Prikkeldraad
w
H
Smokkelaarsdrama te Haelen
I
I
i
N.C.C.-prijsvraag
ROME EN HET DERDE RIJK
N.S.B.-Landdag
Omroep-vraagstuk
5
Degelijk volk!
VREESELIJKE MOORD
Regeerings-partijen
I
I
i
Een Romeinsche belichting
van het Reichs-Konkordat
MAANDAG 9 OCTOBER
aan
GIRO
Kneuterdijk 20 - Den Haag
Optocht door de stad
Verdachte verhoord
Dader meldt zich
aan
Een arrestatie
Wapens over de grens.
Enthousiaste vergadering
De nieuwe 4 pCt. Staats-
leening
Inschrijving op 17 Oct. a.s.
De moord te Rotterdam
Zichzelf gemeld
DR. COLIJN ONGESTELD
ex-
Machinisten-examen
I
Radiotelefoonverkeer met
Ned.-Indië
Broer van het slachtoffer
ernstig gewond
Houdt Nederland zijn
lange golf?
In hoog er beroep dezelfde straf
opgelegd
Oud-minister Kan bjj den
keizer
Belangrijke uitvinding van de
Rijkstelegraaf te Kootwijk
ged emonstreerd
Hierdoor is heel even de sluier
opgelicht van het leven der
smokkelaars in deze
streken
GIFT VAN DE PRINSES
Zevenduizend Nederlandsche
nazi’s demonstreeren te
Utrecht
Rustig verloopen
U kunt net zooveel oplos»
singen insturen als U wilt,
mits elke briefkaart maar
de eischen voldoet!
18600
o
9
kan
geweten
ZOO
omtrent
nsv
sd
kan
toe
rijke bijdrage ten behoeve van de Vereeniging.
Sept.
hij
Uit Doom bericht men ons, dat oud-mlnistet
i
o
Ongeveer dertig buitenlandsche radio-experts
hebben, naar de „N. Rott. Ct.” bericht. Zaterdag
een bezoek aan Kootwijk gebracht, daartoe uit-
genoodigd door het hoofdbestuur der P.T.T.
ziek,
heid.
In verband met het einde van den zomertijd
wordende aanvangstüdstippen van den morgen
en middagwerktfjd in het radiotelefoonverkeer
met Ned.-Indië met ingang van 9 October as.
vastgesteld op 9 30 resp. 13.30 uur Amsterdam-
schen (winter) tijd.
Naar wij vernemen, heeft de minister-presi
dent dr. H. Colijn op zijn terugreis per vliegtuig
van Berlijn naar Amsterdam de vorige week, een
lichte kou gevat, ten gevolge waarvan de beer
den
niet
een
DEN HAAO. Theoretisch gedeelte van diplo
ma B. Geslaagd D Roetman en W Plioht Am-
Zietdaar verkort en samengevat het arti
kel van Ivo Zelger S.J.
Het is mogelijk geschreven toet de be
doeling, sommige kringen uit den Dultschen
clerus met het concordaat te verzoenen,
kringen die met een groot deel der Oosten
rij ksche geestelijkheid oordeelen, dat Rome
te snel een accoord met het Derde Rijk
heeft getroffen, het blijft er niettemin een
gewichtig stuk mee, zoowel door zijn eigen
mérites als door de plaats vanwaar het
werd geschreven en het gezaghebbend or
gaan, waarin het werd gepubliceerd.
C. R. DE KLERK
Zondagnacht werd de heer H. Puts, wonende
aan den Napoleonweg te Haelen, uit zijn huls
geroepen. Buiten zijn woning gekomen, werd
hij aangevallen en werd hem door een onbe
kende de hals doorgesneden. De man was
spoedig dood. Zijn broer, die bij hem in huis
woont, werd In het gelaat gewond en moest
naar het St. Laurentluszlekenhuis worden ovef-
gebracht. De dader, die nog onbekend is. heeft
zijn flets en jas achtergelaten.
Het doel van deze excursie was dit gezelschap
een kijkje te doen nemen In de inrichting van
het zendcentrum te Kootwijk in het algemeen
en in het bijzonder een demonstratie te geven
van den grooten zender van de 1875 meter golf,
welke voor deze gelegenheid als zender met
één zij band was ingericht.
De rijkstelegraaf wijst den weg om uit het
internationale omroepprobleem te geraken. Wel
ruimschoots is o.a. bewezen, dat het zendge-
deelte van den omroep in geen betere handen
dan die van bet rijk kan zijn. Een woord van
warme hulde brengt het blad aan het staats
bedrijf der P.T.T. en in het bijzonder aan zijn
eminente ambtenaren dr. ir. N. Koomans en zijn
staf.
