Mogelijkheden in het Noorden
BE
1
I
DE AFSLUITDIJK ALS
VERKEERSWEG-
VRIJDAG 27 OCTOBER
legen
i
AMSTELVEEN
I
EDAM
ILPENDAM
HANZEDAG TE CASTRICUM
KROMMENIE
MONNIKENDAM
ZIJPE
NIEUWER-AMSTEL
WORMER
DE GESTOLEN SANEERINGS-
BOLLEN
Hl
ft
■9
l t
Nederland
Welken Invloed
der
al
u.
o.
n
Rede v. d. Brule
a
n
1.896
51.340
O
k
238
637
s
d Boom
3.045606
Trijntje
Rector Bots spreekt
de
Jt
171648
2164
16648
20,76
4665
5,35
536
0,67
1
0
e
0
KX).
XX)
LOO
ooi
70
«1
O
le
O
O
▼an
voor-
en
en
•n
et
50
ld
n
-t
J.
Friesland
en Gronin
gen
Motorrijtuigen
(alle soorten)
totaal aantal
Per 1000 inw.
Autobussen
totaal aantal
per 1000 inw.
Vrachtautomo-
bielen
totaal aantal
per 1000 inw.
ka.
te-
80.
x>t
90.
de
05,
op
ris
30.
op
05.
50.
.70
80.
50.
12
ter
3.783
0,47
>o,
29
X
48.494
6,01
oo.
•e*
G.
!P-
>de
wi
ïrt
en
dt
10.
12
da
ite
en
K).
op
d-
20
18
erd
sn-
hal
ot-
0—
£0.
40.
oer
nt,
tr
il
n
an
set
35t,
70
ter
>6.
)5.
70
ce
ce
ik
12
70
or
ol
10.
lat
X).
K).
30
0
Nederland
(Gemeen
te tr. rdet
medegere-
kend»
Te water. Donderdagmiddag geraakte het
2-Jarig loontje van D. G. te Ouderkerk in een
achter de aonlng gelegen sloot. Het ventje riep
luidkeels om hulp, waarop de moeder toesnelde
en het kind van een wissen dood redde.
De afsluitdijk vormt een belangrijke schakel in het verkeer tusschen Noord-Holland en
Friesland
Z. E. heer Pastoor Spirt De lichte verbe
tering in den toestand van den heer Z. E. Heer
Pastoor Spigt blijft aanhouden, zoodat er hoop
is op herstel. Z. E. is echter nog uiterst, swak
en mag zoo mln mogelük bezoek ontvangen.
Gemeenteraad In de vergadering van den
gemeenteraad werd goesloten aan J. Sneak vrij
stelling to geven van de betaling van huur van
het grasgewas van den Purmerlander rijweg.
Door de groote herstellingen aan dien weg Is het
gras totaal waardeloos geworden.
Een verzoek van een aantal werkloozcn om
een brandstoffentoeslag werd verwezen naar den
Minister.
Een verzoek van de caféhouders ’om de café’s
met de winteravonden open te mogen houden
tot 11 uur ’s avonds werd met algemeene stem
men afgewezen.
De vergoeding per leerling voor de R.K. school
werd vastgesteld op f 13.05.
Daarna kwam In behandeling de gemeentebe-
grootlng over 1934 en de begrooting der armen
voogdijen. Deze sluit in ontvangsten en uitgaven
op een bedrag van f 156.597.27, met een bedrag
van f 32000.als extra bijdrage van het rijk en
een onvoorzien van f 800.
Voor de gemeentefonds-belastlng worden ge
heven 100 opcenten. OP de personeele belasting
200 opcenten. Voor werkverschaffing Is uitge
trokken f 63.400.
De begrooting der armenvoogdlj te Hpendam
sluit met ontvangsten en uitgaven van f 544Q.
en die van Purmerland en den lip met een be
drag van f 5420.
t»
Personalia Voor het examen machlneschrlj-
ven slaagde dezer dagen onze plaatsgenoot TJ.
J. de Beer.
Magazijnen te Amsterdam:
le V- 8WINDEN8TRAAT, h. DAFPERSTR.
KINKERSTRAAT, hoek TEN KATE8TRAAT
Friesland
en Gronin
gen
dachten hebben de verschrikkelijke gestalte aan
genomen van het materialisme.
Het leven wordt gedragen door gedachten. De
allesbeheerschende gedachte werd het mate
rialisme. Het heeft de wereld onbewoonbaar
gemaakt. Het heeft een wilden strijd ontketend,
wantrouwen en haat gekweekt, waartusschen het
moeilijk was te leven.
De arbeidende klasse werd het moede en het
marxisme verscheen, dat eveneens de stof aan
bad. Toen werd het een strijd van klasse tegen
klasse, die 50 Jaren duurde en geen ander resul
taat had dan onrust en ontevredenheid. Men
voelde: ook zóó kon het niet langer.
