ONS BLAD
Amerika en Rusland hervatten
normale betrekkingen
lï
I
I
1
1
J
1
De veertigste dag van het
Rijksdagprcces
Illll
I St. Willibrordus
RADIO
RECORD
llll
heden
Het nieuws
van
:s
PRACTISCHE ERKENNING
DER SOVJETS
286
DEK.P.D. WAS IN ALARM-
TOESTAND
NOODWEER IN ALBANIË
3N
97
DE BAROMETER
it
1
JOH. LAU WERS
PAÏCLOP S
ALKMAAR
Fototasschen zeer goedkoop
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1933
kO.
Verzoek van Roosevelt
President Roosevelt
ALS HET SCHEMERT
een
3
Reeds twaalf menschen
verdronken
De Duitsch-Poolsche
vriendschap
Simon naar Genève
21
DRIJVENDE VLIEGVELDEN
Bullitt ambassadeur
Rusland en Japan
Een gedemilitariseerde zóne?
ONTVANGLAMFEN VANAF F 2.50
Litwinof blijft nog een week in
Washington voor oplossing
der overige kwesties
De ontwapenings-
kwestie
Verraad van< militaire
geheimen
Onthullingen van
Rood-F ront-stri jder
Eischen inzake Siberië-
expeditie prijsgegeven
Employé's der Skoda-f abrieh
veroordeeld
Het F ranse he standpunt inzake,
de contróle-kwestie
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
es
N.V. Ned. Verzek.-Maatschappij
Utrecht, Catharijnesingel 48
Hoofdinspectie Amsterdam
Adm. deRuijterw.242, Tel. 82797
I Kapitaal- en Volksverzekering
Het Weer,IIIIIH||"||||UI>|||»||n'i»<"i»>i>iiiiiiiii
I
20.00 uur aan de posten Delfzijl tot Hoek
N.V. Gloeilampenfabriek „Radiem”
Wasscherij S. Krom N.V.
UW WASCHCOED KRAAKHELDER
PLAT GOED KEURIG GEMANGELD
20 CENT PER K.G.
VEREEN IG DE KATHOLIEKE PERSc
I
De leuze „Sla de fascisten waar Je
ze treft" had meer dan een
THE EXTREME RADIO FOTO
GED. NIEUWESLOOT 37 - ALKMAAR
Als St. Nlcolaascadeau is een ïoto alt^d
het mooiste. WIJ maken deze vanaf het
goedkoopste tot de meest artistieke.
Fotokaarten vanaf 50 cent
KUNSTFOSOW ZEER BILLIJK
V wi 1 IT'F77'7
7*
MANOEUVRES IN JAPAN
I
NOORD-HOLLANDSCB DAGBLAD
•ger
AMERIKA ERKENT SOVJET-RUSLAND.
Verhooging der monopoliewinsten voor granen.
itrée-
De Keizer van Japan aan het hoofd zijner troepen
e
W
symbolische beteekenis
Geestdrift te Moskou
dat
in-
(United Press).
tot
760
er In
«ar
wat u
,1
STORMWAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van De Bilt op 17 November te
van Holland: Weest op Uw Hoede!”
Zon op 1X1 tmOtt 4.02 Licht op 4.32
HO
Voor slecht verlichte lokalen is de nieuwste
vinding een „lichtende brill“
dat
hadden
De Tweede Kamer heeft de begroeting van De
fensie en Bultenlandsche Zaken goedgekeurd.
Voorfoopig Verslag der Tweede Kamer over de
begrooting van Financiën
«nd
20
25
30
35
40
45
H(j
de
'Ande vlieg
eren vlieg-
dollar
den
eens
Crisis-Zuivel-Centrale stelt onbelaste tnarga
en vetten beschikbaar voor uit te reiken Ki
gaven.
Voortzetting Rüksdagproces.
Frankrijk verheugd over de Pootech-Duitschs
ontspanning.
Overstroomingsramp In Albanië. Vele dooden.
Vijftig mil Hoen dollar schade.
De Zesdaagsche te Amsterdam aangevangen.
Voortzetting van hei RJJksdagbrandproces. Ge
tuige Grothe een „opsnijder” genoemd.