Zondagochtend tegen half zeven heeft
zich echter bjj de marechaussee te Grathem
aangemeld. Tengevolge van den hevigen regen,
die des nachts was gevallen, was hij door en
door nat.
Uit het verhoor, dat hem direct werd afgeno
men, blijkt naar wij vernemen dat van
R. niet wist, waar hij naar toe moest. HU ver
telde den wachtmeester van de marechaussee
Martens, die hem het eerst sprak, dat hjj
voornemens was geweest, zich b(j de politie te
Roermond aan te melden. HU was echter in net
bosch verdwaald. Zondagochtend in de vroegte
was hij bij de kerk te Baexem gekomen, waar
hjj zich weer kon oriënteeren. Hjj is toen ge
gaan naar den boer Kessels, dien hij kende, en
hij heeft hem het verhaal van het drama
verteld en hem tevens den weg gevraagd naar
de marechausseekazerne. Boer Kessels heeft
hem daarop den weg gewezen naar Grathem.
Aldaar bij de kerk had van R. nog drie vrouwen
Voor Nederland beteekent dit een hecht
fundament voor het behoud van de lange golf.
Bij gelegenheid van het bezoek, dat H. K H.
Prinses Juliana heden bracht aan het Kolonie-
huis te Egmond aan Zee, heeft zij een belang-
De uitkeering volgens de garantieregeling is
voor de week van 9 tot en met 14 October vast
gesteld- op 30 cents per 100 stuks uit te voeren
versche kippeneieren, tot een gewicht van maxi
mum 50 K*.G. per 1000 stuks en op 40 cents per
100 stuks uit te voeren versche eendeneieren.
die dit Koloniehuis heeft opgericht en in stand
houdt, aan den voorzitter dier vereeniging, ds.
Hogerzeil, doen toekomen.
-«s»
Het gerechtshof te ’s-Gravenhage heeft heden
bevestigd het vonnis der Rotierdamsche recht
bank waarbij de 20-jarige Duitsche matroos der
Koopvaardij. H. R. H. tot vijf J—ren gevangenis
straf veroordeeld was wegens doodslag gepleegd
in den nacht van 17 op 18 September 1932 in
een perceel aan den Schiedamschedijk te Rot
terdam, waar hij W. E.. (bijgenaamd „Blonde
Mien”) door worging van het leven beroofde en
bovendien diefstal pleegde.
Van R. moest H. P. spreken over het smok
kelen van wapens. Daarover had hij met hem
onderhandeld in een café te Roermond. HU
Van R. zou in België honderd revolvers koo-
pen en deze zouden door P. over de grens naar
Duitschland worden gebracht. Van R. zou. daar
hU den toestand aan de grens goed kende,
mee gaan.
Het schUnt de bedoeling geweest te zUn. dat
de smokkelwaar Zondagnacht over de grens
zou worden gebracht. Van R. en P. bevonden
zich in de garage, die naast de woning van de
gebroeders P. ligt. Wat er toen gebeurd is, staat
nog niet precies vast. De broer van H. R., de
ruim dertigjarige H. Puts, die op de bovenkamer
gekleed te oed lag te slapen, hoorde plotseling
een twist tusschen zUn broer en van R. Toen nU
in de garage kwam, lag H. P. in een hoek cn
gaf nagenoeg geen teékenen van leven meer.
Van R. stond met een mes in de hand.
Op drie hoofdpunten in de nleuw-gescha-
pen rechtsverhoudingen wil Pater Ivo Zel-
ger vooral wijzen: de Rljksgedachte, de
plaats van den nieuwen, codex van het ka-
uonleke recht en de gevolgen voor de ker-
kelijke zielzorg.
Het Reichskonkordat heet zoo, wijl het
fesloten Is met het Reich. Het zet het
.Reich" voorop en het zal hoe wonderlijk
het klinke in zekeren zin deel hebben
aan de schepping van het kcgnende Reich.
steun niet meer voor zijn
verantwoorden.
Dit geldt echter niet alleen voor de vijf
Kamerfracties, die partijgenooten in dit
Kabinet zagen zitting nemen, dit geldt ook
althans het moet gelden voor alle
150 leden, die de Nederlandsche Volksver
tegenwoordiging telt.
Toen ontstond er een vechtpartij tusschen P.
