ONS BLAD
Joego-Slavië
d. Lubbe laat weinig los Hel
het Vaticaan
en
I
I
nieuws van heden
Na den aanslag op
Dollfuss
l
Kath. actie voor
Duitschland
DUIDELIJKE WOORDEN
VAN DEN H. VADER
VERWARDE ANTWOORDEN
DE CRISIS IN SPANJE
DE BAROMETER
JOH. LAUWERS
FAfGLOP I
ALKMAAR
Brillen-étai’*, luxe en eenvoudige
NIGDE KATHOLIEKE PERS
VI
an
o c
Torgler verweert zich
Grootsch Christus-
Koning-feest
Talryke arrestaties
Torgler verhoord
De ramp bij Los Angeles
61 dooden. Brandstichter in arrest
genomen
2
e.
s»
j a j
Nazipartij verboden in
Ts jecho-Slo waki je
Ook van toepassing op
Tsjecho-Slowakije
Genève en de Duitsche
emigranten
geproclameerd
worden
Duitschland acht het vraagstuk in
den Volkenbond niet op
zyn plaat»
DONDERDAG 5 OCTOBER 1933
fZ—
f 2 85
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
1
De spoorweg door het Zwarte Woud, welke
thans 60 jaar bestaat, rijdt op verschillende
hoogten door de stad Calw.
Sr
a
|k
er
I
I
Hoe hij den Ryksdag alleen in
brand stak kan hy niet
verklaren
KATH. ILLUSTRATIE-JAARG.
INBINDEN VANAF f 1.75
(Handwerk)
Fa. Jan Kuhne, St. Jacobstraat
hoek Fnidsen Telefoon 184
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per tossen regel 20 c, ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag één 55cp. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433
Sanchez Roman kabinetsforma
teur; ontbindingsdecreet van het
parlement
Op het Hide Christus-Koning Con
gres te Mainz zal de Kath.
Actie voor Duitschland
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
ier-
r
'i
ia
Mites
<L
heeft hij
meer als
L
e
t
t
bet
l
voortvluchtige
de
zeggen.
r
afspraak te
ontkent een
s
D
t
I»
a.
ZEVEN EN TWINTIGSTE JAARGANG Na 3
r.
1
Bjj latere confrontaties heb ik kunnen con-
stateeren, dat Tanef inderdaad sterk op Bern
stein lijkt en dat ook Wunderaee en Van der
Lubbe voor elkaar kunnen worden gehouden.
Ik heb toen met de belde mannen den Rijks
dag verlaten.
r
i
d
IS
Voortzetting van het proces te Letprig.
v. <L Labbe laat weinig loc.
d.
otel
iaar
ütle
!ge-
dan
ien.
PRAAG, 4 Oct. De regeering heeft besloten
de NSDAP In Tsjecho-Slowakije, alsmede de
Duitsch nationale partij elke actie te verbieden.
De NSDAP In Tsjecho-Slowakije Is de oudste
groep van deze politieke richting en nog ouder
dan de Duitsche"partij. Zij werd In 1909 gesticnt
en telde 100.000 leden. In het parlement was
zij vertegenwoordigd door acht afgevaardigden
en vier senatoren.
Den MaArileenschen professor Roman
kabinetsformatie aangeboden.
«1 dooden Mj den brand te Los Angelos.
Een nieuw erupUepunt in den Merapi-krater.
Aardsehaivingen in de Amei-kloof (N.-L)
DoUfum heeft een rmtigen nacht doorgebraeh*
Schoolkinderen te Ee (Fr.) met t. K e. be
smet door een onderwijzer.
Nadere bijzonderheden over de muiterij op de
„De Zeven Provinciën."
De Alg. Ned. Zulvelbond in vergadering bij
een te Utrecht.
if
il
N
(«•-
nu
op
ten,
de
overge-
verhoor
8e-
er-
8e-
l.
ee-
:ln,
•en
11
l>-
L
grootste van de twee zou
schouder hebben gedragen
Torgler' Ik verklaar met alle beslistheid, dat
ik nooit een man met eet. kist heb gezien.
Overigens liepen door de vestibule heel wat
menschen. die Ik heelemaal niet zen. Maar er
Is ook nog een andere verklaring. Op den Vrij
dag voor den brand is de koopman Bernstein
die zakelijke kwesties voor de fractie behan
delde. met een zekeren Wunde^ee in de fractie-
kamer geweest om een bespreking te voeren
wegens de inbeslagneming van het Karl Lleb-
knecht-huis.
