Prikkeldraad
rs
Pensioenen
Indischgasten
van
J
Van Katholieke schrijve
Nieuwe romans
gezonden middenstand
Voor
een
EEN SANEERINGSPLAN
REGEERINGSANTWOORD
HET STROOPERSDRAMA
TE NIEUWKOOP
ff
DINSDAG 28 NOVEMBER
DOÓDEN-GEDACHTEN1S TE BERLIJN
De ontbrekende basis
Opzet aanwezig geacht
Mgr. dr. Th. Verhoeven
V estigingseischen
Vermeerdering der inkomsten
Tegen oneerlijke concurrentie!
Spertyd in den detailhandel
INDISCHE POSTVLUCHTEN
Financieele nood
Geen staatscommissie
Pensioen uitgesteld loon?
PENSIOENKWESTIES
Normalisatie
ey
s-
HOOGER LANDBOUW*
ONDERWIJS
NAAR OVEREENSTEMMING IN
DEN AETHER?
Curator der Handels-
hoogeschool
Spoedig ingrijpen ge
vraagd
Betere regeling voor
oud-militairen
De noodtoestand van ’s Lands
financiën rechtvaardigt de
I tijdelijke korting
De verdachte veldwachter conform
den eisch tot acht maatiden
veroordeeld
Conferentie belegd onder leiding
van den Minister
Kindertoelage
Geen opcentenheffing
Belangrijk program van den ka
tholieken bond om te komen
tot wettelijke bescherming
van het kleinbedrijf
Gr oot-ond er neming en
Coöperatie
I
Ier, vm
taak
tot
j
Naar wy vernemen, heeft de Minister van
Blnnenlandsche Zaken tegen ajs. Vrijdagmid
dag een conferentie belegd met de bestturen
va nde vier groote omroepvereenlglngen.
De conferentie, welke in het gebouw van het
hoofdbestuur van den P.T.T. zal plaats vinden
en door den minister zal worden gepresideerd,
zal ook warden bygewooad door den voorzitter
van den Radioraad.
Zonder de hulp van Nederland zou de
insolventie van Indlë reeds lang een vol
dongen feit geweest zijn en zouden de ge
penslonneerden zeker voor die ramp niet
gespaard gebleven zijn.
of
van
Verschenen is de Memorie van Antwoord op
het voorloopig verslag der Tweede Kamer over
het wetsontwerp tot tydeiyke korting der pen
sioenen enz. van gewezen Indische landsdie
naren, locale ambtenaren en bijzondere leer
krachten.
Van de Regeering vraagt de Ned. R. K. Mid
denstandsbond, teneinde op zoo kort mogeiyken
termijn in het bijzonder In den detailhandel tot
ordening en saneerlng en binnen dat kader
tot bescherming van het zelfstandige mldden-
standsbedrfjf te kunnen geraken:
Het ligt intusschen In de bedoeling van den
minister, om, zoodra de In bewerking zijnde in
grijpende herziening van alle pensloenreglemen-
ten, welke nauw verband houdt met en daar-
■len op het punt van ordening
:bermlng tot in bijzonderheden
Vermits het in de bedoeling ligt om bij de
aanhangige algemeene salarisherziening aan de
kindertoelage-regellng voor Landsdienaren uit
breiding te geven In dien zin, dat die toelage
reeds wordt gegeven bjj één schoolgaand
kind, terwijl daarenboven geen beperking meer
aal warden gesteld met betrekking tot het aan
tal kinderen, waarvoor een toelage wordt gege
ven, heeft de minister termen gevonden in de
Nota van Wijzigingen een verandering van bet
ontwerp op dit punt op te nemen.
i
In het Sportpaleis te Berlijn vond Zondag een dooden-herdenking plaats, in aanslui
ting waarop bij het gedenkteeken Unter den Linden een krans werd nedergelegd
van <U
d *or
TwM>
m Sta<fo-
usters «k
linnen.
a
Naar wij vernemen, heeft Z. H. Exc. de Aarts
bisschop van Utrecht benoemd tot curator van
de R. K. Leergangen en van de R. K. Handels-
hoogeschool te Tilburg Mgr. dr. Th. Verhoeven,
directeur van het R. K. Centraal Bureau voos
Opvoeding en Onderwijs te *s Gravenhage.
Het denkbeeld van een staatscommissie heeft
niet de instemming van den minister. Beter dan
wie ook moet de Indische regeering in staat
worden geacht, de noodlge bezuinigingsmaat
regelen uit te werken.
Een korting op rente en aflossing van de In
dische leeningen zou onmlddeliyk ook haar
weerslag doen gevoelen op het credlet van het
Rijk, zou daardoor de financiering der Indl-
De „Ijsvogel” is op de thuisreis te Bagdad
aangekomen.
