van reeds geprojec
teerde oorlogsschepen welke ook, op te schorten.
De desbetreffende stappen van Engelsche zij
de waren gedaan bü Norman Davis en waren
gebaseerd op de overweging, dat de algeheels
uitvoering van het vlootprogram der Vereenig
de Staten een noodlottigen invloed zou kun
nen hebben op de ontwapening.
Hoe een en ander bekend is geworden, wordt
niet gemeld.
MEXICO. 27 Sept. (Reuter) Onder de puln-
hoopen van de verwoeste stad Tampico zijn
reeds 500 lijken gevonden, doch men vreest dat
nog talrijke lijken onder de verwoeste huizen
liggen. De ziekenhuizen zijn overvol.
Niet minder dan 20.000 families zijn dakloos.
De watervoorraad Is uitgeput, zoodat men het
uitbreken van epidemie vreest.
In bet district Pontilla zijn eveneens talrijke
enetuir hen levens te betreuren, terwijl Miramar is
verwoest en gedeeltelijk overstroomd Is. Meer
dan dertig personen zijn verdronken door het
bezwijken van den dijk in den staat Cardenas.
V. D. verneemt nog, dat er te Tamplce geen
slachtoffers te betreuren zijn bü het personeel
van de bü de Koninklijke SheU-groep aange
sloten Petroleum-Mü- „El Aquila", waartoe
ook eenige Nederlanders behooren.
Omtrent de bezittingen der maatschappij zijn
nog geen berichten ontvangen.
Verder meldt V. D., dat wegens de over-
stroomlng van de Tamezi, welke de meeste stre
stesten der stad drie meter onder water heeft
gezet, vliegtuigen onmogelijk In de omgeving
kunnen landen. De levensmiddelen en andere
voorraden, dje de vliegers meevoeren, worden
van geringe hoogtee omlaag geworpen.
Nochtans wordt nog steeds om nieuwe voor
raden eeselnd.
ROME, 26 8ept. (Reuter) Door een
hevige aardbeving, die het district Sulmo
na heeft geteisterd, zijn minstens twaalf
personen gedood en 150 gewond.
Deze aardbeving was een der hevigste,
die Italië gedurende de laatste jaren ge
teisterd heeft.
per J. Sluyter en de visschers v. d. Loo en
Kroon konden aan boord van O 13 genomen
worden, doordat deze door een handige ma
noeuvre vrijwel direct langszij den botter kon
komen. Een poging om den botter mee te stee
pen mislukte, omdat deze te veel water maakte.
Losgelaten dreef de botter met den sterken eb-
stroom snel af en zonk binnen vUf minuten.
Voor de opvarenden was het inderdaad een
geluk, dat de onderzeeboot zoo snel
kon komen.
De botter, die In de as van het vaarwater
is gezonken, was niet verzekerd.
mann hem, of hü hém niet kon onderzoeken.
Van der Lubbe was eerst zeer verbaasd, zelfs
verschrikt en vroeg: „Waarom eigenlijk?" Soe
dermann liet daarop zeggen, dat In de buiten
wereld gruwelberichten verspreid werden, vol
gens welke hü geslagen, of zelfs langzaam ver
giftigd werd. Van der Lubbe heeft daarop
slechte gelachen en zich zeer bereidwillig door
Dr. Soedermann laten onderzoeken. Het li
chaam vertoonde geen sporen van eenlgerlel
mishandeling.
Er was niets te merken van prikken en ook
er geen litteekens van inspuitingen.
Dinsdagavond Is In het Schulpengat bü Den
Helder In de aslün van het vaarwater ter
van de roode gasboel de motorbotter
7 door de onderzeeboot O. 13 aangevaren.
Deze onderzeeboot kwam Juist van een oefe
ning terug en liep in de lichtlijn het Schulpen-
gat binnen, terwül een ander marlnevaartuig,
de Frisco, het gat uitliep. Zooals later bleek,
bevond zich Juist voor de Frisco de botter,
waarvan de lichten In die van de Frisco vielen.
Eerst op het laatste oogenbllk toen van ult-
wüken bijna geen sprake meer was. kwamen de
lichten van den botter „los”. De commandant
van de O 13 trachtte nog door het roer ge
heel om te gooien een aanvaring te vermijden,
doch de schipper van den botter, blijkbaar tn
oe war gebracht door de beide schepen voor en
achter hem, legde eveneens het roer aan boord.
Toen was een aanvaring onvermijdelijk.
De O 13 raakte den botter juist achter den
voorsteven, waardoor een gat in-den boeg (Uit
stond. De drie opvarenden, de eigenaar schip-
TOKIO, 26 Sept. (V. D.) Half-offlcleel wordt
medegedeeld, dat ondanks de Japansche waar
schuwing de troepen van generaal Fang SJen-
woe hun opmarsch naar Peking hebben voort
gezet. Japansche bombardementsvliegtuigen
hebben bommen uitgestrooid om den marsch
tegen te gaan.