De president wendt zich nu tot Van der
Lubbe en vraagt hem of hij beklaagde
Torgler ooit eerder gezien heeft.
Van der Lubbe: „Dat geloof ik niet."
President: „Ja of neen?”
Van der Lubbe: „Neen.”
President: „U bent om twee uur voor den
Rijksdag gezien. Bent u daar geweest?"
Van der Lubbe: „Neen."
MADRID, 4 Oct. (V. D.) Nadat de president
heden met talrijke partijvertegenwoordigers
over de oplossing van de regeerlngscrisls had
onderhandeld, benoemde hij Sanchez Roman,
professor in het burgerlijk recht aan de unlver-
sltelt te Madrid, tot formateur van een con-
centratiekablnet, terwijl hij tevens het decreét
tot ontbinding van het parlement ondertee-
kende.
LEIPZIG, 4 Oct. Na eenlge dagen onderbre
king in verband met het Juristen-Congres, is
lieden het proces van den Rijksdagbrand weer
begonnen.
BUREAUX: HOF 6. ALKMAAR
Telefoon Administrntin 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS»
Per kwartaal voor Alkmaar
Voor buiten Alkmaar
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
De president: Binnen in den Rijksdag bent
u dus tevoren niet geweest?
Van der Lubbe: Neen.
De president: Bent u wel eens met een kist
in de buurt van den Rijksdag geweest?
Van der Lubbe: Neen.
De president vraagt dan den verdachte Tanef
of hij wel eens met Van der Lubbe in den
Rijksdag is geweest.
Tanef: Ik heb Van der Lubbe voor de eerste
maal in den Rijksdag gezien toen ik den eersten
keer werd verhoord. Ook Torgler heb Ik voor
mijn arrestatie niet gekend
Stand e* Donderdag «w v*: 7«1
Vorige stand: 7«1
LOS ANGELOS, 4 Oct (Reuter) De ontzet
tende boschbrand alhier heeft aan 61 personen
het leven gekost. De brand blijkt met opzet te
zijn aangestoken door een werklooze. De man
is gearresteerd.
United Press meldt nader, dat het aantal
dooden inmiddels is gestegen tot 72, terwijl het
aantal ernstig gewonden 125 bedraagt.
i X-
ZIE DEN REDUCHE-BON IN DIT BLAD
Torgler: „Dat Is uitgesloten. De merkwaar
dige man. met wien de getuigen mij gezien wil
len hebben en die zijn hoed in het gezicht
droeg, kan slechts het Rijksdaglid dr. Neubauer
zijn geweest.”
De vraag van den President, of een verwis
seling tusschen Popof en Neubauer moge'.ijk
is, wordt door Torgler bevestigend beant
woord.
De president: Uw antwoord moet dus zóó
worden begrepen, dat u vóór den Rijksdag hebt
gestaan, zoowat om 2 pur, waar getuige Schmal
u heeft gezien?
Van der Lubbe: Ja.
De president: Is dit Ja" nu geineend?
Van der Lubbe: Ja.
n het koninkrijk Joego-Slavië heerscht een
soortgelijk meeningsverschil. Daar zijn het
voor *n groot gedeelte eveneens katholieke
Slavenen en Kroaten, die zich achteruit gezet
en in hun rechten verkort gevoelen door de
Serviërs. Hun wenschen, die door de
lijke dictatuur voor ontoelaatbaar worden ge
houden. gaan echter verder dan die van de
Slowaken in Tsjecho-Slowakije. De Slovenen
en Kroaten willen n.l. aansturen op een federa
tie. naar buiten een éénheid vormend, maar in
wendig bestaande uit geheel zelfstandige dea
len. Ook hier spelen motieven van godsdiensti-
gen aard en van rasverschil een belangrijke rol
De Slovenen en Kroaten stellen zelfs geen bij
zonder boogen prijs op het behoud van het ko
ningschap. Een federatie van zelfstandige re
publieken lijkt hun wel zoo verkieselijk. Terwijl
in Tsjecho-Slowakije het streven van de katho
lieke Slowaaksche partij onder leiding van
pastoor Hllnka in de Praagsche regeerlngskrln-
gen slechts wrevel en ontstemming wekt, heeft
dat der Slovenen en Kroaten in Joego-Slavië
aanleiding gegeven tot een bepaald vijandige
houding der regeering tegenover de katholieke
Kerk, zich zelfs nu en dan uitend in openlijke
gewelddaden.
