H
y
M
I
Medische kroniek
Bezuinigingen op
weermacht
onze
i
Plichten van Staat en onderdaan
Hl
i»
TRA GISCH A UTO ONGEL UK
BIJ DE HEMBRUG
HET ZENDERVRAAGSTUK
DE COMMISSIE-IDENBURG
F
Jljl
I?
P
ZATERDAG 28 OCTOBER
HET CONSISTORIE IN HET VATIC A AN
In
4
Twee inzittenden ver-
j»
dronken
HET CR1SIS-BOTERMERK
-
Bijeenkomst op Brakkenstein
Rede pastoor Beukering
Ambtenaar en Overheid
Audiëntie
Uit de textielindustrie
i
•i
De aanbouw bij de
marine
Naar een gezamenlijke
exploitatie
Voorloopig verslag der Tweede
Kamer over de Defensie-
begrooting
De Koningin-Moeder in
ons land terug
De besprekingen in de
residentie
Minister de Wilde irJtet met de
bestaande zend er toestand en
niet eens
Gesloten personen-auto in het
Noord zeekanaal gereden
Voor- en nazorg voor
krankzinnigen
Het R. K. Overheidspersoneel
vraagt een-nadere verklaring
DISTRIBUTIE VAN FRUIT EN
GROENTEN
LEEKEPREEKEN
De vorige week hield Z. H. Paus Pius XI een consistorie. Hierboven een overzicht van
de plechtigheid. De H. Vader op den troon, omgeven door het H. College van Kardinalen
M
j
Samenstelling der delegaties
t
iü
Een R.K. Kostersdag te
Nijmegen
Via Arnhem naar Het Loo
c
bereid-'
schen
Het
HOMO SAPIENS
t
TH. H. SCHLICHTINO.
t
d
De Centrale Bond van Ned. Verbruiks-coö-
peraties heeft te 's-Gravenhege cpgericht de
eerste rayon-coöperatle voor de distributie van
groenten en fruit.
De fabriek van de NV. tot Expl. van Anker-
mlt’s Katoenfabrieken te Deventer is weder
dege-
zyn
De crislszulvelcentrale maakt bekend, dat voor
de week van 29 October tot 4 November de prys
van het crlsisbotermerk op 90 cent per KG en
die van de vervoervergunnlng voor buitenland -
sche boter op f 1.per K.O. is vastgesteld.
past de dagelyksche H.
kennis van het Kerkelyk Jaar
Is noodzakeiyk; spr. betreurde
tol land nog niet beschikt kan wor-
k kostersschool.
•nd vestigde Z.Eerw. bijzonder de
net zoo rijke Kostersorgaan, dat
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem zal de
volgende week géén audiëntie verleenen.
Het bestuur der R. K. Centrale van Burger
lijk Overheidspersoneel, Donderdag in verga
dering bijeen, besloot, naar aanleiding van het
besluit van den Ministerraad, dat de ambtenaar
zich zal hebben te onthouden van elke open
bare actie tegen de overheid en haar beleid,
aan den voorzitter van den Raad van Ministers
een schrijven te richten, inhoudend het verzoek
een nadere verklaring omtrent de he teek en u
van genoemde beslissing te mogen ontvangen,
aangezien volgens het oordeel van het bestuur
zich verschillende vragen voordoen betreffende
de interpretatie van deze regeeringsbeslissing.
Gisteravond om acht minuten over negen
kwam een luxe auto met het nummer G. Z
6479. bestuurd door dr. van der Sluis met als
Inzittenden het echtpaar Sleben uit Bakkum
(N.-H.), uit de richting Zaandam voor de pont
aan de Hembrug.
De pont lag op dat moment echter aan de
overzijde, Waardoor aan de zijde van het ka
naai, waar de auto aankwam, het waarschu-
wingsseln .stop" brandde.
De bestuurder van den auto schijnt dit ech
ter niet te hebben begrepen en in plaats van
stil te houden reed de auto langzaam door in
de richting van het kanaal. Een paar oogge
tuigen trachtten nog door schreeuwen den
chauffeur opmerkzaam te maken en zoo het
onheil te voorkomen, maar men heeft dit niet
meer gehoord, zoodat de auto pardoes in het
Noordzeekanaal terechtkwam, dat daar ter
plaatse bijna vier meter diep is. De auto ver.
dween onder de oppervlakte. Dr. van der Sluis
heeft nog kans gezien een portier te openen en
wist zoodoende aan den dood te ontsnappen.
Onmiddellijk begaven zich eenige personen,
die zich in de nabijheid bevonden, in een roei
boot naar de plaats des onhells. Het mocht hun
echter niet meer gelukken de belde andere in
zittenden, den heer en mevr. S. te bevrijden.
