ONS BLAD
De Sovjet legt z’n troeven open
H
1
Q
i
I
I
I
4
Het nieuws van heden
De Rijksdagbrand gereconstrueerd
NIET K00PEN, MAAR
NEMEN
De „Heimatschutz"
onder Dollfuss
Sprak Thaler de
waarheid?
DE BAROMETER
JOH. LAU WERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Babyweegschalen te buur
DE VESTE DER MACHTIGE HEEREN VAN EGMOND
Wie speelt er valsch?
Inval bij khakie-hemden
Eenheid in Zuid-Afrika
o o
Ex-keizerin Zita in
Boedapest
Muit er y in het leger
Prof. Dr. Jules Persijn f
Een tragisch ongeval
Besprekingen in Genève
Ex-keizerin Zita
voor
het Ryksdaggebouw
Enorme belangstelling
Een trein in de golven
DE ORDETEEKENEN VAN NAPOLEON
Een audiëntie naar voormalig
ceremonieel
Toetreding tot het Vaderlandse he
front; Starhemberg plaatsver
vangend leider
Vijftienhonderd stakers
te Antwerpen
De Centrumpartij in het
Saargebied
Zware storm langs de Sleeswyk-
Holsteinsche kust
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Staat van beleg te
Bangkok
Geen lucht bewapening
Duitschland
Zitting Pruisischen
staatsraad
Treedt minister Hijmans
af?
opgevolgd worden door
Jaspar
.*'S
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c., ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag één 55c.p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433
Hy zou
Politie-beambte begeeft zich met
een brandenden fakkel door
De bij Waterloo buitgemaakte ordeteekenen van Napoleon, die bij de verbranding der
fransche vaandels door nationalistische studenten in 1919 verdwenen, zijn door
een onbekende aan ministerpresident Goering toegezonden
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 13 OCTOBER 1933
NOORD-HOLL ANDSCH DAGBLAD
ZEVEN EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 10
Professor Jules Persfjn overleden.
RUksdagbrand gereconstrueerd.
Zuiderzeesteunwet wekt
der
(UNITED PRESS)
verder
KAAPSTAD, 12 Oct. (V. D.) Generaal Smuts
en Hertzog hebben belden te Bloemfontein rede
voeringen uitgesproken in verband met de
fusie hunner partyen. Aan het eind van belde
In den eenvoudigen, kundlgen en geestdrif-
tlgen Vlaming, dr. Jules PersHn, verliest het
katholieke Vlaanderen een zijner beste critici,
publicisten en sprekers.
van
naar
De Radio-prijsvraag van het N. C. C.l wel
kome versterking der kas.
TWEE LEGERVLIEGTUIGEN BIJ LIENDEN
TEGEN ELKAAR GEBOTST EN TE PLETTER
GEVALLEN; VIER DOODEN.
Naar een oplossing van het huurvraagstuk?
Het autodrama te Roosendaal voor het Arn-
hemache Gerechtshof.
BERLIJN, 12 Oct. Hedenavond te 20 uur heeft
de eerste gerechtelljke plaatsopneming inzake
het proces betreffende den brand in het Ryks
daggebouw plaats gehad, die door meer plaats
opnemingen in de eerstvolgende dagen zal wor
den gevolgd. Vandaag ging het er om, de waarde
avond. Slechts een gaskandelaber geeft nog
een zwak licht.
8AARBRUCKEN, 12 Oct. (V. D.) De lande
lijke commissie van de Centrumpartij in het
Saargebied heeft heden besloten tot ontbin
ding der partij. De partij zal in het Deutsche
Front worden opgenomen.
elf
de
Belangrijke vermindering der werkloosheid by
de K. S. W. te NQverdaL
Stand op Vrijdag uur van.: 761
Vorige stand ISUS.
De „Heimatschutz" toegetreden tot het Vader
landsche Front, Starhemberg plaatsvervangend
leider.
het
het
BANQKOK, 12 Oct. (Reuter). Twee regimen
ten zijn aan het muiten geslagen en hebben
zich meester gemaakt van het vliegveld Don
Muang. De staat van beleg is afgekondlgd. De
troepen van de provincie hebben schoten ge
wisseld met de troepen, die in de hoofdstad
gelegerd liggen. De koninklijke familie is op
het oogenblik te Huahln. In Bangkok is alles
rustig.