Gezien deze verhoudingen en omstandighe
den is het Reuter-berlcht uit Rome, dat ge
waagt van een ontvangst van een groep Kroa
ten en Slovenen ten Vaticane van bijzonder be-
WEENEN, 4 Oct (V. D.) Bondskanselier Doll-
fuss is van plan reeds Zaterdag op een bijeen
komst van het Vaderlandsche Front het woord
te voeren Staatssecretaris Karwinsky heeft me
degedeeld, dat voor den kanselier thans veilig
heidsmaatregelen zijn getroffen, welke verder
gaan dan die, welke tot nu toe zijn genomen.
President: Dat hebt u toch vroeger toegege
ven.
Van der Lubbe: „Ja."
President: „Wat hebt u daar dan gedaan?”
Van der Lubbe: „Ik heb daar zoo’n beetje ge
keken."
President: ..Bent u ook binnen geweest?”
Van der Lubbe: „Neen.”
President: „StoncJ. de deur open?”
Van der Lubbe: „Dat kan ik niet zeggen"
President: „U bent niet met Torgler samen
geweest?"
Van der Lubbe: „Neen.”
President: „Hebt u hem nooit gezien?”
niet de bedoeling te hebben zich in Duitsche
bmnenlandsche aangelegenheden te mengen.
De Duitsche vertegenwoordiger zeide dat hl)
met een dcrgelijke inmenging ook niet accoord
zou kunnen gaan. De Duitsche .emigranten
hebben Duitschland om seer verschillende
redenen verlaten. Sommigen om een slecht ge
weten, anderen omdat zij him sociale positie
In gevaar gebracht zagen door de nationale
opleving. Vooral sinds den wereldoorlog zijn
er vele emigranten in Duitschland binnenge
komen. Een groot deel van hen is nu weer
afgetrokken, en opmerkelijk is het dat ze niet
teruggingen naar de landen waar ze vandaan
kwamen, doch dat ze grootendeels verder naar
het Westen trokken.
De Duitsche delegatie gelooft niet dat deze
kwestie in den Volkenbond thuis "hoort. In elk
geval hoopt ze. dat den emigranten niet de
kans wordt gegeven om in het buitenland
actie te voeren tegen Duitschland.
Een sub-commissie werd na een kort debat
benoemd om over deze zaak rapport uit te
brengen. De vertegenwoordigers van Neder
land. Frankrijk. Engeland. Italië. Tsjecho-Slo
wakije. België, Zweden en Uruguay hebben
er zitting in. De Duitsche delegatie wenschee
niet aan de werkzaamheden der sub-commissie
deel te nemen.
wEeNEN, 4 Oct. (V. D.) De vraag of Dertil,
de man die den aanslag op bondskanselier Doll-
fuss heeft gepleegd, medeplichtigen heeft gehad
of niet, is nog niet opgelost Vijf personen zijn
gearresteerd, van wie men veronderstelt, dat zij
bij den aanslag zijn betrokken.
Te Innsbrueck zijn tal van vooraanstaande
nationaal-sociallsten gearresteerd, o. m. een
professor der universiteit en twee advocaten.
Hun namen worden niet gepubliceerd. De „Tl.
roler Anzeiger” beweert, dat de aanslag op Dr.
Dollfuss in een onlangs te Innsbruck gehouden
bijeenkomst van natlonaal-soclalisten is be
raamd. Bij die gelegenheid zou besloten zijn ver
schillende vooraanstaande leden .van de Heim-
wehr, o. m. Dr. Dollfuss, uit den weg te rui
men.
In alle gebouwen der unlverslteit te Weenen
is de politiebewaking verscherpt. In de stra
ten van Weenen patrouilleeren dubbelpost. Het
is nergens tot ongeregeldheden gekomen.
De toestand van Dollfuss is zeer goed te noe
men.
De advocaata dr- Seuffert vraagt Van
der Lubbe: ..Weet u. dat door uw zwijgen
tegenover uw medeoeklaagden misschien
een nog veel grootere misdaad begaat, dan
door de brandstichting in den Rijksdag?”