Door een beambte van de ArtiHerie-Inrichtingen
werd onmiddellijk de politie te Zaandam en
van het bureau Spaarndammerstraat te Am
sterdam. gewaarschuwd, welke laatste de Am.
sterdamsche brandweer alarmeerde, die on.
middellijk met een kraanwagen uitrukte. De
auto werd toen op het droge gebracht. Kunst
matige ademhaling bij den heer en mevr. S
mocht niet meer baten. Beide slachtoffers zijn
door den G. G. D. naar het Wilhelmina Gast
huis overgebracht.
De bestuurder, dr. van der Sluis Is er vrijwel
Heeft de burger als individu zijn verplich
tingen tegenover de overheid, ook de genzeen
schap zelf, de Staat, heeft zware plichten, die
niet minder verwaarloosd zijn. De Staat
moet openlijk God erkennenl Het
bewijs daarvoor is niet moeilijk te leveren. Elk
li
H M. de Koningin-Moeder is gistermorgen
van haar verblijf in Zwitserland hier te lande
teruggexeerd. Aan den Internationalen trein, die
pijn. half tien te Arnhem arriveert, was een
koninklijk salonrjjtulg gekoppeld, dat H. M. op
het Arnhemsche station verliet, om over te stap
pen in haar hof-auto, die op het perron gereed
stond en waarmede zij zich naar Het Loo begaf
H. M. zal daar eenige» dagen vertoeven, alvorens,
weder voor den komenden winter het paleis
aan het Lange Voorhout te 's-Gravenhage te
betrekken.
Hierna was het woord aan den Zeereerw
spreker, pastoor Beukering uit Haarlem.
Allereerst wees Z.Eerw. op het doel van deze
Kostersdagen n m dat allen zich weer eens op
nieuw indenken de waardigheid en verheven
heid. die naast de verplichtingen het mooie
ambt van koster met zich brengen.
Allereerst behandelde Z E. het kosterschap
in zijn hoogwaardige bediening.
Spr- schetste den Custor als de bewaarder
van het Heiligdom, ging de uitbreiding der be
dieningen welke in den loop der jaren gescha
pen waren na. en wees vooral op het stichtende
voorbeeld dat van den koster op allen uit moet
gaan.
Z Eerw. releveerde de vroegere wijding die,
gedaan door den Bisschop. bij de aanvaarding
van het ambt gedaan werd en hoopte dat in
den loop der tijden deze kosterwijdlng opnieuw
naar voren zal kuuieu---
Ook op het dragen der toga, geen nieuwig
heid. legde spreker allen nadruk.
Dan schetste Z E. het kostersambt als een
moeilijke bediening, waarin vooral naar voren
gebracht werd de werkzaamheden, die vaak den
geheelen dag bezetten, maar vooral op de Zon
en Feestdagen den geheelen persoon vragen.
is er in dien geest nog wel meer ge
daan. Rotterdam heeft reeds sedert 7 jaren
een dergeiyken dienst voor de nazorg. Daar ko
men dus alle berichten in van de gestichts-
artsen over de patiënten, daar worden zij dade
lijk na hun ontslag „cpgevangen”; en omdat
die dienst in verband staat met den Genees
kundigen Dienst en met Maatschappelijke
Steun, kan men daar allerlei maatregelen ne
men.
Behalve de nazorg is er ook de voorzorg.
Ook dit is een punt van groot belang. Helaas
komt het neg wel voor, dat een patiënt eerst
dan deskundig behandeld wordt, als het ei
genlijk al te laat is. Wanneer er een begin Is
van een melancholie, een depressie of vooral
een schizophrenic, 'te het van groot belang, er
vreeg bij te zijn.
Bij dit alles spelen de financiën een groote
rol. De kosten van de krankzinnigenverpleging
drukken vrij zwaar op de gemeenschap. Alleen
al aan verpleglngskosten voor armlastige krank - ^ani
zinnlgen betaalt Amsterdam 3 mlllioen per -
jaar. Daarbij komt dan nog de zorg voor da
zwakzinnigen, voor de verpleegden in Paviljoen
IV en Valeriusklinlek, voor de achterlijke kin
deren; en dan komt men tezamen op een be
drag van ongeveer 4 mlllioen. Amsterdam be
taalt de verpleging vcor 3500 krankzinnigen,
die leder ongeveer 800 per jaar kosten. De
belangen van de schatkist en van de verpleeg
den vallen hier gedeeltelijk samen. Immers In
dien het mogelijk is, een verpleegde eerder te
ontslaan, wat men bij het bestaan van een goe
de nazorg nog al eens kan doen. Is dit meest
al voor den verpleegde aangenaam en voor de
gemeenschap goedkooper. Want hoe goed ook
de verpleging in de gestichten moge zijn, het
verblijf aldaar wordt door niemand begeerd.
