ONS BLAD
Rondom Marinus van der Lubbe
„Geen verdoovende middelen”
Het nieuws van heden
SOEDERMANN EN LUGER
GETUIGEN
Duitsch protest
DE BAROMETER
JOH. LAU WERS
ZES EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 311
DE VOLKENBOND VERGADERT
Na de pauze
Litwinof antwoordt
EGYPTISCH KABINET
Heitig in verhoor
TORGLER ONDERVRAAGD
De rechter van instructie
O-
Commissaris Zirpens verklaart,
dat beklaagde spraakzaam
is, als hy zich hoofd
persoon voelt
Tegen het uitwijzen der Duitsche
journalisten uit Moskou
De Voorzitter van den Raad van den Volkenbond, de Noorsche vertegenwoordiger
Mowinkel, tijdens de rede waarmee hij de veertiende Voltallige Vergadering van
den Volkenbond opende
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
„Hij spreekt goed
o
Abdel Yehia Pascha is belast met de vor
ming van een nieuw Egyptisch kabinet
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Moderne Barometer*
VEREEN IG DE KATHOLIEKE PERS DONDERDAG 28 SEPTEMBER 1933
Duitsch”
Zij, die zich legen 1 October
op ons blad abonneeren, ontvan
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c., ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag één 55c.p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433
„Hoofd persoon”
De Duitsche communistenleider Ernst
Torgler tijdens zijn verhoor. Voor hem zijn
verdediger Dr. Soek.
Waarom geen Nederland-
sche tolk?
I
DolffuM*
■tokt.
het RUksdarbrandproces te
TM
een
Fraude te Moordrecht.
Mr. Duys niet uit de S.D.A.P.
Moord in den Groeten Upolder-
O
het
«.57,
d. Lubbe
De Heimwehren sluiten zich Mn bü
VaderlnndMhe Front.
arbeiderspartij en raden-communisten uit el
kander te worden gehouden
Getuige antwoordt zich niet te kunnen her
inneren .dat van de communistische arbeiders
partij sprake is geweest.
Ernstig verkeersongeluk te Eindhoven;
doode en een zwaar gewonde.
Op verdere verwijten van Dimitrof constateert
de getuige, dat Dimitrof zich nimmer tot het
Rüksgerechtshof, als laatste instantie, heeft ge
wend.
De president ontneemt verdachte Dimitrof
ten slotte het woord. .Wanneer hy nog één
woord aal zeggen, wordt hjj direct weggeleid.”
De zitting wordt verdaagd tot Donderdag
ochtend half tien.
Voortzetting
Leipzig.
De Russische nat-soc. beweging _K®nd” in Prui
sen verboden.
Tampico opnieuw door ovei’ati coming bedreigd.
De Algemeens Vergadering van den Ned. RK.
Middenstandsbond te Breda.
Duitsch protest tegen het uitwijzen der jour
nalisten uit Moskou.
..De economische opleving in Amerika
Duizenden stakers.
Stand op Donderdag 1 uur S.U.: 75*
.Vorige stand: 75*
6.44.
Volle
NOORD-HOLLANDSGH DAGBLAD
I
760
Op verzoek van dr. Sack wordt ook de Ne
dertandsche Journalist Johan Lueger als ge
tuige gehoord. Deze bevestigt wat prof. Sueder-
mann zeide. V. d. Lubbe had hem slechts met
neen en Ja geantwoord, alleen iets levendiger
dan voor het gerecht Overigens had hü ook in
den tuin het hoofd gebogen gehouden.
Op een vraag van dr. Sack verklaarde ge
tuigde. dat hU toevallig had gezien hoe Torgler
uit zijn kamer kwam en een sigaret rookte.
en
van
den coder eede staanden Heisig is opgelost.
