FASCISME?
Prikkeldraad
I
ROODE *STER
&^end da fëe&tef
I
w
1
I
i
Ter orienteering
Alleen
Waarom duurder
vleesch
at
-1«
IS
IF
K
'I
hebben 100°/© genot
voor hun 13 cent.
R
l
r”
VRIJDAG 27 OCTOBER
Beeldspraak
Adellijk huwelijk
Standpunt van den boer
Staking geëindigd
L
Geen politieke actie op
den weg
H. K. H. Prinaea Juliana bruida-
meiaje by haar vroegere
hofdame
Minister Kalff verricht de
plechtigheid
ONDERHANDELINGEN MET
DUITSCHLAND
OPENING VERKEERSBRUG
OVER DE WAAL
By den wegenaanleg in de
Haarlemmermeer
NIEMEIJER’s
DE STEUN-AFFAIRE TE
ASSENDELFT
il
Mgr. Dr. G. C. v. NOORT
Alle tabak wan 13 cent ia niet
't zelfde. Alle tabak wan 13
cent is niet wan Nismeijsrl
Daar letten de fijnproevers
juist zoo scherp op. Zii weten,
dat Niemeijer's Roode Ster
hun voor 13 cent meer aan
smaak en geur geeft, dan welk
ander merk ook! Daar gaat het
ook voor U om. U wilt 100*/«
rookgenot voor Uw 13 cent
hebben. Dan is er maar één
merk voor U, n.L
9
i
berust
Dr. O. VAN NOORT.
ds.
was
op een voorwaarde door een dief gesteld.
een
ten. ia een vraag waarop ik geenszins met
i
willen
macht
vernietigen? En dót doen feitelijk katholie
ken, die mee helpen om een fascistischen
staat op te bouwen, waarin Immers alle
geordende volksinvloed is uitgesloten.
Gisterochtend is ten stadhulze te Den Haag
het huwelijk voltrokken tusschen Jonk vrouwe
E. baronesse van Hardenbroek, vroeger Hof
dame van Prinses Juliana en jonkheer mr. L.
R. J. ridder Van Rappard. burgemeester van
Zoelen.
De huwelijksinzegening vond te twaalf uur
plaats In de Groote Kerk.
De stoet was als volgt Ingedeeld:
mr. A. G. A ridder van Rappard, baronesse
van Hardenbroek van Hardenbroek, baron van
Hardenbroek van Hardenbroek, mevrouw van
Rappard—von Maubeuge, jonkheer mr. W F.
Röell, mevrouw Kneppelhout-v. Rappard, Jkhr.
J. A Röell, mevr. Visserv. Rappard, de heer
De plechtige opening der nieuwe verkeers-
brug over de Waal bU Zalt-Bommel op 18 No
vember u. aal, naar men ons bericht, geschie
den door den Minister van Waterstaat.
i
J vg
„Wat men tot duaver betaalde,
waren af braak pry zen”
Vergunning geweigerd aan een
afdeeling der N. S. B.
Men deelt ons mede, dat de kring IJmuiden
van de N. 8. B. aan den burgemeester van
Velsen heeft verzocht om eiken Zaterdagnamid
dag na half drie op den openbaren weg (in
hoofdzaak langs het strand) te mogen mar-
cheeren met het weerbaarheldscorpa van on-»
geveer vijftig man met voorop een of meer tam
bours.
De burgemeester heeft deze vergunning ge
weigerd op grond van het navolgende:
Een van de N. 8. B. uitgaande oefening
draagt ontegenzeglijk een propagandistisch en
demonstratief karakter. Aangezien de burge
meester het standpunt inneemt, dat de open
bare weg en de straat in het algemeen niet de
plaats is om te getuigen voor staatkundige over
wegingen. welke ook. zijn s. 1. verzoeken als
hier bedoeld, niet voor inwilliging vatbaar.
Slechts bij hooge uitzondering, bjj voor be
paalde staatkundige partijen of richtingen zeer
belangrijke gebeurtenissen of z.g. hoogtijdagen
zal de burgemeester overwegen van dezen alge-
meenen regel af te wijken.
Naar wij uit welingelichte bron vernemen,
is de staking bjj den aanleg van den weg Am
sterdamSassenhelm in de gemeente Haar
lemmermeer geëindigd, doordat partijen nader
tot elkander gekomen zijn.