De „Snip” (uitreis) is in Djask geland.
Daladlers en anderen de mo-
gedurende eenige weken aan
blijven, AAn bij die van de parlementaire
Dezer dagen is het Centraal Bestuur van den
Ned. R. K. Middenstandsbond bijeengekomen^
teneinde de door den N. R. K. M. noodzakelijk
geachte maatregel
saneerlng en bescl
vast te stellen.
sche tekorten ónmogelijk maken en kan in de
gegeven omstandigheden geen punt van prac-
tlsche politiek uitmaken.
De vraag, of niet conversie van de Ned. Indi
sche leeningen met hoog rentetype geheel
gedeeltelijk de plaats zou kunnen innemen
de pensloenkortlng. vindt haar beantwoording
In de Memorie van Toelichting bij de onlangs
Ingediende wetsontwerpen betreffende de Indi
sche begroeting voor 1934. Zooals daaruit blijkt,
zal de rentebesparing uit conversie ten volle ge
reserveerd moeten worden om het accres op te
vangen, dat bij den leenlngsdlenst door conso
lidatie van vlottende schuld en bij de pensioenen,
als gevolg van verdere sterke afvloeiing van
personeel, verwacht wordt. En altijd door blijft
een schrikwekkend tekort ons aangrijpen.
Met kracht riorde door de overheid ter hand
genomen de bestrijding der oneerlijke en der in
ruimen zin sociaal-economisch ontoelaatbare
concur ren tle-middelen.
De wet geve aan den Minister van Economi
sche Zaken de bevoegdheid om vestiging In een
bedrijfstak, na verloop van den gestelden sper
tijd, te binden aan de door de georganiseerde
bedrijfsgenooten ontworpen en door hem ge
hoord den Mlddenstandsraad, of andere daartoe
in te stellen Instantie goedgekeurde normen.
Uiteraard zullen de te stellen normen even
zeer als voor de klelnondememlng moeten gel
den voor afdeelingschefs en fillaalleiders der
grootondernemlng en voor de bedrijfsleiders der
coöperaties.
n Frankrijk is weer eens een Kabinet ten val
gebracht.
Het had zoo ongeveer drie weken ge-
Gedurende het tijdvak, waarin het vestigings
verbod geldt, moeten door de georganiseerde
bedrijfsgenooten (werkgevers en werknemers»
branchegewijs normen worden ontworpen, waar
aan nieuwe ondernemers en ondernemingen In
de betreffende branches moeten voldoen, alvo
rens zij zich in die branche kunnen vestigen.
om moeilijk losgemaakt kan worden van de al
gemeene salarisherziening, haar beslag zal heb
ben gekregen, een weg te zoeken om te geraken
tot een zekere normalisatie van alle pensioe
nen. Op die wijze zal het wellicht mogelijk zijn
een einde te maken aan de bedoelde ongelijk
heden.
Een stelsel van progressieve korting, gelijk
door verscheidene leden wordt aanbevolen als
een eenvoudige oplossing om de korting te ba-
seeren op de werkelijke draagkracht van de In
dische gepenslonneerden, Is voor de regeering
niet aanvaardbaar.
leefdf
Maar hoe kort deze levensduur ook was, het
sloeg daarmede geenszins een record.
Dit laatste staat, meenen we. nog altijd op
naam van het ministerie Ribot, dat juist één
dag aan het bewind bleef en bij zjjn eerste op
treden voor de Kamer reeds tot heengaan werd
gedwongen.
En toch was Rlbot het geval speelde zich
reeds jaren vóór den oorlog af geenszins een
onbeteekende figuur.
HU. had meer dan één kabinet*gevormd en
geleld, zoodat de President der Republiek meen
de een beroep op hem te kunnen doen.
Het Fransche Parlement pleegt het echter
zijn ministeries niet gemakkelijk te maken.
Dat was reeds in ’t verleden zoo, en dat is
liet nog altijd.
..Nooit is duidelijker gebleken", schrijft de
Parijsche correspondent der „N. R. Ct.”. naar
aanleiding van de jongste crisis, „dat in Frank
rijk het ministerie een commissie uit het Par
lement, vooral uit de Kamer is. Deze delegeert
het de uitvoerende macht met mondjesmaat.
Als het van zich afbijt en zelfstandlgheidsaan-
vechtlngen vertoont, wordt aan de teugels ge
trokken. En daar met ongeveer gelijke kracht
In tegengestelde richting getrokken wordt,
komt het span niet van de plaats en wordt het
aanhoudend zonder tastbaar succes gewis
seld.”
Opwekkend is dit politieke beeld niet.
