Zes dagen leider der muiters
Maar kiu is het uit!!!
Hoofddader Kawilarang vertelt
HET LEVEN AAN BOORD
RADIO-PROGRAMMA
A
DINSDAG 7 NOVEMBER
De muitere vergaderen
CE
E<
De bom
AC
Inspectie bij de officieren
N
Naar de ontknooping
Overval te Numansdorp
Alarm
EEN EIERCENTRALE?
Bezwaren van den handel
Acht uur 's avonds
PRIKPLANKEN
Waar gaat gy heen?....
En daarna geschiedde
het onvermijdelijke
Een der daders voor den
Hoog en Raad
DE DUITSCHE VOLKS
STEMMING
°P
roer-
Di
Wat zien die deuren er uit! De
verf overal dof en met kras
sen! Dat is toch al te bar!”
Zorgt U van den beginne
af er voor, dat niets in de
huishouding verkeerd be
handeld wordt, neemt U
inplaats van grove schuurmid
delen altijd het fijne VIM!
Stuurinrichting defeet
verklaart vervolgens dat op dit
hem heeft gerappor-
hij het stuurrad niet kon bewegen.
Het plan
Overweg
Woensdag 8 Nov. 1933
LEVER’S ZEEP MIJ n.v.
iiiiiuiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiu■iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Wat de microscoop toontt
f
de
onbewaakte
waren
gaven
:n.
„Vliegt ui-
het
van
daarheen
verzoekt
10.15 Oram.-
wai
om te vuren.
eert.
Een poosje later werd op de brug door den
VOOR NADERE BIJZONDERHEDEN VERWIJZEN WIJ NAAR DEN
KATHOLIEKEN RAD1OGIDS
„IK ZAL OP DE BOOTEN SCHIETEN DIE
TRACHTEN LANGSZIJ TE KOMEN."
„WAAR GAAT GIJ HEEN, WAT IS UW
DOEL, EN WAT ZIJN UW PLANNEN?"
Paradja seide toen tot den schildwacht, dat
dit nu niet kon maar wel den volgenden dag.
,JK WENSCH U TE SPREKEN."
De matroos Ardani ging naar boven en even
later woel van de .De Zeven Provinciën" een
vlaggeseln dat de beteekenis had van:
tamboer Bakker een radio-gram gebracht van
den volgenden Inhoud:
Ka wil
vergat
aan i
morgt
getoóu
Z’ (Neen, een dag voor Soerabaja.)
KR, OP DINSDAG, BLEEK DAT ZICH
BOORD TWEE PARTIJEN BEVONDEN.
Kawilarang stak het telegram in zijn zak.
Dit telegram is niet beantwoord.
Inmiddels voer de „De Zeven Provinciën’’ in
Noord-WesteliJke richting....
Kawilarang werd als leider van de navigatie
afgelost door den kwartiermeester Tuhumena.
die tezamen met den Inlandschen matroos der
eerste klasse Parinussa het schip navigeerde.
Later werd order gegeven de kapiteinssloep
te hljschen.
ROME. (441 M.) 720 Oramofoonmuslek.
8.20 Opera—uitzending.
BEROMUN8TER. (480 M.) 8.30 Concert
door het omroeporkest o.l.v. H. Hofman.
bom gooien, zullen ze voor den eersten keer
wel misgooien".
Kawilarang zegt dat hij toen nog niet be
greep waar zulk een bom vandaan zou ko
men, want hij had nog geen vliegtuigen ge
zien. Bosschart had ook nog gezegd: „Als je
iets ziet, moet je direct stoppen, want je
kan niet winnen tegen zooveel schepen."
Toen heeft Kawilarang gevraagd of de
menschen op de brug dan misschien bericht
hadden gekregen dat er een bom zou wor
den gegooid.
bil
ge
1
roi
«ei
pu
pei
ree
I
de
kei
set
hai
nis
I
ger
de
geli
I
de
mei
blle
in
nat
oog
De
aanz
tarut
ging
mini
Ge
tege
en z
verhi
ging
Lauri
een
gez
Reda
blad
door
der i
abom
gez
lo.
26 J
mij n<
zicht
vrooljj
moest
houde
weer i
28 J
Scheid
leerd:
hem
vreem
dig dz
het tc
ik dei
„Waai
laat U
30 J
trouw,
Henry
mlnut
ik ter
brief j<
eet
Ik wa
B
mer
gint
weri
brac
N
ginj
som
Spo<
niet
aam
ten
het
HJk
zake
beh<
Er
een
ladii
wegi
verb
Wereldberoemd rtiui-
giwiddtl VIM, 50
maal vergroot. De
standdeeleo geve» rra
ÜJu ra oocktfioetsmiddel,
Dssriss krast VIM oooit.