Van der Lubbe: ..Neen”
Thans windt Torgler’s verdediger, dr.
Sack zich op en wenscht op beslisten toon
van Van der Lubbe te weten, of hj) met
de beklaagden, die hier met hem op de
beklaagdenbank zitten, te zamen den brand
in den Rijksdag heeft gesticht.
Thans wordt
gaan tot het
van Torgler.
Op de vraag van den
voorzitter verklaart deze,
dat hij op den avond van
den brand tot ongeveer
kwart over acht in net
Rijksdaggebouw is ge
weest.
GENEVE, 4 October (W. B.) In de Oecono-
mische Commissie der Voltallige Vergadering
van den Volkenbond bracht de vertegenwoor
diger, van Nederland, Minister De Graeff, z|jn
voorstel betreffeada. de Duitsche emigranten
ter sprake. Spr. schatte het aantal gevluchte
Dultschers op zestig zeventig duizend, waar
van er zes i zeven duizend in Nederland ver
blijven. Minister De Graeff herhaalde noe eens
-j-v tj deze gelegenheid heeft de H. Vader
|“X een toespraak gehouden, welke kenne-
lijk ten doel had de anti.katholieke
rampagn» in Joego-Slavië te doen eindigen.
w 9 ooals men weet, bestaat er evenals in
Tsjecho-Slowakije onder de katholieke
Slowaken ook onder het grootendeels ka
tholieke volksdeel der Kroaten en Slovenen in
Joego-Slavië een autonomistisch streven. In
Tsjecho-Slowakije wenschen de Slowaken vol
ledige politieke en sociale gelijkgerechtigdheid
met de hen overheerschende Tsjechen, zjj wil
len uitsluitend eigen ambtenaren en een eigen
bestuur, doch binnen het kader van den éénen
Tsjecho-Slowaakschen staat. Zij zijn geen se
paratisten, die aansturen op ’n ineenstorting
van de Tsjecho-Slowaaksche republiek, maar
autonomisten. die alleen zulk een mate van
zelfbeschikking eischen als naar hun meening
overeenkomt met hun eigen volkskarakter en
hun bijzondere behoeften. Zij eischen dit te
dringender, daar hun bij het verdrag van Pitts
burg stellige toezeggingen in deze richting zijn
gedaan en zi) op grond van deze toezeggingen
loyaal hebben meegewerkt aan de stichting van
den Tsjecho-Slowaakschen staat. Van de zijde
der niet van maconnleke Invloeden vrij te plei
ten Praagsche regeering wordt de bindende
rechtskracht van het verdrag van Pittsburg ont
kend en ’t autonomistische streven der Slowa
ken gebrandmerkt als *n bedenkelijk naar hoog-
of landverraad riekende beweging, welke zich
ten doel zou stellen *n einde te maken aan 1 be
staan der Tsjecho-Slowaaksche republiek. De
autonomistische Slowaken zijn echter niet zoo
dom, dat zij niet zouden inzien, welke voordee-
len de staatkundige eenheid met de Tsje
chen hun biedt. Zij begrijpen heel goed, dat
door een afscheiding van Tsjecho-Slowakije
hun Internationale positie ernstig zou worden
verzwakt. Hun verlangen gaat dan ook alleen
uit naar een broederlijke samenleving met de
Tsjechen, die hen tot nu toe steeds min of
tweede-rangs staatsburgers hebben
behandeld. Het verschil in godsdienst en ras,
aard en aanleg spreekt in deze kwestie een be
langrijk woordje mee.
Ook de beide andere Bulgaarsche beklaagden
Taneff en Popof, heeft Van der Lubbe, naar
hjj beweert, voor dit proces nooit gezien.
men
ren.
Op verzoek van Dimitroff richt de president
dan tot Van der Lubbe de vraag of hij Di
mitroff voor het onderzoek al eens gezien
heeft. Van der Lubbe antwoordt met: „Neen"
en op een verdere vraag van den voorzitter
of hij Dimitroff dan in het geheel nipt kent,
antwoordt Van der Lubbe: Ja.
WEENEN. 4 Oct. (W. B.) Bil hgt verhoor her
haalde Dertil verschillende malen den aanslag
te hebben gepleegd, om de aandacht te vestigen
op zijn stiefvader, dr. Guenther, dien hij voor
den eenlgen man hield, die Oostenrijk op
oogenbllk kon redden.