Frankrijk tobt inderdaad sinds jaar en dag
met een aan het grillige grenzende veelvuldig
heid van regeertngswlsselingen, waarop slechts
de oorlogstijd een uitzondering maakte.
Ongetwijfeld speelt hierbij het persoonlijk
element, het steeds parate verlangen, om toch
vooral „carrière” te maken, een rol.
Maar al te dikwijls verschuilt zich niet al
leen daarginds trouwens achter een leus,
en ook achter een beginsel, een belang.
Daarnaast echter heeft men in Frankrijk te
kampen met het ontbreken van partyverhou-
clngen en programs, die in positieven zin hou
vast geven, en duurzaamheid waarborgen.
„De basis, waarop dit en vorige kabinetten
steunden, deugde niet,” schrijft de bovenbe
doelde correspondent. „In plaats, dat de man
aan het roer begint met een program op te
stellen en tot de uitvoering daarvan een meer
derheid om zich heen groepeert, passen de Sar-
rauta, Boncours,
gelijkheden, om
te
combinaties.”
Hier ligt de zwakke plek.
En het ergste Is wel, dat er geen krachtige,
eensgezinde katholieke partij bestaat, die rich
ting en leiding zou kunnen geven.
Alles hangt nu van „combinaties" af. welke
zoomin een r eë e I e n, als een principlee-
1 e n grondslag hebben.
Tot schade van het land, dat in een zoo be
wogen en onzekeren tijd, als de tegenwoordi
ge. meer nog dan anders behoefte heeft aan
bestendigheid In zijn regeering.
Tot schade niet minder van het parlemen
taire stelsel, dat op deze wijze zijn eigen aan
zien verzwakt, om straks wellicht door den een
of anderen dictator te worden weggevaagd.
ting van een bepaalde groep ambtenaren van
den Staat.
Erkend moet worden, dat de onbillijkheid, ge
legen in de ongelijke pensioenen van in de
zelfde functie gediend hebbende personen, het
sterkst spreekt ten aanzien van de militaire
gepenslonneerden van voor 1930. De sterke aan
drang om tegenover de hierbedoelde oud-mili
tairen beneden den rang van officier een groo-
tere tegemoetkomendheid te betrachten dan in
het ontwerp is geschied, heeft den minister ge-
reede aanleiding gegeven deze aangelegenheid
nog eens nader te overwegen en te zoeken naar
een anderen modus, om aan de bezwaren tege
moet te komen. Hij meent dezen te hebben ge
vonden In de wijziging, welke thans bij Nota van
Wijziging In het ontwerp Is aangebracht. De
strekking daarvan is. dat voor de voor 1920 ge
pensionneerde Europeesche militairen beneden
den rang van officier de korting zal worden ver
zacht In dien zin, dat het gekort pensioen niet
minder zal kunnen bedragen dan het gekort
rangpensioen van de na 1 Januari 1920 onder
gelijke omstandigheden gepensionneerde rang-
genooten, terwijl een gepensionneerde van voor
1920. wiens pensioen ongekort nog minder zou
bedragen dan het gekort rangpensioen van den
onder gelijke omstandigheden na 1920 gepen
slonneerden ranggenoot, buiten de korting valt.
Het scheen den minister niet noodig en met
het oog op de moeilijkheden, verbonden aan de
practische uitvoering, ook niet gewenscht dezen
maatregel uit te strekken tot de Inlandsche
oud-militairen.
Bij het geopperde denkbeed om de pensloen
kortlng te vervangen door een progressieve op
centenheffing op de ten bate van Indlë geheven
wordende Inkomstenbelasting Is blijkbaar alleen
gedacht aan hen. die bulten Indlë wonen, ter
wijl toch een aanzienlijk aantal gepenslonneer
den In Indlë woonachtig is. Daargelaten, dat
bet niet aangaat alleen de eerstbedoelde cate
gorie met een belastlngverhooging te treffen
(welke ongeveer het vjjftlenvoud van de huidi
ge heffing zou moeten bedragen op de uit de
pensloenkortlng te verwachten bate te verkrij
gen), acht de minister het evenmin toelaatbaar
om de In Indlë wonende gepenslonneerden aan
een hoogere belasting te onderwerpen dan hen,
die geen openbaar pensioen trekken. Bovendien
zou het resultaat voor de betrokkenen hetzelfde
zyn.