Wa
toil
dan
zijn
zoo
ft
met
in
het
en
bete
BÏÏ
Gr,...
Jfl. 50 maal vargraat.
Graat rtakkm mine
raal tfa Je 'aarraaO
voa Jie akelige Ir.i-
laa t* ukreanee.
Kawilarang vond, dat het niet vlug ge
noeg ging en hij nam de leiding bij het
spil, waarbij vijf officieren (hierbij waren
geen onderofficieren aanwezig) toekeken,
zonder te protesteeren. Kawilarang zegt, dat
hij niet wist dat deze menschen toestem
ming hadden gekregen om op de cam
pagne te komen. Nadat de sloepen waren
geheschen ging de „De Zeven Provinciën",
die al dien tijd had gestopt, weer onder
stoom. Kawilarang zag nog op tafel in het
verblijf van de Inlanders een kist met ge
weerpatronen staan en ongeveer 80 gewe
ren, waarvan er verscheidene waren geladen.
ooAls ze een bom gooien, zullen
Voor den eersten keer wel mis
gooien,zei korporaal
Bosschart
(Aang achtte het noodzakelijk, dat opnieuw
<*rd zou worden en hü deelde dit mede
dn korporaal Bosschart, omdat die des
fns enkele uren had gepraat in de toen
iden bijeenkomst en by die gelegenheid
^fdaan had weten te krijgen dat de meerder
heid van de bemanning gestemd had voor toe
lating van den commandant aan boord.
De korpor^l Bosschart vond dit goed, waar
op men opnieuw bijeenkwam.
Ardani alias Dlgdodarmo, Inlandsch matroos
der tweede klasse, betoogde opgewonden, dat de
persberichten niet geloofd moesten worden en
leugens waren. De bemanning besliste, dat de
commandant een dag voor aankomst te Soe
rabaja aan boord zou worden toegelaten. Den
volgenden dag werden de wapens gecontroleerd,
opdat niets zou ontbreken bij de overgave.
Hierna heeft een vergadering plaatsgevonden
met de bemanning en daar viel het besluit om
den commandant niet aan boord te nemen. Pa
radja deelde dit besluit van de vergadering aan
de officieren mede, doch luitenant Van Boven
wilde het niet gelooven en wilde naar voren
komen om zelf met de bemanning te spreken.
Toen de schepelingen luitenant* Van Boven
zagen aankomen, drongen velen bij de deur
bijeen, blijkbaar met de bedoeling om dezen
officier te beletten in het verblijf te komen.
Luitenant Van Boven heeft toen de beman
ning toegesproken en zijn woorden werden door
Paradja in het Maleisch vertaald.
In antwoord op de rede van den luitenant
Van Boven riep de bemanning als antwoord:
Luitenant ter zee der derde klasse baron
De Vos van Steenwijk, die bij den overval
licht gewond werd
M,ar tegen half tien overhandigde Gosal
tien houders elk van vijf geweerpatronen aan
Kawilarang en deelde hem bjj die gelegenheid
„TIDA, 8ATOE HARI DIMOEKA SOERA-
BAJ/
LA’
AAN
tet. 8.35 Concert
BB.C.-koor. 11
Band.
Intusschen was er niets meer gezien van
den achtervolgenden gouvernementsstoo-
mer „Aldebaran". Later echter merkte men
den gouvernementsstoomer „Eridanus” op,
die de „Zeven Provinciën” bleef volgen. Op
Vrijdag 10 Februari vertoefde Kawilarang
op de brug met den korporaal Bosschart en
toen hoorde hjj dezen zeggen: „Als ze een
V ,:y - I
i.---
Bewijzen nevenstaande af
beeldingen niet hoezeer het
Nederlandsche reinigingsmid
del VIM de gewone schuur
middelen overtreft VI M,
in de praclische strooibus,
is uiterst billijk. De gewone
bus kost slechts 20 cents, de
groote bus slechts 371 cents.
In ons land verblijfhoudende
Duitschers kunnen meedoen
Uit het verdere relaas blijkt, dat ook de
kwartiermeester Grootjans voor de navigatie
was Ingedeeld, maar aangezien Kawilarang hem
niet vertrouwde, werd de navigatie gevoerd
door het hierboven genoemde trio.
De marinier Steffens zorgde geregeld voor de
wachtbrlefjes.
Op Zondagmorgen had Tuhumena wacht.
Dien Zondagmorgen werd een wit schip zicht
baar. Later werd dit herkend als de gouveme-
mentsstoomer „Aldebaran”.