De rechter van instructie zeide voorts prijs te
stellen op de verklaring, dat hjj nooit iets heeft
gedaan wat voor de verdachten nadeelig zou
kunnen zjjn. Ik ben te lang Duitsch rechter
om mjj niet bewust te zUn van mijn plicht alles
in het oog te houden, «vat kan dienen tot be
lasting, maar ook tot ontlasting van verdach
ten. De protocollen zijn door v. d. Lubbe on-
derteekend. en ik kan me niet voorstellen, dat
hU of de Bulgaren willen beweren, dat ik iets
heb opgenomen wat niet door hen zelf is ge
zegd. Als Dimitrof hier iets dergelljks beweert,
dan moet ik helaas constateeren, dat dit een
bewuste onwaarheid is. Nooit heeft Dimitrof
de Juistheid van het protocol op één enkel punt
betwist of gevraagd het te veranderen. HU heeft
beslist meermalen verklaard, dat de protocollen
in hoofdzaak Juist zUn en dat hü alleen wei
gert te teekenen. omdat zü niet uitvoerig ge
noeg zün en z.1. tot misverstand aanleiding
kunnen geven. HU heeft nooit den wensch ge-
ult, dat ik bepaalde dingen nog zou opnemen.
Getuige Vogt:&Het is Juist, dat een derge
lUke mededeellng aan de pers is gegeven; daar
in staat, dat de drie gearresteerde Bulgaren
betrokken zUn geweest bü de brandstichting of
bU het vernielen der kathedraal in Sofia. La
ter heb- ik gezegd, dat deze mededeellng mü
onjuist schUnt. Het Is echter Dimitrof's eigen
schuld, want hü heeft mü nooit gecorrigeerd
toen Ik bU het bespreken van den Bulgaarschen
opstand In 1923 ook de vernieling der kathe
draal daarmede in verband bracht, ofschoon
laatstgenoemde gebeurtenis in 1935 plaats had.
Dimitrof hoort zich op een gegeven oogenblik
door den voorzitter de woorden toevoegen: Nu
houdt U maar Uw mond.
BUREAUX: HOF 6. ALKMAAR
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS,
Per kwartaal voor Alkmaar f J.
Voor buiten Alkmaar f 2 85
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
DR. BACK: Er wordt beweerd, dat men
hem met langzaamwerkende giftsoorten be
werkt.
GETUIGE: Ik heb hem ook gevraagd, of
hU zich ooit na het eten of drinken op eeni-
gerlei wijze vreemd gevoeld heeft. HU heeft
dit krachtig ontkend.
DR. SACK: Er wordt verder beweerd, dat
v. d. Lubbe typische teekenen vertoont van
een bewerking met bedwelmende middelen.
Heeft u er zich van overtuigd, of v. d. Lubbe
op zUn lichaam prikken van infectiespuitjes
vertoont?
GETUIGE: Ik heb niets dergelUks vastge
steld.
Op een verdere vraag van dr. Sack ver
klaart getuige Heisig, dat v. d. Lubbe er
hardnekkig bü bleef. zün daden alleen te
hebben gepleegd. Ook na de confrontatie
met Torgler verklaarde v. d. Lubbe, den
man niet te kennen. V. d. Lubbe had bU het
politieverhoor goed Duitsch gesproken «n
ook de Duitsche vragen UaarblUkelUk heel
goed verstaan. De protocollen had hU voor
de onderteekenlng grondig nagelezen en
hier en daar verbeteringen gewenschL
vanzelfsprekend, dat hü zou willen zeggen
waarom vraagt ge me dat elgenlük nog eens?
Ik' moet nog zoo ging de rechter van
Instructie voort op een belangrUk feit wijzen,
dat in de protocollen niet tot uiting komt, n.l.
dat v. d. Lubbe blijkbaar ook beneden in de
hal bU portaal II van den RUksdag is geweest.
Toen ik hem hiernaar vroeg zeide hU zich te
herinneren in een vertrek te zUn geweest waar
in zulke groote beelden stonden, een soort mu
seum. Op dit punt heeft hU waarheid gespro
ken. Als het er echter op aankwam vast te
stellen of er meer personen bü hem waren,
heeft hü onwaarheid gesproken. Wanneer ge
constateerd moest worden, dat v. d. Lubbe de
groote held was, die wat gedaan had, zeide hü
de waarheid.
woordde hü duldelük en krachtig: Ja, dat heb
ik gedaan. Maar als ik dan sprak over wat we
te weten waren gekomen over zün gesprekken in
Neuköln, dan ontkende hU.