Nieuwe groepen stonden op: het Fascisme en
het Natlonaal-Boclailsme, die echter wederom
het geloof aan de materie op den voorgrond
stelden. En thans wordt het geen strijd tusschen
menschen en klassen, maar tusschen volkeren,
want die in de materie gelooft, moet strijden.
Gelijk eerst de menschen en de klassen zich
zelf zochten, zoo zoeken thans de volkeren zich
zelf met miskenning van de andere. Dat is de
schrikkelijke consequentie van het geloof aan de
materie.
Tegen deze doorwoekerende gedachte moeten
wij de Christelijke gedachte herstellen, die de
materie ondergeschikt maakt aan het leven
God weer erkennen in het openbaar leven en
door saamhoorigheid en harmonie de stof ateer
de plaats doen innemen, welke zij verdient, on
dergeschikt aan den mensch. Het doel van dit
leven Is toch het leven van ieder tot zijn recht
te doen komen, opdat het groote einddoel bereikt
kan worden. Dit idee In het leven te leggen is
voor ons een machtige taak om te volbrengen en
een mooie roeping. Maar het kan alleen wanneer
we gedreven worden door Idealen, door een op
rechte zucht, de samenleving weer voor een leder
bewoonbaar te maken. Daarom moeten we eerst
ons zelf herzien.
Wanneer straks de nieuwe maatschappij komt,
moeten wij de ziel vormen in het geraamte van
bedrijfschappen waaruit de maatschappij wordt
opgebouwd, en waarin wij zóó gebonden zijn, dat
leder zich frank en vrü bewegen kan. Niets zon
der godsdienst. Wij moeten Christus op de eerste
plaats stellen. Bij ons, Katholieken, spreekt er
in ons leven nog te weinig van God. Er moet
meer realiteit komen. Wü moeten toonen dat
onze roeping geen vergaderlngsleuze was, maar
een oprechte wil om te herstellen in Christus.
Zij. die het materialisme van huls hebben mee
gekregen, zullen offers moeten brengen, doch
juist dit blijmoedig offeren zal voor ons Katho
lieken de beste getuigenis zijn tegenover de vele
ongeloovigen. die niets bezitten dan hun mate
rialisme. Dan zal ons leven voor hen een aan
wijzing zün ten goede.
De Eerw. spr. eindigde zijn bezielende rede met
een krachtige aansporing om op die wijze werk
zaam te zijn, opdat straks, wanneer de nieuwe
vormen er zijn, de Christelijke gedachte een
heerlijke en schoone werkelijkheid zal zijn ge
worden (Applaus).
Na een korte pauze werd het woord gegeven
aan den tweeden spreker, den heer V. d. Brule,
uit Rotterdam.
I
Na een korte opening en een welkom aan spr.
en de talrijke aanwezigen werd direct het woord
gegeven aan den spreker, die als aanvang te
kennen gaf, dat er gedegen kennis aanwezig
dient te zün omtrent doel, Wezen. en werken
van de arbeidersorganisatie, vooral voor de Jon
geren, waaronder zoovelen lijden aan werkloos
heid, die zou kunnen leiden tot wanhoop. Indien
men geen houvast had o.a. in de organismic,
De kritiek besprekende, gaat spr. de oorzaken
dier kritiek na. die vaak voortvloeit uit onte
vredenheid, wat reeds voldoende is om plannen
naar voren te brengen, die niet voor verwezen
lijking vatbaar zün. In verband hiermede wordt
o.m. het militaire vraagstuk bekeken en de
stand van de ontwapeningsidee. op welk terrein
ook de 8. D. A. P. In ons land heel wat gema
tigder gaat worden, waarvoor spr. aanhaalt de
uitlating van Albania, dat nationale ontwape
ning niet heel wel mogelük is.
Spr. belicht de beteekenls der organisatie voor
de toekomst, om daarbij als zün meenlng te
uiten dat in de naaste toekomst een groot evo-
lutionnair tijdperk aanstaande Is.
Spr. gaat verder na het Beginsel en de Daad
der organisatie en stelt de vraag of deze de daad
aan het beginsel heeft gepaard, waarop een
volmondig: Ja. kan volgen, Waarmee is gezegd,
dat zü haar plicht heeft gedaan. Sedert de op
richting heeft zü niet anders gedaan dan de
godsdienstige en zedelljke belangen behartigen
door In woord en geschrift te wijzen op en te
strijden tegen den materiallstiscben geest en wel
naar twee züden, n.l. tegen kapitalisme en so
cialisme. Spr. zet hiermede recht een verkeerd
oordeel over de arbeidersbeweging, daar over liet
directe doel, verbetering van sociale en econo
mische toestanden, heen, bestreden wordt de
zedelük verkeerde orde. Godsdienstig zcdelüke
vorming, cultureel werk. Is de taak der Stands-
Glstermiddag was de georganiseerde R K
middenstand van Kennemerland en Zaanstreek
in grooten getale naar Castricum getrokken,
waar een Hanze-dag zou worden gehouden, een
wapenschouw bü den aanvang van de wlnter-
actie, georganiseerd door het bestuur van de
R. K. Ge w estelijke Middenstands-Federatie voor
deze streken.
