ONS BLAD
I
I
Rijksdaggebouw niet aangestoken?
Roosevelts goud-
politiek
Kabinet-Daladier
afgetreden
ZELFONTBRANDING
MOGELIJK GEACHT
DE BAROMETER
JOH. LAU WERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
Fijne staalwaren
vereenigde katholieke pers
Het nieuws van heden
DINSDAG 24 OCTOBER 1933
Het Weer**
EF
I
Sovjetprotest in Polen
Wordt hy vervangen?
Sarraut formateur?
De sterrenwacht van
het Vaticaan
Te C astel Gandolfo
Litwinof*s reis naar
Dal ad ter
Amerika
Lindbergh te Galway
i
Wirth geschiedschrijver
de
naar
Onzekere toestand in
Siam
het
ITALIAANSCHE POLITIE BESTAAT ZEVEN JAAR
Een geheimzinnige
vloeistof
Japans ambassadeur te
Washington
De „Graf Zeppelin” op
weg naar Chicago
Wereld-goudprijs ver
hoogd
Goudembargo
V.S. opgeheven
De deskundige Schat* gelooft niet
dat v. d. Lubbe den Ryksdag
in brand heeft gestoken
Op zoek naar een geschikte
luchthaven
Tegen den aanslag op het
Lembergsch consulaat
Motie van vertrouwen in de regee
ring met 240 tegen 300 stem
men verworpen
Hy wil den dollar aan de controle
der Europeesche speculanten
onttrekken
Koning Prajadhipok naar
Zuiden vertrokken
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c., ingeL med. 40c.
p. regel; idem op pag één 55c.p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433
Auto-bstoogingen
Waar het om ging
Ter oeleaenheid van den zevenden verjaardag der oprichting van de Italiaansche
field de Duoe een groote parade. Hierboven Mussdlini voor het front der
pantserauto’s bij de politie in gebruik.
TRAFALGARDAG TE LONDEN
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
ZEVEN EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 19
Licht
IA.
OP
breng*
hal ven
t IJ®
Floor.
lerro-
Dr. Seuffert: Als
meenlng. dat
al
r
V
nam de minister-president het
Ook bij het onderzoek door het Gerechtshof
in den Rijksdag langs den weg, dien v. d.
Lubbe is gegaan, bleef de beklaagde in zijn
apatische houding volharden.
Het kabinet-Daladier heeft be
sloten af te treden. (United Press).
I
1
Gro-
lette-
PuoHl
hotte.
U TOOT
r Van
Ivoren
o uit-
n bag-
n of
geur, die op carbol lijkt en die men niet ge-
makkelUk kwijt raakt.
MOSKOU. 23 Oct De Sovjetregeering heeft
thana het embargo op Russisch goad naar de
Vereenigde Staten opgeheven.
Het houtmateriaal van de zittingszaal moet
volgens den deskundige tot het moeilijk brand
bare hout worden gerekend. Een te hooge druk
door brand kan in de ongeveer 11.000 M3, ruime
saai niet onataan. wél door gasvorming of ex-
plolsle.
dat bU de
ten ter U
stemmen blanco werd dit bemiddelingsvoorstel
door de fractie verworpen. Hiermede zijn de
kansen op een goedkeuring van het beslissende
artikel voor de regeering zoo goed als verke
ken.
Stand op Dinsdag 1 uur n m.: 752
Vorige stand 753
boren:
Vborda
mis de
U soon
wertje
t Aal-
lezer
»ndere
worden
tstentng
en Pol.
eveld.
r Van
«U’O-
I 1033,
haling
i drie
hg van
egeling
S.A. op
h, mix.
”tlgd h
Un, be.
leente-
derdag
Penbare
bij be-
N. W.
boerde-
0 30 7»
erd ge-
lichaam
18 te 'g.
ogwood
►o
1 Wen
h kachel,
hand
hel otn-
voor-
akt.
Dr. Wagner concludeert, dat het vuur
den door de getuigen geschilderden om
vang zonder wijziging der gewone si
tuatie niet had kunnen aannemen. Voor
deze situatie-wijziging is noodig ofwel
een tamelijk lange tijd ofwel een mede
werking van verscheidene personen,
waarschijnlijk echter beide.