De rechter van instructie, spreekt dan over
het verhoor van den RUksdagsbrand. Ik heb
hem er op gewezen, dat de eensluidende op
vatting van alle deskundigen deze was, dat het
technisch ónmogelijk is, dat v. d. Lubbe alléén
den brand heeft kunnen stichten en zoo, als hij
het heeft gedaan. Ik heb hem er op gewezen
en dat was hem bijzonder onaangenaam
dat hu ook geprobeerd had. de portiéres van
den Ingang der zittingszaal in brand te steken
en dat deze met den besten wil niet mei een
vuurmaker aan te steken waren. Ik heb toen
gezegd: v. d. Lubbe, uit dit alles blUkt toch, dat
Je onwaarheid spreekt, door te zeggen, dat je
er alleen was. V. d. Lubbe antwoordde eerst: Ja.
dat kunnen de deskundigen wel zeggen, maar ik
zeg, het brandt toch. Ik antwoordde: je kunt je
zelf overtuigen, dat die portlère niet zoo maar
brandt. Dan aarzelde hij opeens en zeide: Ja,
dan ben ik misschien toch niet daar geweest.
Ik wees hem er op. dat die portlère al in brand
had gestaan, voordat de brand tot dat gedeelte
van het gebouw was doorgedrongen. Daarop
antwoordde v. d. Lubbe dan weer: dan heb ik
misschien toch geprobeerd hem aan te steken.
Iets bepaalds was niet uit hem te krijgen
En ik kan mü voorstellen, dat deze dingen, die
Ik hem heb voorgehouden, er de aanleid'ng toe
zün geweest, dat hü besloten heeft niets meer
te zeggen, daar datgene, wat hü zou zeggen,
absoluut niet zou worden geloofd. Dit is mijn
verklaring voor zijn tegenwoordige houding.
Als Van der Lubbe glimlacht of zoo’n beetje
voor zich heen mompelt, dan liegt hü- Als hü
echter luid lacht djn acht hü een vraag zoo
I
Thans wordt de rechter van instructie Vogt,
i die het geheele vooronderzoek heeft geleid, ge-
hoqrd. HU verklaart o.a.: v. d- Lubbe heeft Wi
dens het vooronderzoek de inlichtingen ver-
schaft welke ik van hem wenschte. De manier.
I waarop hü placht te spreken, was van dien
aard, dat hij nauwkeurig overwoog, wat hü zei.
Vaak duurde het wat lang, voor hü met bet
antwoord klaar was.
Wij collega’s, hebben er ons herhaaldelük voor
uitgesproken, dat v. d. Lubbe een zeer buiten-
gewoon geheugen had aangaande de verschil
lende voorvallen in zijn leven, zooals men dat
zelden aantreft. Overigens was het niet gemak-
kelUk, v. d. Lubbe een verhoor at te nemen.
Wanneer hü thans een andere houding aan
neemt dan bU het verhoor, dan verklaar ik me
dat aldus: Het is een man, die in verzet komt,
wanneer men hem op iets wijst, dat hU on
rechtvaardig acht of als men hem vragen stelt,
die zUns Inziens overbodig zUn. Dat heb ik zeer
snel gemerkt en ik heb het naar vermogen ver
meden, hem in een dergelUke positie te bren
gen.
De moeilUkheden bU het verhoor begonnen
altUd dan. als ik hem vroeg, of hü werkelUk
alles alleen had gedaan. Als ik hem vroeg, of
hjj die vier branden had gesticht, dan ant-
DIMITROF (luid tot den voorzitter)Ik vraag
of ik als beklaagde het recht heb, directe vragen
aan getuigen te stellen.
VOORZITTER: U hebt het recht nu vragen
tot getuigen te stellen, doch deze moeten direct
in verband staan met hetgeen getuige over het
verhoor van Van der Lubbe heeft verklaard.
DIMITROF: Ik wil slechts weten of ik directe
vragen kan stellen. Dimitrof gaat daarop zitten.
De volgende getuige is commissaris Zirpens
uit BerlUn. die Heisig bü het eerste verhoor
heeft afgelost.