Ter inleiding werd In de parochiekerk van 8t.
Pancratlus een Lof gecelebreerd, om Gods Zegen
over de Hanze-actie te vragen, waarna de deel
nemers, waaronder er velen met hun dames
waren, In optocht naar het lokaal van den heer
Borst trokken, waar de groote propaganda-ver-
gaderlng werd gehouden.
De groote zaal was geheel bezet, toen de voor
zitter van de afdeellng Castricum, de heer Glo
rie, een harteluk welkomstwoord sprak. Hij
wees er op, dat het versterken der internationale
banden een groot belang is. Het streeknet
om in telefoonstül te blüven zal hier grondig
worden nagezien en waar storingen aan den dag
treden, zal naar verbetering worden gestreefd.
De groote belangstelling voor dezen dag is
zeer bemoedigend, maar spr. hoopte, dat het
niet zou blüven bü een passieve bewondering
Het moet een actief deelnemen worden aan de
goede zaak.
De voorzitter van de gewestelüke federatie, de
heer N. J. Out, uit Beverwük, richtte hierna
een büzondcr welkomstwoord tot den burgemees
ter van Castricum, den heer Lommen, tot den
ambtenaar van het Centraal Bureau, den heer
Mol en tot de belde sprekers, die dezen middag
het woord zouden voeren.
Na het zingen van het bondslied betrad aller
eerst de Zeereerw. beer Rector Bots, uit Am
sterdam den katheder.
R. K. Volksbond Woensdagavond hield de
Volksbond een ontwlkkellngsavond.Xwaarvoor
als spr. optrad de heer A. C. de Bruin, voorzit
ter van bet R. K. Werkliedenverbond.
Maria-congregatie. Ook vanwege de Maria-
congregatle is er een nieuw vaandel aange
schat t. Een prachtig kunstwerk met kostbare
züde afgewerkt. Tegelük met het St. Willibrord-
vaan werd dit Donderdagavond gewüd. Voor
’t eerst In de 8t. Annaparochie zullen dus twee
eigen vanen in de processie as. Zondagavond
rondgedragen worden.
aan de mogelijkheid, dat winkeliers nog mee
nen. dat de klanten er voor hen zün. Voorko
mendheid. deskundige voorlichting, waarbü het
publiek het goede van het slechte leert onder
scheiden. Kortom alles, wat de klanten aan de
zaak kan binden, dient gedaan te worden.
En dan: laten de middenstanders koopen bü
den middenstand zelf. Laat hier de saamhoo-
righeld spreken! Wanneer de zoons georgani
seerde middenstanders, met achter hen het
leger van familie, vrienden en kennissen, pro
pagandist zün voor het koopen bü den midden
stand. verliezen de warenhuizen een leger van
honderdduizenden.
Het gaat hlerbü tenslotte om de bestaans
mogelijkheid van den middenstand. Thans Is het
de tüd; werkt ervoor en men doet een belang
rijke daad voor den middenstand.
Spr. eindigde zün rede met een aansporing
om daadwerkelük znede te leven met de orga
nisatie.
De rede werd meermalen door applaus onder
broken.
Tenslotte werd de vergadering nog toegespro
ken door burgemeester Lommen, waarna de
voorzitter zich den tolk der vergadering maakte
door de beide sprekers hartelük dank te zeggen.
De vergadering Werd hierna met het zingen
ven „Aan U, o Koning der eeuwen" beëindigd
Des avonds werd door de afdeellng Castricum
een feestavond aangeboden, welke een zeer ge
animeerd verloop had.
Deze Hanze-dag kan dan ook als uitstekend
geslaagd worden beschouwd.
Spr. zou meer de practische vraagstukken be
lichten en beantwoordde in een kemachtig be
toog de vraag, wat, In afwachting van de ko
mende Jaren, gedaan kan worden om den mid
denstand door den moeilüken tüd heen te hel
pen.
Vast staat dit, aldus spr., dat wü ons niet
ter neer moeten laten drukken, maar als goede
Katholieken een vast Godsvertrouwen moeten
bewaren.
Daarnaast staat de positieve daad, die ver
schillende punten van actie omvat. Zoo gaat
het niet maar aan zich alleen met eigen zaak
te bemoeien. Men dient zich op de hoogte te
houden van hetgeen er in de omgeving op ge
bied van zakenexploitatie gebeurt.
In dit verband wees spr. op goed verzorgde
étalages, op de propaganda, vooral In de kleine
plaatsen, voor het koopen In eigen gemeente
waar men even goed terecht kan en waardoor
voorkomen kan worden, dat men naar de groo
te warenhuizen gaat.