Maandag a.1. zal het werk hervat worden.
In het begin van de volgende week wdrdt,
naar de „Telegraaf” vermeldt, een Dultsche
ambtelUke commissie in Den Haag verwacht,
ten einde de verdere besprekingen te voeren
over de scrips en de daarmee «amenhangende
vraagstukken.
Nadat wjj in ons eerste artikel als ant
woord op de vraag „Waarom duurder
vleesch9" het standpunt der slagersorganl-
satles Inzake de kunstmatige inkrimping
van den veestapel hebben uiteengezet, geven
wij thans het woord aan den boer.
De heer W. A. C. Meekel, Bultenveldert,
voorzitter van den R. K. Bond van Melk
veehouders. wien wij zijn meening vroegen
over de Jongste regeeringsmaatregelen,
welke een verhooging der vleeschprijzen tot
gevolg hebben, zeide ons o.m.:
Een verhooging der prijzen, als thans
heeft plaats gehad, was onvermijdelijk. Wat
men tot dusver voor het vleesch betaalde,
waren afbraakprjjzen. Er werd eenvoudig
mee gespot. We hebben toch gekend, dat
men voor 4 pond vleesch en 1 pond vet 1
betaalde. Heeft men dan niet begrepen dat
zoolets ging ten koste van de armoe en
nood van den boerenstand, dat de eene bur
ger op deze wijze den ander op at?
Ongetwijfeld zal door de prijsverhooglng
het vleeschverbruik iets verminderen, maar
deze teruggang zal van weinig beteekenis
zijn. De geringe afname van hun omzet is
d eeenige crisislast, welken de slagers van
den toestand ondervinden, daar hun dls-
tributie-verdlensten over het algemeen het-
n een te 's- Hertogenbosch voor de Evange
lische Maatschappij gehouden rede heeft een
Leldsch Hervormd predikant dr. J. Riemens
oa beweerd, dat Rome den kostelUken nardus
van het evengelle verwerpt, „wanneer die niet
in de pauselijk goedgekeurde vaas wordt be
waard.”
Het Protestantisme daarentegen voegde hU
hieraan toe vraagt niet naar de vaas, maar
naar den nardus.
En verder verzekerde hij, dat de protestanten
„niet steunen op een Instituut, dat op aarde
breken kan. maar op de beloften van het Evan
gelie van Christus, die eeuwig zijn en absoluut
betrouwbaar"
Het is niet de eerste maal, dat een dergelijke
tegenstelling tusschen het protestantisme en
de Katholieke Kerk wordt gemaakt, al pleegt
er een zekere variatie in de beeldspraak te zijn.
Die van den Leldschen predikant is voor zijn
eigen betoog al zeer ongelukkig, omdat zij on
willekeurig doet denken aan de bonte verschei
denheid van vazen, waarin de protestantsche
geloofsleer is vervat, of liever gesplitst.
Wanneer iets het protestantisme kenmerkt,
dan is het Juist deze verscheidenheid en daar
naast de hevigheid, waarmee over den inhoud
en de echtheid der eigen vaas tegenover die
van andere, ook van mln of meer verwante be
lijdenissen wordt getwist.
Dat was reeds bij d^p aanvang der Hervor
ming het geval. En het is nog zoo.
De heer Riemens zal verstandig doen een ander
beeld te kiezen voor zijn polemische verhande
lingen tegen Rome.
En nóg verstandiger, wanneer hl) eens beden
ken wil, hoeveel er van den kostelUken nardus
van het evangelie zou verloren zUn gegaan in
dien het niet door Paus en Kerk ongerept en
onverminderd was bewaard.
Kneppelhout, mevrouw von Wrangel, W. L. F.
Met bons voor
Niemeijer's be
kende kwali-
teits-cadeoux.
O'GT'
ROODE STEtt-rookera
...ft
Vi
1
lil*
t.
W(/ vragen de bijzondere aandacht
van onze lezers voor nevenstaand
hoogst actueel artikel, waarin de
Hoogeerw. heer Mgr. Dr. G. C. van
Noort, Deken van Amsterdam, het
vraagstuk van het fascisme aan een
bespreking onderwerpt
m. Een derde vraag: Is misschien voor
ons Vaderland in de tegenwoordige omstan
digheden een fascistisch Regiem verkies
lijk boven een, waar geordende volksinvloed
gewaarborgd Is?