Het Japansche hoofdkwartier deelt mede, dat
Maandag 4000 Chlneesche opstandelingen heb
ben geprobeerd bü Tientsin de spoorwegverbin
ding met Peking te onderbreken en Tientsin
binnen te dringen. Het hoofdkwartier heeft van
het Japansche ministerie van Oorlog bevel ont
vangen alle maatregelen te treffen om Peking
en Tientsin te beschermen.
De door den geweldigen wervelstorm voor
het grootste deel verwoeste Mexlcaansche ha
venstad Tampico biedt het beeld van een ruïne
De havenwerken zijn gedeeltelijk vernield. Een
Duitsch en een Noorsch stoomschip zün ern
stig beschadigd. TaL van schepen zün op drift
geraakt of aan land gedreven. De nlet-vemiel-
de officieels gebouwen, de kerken, hotels en
particuliere hulzen zün geheel met gewonden
gevuld. De opruimingswerkzaamheden worden
tengevolge van de groote overstroomlng buiten
gewoon bemoeilijkt, aangezien tal van rivier
dijken zün gebroken. Voor de kleine steden
De plenaire zitting, die hedenmiddag zou
plaats vinden is uitgesteld tot morgenmiddag.
In leidende kringen heeft men den Indruk, dat
de opening van de algemeene beschouwingen
op moellükheden stuit, omdat geen enkele
groote mogendheid geneigd is. bü den tegen-
woordlgen moeilüken internationalen toestand
principieels verklaringen af te leggen. Het tot
nog toe vastgestelde vterkprogram moest der
halve gewüzigd worden.
minister-president
Polen heeft een bezoek aan
Danzig gebracht,
plechtig werd
Van links naar rechts:
vertegenwoordiger
in Danzig, Papte, de presi
dent van den Senaat,
Rauschning, de
minister-president
fewicz en de 2e
president Qreizen
BERLIJN, 26 Sept. (V. D.) De Telegraphen
Union meldt uit Leipzig:
Privatdocent dr. Soedermann, van de Juri
dische faculteit der universlteit te Stockholm,
een voormalig medewerker van het staate-
politle-laboratorium te Lyon. heeft tezamen
met Johan Luger, een Nederlandsch Jour
nalist, gelegenheid gekregen om,
door den gerechtelük beëedlgden
dige en tolk van Van der Lubbe, advocaat
dr. Seuffert, hedenmiddag den beklaagde Van
der Lubbe in het huis van bewaring te be
zoeken.
De belde heeren hebben gelegenheid ge
had alles te zien, wat eenlgerlel betrekking
heeft op de omstandigheden van Van der
Lubbe. Zü hebben hem In den tuin, die
voor andere gevangenen niet ter beschik
king staat, zien wandelen en hem daar
ook gerulmen tüd alleen gesproken en ver
schillende vragen tot hem gericht.
Van der Lubbe reageerde volkomen op
deze vragen, antwoordde uitvoerig en heeft
volgens de beschrüvlngen der beide heeren
op hen den fhdruk gemaakt, dat het een
volstrekt normaal en gezond mensch be
treft. die echter schuw en in zich gekeerd
is en die eerst met groote vriendelükheld
behandeld moet worden voor hü loekomt.
K. W. P. meldt uit Rome:
Te Rome wordt op het oogenbllk een groot
propaganda-congres gehouden. De deelnemers
werden door den Paus in een bijzondere au
diëntie ontvangen, waaraan vertegenwoordigers
van 14 naties deelnamen. De Paus hield een
eeer belangrijke toespraak over het zedelüke
element, dat elke propaganda moet beheer-
schen. De propaganda moet in contact bUjven
met de moraal, haar zelfs zoover mogelük ver
breiden. De H. Vader wees dan vooral op de
propaganda door boeken en tijdschriften. Hier,
zoo verklaarde de Paus,onder verwijzing ruiar
Zün langdurige ondervinding als bibliotheca
ris, wordt de zedelükheid niet in acht genomen,
doch veeleer totaal vergeten en verwaarloosd.
Hü wilde de aandacht der congressisten vesti
gen op de tweevoudige wüze, waarop de zedelük
heid bü de propaganda wordt verwaarloosd of
gekwetst: op het voorwerp der propaganda zelf
en op de wijze, waarop de propaganda ook voor
een onschuldig voorwerp wordt gevoerd. Wat
het voorwerp der propaganda zelf betreft, zoo
zü bekend, dat er voorwerpen bestaan, welker
verspreiding een kwaad voor de Individuen,
roor het gezin en voor de maatschappü be-
teekent. Er zün b.v. boekpn. welke men scherp
zou moeten afkeuren en waarvoor toch een
büna fantastische eil buitengewoon kostbare
reclame wordt gemaakt, welke het voorwerp
zelfs nooit rechtvaardigt, maar welke het een
enorme verspreiding bezorgt. In dit geval is de
propaganda mede schuldig aan het kwaad, dat
aan het niet goede voorwerp verbonden is. De
H. Vader stelde er prüs op in dit verband spe
ciaal te wüzen op een bepaald boek, dat in de
Nederlandsche taal is verschenen. Als het, zoo
zeide Z. H„ in de oorspronkelüke taal was ge
bleven de taal van een weliswaar groot,
maar wat oppervlakte betreft toch klein land"
dan was het kwaad begrensd gebleven.