Spr. wees dan op het belang van een goede
administratie. Het wordt de hoogste tüd dat op
het gebied van handelsrecht wat meer ontwik
keling wordt opgedaan, vooral door de Jongeren.
Spr. wlaarschuwde voor te gemakkeluke crediet-
voorzieningen. Zaken doen met eigen geld voor
komt, dat men In moeilijke tijden te weinig
weerstand heeft. Laten de middenstanders de
solldarlteltsgedachte doorvoeren en in practük
brengen door het stichten van kleine voorschot
banken, waardoor men collega’s in moeilijkhe
den kan helpen.
Laat men verder toch het cadeau-stelsel
krachtig bestrüden en het maar niet steeds tflü-
ven slikken.
Spr. spoorde er krachtig toe aan. om geen
stap terug te doen op den weg der wettelüke
winkelsluiting. Laten de Katholieke midden
standers toonen, dat het goede in de wet voor
hen veel zwaarder weegt dan de fouten, welke
eraan kleven.
Ten aanzien van de verbruikscoöperatie» ad
viseerde spr. geen scherpen strüd te voeren, doch
af te wachten wat net resultaat zal zün van
het overleg, dat gaande is en waarbü getracht
wordt te zoeken naar de Juiste richting en
welke de taak van den middenstand en de ver
bruikscoöperatie In de toekomst zün zal.
De zpr. deed dan een krachtige opwekking
hooren om een actleven strüd te voeren tegen
de warenhuizen. Zoolang er nog geen wettelüke
bescherming bestaat, dient ten spoedigste deze
strüd te worden aangebonden.
De middenstand kan in de eerste plaats de
eigen bedrüven verbeteren, de service" zóó
doen zün. dat zü minstens gelijkwaardig is aan
die in de warenhuizen Er moet een einde komen
personalia. Voor het diploma Engelsche
handelscorrespondent!» slaagde dezer dagen te
Amsterdam de heer C. M. D. v. Vroons te Bui-
tenveldert.
Personenvervoer
per tramweg, in
1000-tallen pas
sagiers
l® pCt der bevol
king
Goederenvervoer
In 1000 K G.
Spr. haalt aan het sluiten van collectieve con
tracten mot het directe doel verbetering der
arbeiderspoeltie en daarover heen bet cultu-
reele doel, de godsd. zedelüke vorming. Spr. stelt
vast, dat tienduizenden door de Kath. Arbeiders
beweging zün behouden voor God en Kerk.
Verder noemt spr. jeugdzorg, strüd voor het
gezin, streven naar verbetering in het bedrüfs-
en zakenleven, m. Staat en Maatschappü. Ook
materieel Is veel nuttig werk geleverd en spr,
wijst o{> de velé tnstéllingen, zooals Berg en
Bosch, het millloenenwerk en het best geoutil
leerde herstellingsoord, Concordia. Centrale
Spaarkas enz. Mede noemt spr. de vele verbe
teringen op het terrein der sociale wetgeving,
waarbü hü vaststelt, dat ondanks kritiek, waar
voor wel eens reden Is, en ondanks de nog vele
wenschen, Nederland toch voorop gaat. Men
diene er rekening mede te houden, dat niemand
het ónmogelijke mogaljik kan maken. Tengevolge
van de crisis moet hét streven der arbeiders-
org. er thans in hoofdzaak op Ingesteld zün te
keeren. wut te keeren Is. Bü kalme overweging
zal men tot het oordeel moeten komen, dat
gedaan Is. wat gedaan kan worden.
Als ander doel noemt spr. het tot uiting doen
komen der beginselen van het Christendom In de
maatschappü. op welk terrein de organisatie ook
haar plicht deed. Spr. wüdt hier uit over pu-
bllekrechtelüke bedrijfsorganisatie, de Bedrüfs-
radenwet Verschuur, mede een belangrük werk
der Kath. Arb. Org. en de Bedrüfsorganen. Spr.
gaat na de vervolmaking der bedrijfsapparaten
met de gevolgen van dien, een blüvend surplus
aan arbeiders, een kortere arbeidsduur en de
positie der arbeiders bü de bedrijfsorganisatie.
Voor de toekomst acht spr. de organisatie in
staat het werk der bedrüfsorganlsatie ter hand
te nemen Zonder deze organisatie zal het niet
wel mogelük zün de groote sociale en econo
mische problemen op te lossen. De cultureele en
materieele taak der organisatie loopt parallel
met die van het Individu. We kunnen de arbei
dersbeweging niet missen.