P. en van R. Eerstgenoemde trachtte van R.
het mes te dntrukken. doch dit gelukte niet,
voordat hU zelf vrij ernstig was gewond. P. riep
naar boven waar ook nog een zuster van
beide broers was om een geweer. Toen het
meisje hiermede naar beneden kwam, schijnt
van R. op de vlucht gegaan te zUn. P. trachtte
hem, ondanks zUn wonden, achterna te gaan,
doch viel spoedig tengevolge van het vele
bloedverlies neer. Het meisje heeft daarop on
middellijk de politie gewaarschuwd en hulp
gehaald. Toen geneeskundige hulp ter plaatse
kwam, bleek H. P. reeds te zijn overleden. De
rechterhalsslagader bleek te zUn doorgesneden,
terwUl nog eenige andere snU- en steekwonden
waren toegebracht. In afwachting van de komst
van de justitie die Zondagmiddag ter plaat
se een onderzoek heeft ingesteld is het lUk
voorloopig in de garage gebleven.
P. Puts werd per auto naar het St. Lauren-
tiusziekenhuis overgebracht, waar hU ter ver
pleging is opgenomen. HU is ernstig aan net
gelaat, hoofd en armen gewond. ZUn toestand
was Zondagmiddag echter redelUk wel.
De dader is. zooals hierboven reeds mede
gedeeld, toen het meisje met het jachtgeweer
kwam, gevlucht. HU is het bosch Ingerend en
heeft den geheelen nacht rondgezworven, ge-
ruimen tyd zonder te weten, waar hU zich
bevond.
--
Te Utrecht heeft Zaterdag de groote belon
ging der Nationaal-Socialistische Beweging
plaats gevonden.
Tegen drie uur, het tUdstlp waarop de eerste
treinen met demonstranten te Utrecht binnen
liepen, had zich voor het Jaarbeursgebouw
reeds een groote menschenmenigte verzameld.
Op het station heerschte tegen drie uur een
ongewoon groote drukte. Schier uit alle oorden
des lands arriveerden de betoogers om onder
commando van een honderdman der weerbaar
heid. groepsgewjjze naar het Vreeburg op te
marcheeren. Er was veel politie langs den weg.
In het Jaarbeursgebouw, overvuld schier met
N. S. B.-leden. sprak de algemeen leider, ir.
Mussert, zijn volgelingen toe.
Even voordat de N S.B.’ers begonnen te trek
ken. hielden de rechercheur een man aan, die
zich onafgebroken in de onmiddellUke nabijheid
van Ir. Mussert ophield Op hem werd een gum
miknuppel van respectabele afmetingen gevon
den. De man is naar het politie-bureau over
gebracht.
Het drama, dat zich in den nacht van Za
terdag op Zondag te Haelen heeft afgespeeld.
bHjkt een smokkelgeschiedenls tot achtergrond
te hebben, waarvan alle bUzonderheden nog
niet bekend zUn, doch welke iets van het leven
van de smokkelaars in deze streken aan de
openbaarheid prUs geeft.
Volgens de inlichtingen, welke wU tot dus
ver omtrent den moord konden verkrUgen,
kwam Zaterdagavond laat de 29-jarige P. J.
van Rooy uit Nederweert aan de woning van
de gebroeders Puts aan den Napoleonweg
den RUksstraatweg te Haelen. De 45-jarige
Hendrikus Puts, voor wlen Van R. eigenlUk
kwam, was nog niet thuis. Eerst te ongeveer
half twee in den nacht arriveerde hU met een
vrachtauto, waarmede hU suiker over de grens
had gesmokkeld en welke hu naar het in de
nabUheid gelegen Roggel moest vervoeren.
et concordaatswerk, dat door Euge
nio Pacelll, den kardinaal-staats-
secretaris, en Franz von Papen, den
vicekanseUer, onderteekend werd, is ge
schapen en het Is een meesterwerk ge
worden.'
Wat het voor t oogenblik noodig heeft
aan beide zijden: bij Kerk en Staat, is de
meesterhand, die het In werking stelt. Wat
het noodig heeft voor idle tijden is de geest
van verzoenende en vertrouwende concor-
dia, wil het levensvatbaar en levenwek
kend blijken.”
Tot dit verrassend gunstig besluit komt
Ivo Zelger 8 J.. een geleerde, verbonden aan
de Oregoriaansche Universiteit, in een
hoofdartikel over Das Reichskonkordat,
waarmee hU het October-n er opent
van de „Stimmen der Zelt.”