Er is reden voor die vraag; Immers wat
op zich en In abstracto niet volstrekt ver
werpelijk, maar minder verkieslijk is, kan
In concrete omstandigheden, tljdeUjk en
plaatselijk, toch de voorkeur verdienen.
Wij ontkennen geenszins, dat het parle
mentaire stelsel, ook In ons Vaderland, In
een staat van verwording verkeeA, dat het
partijwezen misschien wel omdat het totaal
ongeregeld is gelaten, bovenmatig is uit
gegroeid, dat de volksvertegenwoordiging
eenerzijds, door het ontbreken van parle
mentaire meerderheldsvormlng, den volks
invloed niet tot voldoende gelding kan doen
komen, anderzijds door velen barer leden
voortdurend gedreven wordt op een ter
rein, dat niet het hare maar dat der Re-
geerlng is, en zoodoende het regeeren uiter
mate belemmert.
Wjj ontkennen ook niet, dat de Overheid,
hetzij uit eigen wil, hetzij noodgedrongen,
veel te slap is geweest in het beteugelen
van uitwassen der vrijheid op allerlei ge
bied.
Derhalve wij erkennen, dat hervorming
en saneering van ons staatkundig leven
noodzakeljlk en urgent is. Ook wij verlan
gen een krachtig gezag, dat de handen
méér vrij heeft dan tot heden ten onzent
het geval is. Maar eene Regeerlng, die de
handen méér vrij heeft dan tot heden, be
hoeft toch nog niet te zijn een Regeerlng,
die de handen zoo volop vrU heeft, dat zij
alles, wat haar mishaagt, kapot kan slaan,
zonder dat wettelljk verzet mogelijk is.
Daarom blijft de vraag: of men verstan
diger doet tot saneering van ons staatsle
ven aan te sturen op het gezond maken van
den volksinvloed en mede daardoor, op
het verstevigen van het gezag, of wel
aan te sturen op een fascistisch Regiem,
dX op een Regiem, waarbij alle geordende
volksinvloed is uitgesloten. Immers In dit
laatste ligt het eigen karakter van het fas
cisme, onverschillig onder welken naam het
zich aandient. Wie dat wil is fascist, en
wie dit niet wil kan zeer vele dingen na
streven die het fascisme óók wil, maar hij
is geen fascist.
En nu meen ik:
lo. Dat een fascistische Staatsregeling,
Juist omdat zij gezonden volksinvloed uit-
slult, allerminst past bij ons Nederlandsche
volkskarakter.
2o. Dat een fascistisch Regiem in de te
genwoordige omstandigheden ons vermoe
delijk wel zou bevrijden van een menigte
uitwassen of excessen der vrijheid, maar
dat het ons tevens grootendeels zou beroo-
ven van het rechtmatig gebruik onzer vrij
heden. Om slechts enkele dingen te noe
men: noch In Rusland, noch In Italië, noch
in Dultschland bestaat een vrije pers, ook
bezadigde, zakelijke kritiek op regeerings
maatregelen Is er niet geoorloofd, het pro-
pageeren van meenlngen, dikwijls zelfs het
publlceeren van feiten, die de Regeerlng on
gevallig zijn, wordt op dien grond alleen
onmogelijk gemaakt. Vrije verkiezingen zijn
in geen dier landen moge lijk. Welk rechtge
aard Nederlander verlangt voor ons Vader
land zulke toestanden? Welk rechtgeaard
Nederlander wenscht, dat beteugeling van
bandeloosheid, die hoognoodlg Is, plaats
grljpe op een wijze, die tegelijk het recht
matig gebruik der vrijheid in strakke ban
den verstikt?