Dat ook tegen het stelsel van de voorgenomen
korting zelf ernstige bezwaren zouden rijzen,
was voor den minister geen verrassing. De rege
ling, zooals zij thans aan de Kamer is voorge
legd, is de vrucht van een zeer langdurig over-
eg van de betrokken adviseurs der regeering,
waarbij het niet ontbroken heeft aan een minu
tieus onderzoek van verschillende middelen om
de ongelijkheden, die tusschen de op verschillen
de tijdstippen gepenslonneerden bestaan, zoo al
niet geheel weg te nemen, dan toch te verzach
ten. Een in allen deele bevredigende en prac-
tlsch uitvoerbare regeling bleek echter niet te
treffen. De regeering kwam aldus na gezette
overweging tot de conclusie, dat het niet raad
zaam is voor een regeling als de onderhavige,
welke bestemd Is niet langer dan twee jaar te
werken, zich te begeven in ingewikkelde bo
vendien op allerlei punten aanvechtbare ex
cepties.
De minister van Koloniën zet daarin uiteen,
dat de stelling, dat het pensioen gelijk staat
met een reeds verdiend salaris, waarop niet
meer gekort kan worden, bepaaldelijk in strijd
is met de beginselen van de geldende pensioen-
wetgevlng. In de Pensioenwet 1922 is overeen
komstig het advies der Staatscommlssle-De
Meester de stelling, dat pensioen als uitgesteld
loon is te beschouwen, bepaaldelijk niet aan
vaard. Met deze commissie meende de regee
ring in het pensioen te moeten zien: het resul
taat van samenwerking van publiek gezag en
ambtenaar om dezen by ouderdom en invalidi
teit een voldoend levensonderhoud te verzeke
ren. Ook voor de Indische wetgeving vervalt
elk beroep op een wetteljjk gestaafde vereen-
zelvlng van pensioen met reeds verdiend sala
ris. De onhoudbaarheid van deze stelling wordt
bovendien in het licht gesteld door het frit,
dat aan een verbetering van pensioenvoorwaar-
den, als in het verleden herhaaldelijk heeft
plaats gehad, als regel geen terugwerkende
kracht werd verleend.
De minister verwerpt evenzeer de stelling,
dat de gepensionneerde op één lijn zou staan
met vele andere schuldetechers van het land.
Ware de verhouding tot de gepenslonneerden
zuiver één - van prlvaatrechtelijken aard ge
weest, dan zou de verhooglng van alle reeds
toegekende penstoenen in 1920 zeker niet heb
ben plaats gehad of anders veroordee’d moeten
zijn als een moeilijk verdedigbare bevoorrech-
nog van kracht zijnde voorschriften omtrent de
betaling van collegegeld hebben voldaan of
daarvan waren vrijgesteld. Voorts verklaart de
minister van Economische Zaken zich bereid
om. Indien door verzorgers van een student
aannemelijk wordt gemaakt dat zij zich thans
genoodzaakt, zouden zien den betrokken student
zijn studie te doen onderbreken, een tegemoet
koming in ernstige overweging te zullen nemen
Ten slotte is hier ook een bepaling voorge
steld zoo noodig vreemde studenten te weren.
De minister van Blnnenl. Zaken zegt in een
nota naar aanleiding van het verslag over de
begroeting van het Alg. Burgerlijk Pensioen
fonds o. a.:
De verhooglng van het maximum weduwen
pensioen zou onvermijdelijk een verhooglng van
de bijdragen voor het gezinspensioen ten ge
volge beoben. Hieraan kan in deze tijden niet
worden gedacht.
De vorige minister van Financiën heeft reeds
overwogen, of het wenschelijk is. de regeling
van art. 82a van de Pensioenwet uit te breiden
tot de gevallen van ontslag op eigen verzoek.
Bij het ontwerpen van de eerstvolgende wijzi
ging der Pensioenwet zal hiertoe worden ba-
slist.
TUdriijke stopsetting van vestiging, of met
vestiging gelijk te stellen uitbreiding of bedrijfs-
omzettlng, in den detailhandel gedurende twee
jaren en wel voor eiken ondememings- en be
drijfsvorm, verbruikscoöperaties en filialen niet
ultge^puderd.
De rechtvaardigheidsgrond van den maat
regel ligt intusschen in den noodtoestand van
s Lands financiën. Daarover zouden ook be
denkingen, verband houdende met het mln of
meer academisch vraagstuk van het rechts-
karakter der pensioenen, moeten wijken. De
meenlng, dat zulk een noodtoestand nog niet
geacht kan worden aanwezig te zijn, heeft den
minister ten zeerste verbaasd, omdat de cijfers
een andere taal spreken.
Hieraan doet niets af dat de verslagen der
Alg. Rekenkamer nog steeds gewag blijven
maken van .groote royaliteit" en „verregaande
zorgeloosheid" met betrekking tot ’s Lands gel
den. De minister heeft reeds gerulmen tijd
geleden te dezer zake bij den gouverneur-gene-
raal aangedrongen op afdoende maatregelen
om aan het euvel paal en perk te stellen. Juist
dezer dagen mocht hij vernemen, dat de in
stelling van een speclalen bewakingsdienst tot
dat doel in voorbereiding is.