Geen nachtarbeid voor bakken; de Tweede
Kamer aanvaardde de Wijziging der Arbeids
wet.
BRUSSEL, 12 Oct. (V.D.) Naar in politieke
kringen verluidt, heeft de Belgische minister
van Bultenlandsche Zaken Hijmans het plan,
binnenkort af te treden. Als zijn opvolger wordt
Jaspar genoemd.
Ex-keizerin Zita In Boedapest.
Treedt de Belgische minister van BuitenL Za
ken Hymans aft
Politieke eenheid in Zuid-Afrika. Hertzog lei
der af.
PHILADELPHIA, 12 Oct. De politie heeft een
24-tal personen gearresteerd bjj een inval in
het hoofdkwartier van de khaki-hemden in
Amerika. Veertig geweren, ammunitie, messen,
ploertendooders en andere wapens werden in
beslag genomen.
De khaki-hemden zouden het fantastische
plan hebben gehad om wapens en ammunitie
te stelen van het 3e regiment Infanterie, om
dan naar Washington op te rukken en presi
dent Roosevelt tot dictator van Amerika ult te
roepen.
Dg nationale commandant van deze khaki-
hemden, A. Smith, werd gearresteerd, maar
wist later weer te ontkomen, door uit een raam
te springen. Deze commandant werd door de
overheid niet serieus genomen met zijn streven
om een anti-communlstische vereenlging te or-
ganlseeren. Oa. had hij te kennen gegeven in
staat te zijn anderhalf millloen menschen bfj
elkaar te kunnen trommelen, die aan den
marsch naar Washington zouden willen deel
nemen.
Zooals onze legers weten heeft men bij Egmond de oude fundamenten
„Slot op den Hoef" blootgelegd. Voor bijzonderheden verwijzen wij
beschrijvend artikel elders in dit blad
ANTWERPEN. 12 October. (V. D.) Sedert een
paar dagen werd de bekende letterkundige en
criticus prof. dr. Jules PersUn, OJn. leeraar aan
de hoogeschool van Gent vermist. Hij had Dins
dagmiddag JJ. blootshoofds en op pantoffels
zijn woning te Broekhem bij Antwerpen verlaten
en was sedertdien niet meer teruggekeerd.
Heden (Donderdag) heeft men zijn Ujk op-
gevlscht uit den vijver van zijn tuin.
Dr. Jules Persyn werd in 1878 te Wachtebeke
(West.Vlaanderen) geboren. HU schreef o.a.
critlsche werken over de Nederlandsche schrij
vers dr. Schaepman, V. Deyssel en verder over
Vlaamsche letterkunde en Noorsche literatuur,
o.a. een boek „Hendrik Ibsen”. Hjj was vader
van 13 kinderen, van wie het jongste pas 2K
jaar oud is.
Geen rentedragend voorschot aan de N.V.
Thenno-Chemische Fabrieken te Bergum.
et spannende spel tusschen Sovjet-
Rusland en Japan, waarvan het bezit
van den Oost-Chineeschen Spoorweg de
Inzet is. heeft dezer dagen een verontrustende
wending genomen. Practisch is het bezit van
dezen spoorweg, die voor Sovjet-Rusland zoo
wel uit economisch als uit strategisch oogpunt
belangrljker is dan voor Japan, omdat Sovjet-
Rusland behalve deze directe verbindingslijn
met Wladiwostok, alleen maar de veel langere
en een omweg makende taans-Slberlsche spoor
lijn heeft, terwijl Japan, alias Mandsjoe-kwo.