Dr. Schatz-Halle, een b(J het gerecht aange-
atelden chemicus, heeft positief kunnen vaststel
len, dat de zittingszaal Is aangestoken door
middel van een vloeistof, die van zelf aangaat.
Hij zal den aard van deze vloeistof nog nader
bespreken. Hij vraagt het gerecht met het oog
op de veiligheid van den staat deze nadere ge
gevens met gesloten deuren aan te hooren. Voor
korten tijd slechts.
PARIJS. 24 Oct. (V.D.) Een medewerkster
van „Excelsior” deelt mede, dat zij in de Bl-
bllothèque National te Parijs den voormaligen
Duitschen Rijkskanseller, dr. Joseph Wirth,
heeft ontmoet, die mededeelde dat hU werkte
aan een geschiedenis van Duitschland na den
oorlog.
mJ W W*l -
via Charleston en Richmond, of de weg
35 tegen 45 stammen bij acht*land via Atlanta, sou gekouen worden.
WASHINGTON. 23 October. Zooals we reeds
meldden heeft Roosevelt een officieel bureau
Ingesteld, dat het nieuw geproduceerde goud
zal opkoopen en den aan- en verkoop van bet
Amertkaaneche goud op de internationale markt
zal regelen. Naar Reuter nader verneemt ver
wacht Roosevelt dat de eerste aankoop van
het nieuw geproduceerde goud volgens het nieu
we monetaire plan bijna onmiddellijk zUn in
vloed zal doen gelden. De prijs zal waarschijn
lijk hooger zijn dan op de markten te Londen
en Parijs.
In offlcleele kringen gelooft men. dat deze
actie ten doel heeft den dollar aan de contröle
der Londensche en Paryscbe banken en de
Europeesche speculanten te onttrekken. Men
rekent erop, dat er ten eerste een verlaging
van den dollar In verhouding tot het pond
sterling en den franc uit zal voortvloeien, ten
tweede verwacht men een verhooglng van den
wereldprijs van het goud. omdat het nieuwe
goud In de Vereenigde Staten zal blijven in
plaats van naar het buitenland te worden ver
zonden. g
Tot nu toe Is ongeveer vijf en twintig tot
dertig duizend onces van dit gMid uitgevoerd
en wel voornamelijk naar Londen.
Op deze wijze zou in een periode van
30 minuten tot 1% uur zelfontbranding
kunnen intreden, zonder dat een mensch
«en hand uitsteekt. Dat de zaak zich zoo
heeft toegedragen, kan ook blijken uit het
feit, dat het vuur zich van een hooger e
Plaats naar een lagere heeft voortgeplant.
Naar V. D. nog verneemt, zal de
minister van Koloniën, Sarraut,
waarschijnlijk opdracht krijgen een
nieuw kabinet te vormen.
PARUS, 23 Oct. (Eigen bericht)
De Franache Kamer beeft oen motie
van vertrouwen in de regeering af
gestemd. Volgens onofficieele tel
ling werden voor de regeering 240
en tegen 300 stemmen uitgebracht.
REVAL, 23 Oct. (VDJ Naar uit Moskou
wordt gemeld, heeft de Sovjetregeering den
leider van oe Amtorg, Bogdanow. en den vroe-
geren minister voor de politiek van het Verre
Oosten, Skwlrski (den nlet-offlcleele vertegen
woordiger der Sovjet Unie in Amerika) be
noemd tot leden der Russische delegatie naar
Washington, welke onder leiding van Lltwinof
de onderhandellngen met Roosevelt zal voeren.
Verwachting: Zwakke
matigen, OoetelUke tot Noord-OoutelUken
wind, nevelig tot zwaar bewolkt, kans op
regen, vooral in het Zakten Iets kouder.
Hoogste stand: 775.® te Isafjerd.
Laagste stand: 7M.7 te Inge.
Zon op «.42, onder 4.4®
De voorzitter: Ik stel voor dan maar alleen
hu vloeistof te praten.
De deskundige gaat daarmede accoord.
In Londen wordt elk faar de herdenking gevierd
waarin de Kngelsche vloot de overwinning behaalde op de Fransche en Spanjaarden.
In dien slag sneuvelde admiraal Nelson. Hierboven: Engelsche matronen leggen een
krans b(J het Nelsongedenkteehm.
Dr. Wagner acht het niet waarschtjnHjk. dat
hcht brandbare stoffen als celluloid of benzine
In een grootere hoeveelheid gebruikt zijn, daar
het beeld van den brand dan anders had moe
ten zjjn. Bovendien zou een uitgieten van groo
tere hoeveelheden benzine of benzol de zaal In
korten tyd met een explosief mengsei hebben
gevuld. Een aansteken zou dan levensgevaarlijk
zijn geweest. Er moeten dus stoffen zjjn ge
bruikt. die anders werkten; welke weet dr.
Wagner niet te zeggen.
De deskundige legt er nog eens den nadruk
op. dat hU de mededeellngen van v. d. Lubbe
over de brandstichting volkomen onmogelyk
acht BU rijn tocht heeft hU waarschünlUk m
het geheel geen brand in den zin gehad, doch
toevallig de ontbrandlngsmlddelen verloren.
Omtrent de avondzittlng der Kamer meldt
V.D. nog het volgende:
OnmiddellUk na den aanvang van de avond-
zlttlng wjjdde de Kamer zich aan de behande
ling van het moeilUkste artikel van het ge-
heele wetsvoorstel, n.l. het artikel betreffende
de verlaging der ambtenaarssalarissen. Van
socialistische zyde werd een tegenvoorstel ver
dedigd, dat In laatste Instantie neerkwam op
het laten vallen van artikel 37 in plaats waar
van de amortisatiekas belast zou worden met
1.5 milliard francs en In dit jaar de anders ge
bruikelijke delging der openbare schulden daar
voor te gebruiken. De minister van financiën
wees dit voorstel om technische redenen af,
waarop het socialistische voorstel met 420 te
gen 178 stemmen werd verworpen. Met bijna
even groote meerderheid werd vervolgens een
voorstel van den rechts georlënteerden Marin
afgewezen.
Vervolgens
woord om naar voren te brengen, dat artikel 37
aangenomen of verworpen moest worden. Spr.
keerde zich tegen overdreven geruchten over
gevaren, die den franc zouden bedreigen. De
franc is en zal de veiligste valuta blijven, wan
neer de Kamer dat wil. Wanneer de regeering
ten val mocht worden gebracht, zou daarmede
het probleem dbg niet opgelost zijn. Daladier
gaf toe, dat de ontworpen maatregelen hard
waren, doeh legde nogmaals den nadruk op de
noodzakelijkheid In het bijzonder in verband
met de beveiliging van den middenstand. In
Italië en Duitschland is gebleken, dat een an
der regiem opduikt, zoodra de middenstand niet
meer gewenseht is. Derhalve elscht de regee
ring deze belastingen als een daad der Fran
sche broederlijkheid en der nationale solidari
teit. Wanneer dit offer niet goedgekeurd
mocht worden zouden zwaardere offers noodig
worden. Als voorbeeld haalde Daladier aan dat
de ambtenaarssalarissen In Duitschland sedert
1930 met 18 pCt. verlaagd waren.
In aajnslultlng op de redevoering van Dala
dier vond binnen de socialistische fractie een
stemming plaats over het bemiddelingsvoor
stel van een radicaal socialist, waarmede de
regeering zich mln of meer accoord had ver
klaard; Met - - - -
MOSKOU, 24 ,Oct (Reuter.) De Sovjet-
gezant in Polen heeft een nota overhandigd
aan den Poolschen minister van bultenland
sche zaken Inzake den aanslag op het sovjet-
consulaat In Lemberg op 21 October JJ„ ten
gevolge waarvan een consulaire ambtenaar
werd gedood en een gewond.
In de nota wordt er de nadruk op gelegd, dat
deze aanslag In verband staat met de laster
lijke an tl-sovjet-campagne in sommige Pool-
sche districten, doch vooral In Lemberg, welke
door eenlge Poolsche autoriteiten wordt aan-
gemoedigd. Daarom wordt met nadruk tegen
dezen aanslag geprotesteerd. De Sovjet-regee-
ring verwacht, dat er onverwijld een onderzoek
zal worden ingesteld naar de personen, die
direct of Indirect by dezen aanslag betrokken
zUn. dat de schuldigen gestraft zullen worden,
en dat maatregelen zullen worden getroffen
om dergelyke gebeurtenissen in het vervolg te
voorkomen.
BUREAUX: HOF 6. ALKMAAR
JgWoon Administratie 433, Radactw 633
ABONNEMENTSPRIJS,
fgr kwartaal voor Alkmaar f X—
Voor burton Alkmaar f 2.85
jVlet goillustroord Zondagsblad 10.60 hoogor
Dagblad uitgogoven door do
|4 V. Drukkorij Do Spoamoitad - Hoorlom
TOKIO, 24 Oct. (V. D.) De Japansche regee
ring heeft haar ambasadeur te Washington.
Debuchl, telegrafisch opdracht gegeven naar
Tokio terug te keeren.
BERLIJN. 23 Oct. In de namiddagzittlng
wordt allereerst de hulsinspecteur Scranowitz
nogmaals over zUn rondgangen op den dag van
den brand gehoord. HU is het laatst ‘usschen
11 en 12 uur door het gebouw gegaan. In de
stenografenkamer heeft hU niets bUaonders op
gemerkt Op een desbetreffende vraag verklaart
hij. dat zich nabU deze kamer ook een z«. zeep-
kamer bevindt, waarin ook spiritus voor het rei
nigen van vensters en een vloelsof voor het
verdunnen van poetswas. De sleutel van deze
kamer bevindt zich echter steeds achter slot.
Op een vraag van Torgler, verklaart getuige.
Je djorzoeklng van de den communls-
bescnikklng staande vertrekken op 14
Februari geen vaten, benzineflesrchen enz. wa
ren gevonden.
Wanneer v. d. Lubbe ondervraagd wordt,
»wUgt hU. waarna hU naar zUn plaats wordt
teruggeleid. Toch wordt hem op wensch van
Dtmltrof nog de vraag gesteld, of hU den brand-
weg beeft afgelegd op de aangegeven wUze.
Ja, fluistert beklaagde.
Op de vraag, of hU de zittingszaal met het
brandende doek had aangestoken, antwoordt
v. d. Lubbe: Dat kan Ik niet zeggen.
Vervolgens wordt branddlrecteur ar Wagner
gehoord. WU hebben geprobeerd zoo ver
klaart hU de tamelUk oude massieve eiken
houten stoelen met een vuurmaker in brand te
steken. In 18 minuten was het niet gelukt de
stoelen in brand te steken. Ook toen wU onder
deze stoelen 1 pond filmrollen in brand staken,
gelukte het niet, den stoel zoo in brand te ste
ken. dat hU uit eigen kracht verder had kunnen
branden. Ook bU de nieuwere stoelen konden
wtj met vuurmakers niet bereiken, dat de stoe
len vanzelf verder brandden. Alleen de andere
bekleedlng met kunstleer kan verder gloeien en
tenslotte na tamelUk langen tUd een vlanunen-
vuur veroorzaken.
PARIJS, 24 Oct. (Reuter.) Te Nantes, Rljssel
en Rennes hebben gisteren automobilisten met
hun voertuigen in optocht gedefileerd om te
protesteeren tegen de voorgestelde benzinebe-
lastlng, die door het aftreden van Daladier
eveneens voor’.ooplg van het tapijt is. Te Parijs
was het vannacht omstreeks 12 uur op de Place
de la Concorde een onbeschrUfelüke wirwar van
auto's, die de politie tevergeefs in beweging
wilde doen brengen.
In totaal werden in de omgeving van het
Kamergebouw ongeveer 200 personen aange
houden.
MIAMI, 24 Oct. (VT>.> Het luchtachlp
„Oraf Zeppelin” is om acht uur 's avonds (pl.
tUd) uit Miami vertrokken. Het weer was re
genachtig. Aan boord bevond zich behalve de
overige passagiers ook de burgemeester van
Miami, Sewell.
Dr. Eckener verklaarde dat de verdere route,
die het luchtschip zou volgen. afhankelUk was
van het weer. Of de kust zou gevolgd worden
over
BERLIJN, 23 Oct. In het verdere verloop der
mlddagzitclng geeft de deskundige dr. Schatz
•en uitvoerige beschrijving van zün waarne
mingen en legt er den nadruk op, dat de ster
ke nevel vorming, welke bU den brand werd
gezien, bUzonder kenmerkend Is voor het ge-
brulk der door hem bedoelde vloeistof. Vier of
vilt liter dezer vloeistof zouden voldoende zijn
geweest om bet sterke brand-effect te berei
ken. HU is er van overtuigd, dat men bU de
brandstichting in de groote zaal vuurmakers
beeft gedrenkt in de zelfontbrandbare vloei-
*tof; deze vuurmakers zijn gelegd op een met
Petroleum of benzine gedrenkt voorwerp, b.v.
•fgerukte gordUnen.
Deskundige Schatz: Ja, daarom ben ik van
d. Lubbe daar niets te zoeken
bad en in de groote zaal niet is geweest. Ar
beiders In de chemische Industrie, studenten
op laboratoria, in apotheken etc. zouden de
geur der vloeistof kennen; over de kennis der
verdachten Is den deskundige niets bekend
De vloeistof veroorzaakt een prikkeling in de
neus.
LONDEN, 23 Oct. (Reuter). Volgens een de
censuur ontsnapt bericht uit Bangkok zUn de
koning en koningin den 21sten October uit hun
zomerverblijf te Hoeahln naar Stngora in het
Zuiden van Siam vertrokken. Het bericht zegt,
dat het vorsteiyk paar de waarschuwing kreeg
Hoeahln te verlaten, voor hun het nieuws be
kend werd in zake de onderdrukking van den
ojAtand te Petsjaboert.
Antwoordend op en opmerking van dr. Back
zegt dr. Schatz, dat hU uit het gedrag van v. o
Lubbe heeft opgemaakt, dat hem bepaalde din
gen waren ingeprent, want zUn gedrag op het
balkon was niet normaal. Van der Lubbe moet,
toen hU binnen ging, al geweten hebben, dat
zich reeds andere gebeurtenissen in de zalen
afspeelden en hU door zUn eigenaardige hou
ding slechts de schuld op zich had te laden
De Oberrelchsanwalt: Verdachte Torgler is
tot een bepaald UjdaUp. minstens tot 3.20
waarschUnljjk echter tot 0.40. in den Rijks
dag geweest. Kan Torgler als dader in aan
merking komen, gezien uw opvatting van de
voorbereiding?
De deskundige antwoordt, dat die mogelUk-
held. wat den tUd betreft, bestaat.
Er ontwikkelt zich dan een discussie ovei
de vraag of men het bU portaal II en V in
den letterlijken zin heeft kunnen ruiken, als
iemand. Torgler b.v. de bedoelde vloeistof oy
zich zou hebben gehad. De deskundige laat
hier mogelijkheden open. Als er geen vloetstoi
op zUn handen of kleedlng Is geweest behoefde
de geur niet op hem over te gaan.
d. Lubbe deze lappen
heeft gevonden, moet hU toen hU gearresteerd
werd, toch de lucht daarvan bU zich hebben
gehad.
PARIJS, 24 Oct. (Reuter) Zooals wU bericht
ten, is de regeerlng-Daladler vannacht o<n 330
uur afgetreden, nadat het voorstel inzake een
heffing op de ambtenaarasalarlssen. waaraan
de vertrouwenskwestie verbonden was. met 329
tegen 241 stemmen was verworpen.
De leider der socialisten, Blum verklaarde
vóór de stemming zich rekenschap te geven
van den ernst van het oogenbllk. vooral met
het oog op de bultenlandsche politiek der regee
ring Het was den socialisten echter niet mo-
gelUk aan het beroep der radicalen te voldoen,
daar het voorstel de koopkracht van bet land
nog meer zou beperken.
Renaudel. de leider der oppositie tn de socia
listische party, verklaarde, dat de republlkeln-
sche meerderheid gered diende te worden, daar
om zouden hU en zUn vrienden voor de regee
ring stemmen.
Minister-president Daladier bedankte Renau-
del «n varweet Blum de regeering erven te heb
ben beechuldlgd, te wyken voor zekere machten.
Wanneer gy het voorstel wtldet verwerpen, alz
dus Daladier, hadt gU in het begin moeten aega
gen.
Het kabinet Daladier heeft van 31 Januari
tot 24 October geregeerd, in totaal dus negen
maanden, een tydsduur die volgens Daladier
voor Fransche verhoudingen reeds vrU lang la.
Een volgende regeering zal waarsChyniyk geen
langere levensduur beschoren zUn, indien zU
niet de medewerking der socla'isten weet te
krUgen of zich van de noodzakelUkheld van
hun steun weet te bevrUden door een uitbrei
ding naar rechts te zoeken.
Als eventueel opvolger van Daladier, die de
beste kans maakt, wordt genoemd de huidige
Minister van Koloniën Sarraut, doch ook de
Minister van Btnnenlandsche Zaken, Ctiau-
temps. Daladier zou een goede kans maken voor
de portefeuille van Bultenlandsche Zaken, aan
gezien met niet verwacht, dat Paul-Boncour
als zoodanig in een volgend kabinet aanwezig
zal zUn.
ROME. 24 Oct. (VD.) De Vaticaanache
sterrenwacht is thans overgebracht naar Gas
tel Gandolfo. De oorspronkelUke situatie van
deze sterrenwacht was langen tUd gunstig en
voldoende geïsoleerd, door den koepel van de
8t. Pieterskerk en door de machtige boomgroe
pen in de tuinen van het Vatlcaan. Door de
uitbreiding der stad echter en door de steeds
sterker wordende verlichting in de nabUheid
van het Pauselyk verblUf, werd de astronomi
sche observatie den laateten tyd zeer gestoord,
zoodat de Paus besloot de geheele inrichting te
doen verplaatsen naar zUn buitenverblUf te
Castel Gandolfo. BU deze gelegenheid Is het
observatorium tevens gecompleteerd en ver
nieuwd met de modernste Instrumenten.
De „Oberrelchsanwalt” vraagt, at de
helmzlnntge vloeistof In zeer korten tyd
•etentassenen e.d. den Rijksdag
bracht Is kunnen worden.
Dr. Schatz antwoordt, dat men het beoog
de resultaat al had kunnen bereiken door de
hi den Ryksdag aanwezige handdoeken met de
vloeistof ie begieten at de stukgesneden gor-
«Hinen. De vloeistof, die hij bedoelt heeft em
De brandplaatsen in de gangen etc. zün van
teheel anderen aard. De voorbereiding van den
brand in ce groote zaal kan z-L niet door één
Persoon In den, door v. d. Lubbe aangegeven
Mid. worden bewerkstelligd. Naar zUn overtui
ging moest een persoon in de groote zaal mln-
ktens 20—25 minuten tyd gehad hebben, mits
het brandmateriaal gereed stond.
Op vragen van den president verklaart de
deskundige, dat de door hem genoemde vloel-
«of betrekkelUk gemakkelUk is te verkrügen.
ge
in
binnenge-
Aan deae offlcleele mededeellng wordt toe
gevoegd, dat Debuchl reeds gerulmen tyd gele
den heeft verzocht met verlof naar Japan te
mogen komen om persoonlyk van gedachten te
kunnen wlselen met het Ministerie van Bulten
landsche Zaken.
Het wordt zeer onwaarschyniyk geacht, dat
Debuchl naar Washington zal terugkeeren Al
gemeen gelooft men. dat hU door een ander
diplomaat sal worden vervangen. Men noemt
als zoodanig ook den gezant in Nederland,
Saito. Sommige bladen geven eveneens een zeer
goede kans aan een der bekende Japansche
zakenlieden Kojlro Matsoekata en Yosoeke
Matsoeoka.
DUBLIN, 24 Oct. (V.D.) Lindbergh en zün
vróuw zUn met hun watervliegtuig gistermid
dag uit Engeland te Oalway In Ierland aange
komen. Lindbergh verklaarde dat hU in de om
geving van Galway wilde kUken naar de mo-
gelykheld tot aanleg van een geschikte lucht
haven voor het Trans-Atlantisch verkeer. HU
kon nog niet mededeelen of hy en zün vrouw
per vliegtuig naar da Vereenigde Staten zou-
den terugkeerene
van
■{1
im
ml