Stand op Zaterdag 9 uur vju.: 7M
Vorige stand 75»
niemand,
die we
WASHINGTON, 17 Nov. (Reuter)
Amerika heeft Sovjet-Rusland thans
erkend. De onderhandelingen tus-
schen Roosevelt en Litwinof zijn dus
tot een voor beide partijen bevre
digenden afloop gebracht. Vanmid*.
dag is een gemeenschappelijk com
muniqué gepubliceerd; overeenkom
stig Roosevelt’s wensch zal Litwinof
nog een week in Washington blijven,
teneinde alle andere kwesties uit
voor- en na-oorlogstjjd op te lossen.
Litwinof heeft Vrijdag van het Witte Huis
uit het eerste transatlantische telefoongesprek
gevoerd tusschen Washington en Moskou.
Litwinof heeft met zijn familie te Moskou ge
sproken.
PRAAG, 17 Nov. (VJO.). De rechtbank te
Praag heeft heden uitspraak gedaan in de zaak,
die eenlge weken geleden grootendeels met ge-
sloten deuren werd behandeld, tegen veertien
communistische employè’s van de Skoda Werke,
de groote Tsjechische wapenfabriek te Pitsen.
In totaal werden de beklaagden tot 36 jaar
zware kerkerstraf veroordeeld en wel met straf
fen van drie maanden tot zeven jaar. Twee be
klaagden werden vrijgesproken. De veroordeellng
geschiedde wegens het verraad van militaire
geheimen en landverraderlijke verblndlngAi met
het buitenland.
LONDEN, 17 Nov. (Reuter) In een rede te
Edinburgh verklaarde Baldwin: Het is onze
plicht om onze taak weer op te nemen en een
conventie tot be;>erking der bewapeningen uit
te werken; wU moeten alles in het werk stellen
voor de overwinning der politieke moeilijkheden
in deze kwestie Dultschlands. afwezigheid van
en ItaUë's houding tegenover de ontwapenings
conferentie.) Wij zullen den vrede verkrijgen,
noch door de wereld te doen weten, dat wij
onze verplichtingen als vodjes papier beschou
wen, noch door verder te ontwapenen dan we
reedt deden.
TELEFOON 1523 (3 LIJNEN)
BERLIJN, 17 Nov. In het verdere verloop der
RUksdagzltting vertelt getuige Grothe, dat aan
de bespreking in het Karl Llebknechthaus be
halve Kempner ook Ernst Thaelmann en eenlge
andere personen hebben deelgenomen.
President: „Is bij een der gesprekken tusschen
U en Kempner ook erover gesproken, dat vooral
buitenlanders nagr voren moesten worden ge
schoven?"
Getuige Grothe: ..Kempner heeft woordelijk
gezegd: „Voor dergelijke acties zijn speciaal
slechts buitenlanders aangenomen, om de Duit-
sche partij niet onder verdenking te brengen."
Op een vraag, uit welke overwegingen hij aan
gifte had gedaan, antwoordt Grothe, dat Kemp
ner hem alles zoc vertrouwelijk en zoo vertrou
wenwekkend had verteld, dat hij er niet aan
kon twijfelen of alles stemde werkelijk met de
waarheid overeen. Grothe wilde zich niet straf
baar maken door van de zaak te weten en zijn
mond te houden. Popof heeft getuige tweemaal
op het bureau van de I. R. H. gezien. Popof
moet ópstaan en Grothe verklaart, dat hij hem
beslist herkent.
Opgewonden roept Popof Grothe het woord
„Schoft" toe, en krijgt van den President daar
voor een berisping.
Vervolgens wordt Singer met Grothe gecon
fronteerd. waarbij belde getuigen elkaar ruim
schoots verwijten naar het hoofd gooien. Ten
slotte verklaart Singer, dat Grothe in de partij
heelqmaal geen leiderspositie heeft Ingenomen,
doch de laagste functie die er was: penning
meester van een groep van enkele personen.
Als de procureur-generaal er op wijst, dat
Grothe kameraadschapsleider in den Rood-
frontstrUdersbond is geweest, geeft Singer toe.
deze organisatie hee'.emaal niet te kennen. Op
^TgEiv^aii Dimitrof antwoordt Singer o, a,
ibruarl geen alarmtoestand bü de
•k. P. D. heeft bestaan. Ook de Roodfrontstru-
dersbond had geen actie kunnen voeren, di-
tegen de pclltleke lijn der K. P. D. zou hebben
tn<odruischt.