over verschillende parallel-lijnen beschikt, reeds
in handen der Japanners. Rechtens echter nog
niet. Het is dus eigenlijk het bezitsrecht en
niet zoozeer het bezit zelve, dat Sovjet-Rusland
bij de vastgeloopen onderhandellngen te Tokio
voor een zoo hoog mogelijken prijs heeft trach
ten te verkoopen. Tijdens deze onderhandelln
gen hebben zich tal van wrijvingen voorgedaan
tusschen de Russische en de Mandsjoekwo’scbe
autoriteiten, welke gezamenlijk het beheer over
den spoorweg voeren. WH herinneren slechts
aan de wederzjjdscbe inbeslagnemingen van
rollend materieel en de daarop gevolgde nota-
wlsseüngen. aan de arrestatie van verschillende
Sovjet-ambtenaren en het stopzetten van het
vervoer aan de grens van Mandsjoekwo. Rus
land beweerde, dat deze conflicten op aanstich
ten van Japan werden geprovoceerd om daar
door den vraagprijs voor den spoorweg te druk
ken. Japan wees echter alle verantwoordelijkheid
voor de maatregelen, door de autoriteiten van
Mandjoekwo genomen, categorisch van de hand,
zich beroepend op de fictie, dat deze als vol
komen zelfstandige en onafhankelijke instantie
uitsluitend op eigen gelegenheid en eigen ver
antwoording handelden. Deze voorstelling van
zaken maakte niet den minsten Indruk op de
Sovjet en zij bleef haar protesten over het
hoofd van Mandsjoekwo. dat zij als een wllloo-
zen vazalstaat van Japan beschouwt, recht
streeks richten aan het adres van de Japanse*
regeering te Tokio. Om die protesten wat
kracht bij te zetten concentreerde zU een aan
zienlijke legermacht aan de grenzen van
Mandsjoekwo. Japan, dat bij verdrag de ver
plichting op zich genomen heeft de veiligheid
van de republiek Mandsjoekwo zelfs militair te
waarborgen, wond zich over deze „bedreiging"
ernstig op. Het werd duidelijk, dat het uit
machteloosheid lankmoedige Rusland eindelijk
ervoor begon te bedanken alles over zijn kant te
laten gaan, nu het zijn Westgrenzen in Europa
beveiligd wist door een sluitend snoer van non-
agresslepacten. In hoeverre wij met „groot
doenerij'’ dan wel met een wezenlijke bereidheid
tot het aanvaarden van een geweldig conflict
aan de zijde van ^vjet-Rusiand te doen heb
ben. zal de toekomst moeten leeren.
is de veronderstelling, dat zjj zich aan de zijde
van Sovjet-Rusland zouden scharen, niet be
paald vermetel. Het is waarschijnlijk ook
op grond van deze overwegingen, dat Rusland
thans den durf heeft gehad een aantal zware
troeven op tafel open te leggen in den vorm van
geheime en vertrouwelyke Japansche documen
ten. waaruit blijken zou, dat Japan op slink-
sche wijze den Oost-Chineeschen spoorweg, dien
Mandsjoekwo niet koopen wil, te nemen Het
heeft daardoor zijn Jipanschen tegenspeler
woedend gemaakt, en de gespannen verhouding
angstwekkend opgevoerd. De regeering te Tokio
beweert thans, dat deze troeven valsch zijn, en
elscht. dat zij zullen worden teruggenomen en
dat Sovjet-Rusland zijn excuses zal aanbieden.
Het ziet er niet naar uit, dat Moskou daartoe
veel lust zal gevoelen. Valsch of niet valsch,
in leder geval wordt er in het Verre Oosten
zoowel van Japansche als van Russische zijde
gevaarlijk hoog gespeeld. De waarschuwing van
den hoofdredacteur der Italiaansche „Tribune".
Forges Davanzati. welke wij gisteren memoreer
de, vindt in de feiten rechtvaardiging. In de
Pacific hangt het stormsein uit: „Weest op
Uw hoede".
De toepassing
verbittering.
ANTWERPEN. 12 Oct. (V.D.) De staking
in het scheepsherstelbedrijf, die vandaag is in
gegaan, is thans algemeen. Er wordt naar
schatting door 1500 arbeiders gestaakt.