Op een vraag van dr. Sack over het gedrag
van Torgler. antwoordt getuige, dat Torgler
geen moeilUkheden beeft veroorzaakt en altUd
beleefd en voorkomend is geweest. -Ik moet
echter met alle beslistheid verklaren: er kan
geen sprake zün, dat Ik van meenlng ben. dat
hetgeen Torgler mü verteld heeft overeenkomt
met de waarheid.”
Dr. Back: Hebt U gepoogd, onder mededee
llng, dat Torgler al bekend had, verdachte v. d.
Lubbe er toe te brengen zünerztjdz te zeggen,
dat Torgler medeplichtig is aan den rüksdag-
brand
Getuige Vogt: Opdat er geen verkeerde in
druk ontstak, verklaar Ik met alle beslistheid
dat ik nooit of te nimmer iets gedaan heb wat
In strUd zou zün met de eer van een Duit-
schen rechter.
De president laat nu v. d. Lubbe voor de
rechterstafel komen en vraagt hem of hü iets
te zeggen heeft over de getuigenis van den
rechter van instructie.
Van der Lubbe blUft bUna een minuut lang
met gebogen hoofd zwijgend staan en zegt dan:
.Keen."
Getuige Vogt (na eenig aarzelen): Ik meende
elgenlük. dat een dergelUke vraag mü be
spaard zoö worden! Ik ben Duitsch réchter, ik
ben Reichsgerichtsrat en heet bovendien Vogt.
en ik meen....
Dr. Sack: Deze vraag houdt verband met de
bewering van een Duitsch advocaat, die als
verdediger van Neumann in het Tsjeka-proces
met u in Moabit gesproken zou hebben. In het
buitenland heeft hU thans de genoemde bewe
ring verspreid. Ik acht het noodlg in het be
lang van Dultschland deze zaak te onderzoeken.
LEIPZIG, 28 Sept. Vandaag zal het verhoor
plaats vinden van beambten van het Berlljnsche
Slot en andere burgers. ZU zUn bij de opening
niet aanwezig, daar de treinen uit BerlUn nog
niet zün binnengekomen. Bedoelde getuigen zün
eerst gisteren telegrafisch opgeroepen, hetgeen
te wijten is aan de wegens v. d. Lubbe’s „tak-
tiek” gewUzlgde volgorde van het proces.
Als zü tenslotte gearriveerd zUn. wordt ter
stond overgegaan tot de bewijsopneming aan
gaande de verschillende gesprekken, welke v. d.
Lubbe voor het bureau van den Maatschappe-
Hjken Steun in Neuköln en op andere plaatsen
heeft gevoerd.
Eerst wordt de opperwachtmeester van po
litie, Albrecht, gehoord over den brand in het
Steunbureau.
Getuige werd tegen 7 uur door een heer op
merkzaam gemaakt op eerr rood schijnsel van
uit de houten barak, waarin het bureau is on
dergebracht. HU ging er terstond heen en stel
de vast, dat er op het dak op twee plaatsen
brand was gesticht. Samen met den mecanicien
Möller sloeg hü het vuur met een stok uit; het
dakvilt begon reeds te branden.
Vervolgens werd de Berljjnsche Stadsinspec
teur, Frank, de leider van het bureau, gehoord.
Deze verklaarde, dat den dag voor de brand
stichting communisten een georganlseerden
aanval op het bureau was beraamd, hetgeen
hem door een vreemden man was medegedeeld.
Daarom had op den bewusten morgen een
polltie-offlcier met acht man zün Intrek in het
bureau genomen. Het viel op. dat de wacht
lokalen dezen morgen veel voller waren dan
anders en dat er vee! nieuwe bezoekers waren.
Plotsellng verspreidde zich het gerucht, dat
de politie het communistisch lokaal in de
Steinmetz-strasse van waaruit de aanval zou
worden ondernomen, had opgeheven. Opvallend
snel liepen gangen en lokalen van het bureau
nu leeg.
Hierop wordt het verhoor van
voortgezet. Eerst wordt Kriminal-kommissar
Heisig gehoord over de verklaringen, welke v.
d. Lubbe vroeger over de branden in het bu
reau van den MaatschappelUken Steun, raad
huis en slot heeft gedaan. Getuige schildert
het eerste verhoor op 27 Februari.