Wel overwogen en doelbewust dient men de
toekomst in te gaan, om dan te geven, wat In
de toekomst zal moeten gebeuren, nj. omvor
ming der maatschappü in solidairen geest. Daar
om mag de org niet stuk geslagen worden en
past afbrekende kritiek niet, vooral in dezen
grooten tüd. Als er reden is tot kritiek, dan dient
eerst de vraag beantwoord Hebben wü de daad
gepaard aan het beginsel. Spr. spoort zün hoor
ders .aan, zich aangetrokken te gevoelen tot
wezen en doel der arbeidersbeweging, die het
leven moet vullen, de toekomst tegemoet te gaan
met de organisatie. Vooral de Jongeren dienen
er vertrouwden in te hebben, want zonder org.
is voor hen de toekomst duister.
t Beginsel moet ons lelden, de daad ons ster
ken. We moeten de kracht hebben een daad
te stellen en dienen één front te vormen In den
strüd tegen verouderde stelsels. De liefde moet
ons beginsel zün. solidariteit ons gebod, opdat
eenmaal na een strüd van Jaren met steun
der Kerkelüke Overheid de zon moge doorbre
ken.
Van de gelegenheid tot vragen stellen werd
flink gebruik gemaakt, zoodat nog meerdere
onderwerpen terloops werden bekeken.
BurgerL stand Geboren: 19 October An
tonios Mlchaël zoon van Antonius de Jong en
Cornelia Koning.
Getrouwd: 21 October Jan Tol, oud 24 Jaar,
wonende te ’s-Hertogenbosch en Elisabeth
Schilder, oud 22 jaren. laatst wonende te Am
sterdam. 21 October Klaas Bont, oud 32 jaren
en Grietje Kloot, oud 2» Jaren. 21 October:
Klaas de Boer, oud 26 jaren en Antje Steur,
oud 23 jaren 1 organisatie. Daarnaast is positief werk geleverd.
Overleden: 23 October: Hein Voortman, oud
33 Jaren, ongehuwd. -
KROMMENIE, 26 Qct. Aangevoefd 500 stuks
klpeleren, welke verkocht werden voor f 36.75
per 100 stuks.
Burgert, stand Gehuwd: Pieter
uit Broek L W. 34 jaar en Msretje Smeder
24 jaar. Siebold de Boer 29 Jaar en
Veltrop 28 jaar.
Geboren: Slerd z. van Jacob Zwaan en Antje
V. Randen.
De Haarlemsche Rechtbank deed Donderdag
ochtend uitspraak in de zaak van den 21-Jarlgen
koopman J. de H. sn den 36-jarlgen koopman
A. P., beiden te Haarlemmermeer, die in den
nacht van 29 op 30 Aug. 1.1. een groote hoe
veelheid saneeringsbollen gestolen hadden, toe-
behoorende aan de Nederlandache Bloembol-
lenkweekers-Centraie.
De Officier van Justitie had veertien dagen
geleden tegen ieder acht maanden gevangenis
straf met aftrek van preventief geëiacht.
De Rechtbank veroordeelde heden belden tot
6 maanden gevangenisstraf met aftrek tan
preventief
Postduivenvereeniging „Krommenie" Kam
pioen oude vogels: Hoogervorst met 94 punten;
2e Smit, met 88 punten.
Kampioen jonge vogels: Smit met 53 punten;
2e Hoogstraten met 52 punten.
Kamfiioen-generaal: Smit met 141 punten; 2e
Hoogervorst met 128 punten.
Duif kampioen oude vogel: van Enkhuizen
met 43 punten.
Duif kampioen jonge vogel. Smit met 31 pun
ten.
Vlucht Orleans 1933. wisselbeker N. Smit.
De Eerw. spr. begon met er op te wijzen, dat
de practische werkers over het algemeen te
weinig beteekenls toekennen aan het werk van
de denkers die de rlchtlünen uitzoeken, waar
langs het maatschappelijk leven zal gaan. Het
is. zooals bü den metselaar, die muren bouwt en
bogen spant, maar niet bedenkt, hoeveel er
vroeger gedacht en berekend is geworden, voor
en aleer men zoover was. Dit geldt nog veel
meer voor het geestesleven. Wü drijven In dit
leven op het gedachtenwerk van véle vorige ge
slachten.
„Rerum Novarum", dat ons zooveel goeds ge
bracht heeft, was het resultaat van studie en
denken. De gedachten, in de 17e eeuw gepredikt
door de Fransch dwaalleeraren, zün door-
gesijpeld naar alle lagen der volkeren en zün
r__ thans de practük geworden van de straat, het
veeteeltiand ia FtiesUnd natuurlijk parlement, het huisgezin en anderen. Die ge-
i
ook een belangrijk exportgebled voor zui
velproducten en gecondenseerde melk. De
Friesche boterproductle alleen bedroeg In
1931 ongeveer 22 pCt. van de productie
over het geheele land; de kaasproductie
wel 50 pCt.
De uitvoer van boter geschiedt voorna
melijk naar Duitschland (dat nog steeds
op de eerste plaats staat, al Is de uitvoer
daarheen sedert 1929 tot één derde vermin -
derd), Groot-Brittannlë, België en Frank
rijk. Ook kaas gaat voornamelijk naar
Duitschland, België, Frankrijk. Groot-
Brittannlë, waarvoor speciaal Cheddas- en
Cheshlrekaas gemaakt wordt, en Spanje.