Ook de meest critlsche Nederlandsche
geloofsgenoot zal onder de bekoring komen
van een Romeinsche belichting als deze; zij
is in staat de verwachting te suggereeren, 1
dat, al zou Hitler's rijk niet van langen i
duur zijn, deze overeenkomst tusschen Ro- I
me en Berlijn haar beteekenis zal behou- I
den ook in een niet naar Hitler’s inzichten 1
verloopende toekomst. i
Het concordaat is onderteekend op den
klassieken bodem der Citta del Vaticano en
het toont de trekken van zijn geboorte-
plaats: de juridische klaarheid en kloek- i
heid van de Wetgeefster de» volken, de
breedheid en forschheid van Rome en het
ademt tevens den geest van zijn Duitsche
auteurs: werkelljken eerbied voor het his
torisch gewordene en een nieuwe koenheid
van denken In dienst der natie.
De schrijver wil niet Ingaan op het twist- 1
geschrijf tusschen eenige Duitsche bladen
en de Osservatore Romano: niets anders 1
dan het narommelen van een aftrekkend
onweer, dat de intredende stilte en de lang
verhoopte opklaring der atmosfeer te tref- 1
fender doet uitkomen. I
In wijde kringen van het Duitsche volk
is een omkeer ontstaan in het kerkpolitieke
denken; het is de blijvende verdienste der I
regeering deze feitelijkheid te hebben ge
rief en benut. Die omkeer lag niet zoo zeer
o(3 het. gebied der kerkelijke als op dat der
staatkundige partijdie omkeer concen
treerde zich in den veranderden vorm van
de staatsleiding. Het staatsroer in de ééne
hand van den eenlgen leider waarborgde,
dat nu werkelijk de wil der regeering aan
het woord kwam.
Veertien jaar lang was het de tragiek
der beste Duitsche katholieke mannen, dat
hun bedoelen zuiver en goed, wellicht het
eenig juiste was, maar dat het zich niet
bovel de belemmeringen van het parle
mentaire stelsel kon verheffen. Thans ech- 1
ter is niet alleen de regeeringsvorm, maar
zijn ook de denkvormen veranderd; thans 1
vinden katholieke belangen in Duitschland
een nieuwe waardeering. De tijd van Bis- 1
marck, waarin men meende een godsdien- 1
stige minderheid haar plaats onder de zon
van bet staatsleven te kunnen ontzeggen. 1
is voorbij. De grondwet van Weimar had in
artikel 137 de magna charta der vrijheid
geschonken aan alle godsdienstige volks
groepen; in het nieuwe concordaat komt de
geest van Weimar ten deele letterlijk tot
uiting, vooral in de artikelen 1 en 14.
Het katholieke volksdeel had zich door
innerlijke kracht en saamhoorigheid een
macht in het rijk getoond. Men kan over
het politiek verleden denken gelijk men
wil; men moge de oplossing der partijen
en artikel 32 van het concordaat begroeten
als een be vrij ding, men kan bij een weten
schappelijk rustige beschouwing der feiten
niet ontkennen, dat wat bereikt werd in
de laatste decenniën op kerkpolitiek gebied
te danken is aan de samenwerking van alle
katholieke krachten. Op deze feitelijkheid
steunt het nieuwe concordaat. Kerk en
Staat hebben dat erkend ook daardoor, dat
zij onder andere de reeds gesloten concor
daten van Beieren, Pruisen en Baden on
gewijzigd overnamen. De Kerk heeft niet
gekapituleerd voor een overmachtigen te
genstander, zjj heeft met klaar inzicht in
de grondig veranderde toestanden en ver
trouwend op Hitler’s beloften in zijn plech
tige Rtjksdagrede den strijd gestaakt en de
hand geboden tot vreedzame samenwer
king.
Zóó kon het Reichskonkordat den Indruk
maken, een beter en klaarder omschrijving
der wederzijdsche bevoegdheden van Kerk
en Staat te bieden dan het Italiaansche.
Er Is hier niet maar een „pax concordata”,
een afgesproken vrede, maar een waarach
tige „concordia”. Men pleegt te zeggen:
verdragen zijn niets anders dan de uit
drukking der momenteele machtsverhou
dingen; de bepalingen van dit concordaat
echter maken niet den indruk het resultaat
te zijn van een spel-van-krachten, zij
schijnen „vielmehr die juridische Formu-
Uerung uralter philosophischer Lehrsatze
fiber das wahre Verh<nis von Kirche und
Staat.” Het is een verdrag in den geest van
den verlichten staatswjjsgeer die Leo XIII
was, en het is misschien niet louter toeval,
dat dit concordaat op denzelfden Juli-da
tum werd onderteekend, waarop voor dertig
jaren de groote sociale Paus de oogen
sloot. Hij is dood, zijn leer leeft.
Dit systeem opent de mogehjkheid muziek
van betere kwaliteit uit te zenden of bU behoud
van de huidige kwaliteit meer stations op de
beschikbare golfbanden te kunnen plaatsen.