Dr Guenther is evenals zijn vrouw na het
politieverhoor in zijn woonplaats Schlaming ter
stond weer in vrijheid gesteld, daar geen aan
wijzingen bestonden voor hun medeplichtigheid.
Telkens, wanneer de Paus de audiëntiegangers
aansprak noemde Hjj hen .Kroaten en Blove-
nen van Joego-Slavië, Hij logenstrafte met
nadruk de tendentieuze bewering als zou Hij
een vijandige gezindheid koesteren jegens den
Joego-Slavischen staat. Tot tweemaal toe ver
klaarde Hij zelfs, dat, Inalen een engel zou
beweren, dat de Paus Joego-Slavië niet be
mint, geen geloof aan deze bewering gehecht
zou mogen worden, omdat zij in strijd met de
waarheid is. Zijdelings, maar daarom niet
minder duidelijk gaf Zijne Heiligheid dus te
verstaan, dat. Indien Konlng Alexander oi zijn
ministers, die wel door niemand beschouwd zui
len worden als engelen en zichzelf waarschijn
lijk ook niet als zoodanig beschouwen, een
dergelijke voorstelling van zaken zouden ge
ven, dezen evenmin 'of nog minder gelool mo
gen vinden. Hieruit blijkt wederom op onweer
legbare wijze, hoe Juist het is. wat wij eenlge
dagen geleden naar aanlelulng van de looze
geruchten over een concordaat tusschen Bov.
jet-Rusland en het Vaticaan schreven. nJ. dat
de Paus zich in geen enkel opzicht wenscht te
mengen In de blnnenlandsche politieke aan
gelegenheden van de verschillende staten. Als
hoofd der Katholieke Kerk komt Hij alleen op
voor de onschendbaarheid der rechten van
God, Kerk en gelooviger.. Wanneer die rechten
worden geëerbiedigd en gewaarborgd, mogen de
staten hun eigen zaken regelen, zooals zij zelf
dat het beste oordeelen.
Voor Tsjecho-Slowakije. waar naar aanlei
ding van de demonstratie der Slowaaksche
autonomisten te Neutra eer conflict met den
Pauselijken nuntius Mgr Clrlaci is uitgebro
ken en in de Tsjechische pers te Praag harde
en onbillijke verwijten gericht worden tegen
het Vaticaan, gelden de woorden van den H.
Vader, gericht tot de Kroaten en Slovenen,
die Hem bezochten evenzeei.
De voorbereidende commissie van het lilde
Internationale Christus-Koning Congres is te
Mainz haar werkzaamheden begonnen. In de
dagen van 25 tot 29 October zal daar de Katho
lieke Actie voor Duitschland geproclameerd
worden.
De gedachte van een Internationaal Christus-
Koning Congres stamt van den Konsistorialrat
Kalan uit Joego-Slavië. In Duitschland nam
pater Johannes H a w te Leutesdorf am Rhein
de gedachte over en haar om in de daad.
Nadat Leutesdorf in 1931 en Berlijn Jn 1932 net
Congres gastvrijheid verleenden, zal in 1933
de oude Bisschopsstad Malnz een enorme ver
gadering van Katholieken binnen hare muren
zien. Wat echter van meer belang is: bij deae
gelegenheid zal de Katholieke Actie voor
Duitschland geproclameerd worden en men s^lt
zich voor tevens de fundamenten te leggen voor
haar verwezenlijking. Het heet dat Duitschland
tot heden n zijn Katholieke Leven te veel ge
organiseerd was om de gedachte der Katholieke
Actie in haar eenvoudige, strakke lijnen op te
nemen. Ta. van remmen en bandeg zijn intus-
schen verdwenen. Met verdubbelden ijver wil
men thans den weg inslaan naar het uiteinde
lijk doel. Zoo staat dan ook heel het programma
van het Congres te Malnz in het teeken der
Katholieke Actie. Bekende redenaars hebben
hun medewerking toegezegd. Mgr. Johannes
Rosz, Apostolisch-Vicaris van Japan, behan
delt het onderwerp: „Christus. Konlng van de
wereld der Heidenen”. Over het ..Streven naar
de Eenheid met de Oostersche Kerk" zal Mgr.