Gecondenseerde melk gaat voor het over-
groote deel naar Groot-Brittannlë, en ver
der voor belangrijke deelen naar Engelsch-
en Nederlandsch-Indlë. Nu geschiedt de
export'uit Friesland naar Groot-Brittannlë
bijna geheel vla Harlingen, doch voor den
overigen export, voorzoover die over zee ge
schiedt, ligt de afsluitdijk zeer gunstig als
kortste verbinding tusschen het gewest en
dc haven van Amsterdam. Voor dit soort
vervoer zou echter een spoorweg over den
dijk wel van belang zijn. Naar men weet is
op de Waterstaatsbegrootlng 1934 een eer
ste post uitgetrokken voor aanleg van een
zoodanige spoorbaan. Het is echter toch de
vraag of een dergelijke aanleg, naast het
bestaande vrachtautovervoer en de ove
rigens zeer gebrekkige route Stavoren—
Enkhuizen, wel de kosten zou loonen. In
een pas verschenen artikel In „De Inge
nieur” overweegt Ir. W. Kamp in ditzelfde
verband den aanleg van een autodlenst op
spoorwegbasls, dl op speciaal daarvoor
aangelegde en voor ander verkeer afgeslo
ten betonwegen. Een deel van het spoor
wegnet in Noord-Holland en ook In de
Oostelijke provinciën zou daaraan aanslui
tend dan ook In dien zin moeten worden
opgebouwd.
Intusschen roepen, losstaande van al
dergelijke toekomstplannen, de toegangs
wegen tot den afsluitdijk lulde om verbe
tering.
Voor Kennemerland en
Zaanstreek
354.557
(12 pCt.)
Het Is dan ook zeer begrijpelijk, dat het
verkeer per rail het verkeer over de bin
nenwateren geenszins verdrong, doch
slechts aanvulde, en dat pas door het auto
verkeer groote gebieden van het platteland
uit hun afzondering verlost zijn. De secre-
taris der Kamer van Koophandel te Leeu-
*arden Dr G. J. Otten, schreef vorig jaar
dan ook in een Friesland-nummer van het
maandblad „Ons Nederland”:
„Vormden vroeger spoor en tram de
hoofdverbindingen met daarnaast een aan
tal kar- en beurtvaartdlensten, de autobus
en de vrachtauto hebben thans een ver-
heersnet over de provincie gespreid, waar
door het platteland rechtstreeks aan de
oehtra is aangesloten en heele streken uit
hun Isolement werden verlost.
De tram en de beurtschepen zien zich
een belangrijk deel van het vervoer ontno
men en het veevervoer, dat deze beide
Voorheen bedienden gaat thans overwegend
Der vrachtauto al of niet In geregelden
dienst, terwijl de autobus zich van het per
sonenvervoer in hoofdzaak heeft meester
«emaakt. Wekelijks wordt Leeuwarden ge
frequenteerd door ruim 525 autobussen en
e«n 750 vrachtauto's, behoorende tot resp.
83 en 220 geregelde diensten."
land. Het volgende staatje geeft cijfers van
1 Aug. 1932:
K. K. Propagandsclub „Si. wniibrord”.
Woensdagavond hield bovenvermelde club haar
«naandelüksche vergadering. Nadat de voorzit
ter den geestelüken adviseur verwelkomd had,
was aan de orde het jaarverslag van den pen
ningmeester, die concludeerde dat er een batig
saldo was van ruim ƒ80 inclusief de nog te
innen posten.
Medegedeeld werd dat de feestvergadering
niet 8 maar 7 November is. De verschillende
wüken voor de bezorgers der Amstelklokken
werden gewijzigd, waarbü de voorzitter den
wensch uitsprak, dat de klokken nu prompt en
overal bezorgd zullen worden. Indien er klach
ten zün omtrent bezorging moet men zich wen
den tot de commissie.
Volgens een mededeellng van den geestelüken
adviseur is het vaandel gereed gekomen en in
gevolge zün verzoek is dit Donderdagavond ge
wüd om in de processie medegedragen te wor
den. Hierna sluiting op de gebruikelijke wijze.
■r-afsluiting van de voormalige Zul-
II derzee en de indijking van een deel
daarvan brengen vanzelfsprekend
belangrijke gevolgen mede ten aanzien van
onze geheele volkshuishouding; nieuw ves-
Ugingsgebied voor een klein deel der be
volking en een niet onbeduidende uitbrei
ding van de bebouwbare oppervlakte des
lands. Doch daarnaast ondergaat In het
bijzonder de geografische positie der aan-
greazende gewesten een wijziging door het
verdwijnen van de binnenzee, een wijziging
die niet zonder invloed kan blijven op de
economische structuur dier gewesten
Vooral Friesland, dat eenerzijds plotseling
de helft van zijn kust van de vrije zee ziet
afgesloten en anderzijds een directe over-
land-verblndlng met Holland heeft gekre
gen, zal komen te vallen In de werkings
sfeer van enkele nieuwe factoren die de
levensvoorwaarden van de bevolking zeker
In eenlg opzicht zullen wijzigen. Hetzelfde
geldt zij het In veel mindere mate
ook voor de provincie Groningen.