Sedert Mei van dit jaar werkt een der ultra
korte golfzenders te Kootwijk in vol bedrijf met
Indlë volgens het systeem met één zUband. Dit
is een technische prestatie van de allereerste
grootte. Nergens ter wereld wordt dit nog op
die golflengte gedaan.
De zoo gunstige practUk, opgedaan met dit
systeem, was aanleiding om, het ook toe te
passen op de lange omroepgclf. Hiermede heeft
de rijkstelegraaf een bUdrage tot de oplossing
van het omroep vraagstuk geleverd, die zonder
weerga is. Voor het forum van de internatio
nale gedelegeerden heeft zU gedemonstreerd
welke mogelUkheden de techniek biedt, moge
lijkheden die geweldige perspectieven openen en
het netelige vraagstuk der golflengte-verdeeling
plotseling een geheel ander aanzien geven.
BlUkens een advertentie in dit blad stelt de
Regeering op 17 October as. van 9 uur s mor
gens tot 4 uur 's middags de inschrijving open
op de 4 pCt. tweede geldleening 1933 van den
Staat der Nederlanden tot een bedrag van
ƒ200.000.000, waarvan geplaatst: ƒ30.000.000,
terwijl de deelneming is verzekerd tot een be
drag van ƒ73 000.000.
De inschrijving staat open ten kantore van
de in de advertentie vermelde Bankinstellingen
en van den Agent van het Ministerie van Fi
nanciën te Amsterdam.
De schuldbewijzen aan toonder zijn groot
100, 500 en 1000 en worden uitgegeven te
gen den koers van 99% pCt.
De aflossing van de nieuwe leening begint op
1 Nov. 1934 tot ten minste 1.05 pCt. van de ge-
heele schuld, vermeerderd met het bedrag der
door die verplichte aflossingen vrijgevallen
rente. De aflossing geschiedt k pari. De schuld
bewijzen worden bU loting vóór 15 Sept, te
houden, ter aflossing aangewezen.
De leening zal in uiterlijk 40 jaren zUn af
gelost.
De aflosbaargestelde obllgatiën verjaren 30
jaren na den eersten dag waarop zU aflosbaar
zün.
De formulieren voor de inschrUvlng zUn ver-
krUgbaar vanaf 10 October aan de kantoren
van InschrUvlng.
De Inschrüvlngen moeten beloopen bedragen
van 100 of veelvouden daarvan.
De storting moet geschieden op Woensdag
1 November 1933 ten kantore waar de inschrij
ving is geschied.
BU elke storting worden voorloopig recepissen
aan toonder uitgereikt, welke zoo spoedig mo-
gelijk kosteloos zullen worden Ingewisseld.
Kippen- en eendenhouderij
n „De Vrijzinnig-Democraat” van Zater
dag 7 October komt een artikel voor, ge
titeld: „Op sleeptouw!”
Dit artikel vangt aldus aan:
„Het blUkt uit weinig-verheffende ver-
schUnselen dat menig partijgenoot er zich
nog niet in heeft gedacht, dat wU, vrljzin-
nig-democraten, regeeringspartjj zijn.
Behooren tot een regeeringspartlj betee
kent wel is waar niet, dat men alle voor
stellen van de regeering zonder kritiek aan
vaardt. Maar het beteekent stellig wel, dat
men niet samen met oppositie-parüjen den
aanval leidt op de regeering.
Ons trof hierin de uitgesproken meening,
als zouden de Vrijzinnig-Democraten thans
„Regeeringspartlj” zijn, in tegenstelling tot
de „oppositie-partUen.”
Dit is een voorstelling, welke niet
worden aanvaard.
Uit de geschiedenis der jongste Kabinets
formatie is het bekend, dat Dr. Colijn. die
opdracht had gekregen tot het vormen van
een „parlementair kabinet”, pa eenigen tijd
lontheffing van die opdracht gevraagd en
verkregen heeft, omdat hij niet geslaagd
was, haar uit te voeren.
Nadat deze eerste poging mislukt was,
werd aan geen ander opdracht gegeven tot
de vorming van een parlementair kabinet,
omdat de Anti-revolutionnaire Kamerfractie
verklaard had, niet te kunnen medewerken
aan de vorming van een Rechtsch parle
mentair Kabinet,’ maar ontving Dr. Colijn
opdracht tot de vorming van een extrapar
lementair crlsis-kabinet.
Dit Kabinet kwam tot stand, zonder dat
de formateur daarover ook maar eenig over
leg met de Kamerfracties hield. Terecht.