De minister set voorts uiteen, dat bij de
keuze van een wetteUjken vorm allerminst de
bedoeling beeft voorgezeten, een beroep op den
rechter uit te schakelen. O. m. gold de over
weging, dat daardoor de vaststelling van een
aantal afzonderlijke algemeene verordeningen
voor de verschillende categorieën van gepen
slonneerden kon worden vermeden. Daarnaast
gold In niet mindere mate de overweging, dat.
waar het hier een zóó diep ingrijpenden maat
regel betrof, de gepenslonneerden er zekere
aanspraak op mochten hebben, dat de hoogste
wetgever ever hun belangen besliste.
Met name valt hieronder:
a.) Regeling van het ultverkoopwezen.
De rechtbank, heden uitspraak doende, heeft
verd. conform den eisch veroordeeld, en over
woog daarbij dat het verweer van verd. dat hy
niet de bedoeling had iemand te treffen, voor
haar onaannemelijk is. De verdachte heeft zich
van een ontoelaatbaar middel bediend, dat in
grijpender was dan het kwaad dat hij bestrij
den wilde. Zij besloot voorts rekening te hou
den met de ernstige gevolgen van den daad,
maar overwoog anderzijds de plaateelQke om
standigheden en den staat van dienst, dien ver
dachte bij de Rijksveldwacht achter den rug
heeft.
Veertien dagen geleden stond voor de Utrecht-
sche rechtbank terecht de gepensionneerde ma
joor van de Rijksveldwacht. die zich te Nieuw
koop had schuldig gemaakt aan het veroorza
ken van zwaar lichamelijk letsel door schuld
Het betrof hier het z.g stroopersdrama, waar
bij een visscher door een geweerschot werd ge
wond, tengevolge waarvan hij het licht uit bei
de oogen verloor. Verdachte zelde bij zijn fui
ken een stellage te hebben gemaakt waarop een
geweer rustte. Het slachtoffer daarentegen
verklaarde dat staande op hem geschoten was.
De Officier bij de rechtbank eischte achtmaan
den met de ernstige gevolgen van de daad,
dediger op.
b. ) Algeheel verbod van toepassing van het
cadeaustelsel.
c. ) WetteliJke regeling van het rabat- en kor-
tlngstelsel.
d. ) Verwijdering en wering uit de warenhui
zen van die instellingen en afdeellngen. welke
meer op het verlokken van bet publiek, dan op
een voorziening in behoefte zijn ingesteld
(lunchrooms en buffetten, postkantoren, kinder
speelplaatsen, kapsalons, leesbibliotheken, ten
toonstellingen. bagagedepóts enz.).
e. ) Uitbreiding van de wettelijke bepalingen
op de oneerlijke concurrentie tot een wet tot
bestrijding der oneerlijke en ontoelaatbare con
currentie in den rulmsten zin des woords.
Vooropgesteld wordt, dat elke actie voor in
grijpen van buitenaf, om tot verbetering van de
positie van de mlddenstandsonderneming te ge
raken, gepaard dient te gaan aan het krachtig
ter hand nemen van de verbetering van het
mlddenstandsbedrij f door den middenstand zelve.
Slechts dan zal van een roep om bescherming
heil mogen worden verwUcht, wanneer de mid
denstand, collectief én als afzonderlijk onder
nemer. metterdaad toont te beseffen, dat er ook
voor hem een ordenende, en sane erende
ligt.
Individueel moet aan eiken middenstander de
eisch worden gesteld, dat hij toont zijn plaats,
welke hij In het economisch leven beschermd
wenscht te zien, met recht in te nemen. De ver
vulling van zijn economische functie zij zoo
danig, dat zij sociaal en economisch aan hooge
elschen beantwoordt.
Bedrijfsinrichting en bedrijfsbeheer behooren
In het mlddenstandsbedryf volkomen op de
hoogte van den tijd te zijn of ten spoedigste te
worden gebracht.
Zoowel stands- als vakorganisatie hebben tot
taak haar werkzaamheid ten aanzien van dit
punt met kracht voort te zetten. Naast het be
vorderen van de activiteit barer leden In de
vooromschreven richting, ligt voor hen een bij
zonder werkterrein in het propageeren van eco
nomische samenwerking tusschen ondernemers
in denzeifden tak van bedrijf.