Uit den "aard der zaak is het er eentonig, en er
zijn zcovele patiënten, waaraan men niets doen
kan dan verplegen, maar die voor de behandeling
niet meer toegankelijk zijn. Jaren geleden heeft
een bezoeker de behandeling In een gesticht
als volgt beschreven: „De patiënten liepen In
den tuin, de zusters schrobden den vloer, de
hoofdzuster vulde lijsten in en de dokters zaten
op het laboratorium.” Het is heel aardig ge
zegd. maar Ik zou er mijn naam niet gaarne
onder zetten. Maar wel is het waar, dat het
voor vele patiënten beter en aangenamer Is,
wanneer ze vroeger ontslagen kunnen worden.
Ook In Amsterdam wil men nu deze voor-
en nazorg goed organiseeren. Er te 20.000
voor uitgetrokken cp de Begrooting, en twee
psychiaters zullen daaraan hun diensten ver
leenen. Het komt* alles aan op de samenwerking
tusschen den Geneesk. Dienst, de Psychiatri
sche klinieken te Amsterdam, den Maatschappe-
Hjken Steun, de gestichten en de particuliere.
vereenlgingen. De afdeellng voor- en nazorg
van den Geneeskundigen Dienst zal natuurlijk
het middenpunt vormen. Daar zal men nauw
keurig verzamelen alle gegevens over de pa
tiënten. zoodat de geheele ziektegeschiedenis
van den patiënt, als het noodlg is. kan worden
doorgegeven aan de kliniek, het gesticht of de
particuliere vereenlging. Dit zijn in hoofdzaak
de confessloneele vereenlgingen, omdat het na
tuurlijk zeer wenschelijk is. dat de patiënten
steun en bemoediging ontvangen van hen. in wie
zij het meest vertrouwen stellen. De bezoekers
zullen dan de patiënten geregeld bezoeken, rap
porten opmaken en die maatregelen voorstellen,
die In het belang van den verpleegde zijn. De
katholieke vereenlging. die wel uit het Wlt-Oele
Kruis gevormd zal moeten worden, is neg niet
gereed. Een behoorlijke tegemoetkoming van de
gemeente is hier natuurlijk alleszins billijk. Wij
vertrouwen. dat dit belangrijke en heilzame
werk spoedig tot stand moge komen.
schepsel voelt van nature en zijn verstand zegt
het hem, dat de mensch, die uit Gods hand is
‘pper terug-
vereenng
tot göds.
Lan bindt
Jchen, de
lapptf is
zonder letsel afgekomen. Hfj had eenige schram
men en beenwonden opgeloopen en kon na In
het gemeente.ziekenhuls te Zaandam te zijn
verbonden naar zijn woonplaats terugkeeren.
Daar het Amsterdamsen grondgebied betreft
is de auto door de Amsterdamsche politie, die
onder leiding van commissaris Thumann aan
wezig was, voor onderzoek In beslag genomen.
Naar wij uit zekere bron verne
men wijdt Minister de Wilde ern
stige aandacht asm het zender-
vraagstuk. De leiders der omroep-
vereenigingen zijn dezer dagen door
hem ontvangen en vonden gelegen
heid den Minister hun bevindingen
over de tegenwoordige regeling en
hun verlangen voor een mogelijke
verandering kenbaar te maken.
Binnenkort zal door de regee
ring beraadslaagd worden, tot een
gezamenlijke exploitatie der zenders
te komen. De wijze, waarop dit ge
schieden zal is nog niet zeker, maar
zonder twijfel zal bij de te nemen
besluiten vast staan, dat de zend
tijden niet veranderd worden.
De oorzaak van het tragisch ongeval Is moei
lijk na te gaan. De verlichting van den oprit
was goed. Volgens ooggetuigen reed de dokter
met een matige snelheid, wat ook hieruit af te
leiden valt, dat de auto betrekkelyk zeer dicht
by den kant lag. Waarschijnlijk was het uitzicht
belemmerd door de hevige regenvlagen. De
dokter, die zelf door het Inslaan van een der
ruiten uit den auto was gekropen, werd uit het
water gehaald door een militaire politie en een
voorbijganger. De belde verongelukten waren
ongeveer 43 jaar oud.
-w v v at moet men doen met iemand, die pas
\A/ genezen ontslagen is uit een krankzln-
nlgengestlcht? Alleen reeds het woord
.genezen” doet iemand al vragend opkijken.
Want Inderdaad, totaal generen behoeft men
niet te zijn, om ontslagen te worden, maar de
patiënt behoeft slechts zooveel beter te zijn,
dat hU weer zonder gevaar onder de men-
schen kan komen. Immers, de allervoornaamste
reden van opname In een ankzlnnigenge-
stlcht Is nog altijd de gevaarlijkheid voor zich
zelf en voor anderen.
De patiënt verlaat dan het krankzinnigen
gesticht, zeer verheugd eindelijk dat oord te
kunnen verlaten, maar van den anderen kant
angstig, voor wat er nu gebeuren zal. of de
genezing zal aanhouden, of er werk voor hem
of haar zal zUn te vinden. De patiënt vraagt
zich af. hoe de oude omgeving hem of haar
zal ontvangen, en of men daar wel eenig begrip
zal hebben voor de moeilijkheden.