Men vertaalde het boek evenwel in andere
talen, waarbij met de vertaling in het Duitech
werd begonnen. Er werden fabelachtige oplage-
cüfers bereikt, welke de buKengewoon bekla-
genswaafdige inhoud van het boek nooit had
verdiend. De Paus citeerde vervolgens de uit
spraak van een Dultsche persoonlijkheid, die
noch priester, noch 'katholiek is, en die zeer
treffend heeft verklaard, „dat de titel van het
boek Tiet volkomen Huweiük" beter veranderd
zou kunnen worden “in het „Verloopen Huwe
lijk". f
Tot besluit van Zün toespraak citeerde
Paus Dante en vooral Alessandro Manzonl.
Van den laatste haalde Hü als büzonder
treffend bet woord aan: „Nooit een woord zeg
gen dat den laster büval betuigt en de deugd
bespot.” Men kan niet beter met eenvoudiger
en Juister woorden de plichten der propaganda
omschrüven.
De heer P. J. ALBADA te Lelden doet ons
een uitvoerig eommentaar toekomen op de ver
klaringen van den Dultsche politiebeambte Hei
sig, afgelegd te Leipzig, betreffende het onder
zoek dat hü naar Van der Lubbe’s verleden In
Nederland instelde.
Albada zegt o.a.:
De bedoeling is blijkbaar om te suggereeren.
dat uit mijn verklaringen zou voortvloeien, dat
v. d. Lubbe waarschünlük alleen bulten de par-
tü gezet zou zün om hem voor een terroristi
sche daad te gebruiken, zonder dat de partü
daarvoor de verantwoording zou hoeven te
dragen.
Persoonlijk heb ik geen reden om de CPH een
dienst te bewijzen. Desondanks wil ik toch deze
berichten ultdrukkelük tegenspreken.
Ik heb tegen Heisig ultdrukkelük verklaard,
dat v. d. Lubbe al sinds een paar jaar geen
lid van de CPH meer was. Ook heb ik gezegd,
dat de redenen van v. d. Lubbe’s uittreden mü
niet bekend waren, maar tegelük dat hü
laatste jaren op alle principleele punten
CPH fel bestreden heeft en door de CPH-ers
voor fascist werd uitgescholden.
Wat betreft het „geschikt object”, Heisig
stuurde er op aan. dat ik verklaren zou. dat
v. d. Lubbe een goede bekende van vooraan
staande CPH-ers zou zün; hü noemde o. a.
Wynkoop en De Visser ik heb gezegd, dat
dit vrijwel uitgesloten moest zün. omdat v. d.
Lubbe al een paar jaar uit de partü was. en
tüdens zün lidmaatschap alleen voor het vuile
werk, de straatpropaganda, gebruikt werd,
waarbü hü moeilük met kamerleden in aanra
king kon zün gekomen. Misschien dat Heisig’s
uitlating hiervan de vertaling is.
Heisig, die de opdracht had om in Holland
dit
bezwarend materiaal op te sporen, heeft
dus zelf geconstrueerd. Zün verslag is alleen
een stuk natlonaal-soclallstlsche
ganda.
De heer Jacobus DE VINK, die eveneens ge
hoord is, noemt de verklaringen van
gelogen.
Ondergeteekende heeft niets van dien aard
verklaard.
Het staat absoluut vast voor mü. dat Van
der Lubbe wel bedankt had als lid der CPH
en geen vertegenwoordiger van de CPH heeft
die aanteekeningen („dagboek”) weggehaald.
Dat dagboek is trouwens gepubliceerd in
„Roodboek”, uitgegeven door het v. d. Lubbe-
Comité”.
In verband met deze verklaringen hebben
wü ons gewend tot de politie te Leiden met
het verzoek ons hieromtrent inlichtingen te
willen verstrekken. Een rechercheur van de po
litie te Leiden is namelijk bü de verhoeren
door den Duitschen commissaris Heisig aan
wezig geweest, zoodat deze kan vaststellen of de
hierboven af gedrukte verklaringen in overeen
stemming met de waarheid zün.
De commissaris van politie te Leiden deelde
ons echter mede ons omtrent deze verhooren
geen inlichtingen te kunnen verstrekken.