Uitzonderingen op dezen regel zullen moeten
kunnen worden gesteld door de gemeentelijke
overheid. In met name bij de wet te noemen ge
vallen, na advies van een plaatselijke permanen
te commissie, samen te stellen uit leden aan
gewezen door den gemeenteraad. Kamer van
Koophandel In het ressort en georganlseerden
middenstand. i
Als zoodanige uitzonderingsgevallen komen
om. in aanmerking:
a. ) Vestiging In nleuw-gebouwMe woonwijken
of zaken-kwartleren.
b. ) Vestiging In bestaande, tijdens het ves
tigingsverbod openvallende winkelruimten, voor
zoover deze vestiging niet betreft warenhuizen,
eenheidsprljsbedrljven, filialen van ondernemin
gen, die bereids twee verkoopgelegenheden be
zitten of coöperatieve verbruiksvereenlglngen.
Deze spertijd is noodzakelijk, niet alleen om
verdere ontwrichting der verhoudingen In den
detailhandel als gevolg der economische crisis
te voorkomen, doch ook om afdoende een verde
ren toevloed van buitenlandsche detaillisten te
kunnen weren.
De vestiging en uitbreiding der grootonderne-
mlng In den detailhandel en der coöperatie bul
ten het persoonlijk economisch werkterrein der
deelnemers worde blijvend gebonden aan een
vergunning, af te geven door een plaatselijke
Instantie, met dien verstande dat deze vergun
ning alleen kan worden afgegeven als de wen-
schelijkheld van de betreffende vestiging of uit
breiding in sociaal-economisch opzicht positief
is aangetoond.
Het bedoelde stelsel van vestlglngselschen
worde tevens Ingevoerd voor de diverse takken
van klein-lndustrieel bedrijf en de In deze be
drijfstakken werkzame productie- of bewerkings-
coöperaties.
Invoering van den vermelden spertijd worde
tevens mogelijk gemaakt voor met name te noe
men takken van kleln-lndustrleel bedrijf.
Een eind worde gemaakt aan de bevoorrech
ting van het in N, V. of coöperatieven vorm ge
voerde bedrijf boven het bedrijf der natuurlijke
persoon, w<elke door de stelsels van D. T. B. en
Inkomstenbelasting wordt mogelijk gemaakt.
In aansluiting op de voorgaande punten en ter
verwezenlijking van de volledige ordening der
bedrijfstakken door de georganiseerde bedrijfs-
genooten zelf zal de N. R. K. M. zijn actie voor
bedrijfsorganisatie op publlekrechtelijken grond
slag onverminderd voortzetten.
Het Centraal Bestuur van den Ned. R. K. Mid
denstandsbond besloot de werkzaamheM der ge-
heele stands- en vakbeweging van den katholie
ken middenstand zoo krachtig mogelijk te rich
ten op de propageerlng en spoedige verwezen
lijking van dit Saneerlngsprogram. naast het in
September JJ. aan de Regeering aangeboden
Urgentleprogram van den N. R. K. M.
very te Amsterdam. Van de oude Godenver
halen der Edda-boeken af tot de konlngsver-
halen van Snorre Stürlasson toe vat hy de
Noordeiyke mythen en legenden samen in een
duldeiyk, een leerryk overzicht, dat tevens veel
schoonheid te genieten geeft. Men vindt in dit
boek ook de geschiedenis van Sint Olaf, den
heiligen konlng van Noorwegen, die voor het
geloof gesneuveld is te Stlklestad. Dit is een
boek, dat ontwikkeling en ontspanning tegelyk
geeft.
Nauweiyks verscheen van Ernes Claes de
novelle: „Toen Onze Lieve VrouvAe he uren
beeweg deed", of er ligt weer een nieuw boek
van den vruchtbaren verteller voor de ruiten,
getiteld: „Kobeke”. Het is schalksch en getuigt
van een levendige opmerkingsgave, maar een
beetje voorbehoud Is by dit werk, mede wegens
de plaatjes van Joeef Cantré, toch niet mis
plaatst- De Wereldbibliotheek gaf het uit.
Een lief boek over kinderen, doch dat een
boek voor groote menschen is. schreef Annie
Salomons. Het heet: „Een Jongetje en een
Meisje". Wat erin verteld wordt, is vooral voor
Jonge moedertjes, die geregeld met kleuters
omgaan, alleraardigst. Paul Brand te Hilversum
gaf het uit.
Tot het laatste bewaarden wy den roman
„Harten en Brood" van Albert Kuyle, waarover
in de kritiek wellicht nog zal worden gestreden,
maar dat wy toch als verhaal een meesterlijk
werk mogen noemen. Het heeft een sterk een
zijdige sociale tendenz, die vaak den indruk
wekt, dat de schrUver te veel wil bewyzen, en
dan wordt de strekking beslist onaannemelyk.
Eigeniyk schuilt de kracht van Albert Kuyle
In zyn allerscherpste opmerkingsgave en in zUn
diep doordringen tot het wezen van het katho
lieke volksgevoel. Het maatschappelijk vraag
stuk vereenvoudigt hy tot een schema; alle
bezitters zyn slecht, alle arme menschen zyn
goed. Wie zich daarover heen kan zetten by
het genieten van een schoon voldragen kunst
werk. moet .Harten en Brood” lezen, want op
alle bladzyden bijna wordt men ontroerd of
verrast door prachtige vondsten en hartelyke
passages. Was het geschreven zonder program
matisch vooroordeel, het zou volmaakt mogen
heeten. Nu wordt het voor velen wellicht een
teeken tot tegenspraak. Maar het is een mooi
geschreven boek. Ook dit werk verscheen te
Hilversum by Paul Brand. Het is alleen voor
volwassenen geschikt.
Men ziet: er is keus voor Sinterklaas! Zal het
katholieke publiek er voldoende van profltee-
ren? Wy hopen het harteiyk.
Ingediend Is een wetsontwerp tot wyziglng
en aanvulling der wet van 15 Dec. 1917 tot
laatsteWk gewyzlgd by de wet van 39 Juni
1925.
Dit wetsontwerp heeft biykens de toelich
ting, In de eerste plaats tot doel, de inkom
sten van dit onderwijs te vermeerderen.
De vooropgestelde wyzlglngen hebben
strekking:
a. opheffing van de vrystelling van beta
ling van collegegeld, nadat dit viermaal is be
taald, met dien verstande, dat de vigeerende
bepaling, dat de verplichting tot betaling ver
valt. wanneer de betrokkene het examen met
civiel effect heeft behaald, intact biyft;
b. afschaffing van de bepaling, dat in geval
van afwyzing voor de eerste herhaling van een
examen geen betaling van examengeld wordt
gevorderd:
c. het openstellen van de mogeiykheid voor
onderwysbenoodlgdheden. die aan studenten
worden verstrekt, van hen betaling te vorderen.
Door het opnemen van een overgangsbepa
ling wordt tegemoet gekomen aan de belangen
van de studeerenden, die reeds aan de thans
De maand November bracht, in afwachting
van den goeden Sinterklaas, dit jaar een aeld-
aan-groote hoeveelheid oorspronkeiyk-Neder-
fcudsche romans op de boekenmarkt en wy
mogen ons ernver verheugen, dat daaronder
plet minder dan een tiental werken zyn van
goede katholieke schrijvers-
Tien katholieke romans in een maand! Dat
«11 toch wel wat zeggen! Ons publiek, dat tot
jmden bekend stond by de Nederlandsche uit
gevers wegens zyn gerlngen leeslust, begint zich
ja de laatste jaren in dit opzicht te herzien
«n schijnt harteiyk te gaan meeleven met de
jongste vernieuwing van de katholieke letter
kunde. welke Inderdaad vruchtbaarder biykt
dan men sedert honderden jaren van de
jloomschen” gewend was. Ze heetten immers
schteriyk! Tegenwoordig maken zy geen slecht
figuur meer in het cultureele leven en juist
onder de populaire schryvers zyn de katholie
ke de meest vooraanstaande en de meest
vruchtbare: denk maar aan Antoon Coolen, aan
Herman de Man, aan Felix Timmermans, aan
Ernest Claes, aan Kees Meekel.
Ze zyn allemaal op het appél, dit jaar. en
stellen Sinterklaas in de gelegenheid, een boek
van hen te „ryden” In den schoorsteen van den
leesgragen geloofsgenoot-
Antoon Coolen deed by Nygh en Van Ditmar
te Rotterdam een novelle verschynen, getiteld
„De man met het Jan Klaassen-spel”, waarin
hij de sombere, maar toch niet pessimistische
geschiedenis verhaalt van een rondreizend pop-
penkast-houder. zyn liefde en zyn bittere
svonturen. Het is in zeker opzicht *n zwervers-
boek. ofschoon het aansluit by de Peel-romans
vin denzeifden auteur. Herman de Man brengt
ons weer in kennis met de beide zwervers Sjef
en Jochem, die hy ons reeds voorstelde in zyn
vroegeren roman: .De kleine Wereld". Thans
djn ze passagiers op .Ben stoombootje in de
Mist” (zoo heet het nieuwe boek). Dit stoom
bootje met .Jas”, een grimmlgen doch goedhar
tig» kapitein, loopt onverwachts vast op een
nndbank en biyft daar drie dagen steken in
den mist. De passagiers moeten die drie dagen
mek brengen en vertellen elkaar dus allerhande
verbalen, vol bonte afwisseling, waartn de ver
schillende karakters goed tot hun recht komen.