Opperwachtmeester Buwert geeft vervolgens
aan, hoe hij op het voorlaatste venster heeft
geschoten, waar de fakkeldrager was blijven
stilstaan. Dan wordt de oprit weder ontruimd
en met een stopwatch worden de tijden vast
gesteld, die de van verschillende zijden komen
de voertuigen noodig hadden. De fotografen
zijn daarbij voortdurend in actie en leggen met
bliksemllchtopnamen de verschillende momen
ten vast.
Daarna begeven de aanwezigen zich naar
portaal 2 in de Slmsonstrasse. Ook de verdach
ten worden daarheen geleid. Getuige inge
nieur Boguhn loopt als op den bewusten avond
langs het huis en beschrijft de gestalte van
den forschgebouwden man en in welke richting
hij is weggeijld in de richting van de Bieges-
s&ule.
Daarna Is de plaatsopneming van heden ge
ëindigd. De verdachten worden in drie geslo
ten gevangeniswagens, die in de Slmsonstrasse
gereed staan, naar de gevangenis teruggebracht.
De president van den senaat. Dn Bünger,
zal zoo mogelijk reeds in de zitting van Vrij
dag een uiteenzetting geven van de resultaten
dezer gerechtelljke plaatsopneming.
HUSUM. 12 Oct. CV,. Dl De zware Noord-
westerstonn. die lang^ de Sleeswjjk-Holstein-
sche westkust gewoed heeft, heeft vele arbei
ders in levensgevaar gebracht. Een trein met
arbeiders, die over een djjk reed, kon niet ver
der komen en bleef staan Golven sloegen
voortdurend qyer den trein, die heen en weer
slingerde. Tijdens den «term was het niet
mogeljjk de arbeiders te hulp te komen. Door
het water werd ook het- vuur in de locomotief
gebluscht, zoodat (Jeze evenmin kon functlon-
neeren. Met veel moeité gelukte het eenlgen
zwaren locomotieven over de diep onder water
staande rails b(j den bedreigden trein te ko
men en hem naar bet vasteland terug te bren
gen. Te Dagebuell is een motorzeilschip door
den storm over de steenen beschoeiing over
den djjk geslagen. Menschenlevens zijn niet te
betreuren.
GENèVE, 12 Oct. De vertrouwelyke bespre
kingen. die vandaag aan verschillende kanten
te Genève worden gehouden, zijn voor een groot
deA gewijd aan ontwapening in de lucht, waar
bij men op tal van moeilijkheden stuit. Enge
land blijft bezwaar maken tegen afschaffing
van bombardementsvliegtuigen, doch het voor
naamste probleem biyit de bewapening in de
lucht die door Duitschland geelscht wordt Niet
slechts Frankrijk en Amerika, doch vooral Enge
land toont zich niet tot toegeven bereid. Naar
verluidt zou men, na het onderhoud van Na-
dolny met Paul-Boncour en Sir John Simon,
Duitschland verschillende concessies hebben
gedaan, doch niet op het gebied van de lucht
bewapening.
Nadolny zou Inmiddels weer naar Beriyn zyn
ontboden, om rapport uit te brengen.
WEENEN, 12 Oct. (Reuter) Bonds
kanselier Dr. Dollfuss heeft met den bende
leider van de „Heimatschutz”. Starhem
berg, een langdurig onderhoud gehad, waar
in Dollfuss als leider van het Vaderlandsche
Front kennis nam van de toetreding van
de geheele „Heimatschutz" tot het Va
derlandsche Front. De Bondslelder heeft
Starhemberg benoemd tot zyn plaatsvervan
ger als leider van het Vaderlandsche Front.
De ..Evening Standard” bericht van een per
soonlijk 'ingrijpen van Mussolini, die bezorgd
zou zyn ovèr een eventueel plan van Amerika.
Frankryk en Engeland tot het voorleggen van
een volkomen uitgewerkt systeem aan Duitach-
land. vaarby Duitschland voor de keuze zou
worden gesteld, te aanvaarden of te verwerpen.
Mussolini zou de Engelsche en Fransche am
bassadeurs te ROme hebben verzocht, moeite
te doen om een uitweg te vinden.