In heel veel gevallen werd en wordt de
patiënt verder aan zichzelf overgelaten. De
gestlchtsartsen hadden in t algemeen toch al
niet zoo heel veel contact met den huisarts,
en de huisarts zelf heeft ook vaak den patiënt
maar enkele malen gezien, voordat deze In een
gesticht moest worden opgenomen. De patiënt
is dus wel zeer aan zich zelf overgelaten.
De gestlchtsartsen begrepen, dat het zóó toch
eigenlijk niet goed was. De patiënt moest verder
In contact blijven met dengene. die hem of haar
behandeld had. In Duitschland is men er het
eerst mee begonnen, en men ontdekte al heel
spoedig, dat dit in een Instelling was. waar men
eigenlijk niet buiten kan. Want wat valt er
onder de nazorg? Juist die dingen, die voor den
patiënt van vitaal belang zijn: de patiënt moet
in een passende omgeving geplaatst worden,
soetale moeilijkheden moeten uit den weg ge
ruimd worden, bovenal moet er iemand zijn, aan
wlen de patiënt zijn hart kan uitstorten.
HlefWin Nederland is de nazorg het eerst in
gesteld door Dr. Pameijer, vroeger gestlchts-
dlrecteur, thans inspecteur by het staatstoe
zicht op het Krankzinnigenwezen. Daarna zyn
er twee gestichten begonnen met een z.g. ..bui
tendienst”. de gestichten Apeldoomsche Bosch
en de Willem Amtsz-stlchtlng. De „buiten
dienst” bestond dan daarin, dat een der genees-
heeren buiten het gesticht op bepaalde tyden
zitting hield om met de vroegere verpleegden
het contact te bewaren, maatregelen In te lel
den en aldus een eventueele wederlnstorting
te voorkbtnen, in t algemeen hun levensgeluk
te bevorderen.
Later
Gelijktijdig is te Naaldwyk opgericht een pro
ducenten-coöperatie van tuinders. De rayen-
coöperatie draagt den naam van „Beider Be
lang” U. A. Leden zyn een aantal verbruiks
coöperaties benevens genoemde producenten
coöperatie.
Het bestuur en de raad van commissarissen
is paritatisch samengesteld uit vertegenwoordi
gers van de georganiseerde tuinders en de ver-
brulks-coöperatles
De georganiseerde tuinders leveren hun pro
ducten aan de verbruiks-coöperatle .Hel
der Belang” die In verschillende tot het rayon
behoorende steden, waar verbruiks-cooperatles
bestaan, deze producten onder haar leden zal
distri bueeren.
De winsten van het bedryf zullen voor de
eene helft den verbrulks-coöperatles. vcor de
andere helft den leden der producenten-coö-
peratie van tuinders ten goede komen.
By de oprichting van de coöperatie „Beider
Belang’ heeft de bedoeling voorgezeten den
verbruikers dagelyks van versche groenten van
uitstekende kwaliteit tegen concurreerenden prys
te voorzien en den tuinders een meer loonen-
den prys voor him producten te geven.
Het betreft hier dus een samenwerking tus-
producenten en consumenten, waarby
beider belangen Ineenvloeien.
secretariaat van de coöperatie .Helder
Belang” is gevestigd te ’s-Gravenhage, Swee-
linckpleln 47.
De tweede Nederlandsche Katholieke Kos
tersdag op Brakkenstein by Nymegen gehou
den. Is weder een goede daad geweest in het
plan tot verheffing van de NederL Katholieke
Kosters.
Des morgens werd een plechtige Hoogmis op
gedragen door de Weleerw. pater Boerakker
met a'sis ten tie van de Eerw paters Kaas en
Loerakker, allen van het Klooster Brakken
stein. De Zeereerw. pater Schelstraate leidde
den volkszang, welke in de kosters goede be
oefenaars bleek te bezitten.
Onder de aanwezigen merkten wy zeer vele
Eerw. heeren Geestelyken w o. den Zeereerw.
pater Verwilst O. P. een bekende llturgist en
Bisschoppelijk Inspecteur van het Onderwijs,
de Zeereerw. pater Schelstraate. overste van
het Klooster Brakkenstein en secretaris van
het Eucharistisch Secretariaat den Zeereerw
pater Jos. Govaert. 8.SJ3- oud Vicaris van
Brakkenstein. pater Vermeer O P en den heer
Remi Schelstraete, die met den Overste en
pater Engelen van Brakkenstein den eersten
Kostersdag zoo schitterend deden slagen.
In zyn openingswoord verwelkomde pater
Engelen 8.S.8 allereerst den Zeereerw heer
pastoor Beukering. pater Verwilst en de kos
ters. die In zoo groote schare uit het geheele
land opkwamen.
held, die eens de trots was der Nederlandsche
staatkunde.