De« vertellingen dragen eenlgszins de kleur
van vertwy teling, berusting en verwachting
zaar gelang zy gedaan worden op den eersten
dag, als het bootje vastloopt en de bemanning
vertwyfeld is. op den tweeden dag. als de pas
sagiers berusten in hun somber lot. of op den
derden dag, wanneer de dikke mist elndeiyk
opklaart en de spoedige bevryding te verwach
ten is. Hiernaar is het werk verdeeld in drie
stukken, welke leder een geheel eigen sfeer
hebben. Een gezonde, volksche humor tintelt
door het geheel, dat voor volwassenen zeer ge
schikt is, evenals het werkje van Coolen. „Een
Stoombootje in de mist" verscheen by de Ne
derlandsche Keurboekery te Amsterdam.
Kees Meekel, geboren in de Hollandsche klei-
s^eek rond Amsterdam, zorgde voor een fik-
schen Hollandschen boerenroman, die het licht
mg by Veen's ultgeversmaatschappy in de
hoofdstad, en die ,De Zonnebrug” heet. Wy zien
hier den stryd tusschen twee opeenvolgende,
feneratles. De „oude Nol" die het geslacht der
vaderen vertegenwoordigt, verzet zich tegen den
nieuwen tyd. doch moet zich wel gewonnen ge
ven aan het allesverslindende monster, dat de
boofdstad is, zich uitbreidend naar alle zyden,
zoodat het de landeryen eenvoudig opslorpt.
In het byzonder deze figuur van den ouden
boer is met krachtige, sobere lynen geteekend
en maakt het boek zoo boeiend en zoo men-
scheiyk.
Een nieuw geluid in de Nederlandsche roman
kunst bracht de Jongere Frans van Oldenburg-
bmke met zyn verhaal.Bruno Clasius”. nader
getiteld. ,De roman van een verregend leven”.
Bet te de humorlstisch-vertelde levensgeschie
denis van een Jong mensch, dat na genoten
onderwijs ,.aan de krant” gaat, doch dat als
journalist niet de bevrediging vindt, die zulk
•en betrekking scheen te beloven. Over het ge
heel hangt de drenzig-wolkige lucht ran ons
vaderland en de eenlgszins sobere grimlach van
den schryver, die overigens met dit boek be-
vyrt, een opmerkeiyk talent te hebben. Uit
gever te Teulings te ’s Hertogenbosch.
Ook een eersteling is ,De Paradysbloem” door
Ton Kerssemakers. die eenige jaren geleden in
letterkundige kringen wel van zich deed spre
ken, omdat hy toen een maandblaadje uitgaf.
-De Paal”, zyn eerste boek vertelt de geschie
denis der heilige Lldwlna van Schiedam, naar
de oudste bronnen, doch de schryver beheerscht
^ün taal maar matig en gaat ook met zyn god
geleerde opmerkingen wel wat makkeiyk bulten
de schreef, b.v. wanneer hy vertelt, dat het
tedsch Paradijs nog heden op aarde te vin-
Nh te en verbiyf biedt aan Henoch en Ellas-
Zulke fantasieën zyn nergens goed voor en mis
leiden het publiek, terwyi ze de andersdenken
den volkomen noodeloos ergeren. Wel beroept
de schryver zich op kerkvaders, maar hy biykt
kun geschriften onvoldoende begrepen te heb-
ben. of uiterst slordig nagekeken. Is het wel
W«t. dat een letterkundige zich zonder verdere
•chollng, afgaande op zyn gevoel maar waagt
**n de weergave van het mystieke leven? Ton
Bërmuuakers had beter gedaan door te begln-
üen met een bescheiden vertelling, b.v. uit zyn
•'boortestreek. Dan had hy wellicht meer talent
*n hoogstwaarschyniyk meer kennis van zaken
tetoond. Beslist af te raden is zyn boek niet,
■■•r wy kunnen het toch moeiiyk aanbevelen.
«treeft naar het hoogste, terwyi bet twyfel-
te, of hy het lagere bereiken kan. zyn
b°ek werd uitgegeven door ,De Gouden Ring"
Tilburg.
*»bx Timmermans is als verteller op zyn
brit in den verhalen-bundel „Pyp fen Toeback".
by bezorgde by P. N. v. Kampen en Zoon
Amsterdam. Men mag over hem zeggen wat
wU en wyzen op de betrekkelyke beperkt-
“•M van zyn talent, maar hy wordt als simpel
teller door niemand in onze taal geëvenaard.
w«lk 'n natuurlyken humor geniet men by hem
schryft hy kleurig en harteiyk. recht
<ten man af! Zwaarder doorzwoegd te de
waarin Btyn Streuvels ons „IJslandsche
■••en” vertelt, die hy uitgaf by Veen's Ultge-