De economische positie der beide Noor
delijke provinciën wordt in hoofdzaak ge
kenschetst door hun excentrische, voorheen
zelfs geïsoleerde ligging ten opzichte van
de overige deelen van het gemeenebest
Reeds Tacitus verhaalt op boeiende wijze
van de tallooze moeilijkheden die de Ro-
melnsche legioenen hadden te overwinnen
om vanuit Zuid- en Midden-Nederland in
het land der Friezen door te dringen. De
onfortulnlljke avonturen van meertlfre
graven van Holland, die zulks eveneens,
thans over de Zuiderzee, trachtten te doen,
zijn ook bekend. In de vroege middeleeuwen
bloeide de handel van Friesland met de
Oostzee, Scandinavië en de Vlaamsche
steden, doch het betrof hier uitsluitend
zeehandel: Stavoren en Leeuwarden (toen
gelegen aan de thans niet meer bestaande
Middelzee) waren de voornaamste havens.
Naarmate de schepen echter grooter wer
den, verplaatste de handel zich naar de
Hollandsche havens op de Westkust der
Zuiderzee: de Friesche kust bleef nog
slechts een basis voor de Zulderzeevissche-
rlj. Over land bleef de verbinding met de
andere provinciën uiterst gebrekkig. Fries
land, Groningen, Drente en Overljsel beza
ten nog In 1814 geheel geen straatwegen.
Vandaar dat reeds in de zestiende eeuw
kanalen werden aangelegd, die het binnen
land van Friesland en Groningen met de
Wadden en de Zuiderzee verbonden, om
althans over Zee eenige communicatie met
de overige deelen des lands te hebben. Pas
toen in de negentiende eeuw ook de Drent-
sche veenen ontgonnen werden en ook daar
waterwegen tot stand gekomen waren,
werden de Noordelijke provincies tenmin
ste bereikbaar voor ons vaderlandsche ver
voermiddel: de trekschuit. In het midden
der eeuw had de stad Groningen geregelde
diensten met Zaandam, Nijmegen, Amster
dam en Schiedam, en Leeuwarden een met
Rotterdam, verbindingen die zooal niet aan
handels- dan toch aan teedere familie
betrekkingen ten goede kwamen. De aanleg
van spoorwegen, welke na 1863, zij het in
spaarzame mate, tot stand kwam, en waar
door de beide hoofdsteden zoowel onderling
als via Meppel met het Nederlandsche en
via Nieuwe Schans met het Duitsche Spoor
wegnet verbonden werden, was een eerste
Kap om de provincies uit hun isolement te
verlossen.
Intusschen is deze hoek van Nederland
door de spoorwegen nog stiefmoederlijk
bedeeld. Van de 3.639 K. M. spoorlijn die
ons land bezit, liggen er mdar 500 op Frie-
Khen en Groningschen bodem, terwijl de
frequentie van het verkeer op deze lijnen
zeer gering is. De stoomtrams, die aan het
Btile Friesche landschap hier en daar een
accent van oudmodische bedrijvigheid ge
ven, vullen deze leemte zeer onvoldoende
aan, zooals in groote lijnen kan blijken uit
onderstaande, zeer onvolledige cijfers, da-
teerend uit 1931:
Najaaranaarkt De najaarsmarkt
Woensdag was in vergelüking met de
jaarsmarkt zeer slecht bezocht Er was slechte
geringe aanvoer met büna geen handel.
Burgert, stand Geboren: Willem Karei, x.
van Eberhard Philip Erfmann en van Janna
Meüer.
Ondertrouwd: Frans Altlng. oud 23 jaar,
arbeider te Anna Paulowna en Elisabeth Jo
hanna Raatgers, oud 20 jaar, zonder beroep,
alhter»
Van de Gronlngsche veeteelt is de paar-
denteelt het meeste van belang: het aan
tal fokmerriën per 1000 inwoners be
draagt 71, tegen 32 voor het geheele land.