Toen v. d. Lubbe werd gearresteerd, wist
men aanvankelijk slechts, dat hü in aanmer
king kwam als brandstichter van den Rijksdag.
Eerst tijdens het verhoor bekende hü de man
te zUn, die ook in het slot, het raadhuis en
het steunbureau brandstichtlngspogingen had
gedaan. Van de brandstichting in het raadhuis
wist de politie toen nog niets. V. d. Lubbe had
nauwkeurig medegedeeld, dat hU om o(4 uur
bU het steunbureau was aangekomen. HU had
met de arbeiders gesproken, waarbU reeds de
Getuige Vogt: De verloving heeft niets met
de brandstichting te maken. Het was mU be
kend. dat Dimitrof een grooten vrouweHJken
kring van bekenden had. Toen ik een vraag
in deze richting stelde, werd hü zeer onaange
naam en merkte op, dat dit toch een particu
liere aangelegenheid was. Het is dus mogelUk.
dat ik niet op de mU bekende verlovingsaan-
kondiging ben ingegaan.
Op de vraag van den president, of
Getuige verklaart, dat Indien men Van der
Lubbe al» hoofdpersoon laat spreken, hU zeer
spraakzaam wordt en bijna niet tot een einde
kan komen.
De voorzitter richt zich thans lachend tot
beklaagde, die ineengezonken blijft zitten, met
de woorden: Van der Lubbe, u hoort wat ge
zegd wordt?
Beklaagde blUft apathisch zitten.
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiig
Verwachting Zwakke tot
matigen wind alt OostelUke richtingen, S
nevelig tot licht of half bewolkt, droog.
Dimitrof wil dan weten, wanneer het politie
verhoor van v. d. Lubbe is afgesloten en wan
neer zijn eigen verhoor als geëindigd werd be
schouwd. Men had hem nl bU zUn eerste ver
hoor tot medeplichtige van v. d. Lubbe willen
verklaren, omdat een ansicht van het BerlUn-
sche Slot op hem gevonden was
Marowski verklaart van een eventueele mede
plichtigheid van Dimitrof niets te weten. Ook
had hU v. d. Lubbe Dimitrof’s naam niet ge
noemd, maar hem eenvoudig gevraagd of hU
medeplichtigen had. Dit ontkende v. d. Lubbe
die ook verklaarde andere personen, wier por
tret hem werden voorgelegd, niet te kennen.
Dimitrof (luid): Ik ben ook nooit met
v. d. Lubbe geconfronteerd.
VOORZITTERDat heeft ook niemand be
weerd. Daar u ook thans weer van het vraag
recht misbruik maakt, sluit Ik u hiervan tegen
over dezen getuige uit.
TORGLER:' Marowski heeft verklaard, dat
v. d. Lubbe gesproken heeft van zUn voornemen,
om In de communistische vergadering in het
Sportpalast bü de discussie te spreken. Het is
echter prinpieel verboden, dat een communist
in de vergaderingen zUner eigen partij bU de
debatten het woord neemt, v. d. Lubbe zou dus
slechts zUn tegenovergestelde meenlng hebben
kunnen uiten. Is getuige Marowski dit met mU
eens?
GETUIGE: Ik heb aangenomen, dat hU com
munist is, doch het niet wil toegeven. Ik heb
met hem over de kwestie, wat hu in de vergade
ring zeggen wilde, niet gesproken.
Ik vind het dus ongehoord, dat thans beweerd
wordt, dat de protocollen niet zouden kloppen.
President: Dimitrof heeft er zich over be
klaagd, dat hem niets gezegd is over de ver-
lovingsaankondiging.
nevelig tot licht of half bewolkt,
warm weer.
Hoogste stand: 77Ï.5 te Stockholm.
Laagste stand: 756.9 te Rochefort.
Zon op 6.57, onder 6.44. Licht
op 7.16. 3 Oct. Volle Maan.
iiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiui^
HU vraagt den getuige, of hU bU zUn mee
nlng blUft- Deze bevestigt dit. HU heeft zich ook
afgevraagd, of v. d. Lubbe misschien aan pyro
manie lUdt. Dit element kan wel eenlgszins
hebben meegeholpen, maar op de eerste plaats
staat bU zUn daden het politieke element.