Het achtervolgende schip liep steeds meer op
de „De Zeven Provinciën" in. Kawilarang ver
klaart, dat hjj zijn kijker op den achtervolger
richtte en een sein van drie vlaggen zag waaien,
dat de beteekenis bleek te hebben:
WARSCHAU. (1411 M.) 4 25 VloolreciUl.
5.40 Populaire muziek. 9.50 Dansmuziek.
10.25 Dansmuziek.
MILAAN (831 M.) 4.30 Kamermuziek.
8.20 Oramofoonmuzlek.
De advocaat-generaal bij den Hoogen Raad
concludeerde gisteren tot verwerping van het
beroep van P. L., die als een van de daders van
den roofoverval te Numansdorp, waarbij de
landbouwer J. de Reus werd doodgeschoten in
den avond van 3 Januari1933, door het ge
rechtshof te 'sGravenhage is veroordeeld tot
twaalf jaren gevangenisstraf.
De Hooge Raad zal arrest Wijzen op 13 No
vember.
Op uitnoodlglng van een twintigtal exporteurs
vergaderden Zaterdag te Utrecht de eierhande-
laren uit alle provinciën. Voorzitter A. Borggreve
uit Silvolde gaf een resumé van de plannen, die
In Regeeringskringen zouden bestaan over een
eventueel te vormen Elercentrale.
De vergadering was van oordeel, dat zulk een
centrale onnoodlg was en dat het beter zou zijn,
den handel geheel vrij te laten, opdat de wal het
schip zoude keeren. Algemeen werd gevoeld,
dat er tusschen de handelaren en de expor
teurs meer samenwerking moet zijn.
Daartoe werd een landelijke Vereenlging van
Eierenexporteurs opgericht, waarvoor reeds 73
leden werden ingeschreven. In het bestuur wer
den gekozen: A. Borggreve, exporteur te Sil
volde, D. van Ree, exporteur te Amerongen en
r. Zijp, directeur der Elervelllng te Amsterdam.
Voorts werd besloten te bevoegder plaatse de
bezwaren tegen Centralisatie kenbaar te maken
en hiervoor andere vereenlglngen van Bierhan
delaren uit te noodlgen. Het gevormde bestuur
werd gemachtigd de daartoe noodige stappen te
doen.
Verder werden eenige besprekingen gewijd aan
de financieele bevoorrechting der grootere ex
porteurs door het Nederl. ElercontröJe-bureau te
Beekbergen, welke houding voor de kleinere Ex
porteurs zeer nadeellg bleek te zijn.
De Hooge Raad te ’sGravenhage heeft v*"
worpen het cassatieberoep van S. S.. exploits»»
van prikplanken, die wegens overtreding van
de loterijwet door de rechtbank te Amsterdam
is veroordeeld tot een voorwaardelijke hecht®"
nisstraf van drie weken en een geldboete v»° J
300 gulden.
Aan die tafel spraken deze drie schepelin
gen over een plan om op Zaterdagavond 4
Februari om negen uur met de „Zeven Pro
vinciën” onder stoom te gaan teneinde den
Commandant der Marine te verzoeken om
aan boord te komen en hem te vragen om
de gearresteerde dienstweigeraars vrte
laten.
Kawilarang zegt in zijn relaas dat hij gedu
rende de reis geregeld inspectie heeft gehouden
bjj de officieren, teneinde te zien of alles goed
ging Hij was daarbij steeds ongewapend. Het
was de bedoeling het schip In goeden staat over
te geven. Al dien tijd dacht Kawilarang dat
men ongestoord naar Soerabaja zou kunnen
doorstoomen.
Hij werd door de bemanning aangeduid als
„onze commandant”. Hij maakte geregeld zijne
avondropden en toen hij daarbij eenmaal werd
tegengehouden door den luitenant Koppen
zeide hü dit ook.
Hierop werd luitenant Van Boven opgehaald,
die hem niet wilde doorlaten en hem vroeg of
hü bang was voor brandgevaar. Toen Kawila
rang hierop bevestigend antwoordde, zeide lui
tenant Van Boven dat dit niet noodig was en
Kawilarang had voor dit sein geen order ge
geven. Wel had hü gezegd dat het spreken van
de „De Zeven Provinciën" met de ..Aldebaran"
dpor middel van seinen kon geschieden.
Later zag Kawilarang weer een ander sein
van de „De Zeven Provlnclan" waaien, dat zoo-
iets beteekende als:
„IK KAN NIET....”
Hierna kwam Rumambi, een der hoofdaan-
leggers. die door de bom gevallen is, op de
brug mededeelen, dat er geen seinen meer
mochten worden geheschen zonder toestemming
van de bemanning.
Vanaf dat oogenblik, aldus gaat het verhaal
verder, zakte de „Aldebaran” en voer nu ver
der achter de „De Zeven Provinciën" aan.
Kawilarang hoorde het sluitstuk van een
kanon openmaken. Toen schreeuwde hü onmid-
deilük naar beneden. „Niet schieten wanneer
Ik daarvoor geen order geef.”
Buiten boord kükend zag hü enkele kanonimiP
gebakst en de noodige granaten gereed llg|
naar zün schatting wel dertig stuks.
Bü het ondergaan van de zon haalde Tuhu
mena de vlag neer. Dit had steeds plaats zooals
gewoonlük. De tamboer Bakker blies dan de
noodige signalen en bü het sein „stilte” maakte
Iedereen front naar de vlag.
Hierop overhandigde Rumambi
hem een telegram dat het ultimatum
bevatte. Nadat Kawilarang het be
richt vernomen had nam Rumambi
hem het bericht weer uit de handen.
Rumambi nam daarop een pistool
en verklaarde dat hij op dat oogen
blik de commandant was en dat
iedereen, die niet naar hem luister
de zou worden neergeschoten.
De korporaal Bosschart had intusschen de
brug verlaten. Rumambi was verder baas op de
brug, wat ook al bleek uit het feit dat, toen
Kawilarang den roerganger order gaf „stuur
boord uitgaan" Rumambi dadelük zeide: ..Bak
boord het roer".
Voorts
Op dit oogenblik hoorde Kawi
larang op den gouvemementsstoo-
mer „Aldebaran” alarm fluiten.
Vanaf het lichtdek werd geroepen
dat de „Aldebaran” onder stoom
ging. Hierna hoorde Kawilarang dat
er geroepen werd dat de 754 c.M.-
kanonnen moesten worden geladen.
Hü heeft deze woorden herhaald.
Kawilarang heeft toen aan Parad
ja gevraagd hoe dat was en hü hoor*
de dat het 754 c.M.-kanon aan bak
boord onder de brug gereed
ons het volgende mede te
LANGENBERG. (472 M.) 11.20 Gramo-
foonmuzlek. 12.55 Populair concert.
520 Populair programma. 7.30 Concert
door het orkest van den Westdultacben
omroep o.l.v. Buschkötter.
DAVENTRY (1554 M.) 12.20 Orgelcon
cert. 1.05 Concert door het Western 6tu-
dlo-orkest oJ.v. Frank Thomas. 3.20
Pianospel. 3 35 Concert van Bourne
mouth door het Stedelük orkest o.l.v. Go
wen. 5 05 Concert door het Arthurkwln-
In de Queens Hall,
uur Roy Fox en zijn
voorts dat er een afspraak was volgens welke
het gedeelte van het schip achter schot 102
voor de officieren was en het overige gedeelte
voor de bemanning.
Hierop vervolgde Kawilarang zijn ronde.
Na deze ronde kreeg Kawilarang van Paradja
opdracht om achteruit te gaan en daar vier
schepelingen om te halen, omtrent wie verden
kingen van onbetrouwbaarheid bestonden, daar
zij zich op het achterdek bü de officieren be
vonden. Paradja ging zelf mee en zeide. dat
Kawilarang het pistool in de hand moest
nemen.
Bü schot 102 stond een officier wien Kawila
rang mededeelde, dat hü vier verdachten kwam
ophalen. Luitenant Van Boven kwam er bü en
beloofde, dat hü alle vier vooruit zou sturen.
Tijdens dit gesprek had Kawilarang ook het
pistool in de rechterhand tegen de heup, met
den loop naar voren en een weinig naar beneden
gericht.
Luitenant Van Boven zeide, dat hü voor dit
pistool niet bang was. Hü was zelf ongewa
pend.
Op Maandag deelde Paradja mede, dat er geen
rangen meer aan boord bestonden en geen ver
schil tusschen schepelingen. Dien middag bleek
het telegram aan de wereldpers radiografisch
te zün uitgezonden, waarin de bemanning van
de ..De Z»ven Provinciën" hare bedoelingen be
kend stelde.
Luitenant Dekker kwam dien dag op de brug
Hü keek naar den koers en zeide dat hü Kawi
larang wilde spreken. Hü vroeg Kawilarang of
deze vond dat het lang genoeg had geduurd.
Deze had hierop geantwoord: ,4a, dat vind
ik ook".
Luitenant Dekker vroeg of men den com
mandant en de officieren aan boord wilde
nemen. Hierop hebben Kawilarang en Paradja
geantwoord dat de bemanning dit moest be
slissen. Luitenant Dekker heeft er toen op ge
wezen dat er een gevaarlüke koers werd ge
stuurd. Kawilarang begreep, dat hiermede de
Banjak-eilanden werden bedoeld, doch Parad
ja antwoordde, dat de reis tot dusver goed ver-
loopen was. zoodat het niet noodig was den
Commandant aan boord te laten komen.
Luitenant Dekker verzocht dadelük met de
bemanning over het een en ander te spreken,
doch Paradja wenschte dat luitenant Dekker
eerst naar de campagne terug zou gaan, waar
op deze officier door den marinier Van der
Laak naar de campagne werd gebracht.
PARIJS. (R. 1725 M.) 8 06 Oramofoon
muzlek. 12.35 Oramofoonmuzlek.
12 50 Orgelconcert. 1.25 Oramofoonmu
zlek. 7.40 Oramofoonmuzlek. 9.05
Concert door het orkest van de colonné-
orkeaten.
gaf hü een sein van drie vlaggen,
waarop de sleepboot die in de buurt was con-
tra-sein gaf. De sleepboot ging voor de „De
Beven Provinciën” uitvaren.
PARIJS (EIFFEL, 1448 M.) 825 Concert
od.v E„ Flament.
HAMBURG. (372 M.) 3.20 Concert door
bet Noragorkest o.l.v. José Elbenscbutz.
520 Gevarieerd programma. 9.40 Popu
lair concert.
Men
deelen
Het is te verwachten, dat een groot aantal
in Nederland wonende Duitschers zullen gaan
deelnemen aan de op 12 November as. te hou
den Rüksdagverkiezingen en Volksstemming,
uitgeschreven door de Duitsche Regeerlng.
In de passen van deze deelnemers wordt door
de betrokken Duitsche consulaire ambtenaren
een aanteekening omtrent de verstrekking van
een stembiljet benevens een visum voor uitreis
gesteld.
Vermits onder dit aantal deelnemers een be
langrijk deel zal zün, dat als werknemer hier
te lande verblüf houdt, zou aan de tüerbedoelde
personen een arbeidsverklaring moeten worden
afgegeven. Zulks komt evenwel om meerdere
redenen in het onderhavige geval niet wensche-
lük voor.
Mitsdien is bepaald, dat de Duitsche deelne
mers aan de op 12 November as. te houden ver
kiezingen voor zoover die hier te lande be
reids werkzaam zün niet voorzien behoe
ven te zün van de voorgeschreven arbeids
verklaring. Zü worden bü terugkeer naar
Nederland op of eenige dagen na 12 November
as. doorgelaten, op vertoon van hun paspoort,
voorzien van het visum voor uitreis en van de
bovenbedoelde aanteekening.
WEENEN. (517 M.) 8.30 Cellorecital.
7.35 Operetteconcert door het omroeporkest
o.l.v. Joaeph Horzer. 9.50 Populair con-
Om 10 uur gaf Kawilarang een
scherpen stoot op de bootsmansfluit.
Hü deed dit nadat hü had gezien
dat op het voordek alle lichten reeds
gedoofd en dat de schepe
lingen zich naar het achterdek be-
aldus de orders qpvolgend.
Kawilarang ging toen van het sto-
kersverblüf naar het verblüf van de
Europeanen om ook daar een fluit-
stoot te geven.
Bü het verblüf van de Inlanders
heeft hü niet gefloten omdat men
daar reeds was begonnen.
Bü het vertrek uit Soerabaja op 2 Januari
1933 was de stemming aan boord goed en dat
is tot Sabang zoo gebleven. Bü de eerste aan
komst te Sabang echter heeft Kawilarang het
eerste symptoom opgemerkt van ontevredenheid.
De aanleiding hiertoe werd gevormd door een
circulaire inzake de korting der salarissen.
Toen het schip uit Sabang vertrokken was
kwam de bekendmaking af dat de korting op
soldijen ook gold voor de Inlandsche schepe
lingen. De korting werd erg zwaar gevonden en
druk besproken.
Hierop kwamen de berichten binnen omtrent
de dienstweigering, die door Europeesche sche
pelingen te Soerabaja was gepleegd. Bü deze
gelegenheid hebben aan boord van „De Zeven
Provinciën” de Inlandsche schepelingen hun
ontevredenheid geuit over het feit dat deze
dienstweigeraars te Malang in arrest waren ge
steld.
Op Donderdag 2 Februari kwam „De Zeven
Provinciën" ten tweeden malen te Sabang aan.
om des avonds weer voor Oleh-Leh ten anker
te gaan. Den volgenden dag werden de persbe
richten ontvangen over de 425 dienstweigeraars
te Soerabaja en na ’t lezen daarvan zag Kawi
larang den korporaal-telegrafist Rumambi, den
ziekenverpleger Gosal en den matroos der eer
ste klasse Paradja bü een tafel staan.
Zü waren de drie hoofdmuiters. die allen in
Straat Soenda gedood zün toen de bom op de
„De Zeven Provinciën" ontplofte.
Hierop werd afgesproken om het schip den
volgenden avond om negen uur te overmeeste
ren. Kawilarang zou een stoot geven op de
bootmansfluit als signaal dat de overmeestering
zou beginnen. Hü verklaarde dat hü liever een
stoot op de stoomfluit had willen geven, maar
de anderen waren bang dat dit aan wal en op
den gouvernementsstoomer „Aldebaran" hoor
baar zou zün. Kawilarang zelf kon dit niets
schelen.
Toen hü klaar was ging hü weer naar het
Inlandersverblüf om niet de drie hierboven
genoemde hoofd-aanleggers en met zekeren
Basir, een Inlandschen schepeling, die ook bü
den bomaanval gedood is, verdere besprekingen
te Voeren.
Bü die besprekingen werd besloten om alles
te doen teneinde wapens in handen te krügen,
daarna het schip te overmeesteren en vervol
gens de officieren en onderofficieren gehangen
te zetten onder bedreiging met de vuurwapenen.
Op Zaterdagmorgen 4 Februari werden ver
dere besprekingen gevoerd. Hierbü werd afge
sproken Jat de passagierende schepelingen
’s avonds om. zeven uur aan boord moesten te-
rugkeeren. Dit alles werd aan de stokers sn
de anderen medegedeeld. Kawilarang verklaart
dat hü niet weet of de Europeesche stokers dit
hebben gehoord. Hü Is aan wal gegaan en op
den steiger te Oleh-Leh heeft hü nogmaals de
Inlandsche schepelingen ingescherpt om dien
avond om zeven uur aan boord terug te zün
Vervolgens heeft Kawilarang tot half zeven
te Koeta Radja gepassagierd. Daarna stapte
hü in een autobus om samen met Gosal naar
Oleh-Leh terug te rüden. Onderweg werden
verschillende schepelingen in de autobus op
gepikt, waaronder ook Paradja, die trouwens
staande aan den weg verzocht om de autobus
te laten stoppen. Op deaen tocht passeerde de
autobus in het park van Koeta Radja een lui-
tenant-kolonel van de landmacht. Bij het pas-
seeren van dezen overste riep Paradja dien of
ficier toe: Jeventien procent". Kawi
larang zeide dat de overste dit moet hebben
gehoord.
Later werd In de autobus gezamenlük het
lied: „Indonesia, ons vaderland" gezongen. Alle
personen ole in de autobus aanwezig waren
wisten waarom men naar boord terug ging.
Hier werd den Inlandschen matroos der eer
ste klasse Wahap opgedragen om bü de an
kerspil te komen en de Inlandsche matroos
Manaputty moest als roerganger optreden.
Zoo nu en dan en nog dezer
dagen lezen we over de drama's
van de onbewaakte overwegen. Een
auto met een gezin wordt door een
trein gegrepen en
overweg is de overweg geworden
van het leven naar den dood.
De gedachte bekruipt ons, dat ook
deze overweg onbewaakt kan zijn en
dat zij, die hem niet meer ontloopen
kunnen, plotseling en zonder voorbe
reiding den groeten stap moeten
doen. Levens worden afgesneden,
.banden worden uit elkaar gerukt. Wie
overbluft, draagt zijn leven lang de
verschrikkelijke herinnering mee aan
den slag, die hem trof en zij, die
het leven lieten en de eeuwigheid
binnengingen, hebben onherstelbaar
het eeuwig geluk of het tegendeel
gevonden. Het treuren over hen heeft
geen zin meer in het licht der eeuwig
heid en alleen in het licht der men-
schelijkheid is het treuren over de
dooden edel. Maar de adel van deze
droefheid eischt het gebed voor hen,
van wie we toch liefst veronderstel
len. dat zij voor God verschenen met «i
voor hem vergeeflijke schulden be
laden die slechts een tijdelijke boe-
tedoenino nootzakelijk maken.
De onbewaakte overweg van ons
leven naar de eeuwigheid! Hier hel
pen geen maatregelen van autoritei
ten. Hier helpen alleen onze eigen
maatregelen die bestaan moeten in
de zuivere verhouding tot God en een
voortdurend bewaken van onze zwak
heden, opdat zij niet de overhand
krijgen in ons leven.
Bewaak den overweg
leven naar den dood.
..HUIZEN (1875 M.) NCRV 8 U. SchrlftléZ.
en meditatie. 8.15 Gram.muz. 1030
Morgendienst door De. J. F. W. Erdmann.
11 uur Plano-recltal door Hans de Bock.
12 uur Politieberichten. 12.15 Orarnof -
muzlek. 12.30 Kwintet o.l.v. P. v. d.