De staatsraad die byeen was van half
's morgens tot 7 uur 's avonds besprak
kwestie der verzekering van de in den stryd
tegen de werkloosheid tot nu toe geboekte
successen, zoomede de kwestie der voorberei
ding van verdere werkverschaffingsmaatrege-
ien in het volgend voorjaar.
Goering resumeerde het resultaat der zit
ting en kondigde aan, dat de behandelde pro
blemen binnenkort te Beriyn verder zullen
worden besproken.
BERLIJN, 12 zOct. De offlcleele Pruisische
persdienst deelt mede:
Nadat de Pruisische staatsraad in een werk
bijeenkomst op 10 en 11 October in het Prui
sische staatsmlnlsterie te Beriyn de kwestie
van de toekomstige uitbreiding van de ge-
vergaderingen werd een opmerkelyke, byna
eensluidende motie aangenomen, waarin tot
uiting gebracht werd, dat de aanhankeiykheld
jegens het land voorging by die aan de partij
Smuts veroordeelde in zyn redevoering de vor
ming van een .jassenblok”. Hertzog liet for
meel het leiderschap van de nationalistische
party varen, zeggende dat hy zich beschouwd
als vry van betrekkingen of plichten jegens de
party. Belde sprekers werden uitbundig toe
gejuicht.
BOEDAPEST, 12 Oct. CV. D.) Ex-keizerin
Zita is gisteren alhier uit Rome aangekomen.
In haar hotel heeft zy een deputatie van mo
narchisten onder leiding van hertog Hohenberg
ontvangen.
De ex-keizerin verleende audiëntie aan 75
monarchistische aristocraten, die haar in de
volgorde van hun rang werden voorgesteld vol
gens het strenge ceremonieel van bet voorma
lige Weensche I^absburgsche hof.
Als reden voor het bezoek van ex-keizerin Zita
aan Rome wordt het Heilig Jaar genoemd. De
r-langdurige gedachtenwisseling met Mussolini
en het bezoek aan het Italiaansche koningspaar
wyst echter ook op een politieke beteekenls van
het bezoek.
yr-weker is. dat al heen Sovjet-Rusland
thans de handen in Europa vry ge-
^-*kregen, het zich wel tweemaal zal
bedenken, alvorens een Intrigeerenden Ja-
panschen tegenstander in het gele nekvel
te pakken. Een oorlog met Japan biedt
Rusland weinig kansen, daar het zyn troepen
langs den éénen Trans-Sioerlschen spoorweg
over een enorm étappe-gebied zou moeten ver
voeren en fourageeren. terwyi Japan met man
en macht maar over de Japansche Zee behoeft
te springen om in het hart van het eventueele
gevechtsterrein te belanden Naast deze mlll-
tair-technische bezwaren staan echter ook
overwegingen, welke Sovjet-Rusland moed ge
wen- Een eventueele oorlog in het Verre Oosten
zou niet beperkt kunnen blyven tot Sovjet-
Rusland eenerzyds en Japan-Mandsjoekwo
anderzyds. De Vereenigde Staten en Engeland,
alsmede de andere mogendheden, die vitale be
langen in het Pacific-gebied hebben, zouden
zich er moeilijk buiten kunnen houden, en waar
hun belangen evenzeer als die van Sovjet-Rus
land door het expansie-behoevende en moord
dadig concurreerende Japan bedreigd worden.
Nader seint United Press, dat de khaki-
hemden van plan waren, alle communiste in
de arme wyken van Philadelphia neer te schie
ten.
BUREAUX: HOF 6, ALKMAAR
Tghfoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS,
Per kwartaal voor Alkmaar f 2.—
Voor buiten Alkmaar f 2.85
geïllustreerd Zondagsblad 10.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
Een politie-beambte klimt door het onder
stuk van het linker venster in het restauratie-
vertrek naar binnen, eerst zonder fakkel. De
man is voor alle betrokkenen zeer duldeiyk
zichtbaar. Dan wordt een fakkel aangestoken.