De volgende getuige is rechercheur Marows-"
kl uit BerlUn. HU heeft IndertUd v. d. Lubbe
verhoord over het gesprek, dat deze gehad
heeft met communisten in Neuköln. Na lang
nadenken antwoordde v. d. Lubbe toe. dat de
werkman Bienge gezegd had, dat men publieke
gebouwen moest aansteken, waarop hl) geant
woord had: .,so musch es komme" (dien weg
moet het op). Een ander had toen gezegd: dat
is een bruikbaar joch! V. d. Lubbe heeft tater
zUn uitdrukking: „so musch es komme” door
gestreken. maar kort daarop weer toegegeven.
Later heeft men hem foto’s laten zien van de
deelnemers aan het gesprek. Den werkman Za-
chow heeft hU positief herkend. Bienge niet.
Toen hU den werkman Loewe zag, lachte hU
opeens, maar kon niet verklaren, waarom hü
lachte.
Van der Lubbe heeft ook toegegeven, dat hij
tr. dat gesprek gezegd heeft: .jnan musz was
machen” en dat hü daarmede bedoelde, Mat
men revolutie moest maken en het volk op-
zweepen. Bienge had gezegd, dat men 8. A.-
m armen met benzine moest begieten en aan-
Dimltrof vraagt opnieuw aan Marowski,
waarom geen Nedertandsche tolk aanwezig was
bü de politleverhooren van v. d. Lubbe. Hü
vond het n.l. eigenaardig, dat bü z U n verhoo-
ren wél steeds een Bulgaarsche tolk aanwezig
was. ofschoon hü toch minstens even goed
Duitsch sprak als v. d. Lubbe.
Heisig verklaart hierop, dat Dimitrof t><’ zün
eerste verhoor verklaard had, in bet geheel
geen Duitsch te verstaan.
Dimitrof (schreeiAvend)Dat te onjmst.
De voorzitter maant Dimitrof tot rust
wjjst erop, dat de zaak met de verklaring
luEIFKIG, 27 Sept. (W.B.) Bü het voortgezette
verhoor van prof Soedermann, die van der Lubbe
onderzocht had, verklaarde de geleerde, dat be
klaagde het onderlüf slechts wilde ontblooten als
de andere heeren de cel verlieten. Dit ge
schiedde, ook bü het verdere onderzoek heb ik
geen sporen van mishandeling ontdekt Ik vroeg
van der Lubbe: Voel je je Uchamelük wel? HU
antwoordde hierop: JaweL ik voel'me goed! Ik
vroeg hem toen: Misschien voel je Je „seelisch"
niet wel? Van der Lubbe vroeg toen: Wat te
.jseeltech”? Ik zeide hem: Wat van de ziel komt!
Hü antwoordde toen duidelük: Ik voel mü ook
^seelisch” goed.
VOORZITTER: HU heeft dus bü Uw binnen
treden met Uw vraag afgewacht, doch onmid-
dellük, geïnteresseerd, gevraagd, waarom U het
onderzoek Instelde?
GETUIGE: Jawel. Ik had den Indruk, dat ik
urenlang met hem had) kunnen spreken en ik
dan ook logische ankjvJorden zou krügen Ook
de Nedertandsche Journalist Lueger. die mü be
geleidde. kreeg verstandige antwoorden. Van
der Lubbe heeft een buitengewoon schuwen en
schuchteren Indruk gemaakt Volgens mün mee-
ning moet het groote apparaat van dit proces
intimldeerend op hem werken. Op een desbe
treffende vraag verklaart getuige verder: Ik
heb den indruk, dat v. d. Lubbe zeer goed leeft.
LEIPZIG. 27 Sept. Na de pauze verklaarde
getuige Marowski. dat beklaagde v. d. Lubbe bü
de eerste verhoren verschillende dingen ontkend
heeft, oa.. ook, dat hü 's middags gegeten heeft
in de woning van Frau Bethge, eventueel van
Starker. Toen Frau Bethge bü de politie ver
scheen, verraadde v. d. Lubbe zich door met
een te zeggen: Wat bent u mager geworden. HU
bekende dan ook zelf: Nu heb Ik een keer ge
zwendeld, waarop hü lachte. Toen ik hem dit
verbood werd hU zeer ernstig en wilde hü In
het geheel niets meer zeggen.