3o. Dat speciaal voor ons Katholieke Ne
derlanders een fascistische Staat niet ge-
wenscbt is. WIJ leven In een gemengd land
en vormen een minderheid. Indien Neder
land een fascistische Staat werd, zou het
ongeveer absolute staatsgezag wel niet
zooals in Italië het geval is gelegd worden
In Katholieke handen. We zouden dat niet
mogen elschenl Gaarne toegegeven. Maar
feit zou toch hoogstwaarschijnlijk wel zijn,
dat het niet kwam in de handen van de bes
ten der onzen. En iedfcr weet, dat er óók van
daag aan den dag In ons Nederland elemen
ten genoeg zijn, die de positie der Katholieke
Kerk In ons Vaderland en de vrijheid, die
wij genieten, met leede oogen aanzien. Ik
bedoel daarmee niet te inslnueeren. dat
ons van een
dadelijk een
Spanje t-
volksinvloed. En het ligt óók voor de hand,
zooals trouwens, gelijk gezegd, de fascis
tische praktijk overvloedig bewijst. dat
een absolute staatsmacht In hooge mate t
gevaar meebrengt, dat de Staat zich zal
gaan beschouwen en gedragen als de bron
van alle recht, m.a.w. dat hij noch voor
het huisgezin noch voor de Kerk zelfstan
dige, van hem onafhankelijke rechten zal
willen erkennen. Iedereen erkent, dat het
staatsgezag op zijn terrein onafhankelijk
mag en moet zijn van „kerkelljke over
heden", maar geen katholiek kan de stel
ling aanvaarden, dat de Kerk voor haar
eigen gebied afhankelijk Is van den Staat,
of dat zij geen andere rechten zou hebben,
dan de Staat haar toekent. En wat voor de
Kerk geldt, geldt ook voor het huisgezin.
De zeer reëele gevaren, waarop we hier
wijzen, verklaren en rechtvaardigen ten
volle het feit, dat het Dultsche Episcopaat,
lang het fascistisch Regiem daar nog
niet gevestigd was, zich met kracht en klem
verzet heeft tegen de pogingen dergenen,
die zulk een Regiem trachtten te vestigen.
Het Is geenszins Inconsequent, zich te weer
te stellen tegen een gevaarlijk Regiem, dat
men tracht te vestigen, en later datzelfde
Regiem, als het eenmaal gevestigd is, te
erkennen en te prijzen om het goede, dat
het uitwerkt of belooft.
een luchthartige ontkenning zou durven
antwoorden. En als dat eventueel zou ge
beuren, nadat we zelf door het overboord
werpen van allen geordenden volksinvloed
zouden hebben meegeholpen, om alle wette
lijke middelen tot verzet uit handen te ge
ven, zouden we dan niet achteraf ons bit
ter beklagen over zooveel onbezonnenheid?
Onze Nederlandsche Bisschoppen spoor
den nog dit jaar de Katholieken aan, ook
in het staatkundige de eenheid te bewa
ren. Niet omdat zij door middel der Ka
tholieke Staatspartij willen heerschen over
den Staat, niet omdat zij In eenlge zuiver
staatkundige quaestie zelf de beslissing In
handen willen houden, maar omdat zij zich
verplicht rekenen te „waken over datgene,
hetwelk niet zonder groote geestelijke
schade zou kunnen verloren gaan.”
Daarom, zeggen zij, „verzoeken wij aller
dringendst, bestaart uwe eenheidDe
bittere ernst der tijden vraagt ons drin
gend onze gelederen aaneengesloten te
houden, om.... gezamenlijk op te trekken
voor de hooge geestelijke goederen, die op
het spel staan” (Mandement 1 Febr. 1933).
Durft iemand verzekeren, dat die „hooge
geestelijke goederen" niet meer of in min
dere mate op het spel gouden staan, indien
Nederland een fascistische staat werd! Het
tegendeel lijkt mij waarschijnlijker. In elk
geval zou ik het roekeloos vinden, de wet-
telijke wapenen tot verdediging, die we
hebben, moedwillig weg te werpen.
Maar Dultschland is ook een zeer ge
mengde staat, de Katholieken vormen er
een zwakker minderheid dan bij ons, en
toch heeft het fascistische Dultschland met
den H. Stoel een concordaat gesloten, dat
aan de katholieke Kerk een behoorlijke vrij
heid waarborgt. Zou een fascistisch Ne
derland tot zoo iets ook niet bereid zijn?
Misschien wél, maar niemand onzer weet
het. Bovendien al waarborgt het pasge
sloten concordaat aan de Dultsche katho
lieken een behoorlijke vrijheid. Ik zou toch
niet gaarne ónze vrijheid en ónze positie
met die der Dultsche katholieken willen
omruilen. Eindelijk een concordaat sluiten
is een zaak van belang, maar een concor
daat op den duur loyaal uitvoeren is voor
de praktijk des levens van nog veel groo-
ter belang. Hebben de Dultsche katholie
ken, beroofd als zij zijn van allen georden
den staatkundigen invloed, een waarborg,
dat het eerlijke concordaat ook op den
duur eerlijk zal worden uitgevoerd?
Als men geen wettelijke verweermiddelen
meer heeft, is men wel genoodzaakt zich te
verlaten op de eerlijkheid van menschen,
wier beginselen van de onze zeer veel ver
schillen. Maar is het daarom wijs en voor
zichtig zelf mee te helpen, om de wettelijke
verweermiddelen, die men nog heeft, te
niet te inslnueeren. dat
fascistisch Regiem zoo maar
vervolging k la Mexico of
te wachten zou staan. Geenszins; zelfde zullen blijven.
maar’of we toch niet vrU spoedig een stuk
van onze vrijheid en een deel van onze
moeizaam verkregen rechten zouden inboe
groente- en veeteelt buitengewoon zwaar
getroffen. Wij zijn van ouds een exportee-
rend land en het boerenbedrijf heeft zich
ten onzent ontwikkeld tot een fabriekma
tige hoogte. Nu sluit het buitenland zijn
grenzen, bevordert den eigen landbouw, en
wij zitten met een overproductie, een te
veel aan alles, waar wij geen raad meer
mee weten. Zoo is er te veel vleesch, veel te
veel zuivel. De btnnenlandsche markt is
overvoerd. de producten vinden hun weg
tegen erger dan afbraakprljzen. prijzen, die
den geheelen Nederlandschen boerenstand
aan den rand van den afgrond brengen.
Voortdurend hebben de drie centrale land-
bouw-organisaties bij de regeerlng op hulp-
verleenlng aangedrongen en wij zijn dank
baar, dat de regeerlng nu sinds een jaar
poogt ons uit den chaos op te heffen. Deze
dankbaarheid beteekent intusschen niet,
dat wij voldaan zouden zijn. We moeten
echter niet vergeten, dat wij op een keer
punt staan in de geschiedenis, dat het wel
licht nog jaren kan duren alvorens het
evenwicht in het landbouwbedrijf is her
steld en een loonende productie weer mo
gelijk zal blijken. De boerenstand is ziek,
doodziek en alleen drastische maatregelen
kunnen redding brengen. „Uitzieken" van
den toestand is ónmogelijk. De boer is al te
veel bloed kwijt om dat proces te overleven.
Het ligt niet in de bedoeling de koeien,
die ter Inkrimping van den veestapel den
boeren worden afgekocht ineens op de
markt te gooien. Dan zouden wjj inderdaad
in den beruchten cirkelgang zijn beland.
Door het systeem van „Invriezen” wordt dit
voorkomen. Wenscheljjk ware het, dat nu
ook de Invoer van buitenlandse!) bevroren
vleesch werd beperkt of stopgezet.
Tenslotte is het te hopen, dat de inkrim
ping een vrijwillig karakter kan blijven
dragen. Daarnaast Is echter een teelverbod
dringend noodlg. Wordt dit niet uitgevaar
digd, dan zijn alle maatregelen doelloos en
is het slagersstandpunt uitzieken het
eenig juiste. Maar dit zou dan toch ook het
allerlaatste zijn.
I. Is zulk een staatsvorm uiteraard in
strijd met de katholieke beginselen, is hij
In zijn weien veroordeelenswaardig?
Neen. De katholieke beginselen en de
handhavers dier beginselen, het Kerkeljjk
Gezag, veroordeelen geen enkelen staats
vorm op zich zelf en om zich zelven. De
Kerk erkent, dat ieder volk het recht heeft,
met rechtvaardige middelen, te streven
naar een staats- of regeeringsvorm. die het
voor zich het beste acht, dus ook naar eene
Regeerlng met absolute of bijna absolute
macht.
Kan zulk een staatsvorm voor een volk
goed en heilzaam zijn?
Ja. Het hangt er maar van af, door
welken geest zulk een staatsvorm bezield
wordt, of praktisch: in welke handen zulk
een absolute macht gelegd wordt.
Als de absolute macht berust bij een klei
ne groep mannen, die goede staatkundige
beginselen huldigen en deze met bekwaam
heid en onkreukbare eerlijkheid
doorvoeren, kan zulk een absolute
ontzaglijk veel goeds doen.
Maar indien‘die absolute macht
bij mannen, wier beginselen niet goed zijn,
of wien het aan bekwaamheid of onkreuk
bare eerlijkheid ontbreekt, kan en zal zij
onberekenbaar veel kwaad doen.
Wat nu de staatkundige beginselen aan
gaat: overal waar het fascistisch regiem
werkelijkheid is geworden, zien wij al is
het dan niet per se met het fascisme ver
bonden een soort Staatsvergodingeen
verbeffen van den Staat, die niet anders
dan middel voor ons wezen kan, tot doel-in-
zich, waaraan alles dienstbaar heeft te zijn.
Ook ten onzent gaat de Nationaal-Socialis
tische Beweging met volle zeilen in die
richting: hoogste en laagste doelwit, b.v. bij
het onderwijs en de opvoeding der Jeugd,
bjj de corporatieve ordénlng der burgerij,
is steeds de Staat. Zelfs de christelijke Gods
dienst wordt er tot middel voor het staats
doel en dus toegelaten, geprezen en ge
steund. Zoover en naarmate en in den vorm,
waarin de machthebbers hem als doeltref
fend middel voor hun Staat zien. Na de
dwaling van de verheerlijking van den
vrijen mensch de dwaling der verheerlijking
van den vrijen Staat.
Wat de daden van het tot werkelijkheid
geworden fascisme betreft: In Italië heeft
het zeer veel goed, hoewel niet enkel goed
gedaan. Wat het in Dultschland zal doen,
dient te worden af gewacht: het streeft vele
goede dingen na, maar pleegde ook reeds
gruwelijk onrecht. In Rusland, want ook
daar heerscht onder een anderen naam een
fascistisch regiem, deed het onnoemelijk
veel kwaad.
Omdat een fascistisch Regiem niet uiter
aard dus los van zijn practlsche ver
•chijnlngs vormen slecht of verwerpelijk
Is, kan de Kerk tegen het bestaan van zulk
een eenmaal gevestigd Regiem niet protes-
teeren. ZU heeft dat ook nooit gedaan,
zelfs niet tegen het bestaan van het Sov-
Jet-regiem; wél tegen bepaalde handelingen
van dit Regiem, waardoor het allen gods
dienst poogt uit te roeien. Om dezelfde re
den kan de Kerk met een fasclstlschen
Staat Concordaten sluiten en het goede,
dat de Staat doet, dankbaar waardeeren en
prijzen.
van kon krUgen.
De president merkte daarbU op dat hU niet
kon begrijpen dat de burgemeester is Ingegaan
De Officier van Justitie ging de heele geschie
denis nog eens na en merkte daarbU op, dat net
tegenwoordig geen unicum is, dat burgemeesters
van verschillende plaatsen belast zijn met ae
steunultkeertng ZU hebben het daarbU
seer moellUk omdat het hun dlkwUls zoo lastig
gemaakt wordt Het is hem echter onbegrUpelUk.
dat de burgemeester voorwaarden geaccepteerd
heeft, om het gestolen geld maar terug te
krUgen. HU oordeelde een strenge straf voor de
daders op haar plaats omdat dergelUke natu
ren a 1. niet in een geordende maatschanoli
thuis behoorsn.
HU eischte tegen leder der verdachten
Jaar gevangenisstraf.
Uitspraak 9 November.
IV. Wat lokt sommigen, ook onder de ka
tholieken, tot de fascistische beweging?
Ik geloof, alleen ontevredenheid met be
staande toestanden en de hoop, dat een
fascistische regeerlng de langdurige crisis
zal overwlnnen, althans Veel sneller en
afdoender verbetering zal brengen in de
economische misère, waaronder wij allen
gebukt gaan.
Wat men hoopt en gaarne wil, gelooft
men gemakkelUk; maar ernstige menschen
dienen zich toch af te vragen: is die hoop
gegrond?
Waarom zou een fascistische regeerlng
de crisis beter kunnen overwinnen dan *n
andere? Men zegt, zU zal het algemeen be
lang stellen boven het groepsbelang. Best.
Maar dan toch alUjd het algemeen belang,
zooals zij, de fascistische regeerlng, dat
ziet. Zal zjj het objectief goed zleh, beter
dan een andere regeerlng? Men zegt: de
groepen of partijen van thans, mitsgaders
hare leiders, dienen slechts hun partijbelang
of hun eigen belang, niet het staatsbelang.
Is dat zoo algemeen waar? Met name: heeft
men grond en reden om te zeggen: de Ka
tholieke Staatspartij en hare leiders zoe
ken slechts hun eigen belang? Ik geloof,
dat dit laster Is. Onze tegenwoordige Re-
geering en ook de Katholieke Staatspartij
zoeken wel degelijk en ernstig het algemeen
belang. Natuurlijk zooals zij dat zien. Maar
dat zal uiteraard ook bij een fascistische
regeerlng het geval zijn. En wat waarborgt
U, dat deze het objectief beter en juister
zal zien? Om slechts één zaak té noemen.
Het ligt In de lijn der fascistische bewe
ging, het economische leven rechtstreeks
te doen regelen en lelden door den Staat en
staats-organen, niet door vrije bedrijfs-
schappen onder sanctie van de Overheid.
Is dat juist gezien? Met de leer van „Qua-
dragesimo Anno”, die voor Katholieken
e’ leidraad behoort te wezen, Is het in lijn
rechten strijd.
Laten we nuchter zUn. Geen enkele af-
zonderlijke regeerlng, allerminst de regee
rlng van een klein land, is bij machte om
de economische crisis op te heffen. Ook
niet als zij de volste en meest absolute
macht In handen heeft, want de crisis en
de oorzaken die haar bewerkten en doen
voortduren. zUn internationaal.
Indien alle regeerlngen, althans de regee-
rlngen der meest beteekenisvolle landen In
oprechte eensgezindheid de handen in el
kander sloegen om rechtvaardigheid en
liefde te doen heerschen In het economi
sche leven, dan zou m.L de rampzalige cri
sis, wel niet bU tooverslag, maar toch be
trekkelijk spoedig overwonnen zijn. Maar
de regeerlng van een enkel land, in het bij
zonder de regeerlng van een klein land, kan
te dezen opzichte wel Iets, maar slechts
betrekkelljk weinig doen. Dat is diep treu
rig, maar het feit is mX onaanvechtbaar.
Dultschland is een groot land, zijn regee
rlng kan daardoor ook niet alles, maar toch
aanzienlijk meer doen tot herstel der al-
gemeene volkswelvaart. Het zou onbillijk
zijn te vragen: heeft het fascistische re
giem in Dultschland onder dit opzicht reeds
groote resultaten bereikt, immers daartoe
Is langer tijd noodlg dan enkele maanden.
Maar ik mag toch wel vragen: heeft het
ten dezen reeds Iets gedaan dat noemens
waard is, en: laat het zich reeds aanzien,
dat zij onder dit opzicht ernstige resultaten
zal bereiken?
Enthousiasme wekken, de menigte In hoe-
rastemming brengen kan psychologische
beteekenis hebben, de algemeene volkswel
vaart wórdt er niet door vooruit gebracht.
Alles bij elkander geloof ik, dat alle Ne
derlanders, inzonderheid alle katholieke
Nederlanders, als zij ultgenoodigd worden
de Nationaal Socialistische Beweging te
steunen, goed zullen doen zich de oude
spreuk te herinneren: Bezint eer gij be
gint.
Voor de Haarlemsche rechtbank hebben he-
denmorgen terecht gestaan de twee gebroeders
V., die op 16 September IX den burgemeester
van Asaendelft. den heer J. J. de Boer, in het
lokaal waar zU steun wilden ontvangen, opzet
telijk beleedlgd en mishandeld hebben, zooals
de tenlastelegging luidde.
Beklaagden waren in het stempellokaal geko
men, hoewel zU wisten omdat dit hun mede
gedeeld was. dat 4J niet meer voor steun in
aanmerking kwamen. Er lag voor ongeveer ƒ600
aan bankpapier A. V. werd in het lokaal op
nieuw medegedeeld, dat hu geen steun kon srU-
gen. HU zeide toen: „Ik moet steun hebben” en
gaf daarop den burgemeester een slag in het
gezicht, waardoor deze bloedend onder het oog
verwond werd.
P V. pakte het bankpapier weg en ging er
mede van door. Daarna zijn, zooals men zich
nog herinneren zal. pogingen aangewend door
andere steuntrekkenden, om de broeders te be
wegen het geld terug te geven, aan welk ver
zoek zU tenslotte gevolg hebben gegeven. Van
den burgemeester ontvingen zU daarna, uit diens
eigen zak, eenigen steun.
De burgemeester zou nog gesegd hebben:
.JEerst moet het geld terug, dan kunnen jullie
straks terug komen”.
BU de behandeling voor de rechtbank oor
deelde de president, dat een dergelUke handel-
wUze van den burgemeester niet geschikt
om het gezag hoog te houden.
P. V. sou nog gesegd hebben, dat hu het
geld alleen wilde teruggeven, als hu er »vat
•j-^e „Nationaal-Sociallstische Beweging”
11 onder leiding van ir. Mussert noodigt
door een op ruime schaal verspreid
vlugschrift de Katholieken van Nederland
uit zich bij haar aan te sluiten en haar te
helpen tot het vestigen van eene „Staat
kundige Eenheid", d. L van een fascistischen
Staat.
Er wordt in dat vlugschrift zeer veel goeds
beloofd en wij hebben geen reden om te
twüfelen aan de goede bedoelingen der op
stellers. Maar het spreekt niet van zelf,
dat menschen, die goede dingen voorspie
gelen en goede bedoelingen hebben, ook
den goeden weg wijzen ter bereiking hun
ner idealen.
Daarom lijkt mij een eenvoudige, nuch
tere beschouwing zeer nuttig, Ja nood
zakelijk.
Wat streeft de fascistische of nationaal-
socialistische beweging (want de naam doet
niets ter zake) na als eerste en voornaamste
middel om ons een betere toekomst te
brengen?
Het vestigen van een fascistischen staats
vorm, of een fascistische Regeerlng. Een
fascistische staatsvorm onverschillig
welken naam die draagt is zakelljk een
staatsvorm, waarbij de geheele of zoo goed
als geheele staatsmacht berust bij één per
soon of bij een kleine groep, zonder dat de
burgers, indien zulk een Regeerlng eenmaal
gevestigd is, op hare gestie werkelijk geor
denden invloed en controle kunnen uit
oefenen.
Dat het de bedoeling onzer Nationaal-So-
elallstlsche Beweging is eiken wettelljk ge
ordenden volksinvloed uit te sluiten, wordt
in het vlugschrift nergens met zooveel
woorden gezegd. Maar men leest het over
al tusschen de regels door en de verwijzin
gen naar het fascistische Buitenland be
vestigen het.
n. Een tweede vraag is: Verdient een fas
cistisch Regiem op zich of In abstracto be
schouwd, de voorkeur boven een Regiem,
waarin den burgers geordende invloed en
contróle gewaarborgd is?
Het staat lederen katholiek vrij daarom
trent zijn eigen meening te hebben. Maar
er zullen toch m.i. maar weinig menschen
gevonden worden, die voor een staatkundig
eenigszlns ontwikkeld volk, zóó maar, zon
der meer de voorkeur geven aan een fascis
tische regeerlng. Immers het ligt voor de
hand, dat bjj een absolute of bijna absolute
Regeerlng het gevaar voor eenzijdigheid.
Willekeur en tyrannle veel grooter zal zijn
•Jan bij een regiem, waar de staatsmacht
getemperd en gericht wordt door gezonden
De argumenten voor de maatregelen,
welke de regeerlng heeft getroffen, sitten
dieper dan wordt voorgegeven. Door de
internationale crisis zijn landbouw,
O. ridder v. Rappard, mevrouw Royaards-
baronesse van Hardenbroek. Jkhr. V. Wrangel.
mevrouw Röell-Baronesse Sloet van Marx-
veld, R. M. ridder van Rappard, mevrouw
Röell-v. Loon, mr. v. Doornlnck, mevrouw Rut
gers van Rozenburg-d’Aumale baronesse van
Hardenbroek.
Bruidsmeisjes en bruidsjonkers waren: H.
K. H. Prinses Juliana, mr. G. C. D. baron van
Hardenbroek, jonkvr. C. E. Röell, mr. A.
G. A ridder van Rappard Jr.. Jonkvr. A M.
D. v. Rappard, mr. Wyckerheld Bisdom. Jonkvr.
M. C. baronesse v. Bentinck, mr. Reuchlin.
De huwelUksinzegenlng geschiedde door
Molenaar.