De beambte klimt dan met den fakkel door
het raam. Getuige Ploeter slaat dit gade van
zyn plaats beneden aan den oprit, evenals op
den avond van den brand, terwyi getuige Tha
ler op den oprit staat. Naast Thaler staat
opperwachtmeester Buwert. De beide laatste
getuigen geven nauwkeurig aan, hoe zy het
llchtschynsel hebben gevolgd. De fakkeldrager
heeft zich Intusschen naar de geiykstraatsche
verdieping begeven. Door de melkglasrulten
ziet men duidelyk het schynsel van den fakkel,
die zich door de benedenvertrekken beweegt.
£taat van beleg te Bangkok.
De bezuiniging op de keuringsdiensten voor
waren; mededeelingen van minister Slotemaker
in de Tweede Kamer.
meenteiyke autonomie breedvoerig besproken
had, vond onder voorzitterschap van minister
president Goering de tweede groote staats-
raadzltting te Potsdamm plaats op 12 October
onder deelneming van het geheele staats
ministerie en de als gasten verschenen Ryks
ministers Schwerin v. Krogisk en Seldte.
vast te stellen van de verklaring van den getuige
Thaler, letterzetter, die met groote zekerheid on
der eede heeft verklaard, dat hy heeft gezien,
hoe twee personen door het vernielde venster
van het restauratievertrek in het Ryksdagge-
bouw zyn binnengeklommen.
In de nabyheid van het Ryksdaggebouw had
den zich reeds vóór 19 uur vele duizenden ver
zameld. om iets van de gebeurtenissen te kunnen
zien. De afzetting is echter buitengewoon streng.
De rondom het gebouw opgestelde polltiecor-
dons maken het onmogeiyk, het gebouw te na
deren. Talryke politle-agenten foullleeren de
genen, die, voorzien van een bewijs, de afslui
ting mogen passeeren. De Hermann Goerlng-
straat is voor het verkeer afgesloten. Hier kun
nen alleen de leden van den Senaat en degenen,
die onmlddeliyk by het proces betrokken zyn,
passeeren. Hier worden ook de verdachten in
het gebouw gebracht. De Königsplatz voor den
Rijksdag wordt slechte door enkele lampen ver
licht.
Kort nadat op het bordes de eerste getui
gen zyn aangekomen; arriveerden precies te 8
uur ook degenen, die onmlddeliyk by het pro
ces betrokken zyn: de rechters onder leiding
van den president dr. Bünger, de beide ver
tegenwoordigers van het openbaar ministerie,
de deskundigen, de verdedigers eri de tolken,
verder de gedagvaarde ooggetuigen Ploeter en
Thaler, de echtparen Kuhl en Freudenberg,
opperwachtmeester Buwert, wachtmeester
Poeschel en getuige Boguhn. Tegelijkertijd wor
den uit het Ryksdaggebouw ook onder politie
bewaking de verdachten naar buiten gebracht:
Van der Lubbe, Torgler, Popof en Tanef. Dl-
mitrof, die zooals bekend tot nader order van
de behandeling is uitgesloten, biyft in de ge
vangenis.
De eigeniyke plaatsopneming begint er mede,
dat men zich begeeft naar het einde van den
rechtschen oprit aan de Slmsonstrasse, waar-
by de verdachten worden meegevoerd.
Intusschen is voor het Ryksdaggebouw zoo
wel als in het gebouw dezelfde verlichting als
op den avond van den brand aangebracht.
De verdachten staan thans aan $et beneden
einde van den oprit in een ry naast elkaar,
bewaakt door twee politle-agenten. Torgler,
Popof en Tanof volgen met belangstelling de
gebeurtenissen, terwyi het hoofd van Van der
Lubbe zooals gewooniyk diep op zyn borst is
gezonken. De getuige Ploeter neemt dan <de
plaats in, waar hy het Inklimmen van den
brandstichter heeft gezien en toont, hoe hy
opperwachtmeester Buwert zyn mededeellng
deed. Dan slaat Buwert denzelfden weg in, die
hy op den avond van den 'brand heeft ge
nomen. Ook getuige Thaler wyst den weg, die
hy in de Slmsonstrasse, de hoek omslaande,
beeft genomen.
De groote booglamp, die den Koenigsplatz
verlicht, wordt dan gedoofd om de verlichting
geiyk te maken aan die van den bewusten
i