Op een vraag van den procureur-generaal
verklaart getuige verder, dat vxl. Lubbe bü het
eerste verhoor alles vrUelük vertelde. Toen hü
dan tater bemerkte, waarop bet aankwam,
krabbelde hü terug en v?erd hü zeer voorzichtig.
Getuige zag hierin een bepaalde takt lek.
Op de verdere vraag van den procureur-ge
neraal of beklaagde de namen Pieck en Florin
slechts uit een aanplakbiljet over de commu
nistische vergadering in het Sportpalast had,
of dat ze hem erg bekend waren, verklaarde
getuige, dat alleen de naam Florin v. d. Lubbe
goed bekend was.
Op vragen van den procureur-generaal ver
klaart Zirpens, dat v. d. Lubbe bü de correctie
der protocollen geen enkele maal zün verkla
ringen wüzlgde. De te verbeteren passages wa
ren meestal door misverstand ontstaan.
Verder verklaart getuige, dat v. d. Lubbe
op zün weg naar den Hermannplatz op
de gedachte was gekomen tiet steunbureau
aan te steken en dat hü daarom de vuurma-
keis had gekocht.
Beklaagde Dimitroff vraagt thans of bü het
verhoor van de politie ook een Nedertandsche
tolk aanwezig was.
Getuige ontkent dit en verklaart, dat Van
der Lubbe zeer goed Duitsch verstond. Zelfs
taalkundige eigenaardigheden begreep hü en
wat hü voor onjuist hield wees hü onmlddellük
van de hand.
Dr. Sack wüst er vervolgens op. dat uit de
getuigenverklaringen blükt, dat de drie ge
noemde branden zeker door beklaagde alleen
zün gesticht.
Op de vraag van den president, of v. d.
Lubbe vriendelük was en of er ook aanleiding
was scherp op te treden, antwoordt getuige, uit
ervaring te weten, dat men een communist
nooit scherp moet aanpakken. Van der Lubbe
was vriendelük en L_l„-
echter bekend geworden, dat verdachte verzet
had gepleegd en derhalve moest hü hem straf
fen. TegelUb deelde hü echter aan v. d. Lubbe
mede, dat de straf niet zou worden toegepast
als hü zich in de toekomst goed yrtlde gedra
gen. Zekerheidshalve was een tolk te hulp ge
roepen.
De OberrelchsanwaltIs het U ooit opgeval
len, dat tegen v. d. Lubbe iets werd onderno
men, wat niet in orde was?
Getuige Vogt: Daar heb ik niets van gehoord
Hü zelf heeft zich ook nooit beklaagd, behalve
dan over de boeien. Toen moest ik hem zeg
gen, dat ik hoezeer het mü speet op grond der
wettelüke bepalingen niet anders kon hande
len. Overigens verklaart getuige, over de hou
ding der verdachten, dat de Bulgaar Tanef een
poging tot zelfmoord heeft gedaan en dat Di
mitrof hem, den rechter van instructie, had
aangevallen. Hü was met uitgestoken vuisten op
hem toegesprongen en alleen door zün zeer
energiek optreden kon hü Dimitrof van hand-
tastelljkheden weerhouden.
steken. En v. d. Lubbe had weer gezegd: J3o
musch komme.” Van gebouwen in brand steken
zou volgens hem dan weer niet zün gerproken.
V. d. Lubbe heeft ontkend, dat hü een rood lld-
maatschapsboekje van de K. P. D. zou hebben
laten zien. Dit echter wordt verzekerd door den
werkman Panknen.
Hierop wordt gepauzeerd.
voortdurend gesproken,
eigenlijk slechts weinig ie vragen.
zelfs zoo uitvoerig, dat wü hem moesten onder
breken. om uiei af te dwalen.
Dr. Sack vraagt of v. d. Lubbe ook gespro
ken heeft van zün lidmaatschap van de com
munistische arbeiderspartij. Voor de verdediging
dienen communistische partü. communistische
Dimitrof: Heeft getuige als rechter van
instructie op 1 April een mededeellng la
ten publiceeren, waarin gezegd wordt, dat
Dimitrof} Popof en Tanef samen met V. d.
teterfd" Het“wM gnutai4 Lubbe den brand in den gesticht
hebben. Ik vraag: Ja of neen! (beweging
en vroolükheld onder het publiek).
President: Dimitrof, ik heb nu geduld
genoeg met je gehad; als je geen anderen
toon aanstaat, dan moogt ge in het geheel
geen vragen meer stellen.
MOSKOU, 27 September. (Reuter). Het Rus
sisch Telegraaf Agentschap meldt:
De Duitsche zaakgelastigde alhier heeft bü
Litwinof een nota ingediend, waarin wordt ge
protesteerd tegen t uitwüzen van de Duitsche
dagblad-correspondenten en gevraagd wordt de
zen maatregel in te trekken.
In zün antwoord heeft Litwinof verklaart, dat
de Russische regecrlng tot het uitwüzen der
Duitsche Journalisten gedwongen is, tengevolge
van het optreden der Duitsche autoriteiten te
gen de Russische Journalisten in Dultschland.
Litwinof herinert vervolgens aan de attesta
ties en huiszoekingen bü de correspondenten
van de „Isvestta,” de „Prawda” en van het
Tass-agentschap, en aan het niet-verstrekken
van toegangsbewüzen voor de opening van den
RUksdag en het proces te Leipzig.
Ondanks de beloften van het Duitsche mi
nisterie van buitenlandsche zaken om de *^oo-
dige maatregelen te nemen, is de toestand niet
verbeterd, doch integendeel nog slechter gewor
den.
Daar de Russische regeerlng niet tot represail-
le-maatregelen wilde overgaan, heeft zü aan de
Duitsche Journalisten verklaard dat zü niet
langer in Rusland kunnen blüven. zoolang de
Russische Journalisten hun werk in Duitsch-
land niet kunnen doen. De Duitsche regeerlng
is dus zelf yerantwoordelük voor den huldigen
toestand.
gedachte bü hem was opgekomen, hier brand
te maken. Hü vond het doelmatig niet een
gewoon huis aan te steken, maar een groot
openbaar gebouw, daar dan veel menschen zou
den toestroomen. Hü had met de arbeiders over
den economischen toestand en over politieke
dingen gesproken. Heisig had v. d. Lubbe ge
vraagd, of hü wist, welke regeerlng in Dultsch
land aan het bewind was en welk standpunt de
arbeiders tegenover haar innemen.
Van der Lubbe verklaarde, dat hü reeds In
Nederland gehoord had, dat Hitler aan het
bewind was. Beklaagde heeft geheel uit zichzelf
b kend de oranden in het stembureau. Raadhuis
en Slot te hebben gesticht. Hü had een open
baar gebouw uitgezocht, omdat hü niet een
enkeling nadeel wilde berokkenen. De brand
moest een „signaal’ zün voor de arbeiders.
Op de vraag van den procureur-generaal, of
Van der Lubbe zich goed- of afkeurend over de
regeerlng heeft geult of welke politieke over
tuiging beklaagde aanhing, antwoordt getuige,
dat Van der Lubbe zich niet bepaald hierover
heeft uitgelaten. Slechts bleek uit zün ant
woorden. dat hü met de bestaande toestanden
niet tevreden was ep de bestaande orde omver
wilde werpen.
PROCURED «.-GENERAAL: Waaruit bleek u.
dat Van der Lubbe communist was?
GETUIGE: Wü voelden dit uit zün geheele
uiteenzetting van de politieke verhoudingen. Hü
sprak büvoorbeeld over de noodzakelükheld. een
arbelders-regeering op te richten, zooals dit in
het programma van de K. P. D. staat.
Dr. Sack vraagt dan of getuige weet of Van
der Lubbe uit zichzelf het geheele verhaal ver
telde, of dat men het zin voor zin uit hem
moest treki.en.
GEruiGE: Die laatste in geen geval, hü heeft
Men behoefde hem
Hü sprak