Nu is de uitvoer van paarden in de laat
ste jaren teruggeloopen van 8.78® stuks in
1'928 tot 5670 stuks in 1932, terwijl de ge
weldige val der exportprijzen in dat tijd
perk wel het best geïllustreerd wordt door
het feit dat df waarde van den uitvoer in
dat tijdperk terugliep van 9672.000 tot
1.173.000: een gemiddelde prljsval tot op
één vijfde van de oude prijzen. Dat tenge
volge van deze omstandigheden ook voor
het Gronlngsche warmbloedpaard de bin-
nenlandsche markt ook al is die uiter
aard niet ruim in beteekenls sterk A
toegenomen, ligt voor de hand, te meer
daar sedert 1930 onze Invoer krachtig is
Irgekrompen: van 35607 stuks in dat jaar
tet 8.970 in 1932. De ligging der paarden
markten in ons land, waarvan Rotterdam
verreweg de belangrijkste, en tevens de ult-
v erhaven naar Frankrijk is, ons voor
naamste exportland voor paarden, maakt
het evenwel weinig waarschijnlijk dat de
afsluitdijk hier van groot belang zal kun
nen zijn. HU komt als verkeersweg alleen
in aanmerking voor vervoer naar de
markten Amsterdam en Purmerend.
Een artikel dat zich buitengewoon goed
leent voor vervoer per auto, en waarvoor
de afsluitdUk dan ook een bUzondere be
teekenls heeft, is versche vlsch. Langs de
geheele kust van Friealand en Groningen
wordt visscherU uitgeoefend, zoowel in de
Noordzee en Wadden al» in het Usselmeer
Voor de Noordzee is in deze gewesten Har
lingen wel de voornaamste vlsschershaven
en vandaar uit rijden dagelijks de vlsch-
auto’s over den afsluitdUk naar Amster
dam en andere steden in Noord-Holland.
Als t-
zal nu de nieuwe ver
keersweg, die de afsluitdUk vormt, op het
economisch leven van beide provinciën
uitoefenen? Een eerste, voor de hand lig
gend verschijnsel, dat zich dezen zomer
reeds heeft doen gelden, is een krachtige
toeneming, van het vreemdelingenverkeer.
De hotel. en dergelijke bedrijven
hebben het dit seizoen drukker gehad dan
anders. En al zal het bezoek van touristen
in de volgende jaren, wanneer „het nieuw
tje” er af Is, wel weer iets terugloopen, de
Friesche meren en het Groninger land met
ae Drentsche heidevelden zullen zeer zeker
bU voortduring een groot aantal Neder
landers tot zich blijven trekken, nu de
moeilUkheid van de verre reis voor een
groot deel is verdwenen.
Naast het bezoek van touristen staat
het bezoek van hshdelsreizigers, die reeds
dit seizoen In meerdere mate dan voorheen
de noordelUke provincies tot operatieveld
hebben gekozen. Reeds is een opmerkeUjke
toename geconstateerd van het marktbe
zoek vanuit Noord-Holland aan Leeuwar
den. Een en ander zal zeker strekken tot
versterking der economische banden, die
Friesland en Groningen met de overige
provincies verbinden.
De belangrukste gevolgen van de open
stelling van den nieuwen verkeersweg over
de Zuiderzee zullen zich doel gelden ten
aanzien van het goederenvervoer.
Het ontbreken van een statistiek voor
den blnnenlandschen handel maakt het
echter zeer moeilijk de verdeeling van de
producten der beide provinciën over bin
nen- en buitenland na te gaan. Het is be
kend dat Friesland een land van veeteelt
en zuivelproductle is, dat Groningen daar
entegen meer op landbouw en industrie is
georiënteerd. In 1930 bedroeg de normale
afzet van fok-, melk- en slachtvee van
Friesland, dat van alle provinciën verre-
vzeg den grootsten en mooisten rundveesta
pel bezit, 75.000 stuks per jaar. In ditzelfde
jaar bedroeg de Nederlandsche export van
rundvee 24.052 stuks, waarvan het over-
gioote deel naar België ging. Wij mogen
aannemen dat het Friesche vee in dezen
export een voorname plaats Innam.
Maar het grootste deel der productie
biUft toch hier in het land, hetzU voor
binnenlandsche consumptie, hetzij om la
ter als versch gerookt of gezouten vleesch
te worden uitgevoerd. Waar nu de export
van landbouwproducten door het buiten
land steeds meer bemoeilijkt wordt, en de
uitvoer van „dieren en dierlUke produc
ten" in de jaren 1928—1932 in omvang
daalde van 915.250.000 K.G. op 770.214.000
K G., en in waarde van 524.670.000 gulden
op 207.811.000 gulden, ligt het voor de
hand, dat de binnenlandsche handel een
steeds voornamere plaats gaat Innemen. En
waar het betreft veevervoer, dat voor een
zeer groot deel per auto geschiedt, is de
afsluitdUk van zer groote beteekenls voor
het verkeer tusschen het Friesche en het
Noord-Hollandsche veeteeltgebled, tusschen
de veemarkten Leeuwarden en Sneek
eenerzUds, Purmerend anderzUds.
Een feit Is, dat op marktdagen reeds
meer Noord-Hollandsche veeauto’s te Leeu
warden gezien worden dan vroeger.