Amerika bouwt 500 KM. uit de kust het eerste eener serie van drijv
velden wefke, wanneer de proeven slagen, een basten transatlantic
dienst zullen mogelijk, maken. Kosten van het plan: 30 miljoen
TOKIO, 17 Nov. (V.D.). In een onderhoud
tusschen den Japanschen minister van Bulten
landsche Zaken, Hirota en den ambassadeur der
Sovjet Unie, Joerenow, werd het plan voor de
vaststelling van een gedemilitariseerde zóne
tusschen Rusland en Mandsjoekwo besproken.
He onderhoud heeft plaats gevonden op in
stigatie van Hirota.
LONDEN, 17 Nov. (Reuter) De Britsche mi
nister van Bultenlandsche Zaken, sir John Si
mon en onderstaatssecretaris Eden zijn naar
Genève vertrokken.
Het na de kabinetsbljeenkomst van Woens
dag plotseling genomen besluit, dat sir John
Simon naar Genève zou gaan, beteekent. naar
Reuter verneemt, niet, dat Simon voorzien van
eenig plan of van definitieve voorstellen ter
ontwapeningsconferentie verschijnt. Hoewel
men aanneemt, dat sir John Simon met leege
handen naar Genève vertrekt, hoopt de regee-
rtng. dat na een onderhoud met Henderson en
met de vertegenwoordigers der andere mogend
heden een of anderen weg zal worden gevon
den om uit de huidige impasse te geraken.
was in de
„Jimmy’- ge-
ZEVEN EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 40
BUREAUX. HOF 6, ALKMAAR
Telefoon Administafiie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS i
Per kwartaal voor Alkmaar f 2.——
Voer buiten Alkmaar f 2.85
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooi
Dagblad uitgegeven door de
NV. Drukkerij De Spaarneslad Haarlem
Politieke kringen te Washington leggen de
grootste aandachf aan den dag voor de zeer
vertrouwelijke besprekingen van Litwinof en
Roosevelt in het Witte <luis. waarbij men als-
voornaamste opvatting hoort verkondigen, dat
het belangrijkste en meest geheime onderwerp
der besprekingen de toestand in het Verre
Oosten is geweest. Men meent zelfs, dat Roose
velt onder den indruk van den toestand in het
Verre Oosten, die een graad van gevaarlijke
spanning zou hebben bereikt, op het program
ma. dat hU voor zich zelf had opgesteld, vooruit
is geloopen en enkele weken geleden tot de
briefwisseling met Kalinin Is overgegaan, die
het bezoek van Litwinof tot resultaat had.
iulge: Tijdens uw eerste
«d, dat er reeds eerder
:reikt om er den 37sten
gesproken tijd op los te
r verklaarde u, dat men
was overeengekomen ’den 37sten Februari om
twaalf uur alle kazerne» en alle politie-posten
te bezetten. BU latere verhooren heeft
over niet meer gesproken. Ia bet
tijdens het eerste verhoor gezegd
Verwachting: matige in 1 Noorden wel
licht krachtige wind uit Oosteljjke rich
tingen, nevelig tot zwaar of half bewolkt,
weinig of geen neerslag, Iets kouder.
Verdere vooruitzichten: geleidelijk kou
der, kans op lichte vorst
WASHINGTON, 17 Nov." (Reuter). President
Roosevelt en Litwinof hebben heden de nor
male diplomatieke betrekkingen tusschen de
door hen vertegenwoordigde regeeringen hervat.
In een briefwisseling tusschen de belde staats
lieden beeft Litwinof zich bereid verklaard,
aile aanspraken zoowel tegen Ametikaansche
firma’s en particulieren ais tegen de Ameri-
kaansche regeering wegens de .J5iberië-expe-
dltle" te laten vallen.