Hurk. 2 uur De Falla-programma. gram.-
muzlek. 2.30 Voor jeugdige postzegel
verzamelaars. J. Ordelman. 3 uur Con
cert. 5 uur Klnderuurtje. 6 uur Land-
bouw-halfuurtje door P. v. d. Heuvel: „De
consumptie-aardappel-regellng". 630 A.
J Herwig: ,J>e rozen in den tuin". 7 u.
Politieberichten. 7.15 Ned. Chr. Persbur.
7.30 Oramofoonmuzlek. 7.45 P.T.T.-
kwartlertje. Mej dr R. Blegel: ..Psycho
technische keuring van chauffeurs". 8
uur Oramofoonmuzlek. 8.15 Arnh. Or-
keatver. o.l.v. Jaap Spaanderman; 8 Brill,
cello. 10.05 Vaz Diaa. -- --
muziek. 1130 Sluiting.
HILVERSUM. (298 M.) VARA. 8 uur.
Oramofoonmuzlek. 930 Onze keuken
door P. J. Kers Jr. 10 uur VPRO Mor
genwijding. 10 15 VARA Uitzending voor
de arbeiders in de contlnubedrüven. Frans
Nlenhuysy draagt voor. VARA Klein Or
kest o.l.v. H de Oroot. 12 uur De No
tenkrakers o.l.v. Daaf Wins. 2 uur Rust
poos. 2 15 Oramofoonmuzlek. 3 uur
Voor de kinderen 5.30 Trio Favoriet.
6.30 R V U. 7 uur VARA Kapitalisme,
socialisme en socialisatie, door mevr. Hilda
VerweyJonker. 720 VARA-Orkest o.
1. v. H de Oroot. 8 uur J. J. de Roode:
.Tiet 15-jarig bestaan van de Duitsche re
publiek". 8.15 VARA-Orkest o.l.v. H. de
t Oroot. 9 uur „De Machten". Een volks
drama door Herman Hejjermans. Voor de
microfoon gereed gemaakt door Frank van
Duin Op te voeren door het VARA-Too-
Orkest olv H. de Groot 10.20 Vaz Dlas
neel o.l.v. W. van Capellen. 9 40 VARA-
en Varia. 10.35 Muzikaal allerlei door
Cor Steyn. orgel en plano. Joop Carlqulat,
banjo-gultaaf. Jan Vogel plano. Julius Ha
genaar Jr.. trompet. Jan Mulder, saxophoon
Eugène Charmon. zang. 11 uur Gramo-
foonmuziek. 13 uur Sluiting.
LUXEMBURG. (1191 M.) 7.50 Luxem-
burgsche avflpd: Klnderconcert. 8.40
Concert 920 Vocaal concert door Niko
laas Schuh. 1.50 Orkestconcert.
BRUSSEL. (509 M.) 1320 Orkestconcert
olv Lexis. 130 Oramofoonmuzlek.
Toen viel de bom langs den brugvleugel aan
bakboord.
Op het tentdek waar de bom viel stonden
vele muiters. Kawilarang was erg duizelig en
begaf zich van de brug naar den ziekenboee.
Onderweg zag hü °P het dek eenige dooden
liggen.
In den ziekenboeg trof hü den luitenant Rey-
nierse aan, met een pistool, waarmede hü de
gewonden bedreigde.
De korporaal Bosschart zeide tegen dezen
officier, dat hü zün revolver maar moest op
bergen, want dat er reeds dooden genoeg wa
ren.
Hierna ging luitenant Reynierse weg.
Kawilarang is toen verbonden en overge
bracht naar de „Gouden Leeuw” en tenslotte
naar de „Java". Tüdens de vaart
zag hü de witte vlag aan het voorstag van dc
brug van de „De Zeven Provinciën" waaien.
Hü verklaarde dat hü vrüwilllg met de multerü
had meegedaan uit medeleden met zün te Soe
rabaja opgesloten kameraden. Hü had verwacht
dat zü door het uitvaren van de „De Zeven
Provinciën” in vrijheid zouden worden gesteld
SOERABAJA, 6 Nov. (Aneta).
De Zeekrijgsraad heeft aan de pers
toegestaan om inzage te nemen van
de 4000 folio-vellen, die betrekking
hebben op het onderzoek inzake de
muiterü smn boord van de „De
Zeven Provinciën”, in welk dossier
de verhooren van beklaagden en
getuige^ zün vervat, tengevolge
waarvM het thans mogelük is een
geregeld verhstal te geven omtrent
de visie en de handelingen van den
hoofdmuiter J. K. Kawilarang, In
landsch matroos der eerste klasse:
635 Pianospel. 735 Oramofoonmuzlek.
20 Orkestconc. olv Ar tb. Meulemans.
KALUNDBORG. (1153 M.) 1120 Strijk
orkest o.l.v. Arnold Nielsen. 2.20 Gramd-
foonmuzlek 2 50 Orkestconcert o.l.v.
Launy Grohndahl. 1025 Dansmuziek.
BERLIJN. (419 M.) 725 Populair con
cert oJ.v. Max Hüsgen. 920 Oramofoon
muzlek.
Op een gegeven moment kwam Paradja, die
met een pistool gewapend was, vertellen dat bü
de radio-hut twee officieren stonden. Kawila
rang is toen ongewanend naar het tentdek ge
gaan om te zien welke officieren dat waren Op
het tentdek gekomen zag hü bü de radio-hut
zes met geweren gewapende Inlanders staan,
zoomede den luitenant ter zee 3e klasse De Vos
van Steenwük met nog een anderen officier. Bü
deze officieren stond de korporaal-machlnist
Bosschart te. praten. Kawilarang is toen weer
teruggegaan Tiaar de brug. waar een gewapen
de schildwacht kwam vertellen, dat een paar
officieren wilden komen spreken met hen. die
de leiding hadden
Kawilarang vertelt dat er toen plotseling van
de bovenbrug werd geschreeuwd:
gen in de lucht.”
Kawiiaraug zag een vliegtuig boven de „De
Zeven Provinciën". Hü zag het met het bloote
oog en keek er ook naar met den küher.
Paradja had nog tegen hem gezegd, over het
ultimatum, dat dit maar bangmakerü was en
dat ze toch geen bom gooien op een schip dat
onder de Nederlandsche vlag voer.
Toen Kawilarang het vliegtuig boven de
„De Zeven Provinciën" zag bemerkte hü onder
het vliegtuig iets dat op rook leek. Hierop
hoorde hü een soort gesis langs zich heen
gaan
Kawilarang zette de machine-telegraaf
halve kracht vooruit en gelastte den 1
ganger: „Bakboord".
mede, dat Paradja was ontdekt door den offi
cier van de wacht.
Kawilarang vertelde nog tüdens het verhoor
dat de mannier Van der Laak hem omstreeks
negen uur den raad heeft gegeven om voor
zichtig te zün met den korporaal, oixlat deze
niet zou bemerken dat men met de „De Zeven
Provinciën" onder stoom wilde gaan.
Volgens de verklaringen van Kawilarang
heeft Van der Laak hem verteld, dat de Eu
ropeesche schepelingen al van de zaak afwis
ten en dat zü er mede accoord gingen.
Later kwam Paradja nog weer bü Kawila
rang, die toen voor een 28 c.M -kanon lag om
te vertellen dat hü was ontdekt door den tam
boer De Bree, die den officier van de wacht
had gewaarschuwd. Toen trok Paradja xjjn
blauwe werkkiel uit om zich te vermommen en
verborg zich achter het 28 c M.-kanon.
Intusschen was het acht uur 's avonds ge
worden
Ik ontmoette, aldus vertelt Kawilarang ver
der. Paradja. die mü vertelde dat de Europea
nen er reeds van wisten en dat hü de sleutels
van de geweerrekken en van de munitieberg-
plaats reeds in zün bezit had.
Iets voor negen uur, het uur waar<^> de
„De Zeven Provinciën" sou moeten vertrekken,
deelde Paracja aan Kawilarang mede, dat het
schip nog niet kon vertrekken, omdat men de
patronen voor de geweren nog niet had be
machtigd.
Kawilarang
oogenblik de roerganger
teerd dat L„ -
Bovendien draaide de „De Zeven Provinciën
een weinig stuurboord uit. Daarom heeft Ka
wilarang de telegraaf stopgezet en de machine
kamer gewaarschuwd met het verzoek om de
stuurinrichting in te koppelen.
Aangezien Kawilarang begreep dat hü met de
sloepen op de hakspieren niet kon varen heeft
hü last gegeven om de sloepen te hüschen.
De machlne-telegrafen werden weer op
halve kracht vooruit gezet, waarop de ,De
Zeven Provinciën*' onder stoom ging, ma-
noeuvreerend met de machines. Toen dit ge
beurd was ontdekte Kawilarang aan stuur
boord en aan bakboord op de vleugels van de
brug schildwachten, gewapend met geweer en
bajonet Bovendien zag hü een gewapende
schildwacht naar het lichtdek gaan en ook een
schildwacht op het bordes van den commando-
toren.
Even later zag hü een zoeklicht schünen. Alle
sloepen werden geheschen, behalve de kapi
teinssloep. Op advies van Paradja was het hü
schen van deze sloep tot later uitgesteld.
De ..De Zeven Provinciën” stoomde toen op
met een vaart van drie mülen-