S a r e z, Aartsbischop van Serajewo, spreken
„Het Geloof in Rusland" wordt behandeld door
Prof. Iwan P u s 1 n o w die zal aantoonen dat
het groote Russische volk door het communis
me op een dwaalspoor geleld, nog steeds niet
voor het Christendom verloren is.
Het Congres wordt den 25sten October in het
Stadhuis van Malnz geopend door den Bisschep
der stad, Mgr. dr. Ludwlg Maria Hugo. Het
sluit aan bij de plechtige proclamatie der Ka
tholieke Actie voor Duitschland door een Dult-
schen Bisschop Over het belangrijkste onder
werp van het Congres. „Opbouw der Katholieke
Actie”, spreekt Mgr. dr. Maxmlllan Ka lier.
Bischop vau Ermland. Pontificale HH. Missen
en besloten bijeenkomsten waar de belang
rijkste onderdeelen behandeld worden, zullen
plaat hebben. In den middag van den 28sten
October zal een groote bijeenkomst voor kinde
ren gehoud 1 worden, welke men zich denkt als
een modernen Kinderkruistocht. Den 29sten Oc
tober, feest van Christus-Koning. zal het Con
gres zonder eenlgen twijfel zijn hoogtepunt
beleven. Het zal dan besloten worden met een
openbare huldebetuiging. Ook bultenlandsche
delegaties worden op het Congres verwacht.
een kist op den
LEIPZIG, 4 Oct. (W.B.) In het
verdere verloop van de proceszitting
van hedenmiddag stelde de presi
dent aan v. d. Lubbe de vraag:
Hebt u den Rijksdag alleen aan
gestoken, of met anderen.
Van der Lubber Alleen.
President: Niemand heeft iets voor
bereid?
Van der Lubbp: Neen.
President: Hoe verklaart u bet dan,
dat deskundigen op het gebied van
branden hebben vastgesteld, dat u
bet niet alleen kan hebben gedaan?
Van der Lubbe: Dat kan ik niet
Dr. Sack: Hebt u ‘.oen u de vuurmakers
kocht, dit op eigen initiatief gedaan of als ge
volg van een afspraak met anderen, die u niet
wilt noemen.
Van der Lubbe:
hebben gemaakt.
Dr. Back: Heeft iemand u vooraf aangewe
zen, waar u het Rijksdaggebouw kon binnen
dringen?
Van der Lubbe: Neen.
De president deelt mede, dat hij het nood
zakelijk acht de feiten nog eens nader door de
deskundigen en de getuigen te laten vast
stellen
Dimltrof: Ik wilde Van der Lubbe vragen,
hoe hij het merkwaardige feit kan verklaren,
dat het hem niet gelukt is het kleine oureau
van den Maatschappelijken Steun in brand te
steken, terwijl hjj beweert dat hij alléén den
reusachtlgen brand in een kwartier tijd heeft
kunnen aansteken In het groote, kolossale,
massieve Rijksdaggebouw, dat voortdurend
scherp wordt bewaakt.
De president: Kunt u daarvoor een verkla
ring geven?
Van der Lubbe: Neen.
Dimltrof stelt dan nog eenlge vragen, die
door den president echter niet worden toege
laten. Tenslotte ziet de president zich genood
zaakt Dimltrof voor de laatste maal te waar
schuwen met de bedreiging dat hij hem van
het proces zal ultslulten.
Als laatste pupt in de zitting van heden
wordt Torgler de verklaring voorgehouden van
getuige Weberstadt. die verklaard heeft, dat
hij op den dag van den brand of op een van
de twee voorafgaande dagen tegenover de
fractlekamcr der communisten twee mannen
heeft gezien, van wie de eene Tanef en de
andere Van der Lubbe sou zün geweest. De
De president: Van der Lubbe, u hebt ge
hoord, dat u volgens de verklaringen van een
getuige op den dag voor den Rijksdagbrand
met Tanef samen in het Rijksdaggebouw zoudt
zijn geweest. Is dat Juist?
Van der Lubbe (na lang aarzelen)Neen.
De president: Beqt u überhaupt vóór den
brand ooit in den Rijksdag geweest?
- Van der Lubbe: Ja. (beweging onder de toe
hoorders). r
De president: Wanneer dan?
Van der Lubbe: Vóór der brand.
De president. Op den dag van den brand of
op den dag daarvoor?