Al zitten dus in dit Kabinet Ministers,
die tot vUf verschillende partUen behoo
ren, daarmee zijn deze partUen nog niet ge
promoveerd tot „Regeerlngspartijen”.
Misschien is de schrijver in ,,De Vrijzin
nig-Democraat” op een dwaalspoor ge
bracht door het feit, dat Mr. Marchant de
toestemming van zUn PartUraad heeft ge
vraagd, om met Mr. Oud in dit extra-parle-
mentaire kabinetzitting te nemen. Toch
komt het ons voor, dat door dit feit zelfs
de VrUzinnig-democratische Partij nog niet
„RegeeringspartU” is geworden. ZU staat
tegenover het Kabinet-ColUn even vrU en
onafhankelük als de vier andere partUen,
tegen het ljuidige kabinet.
Wanneer dus deze vUf partUen thans den
moreelen plicht hebben, dit kabinet te
steunen, dan is dit niet op grond van eeni
ge directe gebondenheid door afspraak of
toezegging, maar alleen en uitsluitend op
deze twee gronden:
lo dat gebleken is, dat een normaal par
lementair kabinet door gemis aan voldoen
de overeenstemming niet gevormd is kun
nen worden, en men dus het optreden van
een extra-parlementair kabinet heeft te
aanvaarden, zoolang niet de mogelijkheid
van het optreden van een normaal parle
mentair kabinet gebleken is, en
2o. dat de nood der tUden het noodza-
kehjk maakt voor alle goedwillende en het
landsbelang boven het partU- of groepsbe
lang stellende partUen. om het eenige ka
binet, dat thans mogelijk bleek, zoo krach
tig mogeUjk te steunen, zoolang men niet
om een zéér overwegende reden in
hoofdzaak wel van principieelen aard in
een bepaald geval het geven
U, Nederlanders, zUn een gruwelfik ne-
dachtzaam volk; we gaan niet over één
nacht Us, we kUken de kat uit
boem; wU zUn zóó bedachtzaam, dat wU
kunnen nalaten, lang te dralen alvorens
beslissing te nemen over een at andere nieu
wigheid.
Dat heeft ons eenerzUds den spotnaam „Chl- -
neezen van Europa” bezorgd, ons anderzijds
een ajireool van degelijkheid om de slapen ge
schonken.
O, we zijn zoo bedachtzaam en dus....
degelUk!
Vooral, wanneer het om onze centen gaat; wU
kennen In dat opzicht geen spontaneïteit; wU
zUn wel wUzer! Stel u voor, dat één oogen-
bbkje van niet-genoegzame-bedachtzaamheid
ons eeps een dubbeltje, een gulden of een tientje
zou kosten! WU zouden ons schamen voor heel
ons oud-Hollandsch degelijk voorgeslacht we
zouden het inherstelbaar verlies hevig betreuren
voor heel onze nakomelingschap, om nog maar
te zwijgen van het pUnlUke gevoel, dat wU ge
durende heel ons leven In onze portemonnaie
voelen zouden.
Zóó n degelük volk zUn wU.
Totdat ons de kans gegeven wordt tot het on
bedachtzaamste, het or.degelUkste, het onze
kerste, het wisselvalligste, dat er ter wereld
beoefent wordt: het gokspel.
Dan springen we Ineens uit den band, dan
gooien we alle bedachtzaamheids- en degeljjk-
heldsprinciepen over boord, dan zUn we (erfe-
lUke belasting uit den tUd van Tacitus’ Germa
nen!?) in staat ons laatste dubbeltje, ons Iaat,
ste centje te vergokken.
Dat is den laatsten tUd weer duidelUk geble
ken: Kapitalen moeten er ondanks den krisistUd
in verloop van enkele maanden vergokt zUn
door Straperlo’s en andeer stom-geluk (of on-
geluks-spelletjes.
Hoeveel geld de ongelukkige spelers en speel
sters op moeten brengen?
In verband met het hangende de rechter
lijke beslissing als paddenstoelen uit den
grond rijzen van allerlei speejgelegenheden is de
„Nieuwe Arnhemsche Courant” eens op informa.
tie uitgegaan naar de kosten die de exploitan
ten van dergelUke ,Jo’s” en „tjo’s” hebben te
maken voor er van winst sprake is en de redac
tie koos daarvoor een plaats, waar een kegel
baan veranderd moest worden in een speelzaal,
en zelfs een autogarage is gemetamorfoseerd in
een ,,ellte"-speelzaal met een mollig rood ta
pijt. roode gordUnen, zilveren muren, glazen
wanden.
Al deze bouwerU moest betaald worden. Op
overuren kwam het niet aan. Eén speeltafel
kost vier duizend gulden. In de door de redac
tie bezochte gelegenheid staan er vUf. Het in
de onderneming gestoken kapitaal Is op dertig
mille zeker niet te hoog geraamd. Een kapitaal,
dat weg is, zoodra het verbod komt. Een kapi
taal, dat dus in enkele maanden opgebracht
moet worden.
HlerbU komen de dageluksche kosten van
huur, van salarissen voor t personeel. En vooral
die personeelskosten zijn niet voor de poes. Een
speelgelegenheid met vUf tafels moest minstens
veertig croupiers in dienst hebben. Iedere crou
pier verdient per dag.vUftien gulden. Samen
zeshonderd gulden per dag. En dan komen daar
bij de changeurs, de chasseurs, de controleurss,
enz., enz., nog wel tien man.
DikwUls wordt concessie verleend op voor waar
de, dat een bedrag ten goede komt aan het plaat
selijk crisiscomité. In de plaats, die het blad
op het oog heeft, een kleine gemeente, is dit
bedrag vastgesteld op een minimum van hon
derd gulden in de week.
De onkosten bedragen dus zelfs een vijf
duizend gulden per week. Niet inbegrepen rente
en afschrijving van het bedrijfskapitaal.
En wanneer dan nog de aandrang onder de
.kapitalisten” groot blUft, niettegenstaande de
concurrentie, dan moet voor den exploitant het
risico toch wel niet zoo geweldig zijn.
ZUn we niet dwazer dan dwaas?
En is het niet méér dan hoog tUd, dat we
tegen ons zelf In bescherming genomen worden?
Wetten vormen eenheid: denk maar eens
aan de beteekenis der burgerlUke wetgeving
voor de InnerlUke eenheid van het Bis-
marcksche Reich of aan de sterke Ge-
schlossenheit. die de Kerk bezit in haar
Codex Juris Canonic!. Allerwegen was men
in Duitschland sinds lang op zoek naar
unificatie: een eenheidscatechismus, een-
heidsgebeden, eenheidsliederen; thans zal
het RUksconcordaat de eenheid van de mo
dern* staatsgedachte bevorderen. Het gerij
van 1870 is voorgoed verloopen: das neue
Reich wird nicht wie das von 1870 ohne
Oder gar gegen die Kirche gegründet wer
den können.
De Kerk heeft het met haar nieuwen co
dex bUzonder getroffen door de talrUke
concordaten, die na den oorlog af te ^slui
ten vielen en waarbU de codex op triom
fante wijze inburgerde. Zoo is het voor de
canonlsten een groote voldoening, dat het
Reichskonkordat is opgevat in den klassie
ken rechtsstUl van den nieuwen codex, die
weliswaar het kerkeltjk recht beheerscht
maar in het werk van Pacelll en Von Papen
ook staatsrechteltjk van belang werd.
Ten slotte de kerkelUk-herderlUke zUde
van het Reichskonkordat. Deze zUde komt
op voortreffelUke wUze tot haar recht in de
artikelen die zich met den geestelijken ar
beid van de Katholieke Kerk in het open
bare leven bezighouden. De artikelen be
treffende de bescherming der geestelUken
en der Kerk door den Staat, de eed van
trouw der bisschoppen, het hooger onder-
wUs, organisatie e.a. toonen onwederspre-
keUjk, dat de Staat groote waarde hecht
aan onze zielzorgende taak en de geestelUke
krachten van het Duitsche Katholicisme
hoog aanslaat.
Om zes uur des avonds sprak ir. Mussert weer
in Tivoli. De rede van den leider duurde onge
veer een half uur. waarbU hU oa. het uniform-
verbod ter sprake bracht en deed de mededee-
nng dat de vorige week de N. 8 B. 1084 nieu
we leden heeft geworven.
Na Mussert kwamen nog aan het woord de
heeren C. van Geelkerken (Utrecht) en G van
Duyl (Hilversum). Tusschen de redevoeringen
door werden vaderlandsche en andere liederen
gezongen, oa- de Vlaamsch- Leeuw.
Opvallend was dat het overgrootste deel der
aanwezigen uit jonge menschen bestond en dat
het zwakke geslacht slecht was vertegenwoordigd
Wegens tijdgebrek vervielen eenige punten
van het program, o.a. de rede die de heer E. J
Vlekke (Haarlem) zou houden over .Marxisme”
gesteund door rechts- Deze spreker is echter
wel in het Jaarbeursgebouw aan 't woord ge
weest.