De Russiche regeerlng waarborgt den Amèri-
kaanschen staatsburgers in de Sovjet-Unle. over
eenkomstig de bepalingen van het verdrag van
Rapallo, de normale wetteljjke bescherming,
alsmede de vrijheid van godsdienst
'I
RÉ
153
Litwinof heeft den Amerikanen speciale be
scherming gewaarborgd met betrekking
aanklachten inzake industrieele spionnage.
BERLIJN. 17 Nov. (W.B.) Gisteravond heeft
Alfred Rosenberg in Dahlen in een bijeenkomst
van de Berlijnsche afdeellng van den „Bund
Deutscher Osten” gesproken over de „Ostpoll-
tlek”.
Onder de toehoorders bevonden zich ook de
de Berlijn geaccrediteerde diplomatieke verte
genwoordigers der oostelijke staten.
Rosenberg zeide om., dat merlin de ontwik
keling van Rusland de laatste revolutie als een
biologisch verschijnsel moest beschouwen. De
bekrajiensche quaestie b.v. bewijst, dat er
spanningen aanwezig zijn. Deze spanningen zijn
nevenverschijnselen, waarin wij ons. dit werd
met nadruk gezegd daar het blnnenlandsche
Russische aangelegenheden betreft, niet mogen
mengen.
In verband met het Poolsche vraagstuk zeide
hl): „Het is te hopen, dat onze buren aan deze
grens eindelijk zullen begrijpen, dat wU de
Polen niet willen germanlseeren. Maat dat ook
de Polen, de Duitschers niet mogen „entgerma-
nlseeren".
Uit de besprekingen tusschen den leider en
den nieuwer Poolschen gezant te Berlijn blijkt,
dat het mogelijk is positie; werk te verrichten.
BELGRADO, 17 Nov. (VB.) UH Skoetart
wordt gemeld, dat tengevolge van den hevlgen
regenval het riviertje de' Kir zoodanig gezwol
len is. dat de geheele omgeving emttlg door
het overstroomende water werd geteisterd. Som
mige laag gelegen plaatsen werden in enkele
minuten door het water overstroomd. De bewo
ners sprongen uit de ramen en trachtten zich
zwemmend te redden. Twaalf personei-.. w.o. drie
kindereh. wier wieg yiet het water afdreef,
verdronken. Voorts kwamen duizend schapen,
zestig varkens en dertig runderen in het water
om.
Tengevolge van den bliksem brandde een
slgarettenfabriek af. Indien de regenval aan
houdt dreigt geheel Skoetart overstro <md te
worden. Reeds thans wordt de materieele schade
geschat op vijftig mlllioen dinar <1-8 mlllloen
gulden).
Ook uit Montenegro worden ernstige gevol
gen van het noodweer gemeld. Het autobus
ver keer is bijna overal gestaakt aangezien de
wegen onbegaanbaar zijn. In tal van dorpen
moesten bewoners op de daken van de huizen
vluchten. In de getroffen streek heerscht gebrek
aan levensmiddelen.
WASHINGTON, 17 Nov. William Bullitt
wordt genoemd als eerste Amertkaansche am
bassadeur in Rusland na de hervatting der di
plomatieke betrekkingen.
De overeenkomst tusschen Roosevelt en Lit
winof /Miivat o.a., dat Amerika en Rusland zich
zullen onthouden van inmenging in elkanders
aangelegenheden.
Verder is door Litwinof een memorandum
overhandigd, waarin de kwestie van vervolging
van handelsspionnen is uiteengezet.
Te Moskou is het nieuws over de erkenning
van Sovjet-Rusland door de V. 8. overal met
geestdrift ontvangen. Geen gebeurtenis In de
bultenlandsche aangelegenheden van Rus±and is
door den man-in-the-street zoo nauwkeurig ge
volgd, ook niet de versterking van de vriend
schap met Frankrijk en Polen. De volksmee-
ning is er van overtuigd dat de Russisch-Ame-
rikaansche vriendschap een kalmeerenden
vloed zal hebben op de situatie in het Verre
Oosten.
BERLIJN, 17 Nov. Als eerste getuige in
het Rljdsdagprooes, wordt vandaag de metse
laar Grothe uit Bemau, gehoord.
Getuige w«s ..Kaiperadschafts-Fuehrer” In het
district Gesündbrunnen, dat na dé opheffing
van de partij, Kamerfidschaften telde.