Van der Lubbe: Op denzelfden dag.
De president: Op denzelfden dag was u dus
al eens in den Rijksdag?
Van der Lubbe: Neen.
Na een lang heen en weer gepraat tusschen
den president en Van der Lubbe, waarbij da
verdachte louter verwarde en elkaar tegen
sprekende antwoorden geeft vraagt de president
tenslotte: Was u bij den Rijksdag of in den
Rijksdag?
Van der Lubbe: In den Rijksdag.
De president: U hebt vroeger gezegd, dat u
den Rijksdag tevoren al eens hadt bekeken om
te zien hoe u binnen zoudt kunnen komen. Bent
u te voren al eens in den Rijksdag geweest?
Is Torgler mede-schuldig aan deze
verwoesting?
Alvorens beklaagde Torgler wordt verhoord,
stelt dr. Telffer eenlge vragen aan Van der
Lubbe, die toegeeft, dat hij den 26sten Fe
bruari tusschen den brand in het en den
brand in den Rijksdag, te Hilligsdorf is ge
weest en zich daar bij de politie heeft aan
gemeld. In het asyl te Hilligsdorf
een aantal personen leeren kennen, wier na-
hij zich echter niet meer kan herinne-
Als de voorzitter hem
voorhoudt, dat eenlge
getuigen een lateren tijd
hebben genoemd, zegt
beklaagde, dat hij dit niet
begrijpt, aangezien hij
zich nauwkeurig herin
nert om 8.25 het restau
rant Aschlnger in de Bahnhof-Friedrichstrasse
te zijn binnen gegaan.
Op verdere vragen deelt Torgler mede teza
men met den vroegeren communlstlschen af
gevaardigde Koenen en de secretaresse van de
communistische fractie het gebouw te hebben
verlaten.
Torgler weet niet waar
Koenen zich ophoudt.
Torgler verklaart, dat voor zoover hij Koe
nen kende, deze geen bijzonder sterke com
munist geweest is; hij was een levenslustig
mensch, die veel politieke grappen maakte en
zich in den Rijksdag zeer rustig hield.
Op de vraag van den voorzitter verklaart
Torgler verder, dat hij ook thans zijn garde
robe boven had laten brengen, omdat hij zoo
als wel meer geschiedde, na achten bleef wer
ken, en, aangezien portaal II om acht uur ge
sloten werd. hU den beambten geen overwerk
wilde bezorgen.
Het getuigenis van beambte Kohl, dat nü
mij alleen In mijn werkkamer heeft getroffen,
is absoluut onjuist.
Koenen, de secretaresse en ik bevonden ons
in de fractie-kamer. r*
Vervolgens komt ter sprake het zien door
drie getuigen van Torgler en Van der Lubbe In
het voorportaal van de zaal der begrootlngs-»
commissie. In den namiddag van 27 Februari
tegen half vier hebben deze drie getuigen een
bezoek aan den Rijksdag gebracht. Zij zijn naar
de eerste verdieping gegaan en zijn door de
lange zaal 0.36 In het voorportaal 0 38 gegaan.
Daar kwamen zij van links twee mannen te
gen. die zij scherp aankeken. In een van hen
wordt Torgler herkend; de andere was hun des
tijds niet bekend. Deze andere zou van der
Lubbe geweesf zijn.
Torgler merkt hieromtrent op: ,Jk weet niets
van een ontmoeting, ik weet ook niet dat van
rechts drie getuigen zijn aangekomen."
Met hun bewering, dat zjj hem met Van der
Lubbe waren tegengekomen, moeten zij zich
zeker vergissen. Overigens heeft hij van der
Lubbe pas op 28 Februari bij een confrontatie
leeren kennen. Van het bestaan van de drie
Bulgaren had hij pas op 13 Maart in de krant
gelezen, en den beklaagde Popof. in wien de ge
tuigen zijn begeleider zouden hebben herkend,
had hij voor het eerst op 24 April gezien. Voor
de vergadering van de begrootingscommissie
was hjj in gezelschap geweest van het Rijks
daglid Florian, en wel tegen half vier ’s mid
dags, een kwartier lang.
President: ,J)e getuigen verklaren echter U
met een persoop te hebben gezien, die zijn
hoed in het gezicht had getrokken en die Po
pof zou zijn geweest.”
1