Verscheidene leden vestigden voorts de aan
dacht op de by velen levende gedachte, dat
onder de beroeps- en verlofsofflcieren zich een
aantal aanhangers van het fascisme bevindt.
Gaarne zouden zy vernemen, of den Minister
hiervan Iets bekend is. en (pdien de genoemde
gedachte In overeenstemming met de werke-
lykheid Is. welke maatregelen hy zich dan
voorstelt In dat opzicht te nemen.
Enkele leden achtten het gewenscht. dat de
Minister zyn medewerking zal verleenen aan
het mogeiyk maken van een verlaging van het
pell van het Ijsselmeer. Zy vroegen, welke de
bezwaren zyn. die totdusver vanwege het de
partement van Defensie tegen een zoodanige
verlaging zyn opgeworpen.
Met voldoening hadden vele leden gecon
stateerd, dat voor den aanbouw by de Marine
een aanzienlyk hooger bedrag dan ten vorlgen
jare geraamd is geworden.
Verscheidene andere leden zagen thans hun
reeds jaren vaststaande meenlng. dat Neder
land zich niet de weelde van een gevechtsvloot
kan veroorloven, ten volle bevestigd. Naar hun
overtuiging bestaat er by de leiding ook te veel
neiging tot het aanhouden van oud materiaal.
Van de 76 vaartuigen zyn er minstens 23. welke
voor de defensie geen waarde meer hebben
Van deze zyn er slechts enkele nog als oefen
schip bruikbaar. Het aanhouden van al deze
oude schepen vergt groote uitgaven voor on-
derheid en herstelling. Ook zyn zy doorgaans
duur in exploitatie.
Enkele leden sprakan de hoop uit. dat thans
spoedig een regeling zal worden tot stand ge
bracht inzake de verdeeling van de kosten
tusschen Nederland en Ned.-Indië.
Opgemerkt werd, dat het proces betreffende
de multery op „De Zeven Provinciën" wel
zeer lang duurt.
Enkele leden vroegen in dit verband, waarom
geen amnestie was toegepast, aangezien toch
reeds vele slachtoffers zyn gevallen. Het voor
arrest op het eiland Onrust achtten deze leden
een noodelooze verzwaring van de straf. Dat
de verdachten niet in de gelegenheid werden
gesteld, hun eigen verdedigers te kiezen, oor
deelden zy onjuist
Wat dit laatste betreft, werd van andere
zyde opgemerkt, dat de toegevoegde militaire
verdedigers juist biyk hebben gegeven van
groote objectiviteit.
Sommige leden meenden, dat het aanbeve
ling verdient, jeugdige werkloozen aan te moe
digen tot dienstneming In het leger en het
aantal vrywilligers. dat men op die wyae ver
krijgt, In mindering te brengen van het con
tingent.
Andere leden achtten dit denkbeeld practlsch
onuitvoerbaar.
Verscheidene leden, die vooropstelden d&t
zy principieel niet afwyzend staan tegen het
treffen van maatregelen ter bescherming va o
de burgeriyke bevolking tegen aanvallen uit dc
lucht, vreesden dat de kosten van zoodauige
maatregelen dermate hoog zullen zyn. nat n
een doeltreffende regeling op dit gebied oi. <uiv« n.*wciamu<icavi> ie
mogelyk zullen maken. op volle capaciteit gaan werken.
eeft de overheid zware verplichtingen en
groote verantwoordelykheid, grooter al
naaf mate de hoogte, waarop de gezag
drager staat, ook de onderdaan en de gemeen-
jehap zelf hebben him plichten. Aan de ver.
I vulling daarvan hapert heel veel; de verwaar-
i loosing van deze plichten Is voor een niet ge
ring deel oorzaak van de staatkundige woelln-
I gen. welke wy beleven.
Daar zyn op de eerste plaats de pUchten van
den staatsburger tegenover de wereldlyke over,
heid. Wanneer zooals wy eerder aantoonden
de staat en het staatsgezag van goddeiyken
oorsprong zyn, dan „dienen de burgers de ma
jesteit van het gezag met eerbiedige en I
willige waardeerlng te ómrlngen.”
Klinkt dit niet byna als een spottemy
enze ooren?
Den aUerlaatsten tyd Is er weer een streven
waarneembaar om het Voor den eerbied ten op
lichte van het gezag op te nemen.
In de landen, waar men aan den democratl-
achen regeeringsvorm den rug toekeerde is de
vereering voor den leider der bovendryvende
staatkundige party zelfs tot een byna blinde
vereering omgeslagen. En ook in andere landen
is daarvan onmiskenbaar een weerslag te vin
den Maar hoe diep was het respect der massa
voor de overheid gezonken, vóór dat deze re
actie intrad! Het was een der ergste uitwassen
der democratie, dat straattypen uit de onder
ste lagen van het volk tot stadsrgeeerder
werden gekozen en het eene deel der burgery
tot ergernis, het andere tot vermaak strekte.
Minder erg voor het gezagsdecorum, maar niet
minder gevaariyk voor het gezagsprestige was
het feit, dat de stoelen der afgevaardigden in
de vertegenwoordigende lichamen steeds meer
bezet werden door volksleiders, die hun brood
winning zochten in de politiek en die by hun
wetgevenden arbeid hun kiezers naar de oogen
keken- Zoodoende verdween geleideiyk aan het
noodzakeluke respect van den onderdaan voor
de overheid, te meer, naarmate het regeeren
een afwegen van partybelangen werd en meer
leek op een jacht naar bezoldigingen en pen.
sioenen.
Waar bleef by zulk een gesteltenis de over
tuiging, welke Paus Leo allen staatsburgers
trachtte In te scherpen: „wanneer zy zich er
eenmaal van doordrongen hebben, dat
nen, die In overheid zyn gesteld, dragers
van een gezag dat door God Is gegeven, zullen
zy begrypen, dat het noodzakeiyke plicht van
rechtvaardigheid is, te gehoorzamen aan de
overheid en haar onderdanigheid en trouw te
beloven met een zekere mate van liefde als van
kinderen ten opzichte van hun ouders?”
Nu weten wy wel, dat ..het verachten van
het wettig gezag, wie ook de drager er
van moge zyn, even ongeoorloofd is als het
weerstaan aan den wil van God." Maar het fa
tale van den democratischen regeeringsvorm
is. dat de massa zoo moeliyk het onderscheid
tusschen prepoon -en ambtsdrager vatten kan.
Wanneer efil absolute monarch, een gezalfde
koning. zich misdroeg, zelfs wanneer hy of di
rect of door door hem aangestelde gouverneurs al
te strenge wetten uitvaardigde, dan nog kon
het volk bukken onder het gezag, zy het zuch
tend en geschokt in zyn liefde en aanhanke-
lykheid.
Het groote voordeel van de democratie, van
den regeeringsvorm van het tot medezeggen
schap gerypte volk was; dat het zyn eigen
volksvertegenwoordigers in de wetgevende ver
gaderingen kon aanwyzen. Maar wanneer dat
voorrecht ontaardt In een streven om de po
litieke leiders te maken tot marionetten van
den volkswil, dan is er al heel spoedig geen
sprake meer van eerbied voor wettig gezag. Dit
misbruik van het kiesrecht heeft de laatste
kwarteeuw het gezag der wetgevenöe vergade-
ringen en der gezagdragers ondergraven. Wat
kon er op deze wyrè terecht komen van Pau
lus’ bevelen: „Alle ziel zy aan de hoogere mach
ten onderdanig;" en „wie aan het gezag weer
staat, weerstaat aan Gods ordening!" De con-
stitutloneele vorst werd als staatsomament
bescaouwd; de president van een republiek was
nog minder; de ministers waren stukken in een
kegelspel en de afgevaardigden In de wetgeven
de lichamen waren de spelers De verslagen in
de dagbladen beschreven de openbare zittin
gen stryk en zet als „uitvoeringen”, als ijco-
mediesEn aan de besluiten van zulke perso
nen en zulke colleges dankten alle openbare: ge
zagdragers hun bestaan! Waar bleef op den
duur by de massa het noodzakeiyke respect
voor de overheid?
Slechts van een ordening, waarby de onder
daan zyn plicht van gehoorzaamheid en eer
bied tegenover het wettig gezag vervult en be-
hooriyk vervullen kan, is weer een welvarende
Staat te verwachten.
Verschenen te het Voorloopig Verslag der
Tweede Kanier over hoofdstuk Vin der Ryks-
begrootlng 1934 (Departement van Defensie).
voortgekomen en weer tot zyn S(
keert, aan dienzelfden Schep]
schuldig Is. Maar wanneer die pliclïl
dienst voor ieder af zonder lyk geldt,
hy evenzeer de verzamelirfï der me
gemeenschap. Want ook de maats]
afhankeiyk van God: zy te door Hem ontstaan,
biyft slechte door Zyn wil In stand en is Voor
haar bloei en welvaart van Hem afhankelijk.
De plicht om God te dienen geldt dus voor de
gemeenschap evengoed als voor het individu.
De wyze waarop die plicht vervuld wordt kan
echter niet dezelfde zyn. De mensch vindt i in
het beleven van zijn godsdienst de aangewezen
Dianier om zich van zijn verplichtingen tegen
over zijn Schepper te kwijten: hij kan bidden,
de geboden onderhouden, godsdienstoefeningen
bijwonen Voor den Staat is het nakomen van
-dien plicht niet soo eenvoudig. In het openlijk
optreden van zijn vertegenwoordigers, de over
heidspersonen en in zijn wetgeving, zal hij op
de eerste plaats ook de geboden dienen te on
derhouden en voor de naleving daarvan door
1 de onderdanen zorg moeten dragen.
Zeer 111 het bijzonder komen hierbij in aan-
merking de heiliging van Gods naam en de
Zondagsheiliging, de bestryding der openbare
zedeloosheid en verder In de strafwetten, het
burgerlyk recht, de sociale wetgeving en de
belastingheffing, het betrachten van de wetten
van rechtvaardigheid en naastenliefde. Het be
hoeft weinig betoog, dat aan dit alles in onze
moderne Staten heel wat ontbreekt. En wan
neer wy de eischen nagaan, die Leo XIII In dit
verband aan de jtaten stelt, dan ontwaren we
zelfs een huiveringwekkend tekort. De verlich
te Paus schreef in zyn Immortale Dei, dat de
staten zich niet zonder groote schuld mogen
gedragen alsof God niet bestond, noch de zorg
voor den godsdienst als hun geheel vreemd en
als tot niets dienstig van zich af werpen noch
een godsdienst aannemen naar verkiezing. En
hy ïprvolgt dan letteriyk: ..maar zy moeten by
de Godsvereerlng dat gebruik en die wyze vol
gen, waarop God overeenkomstig zyn aanwy-
dng wil vereerd worden. Heilig moet dus voor
de overheden de napm van God zyn; en tot
haar voornaamste plichten moet gerekend wor
den den godsdienst met dankbaarheid aan te
nemen, met welwillendheid te beschermen, met
het gezag en de kracht der wetten te beveili
gen en niets vast te stellen of te verordenen,
wat met haar bloei in stryd te.” De groote Paus
bewyst dit dan verder met een klemmend be
toog over de tydelykheid-van dit leven, dat tot
‘s menschen eeuwige bestemming moet voeren,
zoodat de staat tot zware plicht heeft In dit
vergankelijke leven aan zyn burgers zooveel mo
gelyk steun te verleenen om hun einddoel te
bereiken. Ja. zelfs ging Leo XIII zoo ver een
geheel hoofdstuk van zyn beroemde encycliek
te wyden aan deze gedachte, dat, waar een
maal de plicht om God te eeren voor den Staat
onafwysboar te, het niet hetzelfde is, welken
vorm van godsdienst hy aanneemt. Hy te ver
plicht de eenig vare kerk, dus dé katholieke
kerk en wel deze uitsluitend te erkennenl
Hoe ver staan hier theorie en practyk van
elkaar! De landen waar de katholieke gods
dienst staatsgodsdienst was gebleven, zyn in
de revoluties van de vorige en deze eeuw gelel-
deiyk aan In aantal afgenomen. En helaas
moet gezegd worden, dat daar, waar de mo
gelijkheid nog was om het ideaal van den ka
tholieken staat volkomen uit te leven, er door
vorsten en staatslieden maar bitter weinig naar
gestreefd werd. De zoogenaamde katholieke
landen waren allerminst een voorbeeld voor de
andere! Practlsch voldoet nergens ter wereld
eenigé staat aan die eischen, welke aan een
christeiyk bewind gesteld moeten worden Het
te niet moeliyk te bewyzen, dat een groot deel
van de tegenwoordige maatschappelyke ellende,
van de onrust en de wryvlngen In onze samen
leving aan dit ontbreken van christeiyke be
ginselen in de staatkunde moet worden toege
schreven.'Van het ideaal van een zuiver katho
lieken staat staan wy zoover af, dat daarover
practlsch zelfs niet te praten is. Het eenig be
reikbare is een staatkunde, waarin althans de
algemeen christelijke beginselen tot basis van
wetgeving worden genomen. En hoeveel wordt
ook dan nog daarby door „de politiek” vertroe
beld!
Een bestudeering van de verhouding tusschen
kerk en staat toont wel het beste aan hoe ver
wy In onzen tyd van den idealen staat zyn
'afgedwaald. Juist nu allerlei staatkundige be
ginselen opgeld doen, nu de menschheid biyk.
baar met veel oude en ook veel inderdaad ver
keerde beginselen en practyken op staatkundig
gebied wil afrekenen, is het de tyd om ons om
trent die verhouding tusschen kerk en staat
heldere begrippen eigen te maken* Hierover
dus een volgende maal!
Aangezien het op 27 April 1933 afgesloten
Nederlandsch-Duitsche douanevei drag op 31
December a.s. afloopt, te het noodzakeiyk ge
worden, onderhandelingen te voeren over de
regeling van de economische betrekkingen tus
schen Nederland en Duitschland na genoemd
tijdstip. De onderhandelingen zyn Vrydag In
Den Haag geopend. Zij worden van Nederland
sche zyde gevoerd door een delegatie onder
leiding van dr. Hlrschfeld. dlrecteur-generaal
van Handel en Ny ver held en van Dultsche zyde
door een delegatie onder leiding van dr. Koeh
ler, „Mlnisterialdirektor im Reichsministerlum
für Emahrung und Landwirtschaft”.
In verband met het bovenstaande bericht
vernemen wy verder, dat de Nederlandsche
delegatieals volgt te samengesteld: dr. Hlrsch
feld: voorzitter, Ir. Bonthuis, Ir. Joustra, dr.
Nederbragt. dr. Posthuma. mr. Rles. mr.
Schaepman. mr. Steen berg he, de heer Valstar
en dr. Van der Waals.
De Dir.tsche delegatie bestaat. behalve uit
den voorzitter, dr. Koehler, uit dr. Bewzler. dr.
Flach, dr. Walter en dr. Wucher.
Vele leden achten geen reden aanwezig, over
deze begrootingjnet de Regeering uitvoerig van
gedachtWKte wisèelen, zoolang niet bekend te.
welke maarregelen de Commissie-Idenburg zal
ontwerpen en w^t de Regeering daarna zal
voorstellen, terr-einde de als noodzakeiyk voor
opgestelde bezuiniging van 12 mlllioen gulden
te bereiken. Zy beschouwden deze geheele be
grooting als een voorlooplge. waarin verschil
lende wyziglngen zullen plaats hebben, als de
genoemde Commissie haar rapport tal hebben
uitgebracht.
Naar de meenlng van verscheidene leden
kunnen, afgezien van wat de Commlssie-Iden -
burg zal rapporteeren, reeds nu tal van maat
regelen worden aangewezen, welke tot bespa
ring voeren. Zoo te het jaariyksch contingent
veel te groot. Ook volgens het rapport-Welter
kan met een veel kleinere lichting worden vol
staan. Vermindering van het aantal divisies tot
drie is zeer wel mogelyk. Alle administratieve
werkzaamheden zouden aan onder-offlcleren
kunnen worden opgedragen. De herhalingsoefe
ningen kunnen aanzienlyk worden ingekrom
pen. Het bestaande beroepspersonee! kan nog
voor een groot deel door reserve-personeel
worden vervangen. Het aantal officieren te.
vooral wat .de opper- en hoofdofficieren be
treft. veel te groot.
Intusschen werd algemeen de wensch uitge
sproken. dat de Minister de Kamer zal inlich
ten omtrent werken Inzake de richting, waarin
de voorgenomen bezuiniging zal zyn te zoeken
welke de Regeering aan de Commtesle-Iden-
burg mocht hebben gegeven.
Verscheidene leden gaven opnieuw als hun
meenlng te kennen, dat voor ons land van
bewapening geen heil te verwachten te.
Verscheidene leden gaven uiting aan hun
misnoegen over de maatregelen, door den Mi
nister van Defensie genomen ten opzichte var.
het lidmaatschap van de S. D. A. P., van orga
nisaties, aangesloten by het N. V. V. en van de
marinebonden. Zy zagen daarin een ontoelaat
bare inbreuk op het recht van vereenlging en
een afkeurenswaardige aantasting van de vry-
Het diepe geloof, de eeriykheld en stipte ma
tigheid. gepaard gaande met een eerbied die
van binnen uit moet gaan, legde Z E. met na
druk vast.
By alle deze
Communie. C
en wat Latf
het. dat in B
den over eer
In dit vert
aandacht op
vooral het doel zoo duidelyk aantoont.
In zyn betoog wees spr. op vele foutjes uit
sleur Ook over den smaak voor versieringen viel
hier veel te leeren.
De Weleerw. pater Engelen dankte den Z E
spreker voor deze mooie en vooral nuttige les
en hoopte dat alle kosters als sympathie deze
woorden In daden zouden omaetten.
De bedoeling van deze kostersbeweglng te
thans voldoende bekend. Spr- wees op de reeds
gevormde kringen en citeerde een schrijven van
Z. J}. Exc. Mgr Aengenent die In zyn goed
keuring aanspoorde zich te stellen onder de
geésteiyke Vaders der kostersbeweglng, .de
Paters van Brakkenstein- - Spr. dankte <k>k
Pater Verwilst O. P. die zyn medewerking niet
onthield en achter wlen honderden llturgteten
met belakigstelling de ontwikkeling der bewe
ging volgen.
Z Eerw. wees in 'een vurig betoog op de
groote liefde van het H. Sacrament. Zoo die
nende voor den levenden God zal het
ambt licht vallen en precies gaan als met de
hedendaagsche gelukkige armen, die ten voor
beeld zullen strekken voor 01en. De dienende
liefde zal hen bezielen en sterken. Spr besloot
met een warme aanbeveling voor propaganda
van het Kostersblad.
Een plechtig Lof met assistentie werd door
Pater Kaas 8.8.8. gecelebreerd, waarna een ge
zamenlijke thee het afscheid bracht tot 1934.