Voor de opheffing telde een dergelijke afdee
llng 140 man, daarna nog slechts 18 tot 30. Elke
afdêeling had een actieve afdeellng en een re-
cruten-afdeellng, waarin degenen, die nog niet
met wapens wisten om te gaan, werden opgeleid.
De wapens en munitie werden voor een groot
deel verkregen door diefstallen uit de* wapen
fabrieken en door ruiling van de ■afdeellngen
onderling.
Indien er getuigen optreden, die zeggen, dat
de leus ,81a de Fascisten, waar je ze treft” een
symbolische beteekenis had. dan kan getuige uit
de practjjk verklaren, dat wel degelijk bedoeld
werd handtastelijk op te treden.
Op 1 Januari 1931 werd een zekere Frau
Kuenstler in de Ackerstrasse zoogenaamd door
Nationaal-Socialiste6 neergeschoten. Van toen
af werden de overvallen veelvuldiger; dit werd
tenminste verteld.
Op grond hiervan werd In Januari de alarm
toestand georoclameerd.
Vervolgens verklaart getuige, dat hij een
zekeren Kempner in een asyl voor dakloozen
heeft leeren kennen en hem in de communisti
sche partij heeft gebracht.
Later is Kempner gekomen in de communis
tische centrale voor bultenlandsche aangelegen
heden.
Na den brand heeft deze Kempner getuige
gezegd. .Als ik geweten had, dat die zaak met
den brand een fiasco zou (kirden, dan zou ik
er nooit aan begonnen zijn”.
Getuige vroeg toen Kempner of deze er zelf
bij was geweest, waarop deze antwoordde: „Ja.
ik ben degene, die het brandbare materiaal naar
den Rijksdag heeft gebracht”.
Getuige verklaart dan verder, dat Kempner
hem vertelde, dat dit materiaal was vervaardigd
in de Veteranenstrasse en dat hl) het in een
koffer In het RUksdag-portaal aan Torgler heeft
gegeven.
De voorzitter verklaart, dat getuige eerst een
anderen naam heeft genoemd ea Vfaqgt. of
Voorts heeft u toen verklaard:
„Om dezen tijd, dJ. den 27sten Februari elf
uur 's avonds, was er alarm-toestand. Ik schat,
dat er ongeveer 4000 schietwapenen In het be
zit waren der communisten.” Dat heeft u van
daag ook niet herhaald.
Getuige: Ik heb niet aan alle onderdeelen
gedacht.
President: Heeft Singer u dat allemaal ver
teld?
Getuige: Wat ik over de namen zeide. dat
heeft Singer mij allemaal verteld. Het overige
wist ik uit mtj-zeiven en van Kempner.
Dr. Sack: U wist dus allemaal uit u-zelven,
dat de brandstichting in den Rijksdag zou
plaats hebben, waar de brandstoffen lagen en
hoe de rollen verdeeld waren?
Getuige: Het was afgesprUiten. dat om 18
uur 45 Torgler, Popoff, Van der - Lubbe, een
zekere Georgeff en nog twee personen In den
Rijksdag zouden binnendringen. Popoff had
de leiding qn moest den aftocht dekken. Door
dat Popoff In de vékonderstelllng verkeerde,
dat Van der Lubbe reeds gevlucht was, viel
deze da politie in handen.
President: Weet u dat allemaal van Singer?
Getuige: Neen.
President: Dus uit u-zelven!
Getuige: Ja, dat heb ik zoo opgemaakt uit
de uitlatingen van Kempner en van Singer.
President: Als ik het goed begrijp, dan heeft
getuige indertijd den naam Kempner niet wil
len noemen en zijn verklaringen gedaan zonder
de bron aan te gejfen. Dat brengt echter geen
licht in de kwestie daar zijn verklaringen thans
heel anders lulden.
Dr. Sack: HU heeft vandaag ook niet ge
zegd, dat in den koffer een lont zat van 400 M.
lengte, die in zwavel en aether gedrenkt was
Het proces-verbaal van het eerste verhoor ein
digt als volgt:
Opgemerkt wordt nog, dat de brandstichters
het brandmateriaal op het RUksdaggebouw wil
den beproeven. Was de revolutie gelukt, dan zou
Popof in Warschau en Praag ook zoo’n' brand
op töuw zetten.