Om plm. 8 uur verlieten de aanwezigen de zaal
om zich naar het Jaarbeursgebouw te begeven
en zich daar aan te sluiten bü de andere groep
der deelnemers aan den landdag. Zoowel de
aankomst als het vertrek uit Tivoli had een
rustig en ordelik verloop
De groote zaal in Tivoli was geheel versierd
met vlaggen en emblemen
In de zaal hadden geun ’ncidenten plaats.
Er waren niet veel menschen die bij den in
gang van Tivoli de aankomst en het vertrek
der deelnemers gadesloegen. Wel was er veel
politie aanwezig.
tens, bU wlen van R. zich meldde, lag nog te
bed. Eerst te drie uur in den nacht waren nU
en een collega thuis gekomen van een tocht
naar de grens, waar zU veertien woonwagens
met zigeuners, die uit België naar ons land
wilden komen, hadden tegengehouden.
Van R. is voorloopig per auto naar de mare
chaussee-kazerne te Heythuizen overgebracht in
afwachting van het verder onderzoek door de
justitie.
In het Jaarbeursgebouw heeft, tegelUk met
het Congres in Tivoli, eveneens een vergadering
plaats gehad Door een vlug verwisselen van de
sprekers konden hier dezelfde personen het
woord voeren. Ook hier was het enthousiasme
groot en werden de redevoeringen herhaaldelUk
door stormachtige büvalsbetuigingen onder
broken.
Het enthousiasme las men ook duidelijk van de
gezichten der manneUjke en vrouwelUke leden
der N. 8. B., toen later de stoet werd gefor
meerd en men zich gereed maakte door Utrechts'
straten te demonstreeren.
Noch het traag en mistroostig gesUpel van
den regen, noch de soms ietwat gepasseerde
reserve der toeschouwers bleek in staat het te
bekoelen.
Tegen vUven begon de opmarsch door de
stad: aan het hoofd van den stoet, vóór de mu-
marcheerde een d< vent weerbaar-
Gekomen achter St. Pieter splitste de
stoet zich in twee deelen: de eene helft trok
terug naar het Jaarbeursgebouw, de andere
ging door naar „Tivoh”.
Het unlformverbod deed zich in al zUn gevol
gen danig gelden; van het zwarte flatteuze
weerbaarheidstenue met den leeren draagriem
was. of niets, of alleen de taoek overgebleven;
een enkel jeugdig hoofd was gedekt met de ot-
ficieele Italiaansche Balilla-muts; velen droe
gen de sterk in zwang zUnde sportieve zwarte
regenjassen en maakten daarin een kranig fi
guur.
De stoet heeft een zeer goeden indruk
gemaakt. De rood-wit-blauwe vlaggen waren
schier ontelbaar, terwUl elke borst werd gesierd
door een oranje-cocarde.
Over het algemeen held het publiek zich rus
tig, ofschoon hier en daar nog „flink (?-" is ge
jouwd Ir. Mussert sloeg hét voorbijtrekken van
den stoet, staande in een auto, gade, de rech
terhand onafgebroken geheven.
Maandagmorgen omstreeks tien uur arriveerde
het parket iiit Roermopjj te Haelen. Verdachte
van R., 33 Jaar oud en .uit Nederweert afkom
stig. werd per auto int Heijthuizen aangevoerd.
Dr. HUlst uit Leiden was aanwezig om de sec
tie op het lUk te verrichten. HU constateerde,
behalve een steek In de keel, een steek in den
bovenarm e in het onderlUf.
Verdachte werd .verhoord, waarbU hU ver
klaarde, dat het tot een woordenwisseling is
gekomen, gevolgd door ruzie, waarbU de ver-
slagene hem met 'n slinger van een auto zou
geslag. i hebben. B1' wees op een lossen tand
en op een buil op het hoofd, die daardoor ver
oorzaakt zouden zUn. Dr. Hulst onderzocht dit
en zelde, dat de tand op natuurlUke wUze los
geraakt is en dat de buil op het hoofd van
ouderen datum was. Verdachte beweerde voorts,
dat P. Puts, die zelf zegt toen nog in bed te
hebben gelegen, het licht had uitgedraaid. Ver
dachte had het mes getrokken en een steek
gegeven. In het donker zouden vervolgens, vol
gens hem. de twee broers ruzie hebben ge
maakt. Verdachte was er toen vandoor gegaan.
Hierna werd verdachte met het lUk gecon
fronteerd. HU beweerde, toen hU het lUk zag,
het zoo erg niet gemaakt te hebben.
Dr. Hulst verrichtte daarna de sectie, ter
wUl verdachte op het erf in bewaring bleef.
Daarna werd van R. naar het Huis van Be
wering te Roermond overgebracht.