Kunt u ook zeggen, wie u die bUzonderheden
over het geprepareerde brandmateriaal enz.
verteld heeft?
Getuige: Verteld heeft mU dat
maar het bleek uit de Instructies,
kregen.
Dr. Sack: Wie heeft u verteld, dat hét ge
prepareerde brandmateriaal op het RUksdag
gebouw geprobeerd zou worden?
Getuige: Wanneer ik mU niet vergis, dan
geloof Ik. dat ik daarover eens met Kaempfer
gesproken heb.
Dr. Sack: Is dat die getuige, die hier tegelijk
met zUn vrouw werd verhoord?
Getuige: Ja.
Beklaagde Popof verklaart, dat hU het niet
noodig vindt, dezen getuige iets te vragen. HU
heeft Grothe nooit gezien. HU is ook nooit in
de „Roode Hulp” geweest en heeft niets met
die vereeniglng te maken.
Alles wat de getuige Grothe over hem heeft
verteld is gelogen.
GENEVE, 17 Nov. (Reuter) De Fiansche
delegatie heeft aan alle delegaties ter ontwape
ningsconferentie een uiteenzetting doen toe
komen over het Fransche standpunt betref
fende de contróle-kwestie. FrankrUk beschouwt
de contröle als een preventief middel tegen
schending eener ontwapeningsconventie, terwUI
als repressief middel tegen aanvallers de we-
derzjjdsche hulpvetleenlng zou dienen. Het plan
is gebaseerd op het plan-MacDonald, zooals dit
na de Fransch-Engelsche besprekingen in den
afgeloopen zomer is geamendeerd.
Kempner werkeHjk Torgler heeft gezegd.
Getuige zegt dan, dat hij zich vergiste. Kemp
ner zeide, dat hü de tasch aan den grooten
zwarte had afgegeven, dien hU eens bU de
Roode Hulp had aangetrotfen.
HU bedoelde hiermede Popof.
De naam Torgler werd in een ander gesprek
genoemd, toen Kempner nJ. verklaarde,
Torgler en Koenen de brandstichters
binnengelaten.
Voorzitter: Hoe komt u er bU. dat Popof de
groote zwarte was.
Getuige: Omdat ik met Kempner Popof eens
bU de Roode Hulp heb ontmoet, én wel in De
cember en in Januari.
Kempner sprak met Popof; Ik kon hen even
wel niet verstaan, omdat zU Esperanto spra
ken.
Kempner zeide mjj toen,
WASHINGTON 17 Nov. (V. D.) Op de vraag,
of het besluit inzake hervatting van de diplo
matieke betrekkingen met Rusland gelüke be
teekenis had met offlcleele erkenning, verklaar
de Roosevelt, dat dit technische probleem door
het staatsdepartement moest worden uitge
maakt. Roosevelt beschouwt echter de erken
ning van Sovjet Rusland practisch als tot
stand gebracht.
dat hU met den
grooten zwarten dlkwUls samen
Roode Hulp en dat deze daar
noemd werd.
Verder verklaarde getuige, dat Kempner hem
heeft verteld, dat in een vergadering van 23
Februari met de brandstichters gesproken was
hoe zU de zaak moesten aanleggen.
Voorzitter: Heeft Kempner hlerbU gezegd,
dat de brandstichting in handen van Torgler
gelegen heeft?
Getuige: Ja.
Voorzitter: Hoe laat moest de brand gesticht
worden?
Getuige: Des avonds te half acht.
President tot \j
verhoor heeft u gl
wapenen waren uil
Februari op een
kunnen slaan. Ven
WASHINGTON, 17 Nov. (V.DRoosevelt
heeft medegedeeld dat William Bullitt benoemd
zal worden tot ambassadeur van de V.S. te
Moskou-
Bullitt is zich met Russische zaken gaan be^ig
houden in 1919 tUdens een mbsle. waarmede
hU door Wilson belast werd. HU heeft een
groote rol gespeeld tUdens de onderhande
lingen van de laatste tien dagen.
Grote: Ja, ik heb het van twee kanten ge
hoord. namelUk krachtens mUn functie en
ook van Kempner zelf.
President:
