Kerstfeest
Oud-Engeland
m
Waar Christus geboren werd
B
te
I
I
I
I
in
EHEM VAN
HET BE
RDIG
VERKLEEDPARTIJEN EN
MASKERADES
KERSTMIS
afie
Drukke marktdagen
In Duitschland
De kerstklokken
Pleinen worden in ware dennenbosschen omgetooverd
Een koor in den kouden Kerstnacht
I
Hoe versieren wij den
kerstboom?
De traditioneele plum
pudding
Oude gebruiken, die niet bij de
sfeer van Kerstmis passen,
zyn gelukkig verdwenen
De Heilige grot wordt het geheele
jaar door door pelgrims uit
alle werelddeelen
bezocht
IN DE
GEVANGENIS
I'!
lii
lii
STILLE ^ACHT, HEILIGE NACHT
ALS HET KERSTFEEST NADERT
1 d’
DE GROT TE BETHLEHEM
De plaats waar Christus geboren werd
hui
centen,
I
I
vertroostingen van den godsdienst weigeren.
i'ii
Benig
rden
X
m
11
I
I
Kerstfeest eigenlijk reeds op den
van Kerstmis of Kerstavond.
wegens de herinnering aan den onschuldigen
kindertijd en aan de moeder zóó diep in de har
ten der gevangenen geworteld, dat ook voor
den hardnekklgsten zondaar en misdadiger op 24
December de behoefte naar liefde met de over
weldigende kracht van een oorspronkelijk na
tuurgeweld losbreekt.
rgen
aan
lood
traf
tot
Dat sloeg in als een bliksemstraal op onze
zielen. De indruk op de gevangenen was onbe
schrijfelijk en Ik geloof dat er in dit uur, ver
van de wereld, menig goed voornemen gemaakt
pieel
dan
der
ssen
der-
sen-
511e-
door
rke-
am,
kan
ken,
r de
■ken
öare
ouw
oot-
rer-
dat
nnd-
tdolf
imen
itho-
wer-
?zln-
leeft
g te
1 en
tus-
siten
oor-
noe-
Biten
tho-
ook
Pers
van
aan.
tan-
haar
jven
tot
wor-
het
PPen,
i de
icatle
nog
rd.
strile
lege-
I
en gewoonte om de ziel van den ouden misdadi
ger gevormd had, wist te smelten.
Wanneer hjj op den preekstoel stond, het edele
fijn besneden gelaat omstraald door het heilig
vuur zijner roeping en de lichtreflexen van de
Kerstboomkaarsen om zijn Serafljnsch hoofd
gleden, dan werd men herinnerd aan het beeld
van den H. Franclscus in het Museum van Keu
len, die in hoogste extase de stigmata ontvangt.
Pater Elpidius had zijn laatste preek geëindigd
en verliet den preekstoel om door de Sacristie,
die het schip der kerk en preekstoel verbindt, in
de kerk terug te keeren.
Toen zich de deur der sacristie opende, ont->
ving ik een der diepste Indrukken van mijn le
ven. Voor Pater Elpidius liepen drie In ‘t wit ge-
kleede meisjes van ongeveer 5, 7 en 9 jaar met
kransjes van witte rozen In het ‘eenvoudig ge
kapte haar. In de hand droeg leder een bran
dende kaars.
En toen legde pater Elpidius In eenvoudige
woorden uit. dat deze drie ambtenarendochter
tjes onze kinderen zouden vertegenwoordigen en
zoo zouden wij in zekeren zin voor onze kinde
ren als getuigen de Katholieke doopgeloften van
onze onschuldige Jeugd vernieuwen
voorname gasten
waarop
(de
met grooten ophef
opge-
is, dat ook na de vrijlating in de moeilijke si- t uwe dierbaren onder den stralenden boom in uw
tuatie van „weer in de wereld terug te moeten",
gehouden is.
Ik heb het trommelvuur van den winter- en
herfstslag in Champagne, den „nakenden dood”
in Vlaanderen en den zenuwsloopenden slag bij
Cambrai meegemaakt. Ik heb In de hel van Ver
dun gevochten en mijn zenuwen hebben mij
nooit in den steek gelaten, maar toen wjj voor
de onschuldige kinderen met bevende stemmen
onder heete tranen de doopbeloften tilt onze
jeugd hernieuwd hadden, toen konden mijn ze
nuwen dat niet meer verdragen.
Het Kerstfeest was ten einde. Wij keerden in
onze cellen terug. Toen Pater Elpidius dien
avond nog het lazaret bezocht, toen heb Ik hem
in boven geschreven woorden den indruk ge
schilderd, dien de vernieuwing der doopbeloften
op mjj gemaakt had.
Toen kwam het avondeten, de lichten werden
gedoofd en de cellen lagen in het donker. Alleen
de zachte schreden der wacht klonken op de
gangen en knarsten op de pleinen. Van buiten
scheen de volle maan door de ruiten en wierp
als schaduw van het traliewerk kruisen op den
vloer..., kruisen.
Stil lag de gevangenis, maar ik geloof niet dat
er veel inwoners dien nacht geslapen hebben.
Een wereld van leed werd voor Gods troon om
hoog gedragen.
GJj daarbuiten, die bet schoons Kerstfeest met
As tor
Dit is
Het is iets eigenaardigs zoo n Kerstfeest in de
gevangenis. De meest intieme van alle familie
feesten, door de Kerk met alle liefde omringd, Is
Zoo zitten dan de strafgevangenen, leder In
zijn afgesloten „kerkstoel” d.w.z. in een aparte
ruimte van waar uit hjj wel het altaar kan zien,
maar niet mét zjjn buren in contact kan komen.
Op dezen dag liep de Kerstmissie Juist ten einde.
De Franciscanerpater Elpidius had ze geleld.
Een schitterend^^predikantEen wonderlijke
man. deze missionaris en geheel-onthouder 1 Een
redenaar, die de menschen van hart tot hart
toespreekt, die in zijn preek alle registers van
gevoelens en stemmingen niet het minst van den
humor opentrekt en zoo bewijst, dat de Katho
lieke godsdienst niet vijandig staat tegenover het
leven, integendeel! Hoe vaak had bij zijn pree-
ken de kerk gedreund van een schaterend
lachen, een zeldzaam verschijnsel in een straf
gevangenis!
Het was voor Men ontwikkelden toeschouwer
een genot na te gaan, hoe Pater Elpidius met de
eenvoudigste middelen den weg naar het ver
stand van den doorsnee-mensch en den onge
letterde zocht en vonden met welk een
liefde hij de harde zondenkorsten, die misdaad
altaar en kerk. Het is het prachtig geslaagde
meesterwerk van een kunstenaar, die in de ge
vangenis den doodslag op zijn vrouw uit Jaloezie
met lange jaren boette. Zijn geheele treurig lot,
zijn leed, zijn berouw en zijn liefde had de kun
stenaar in het houten beeld gelegd en zijn ziel
daardoor bevrijd van den zwaren last, die haar
dreigde te vermorzelen.
Ook de pilaren van het eenvoudige bankaltaar
zijn met dennengroen omwonden, de muren, die
anders een eenigszins nuchteren indruk maken
en om waardige beschildering smeeken, dragen
dennenkransen en boven het altaar is de Kribbe
zichtbaar, bestraald door de schitterende ster der
belofte.
In plaats van de ritueel voorgeschreven twee
kaarsen voor de godsdienstoefening, schittert een
zee van kaarslicht rond het altaar. Ook de
biechtstoelen eveneens in barokstijl gehou
den die 's morgens wel door alle Katholieke
bewoners van het huis benut waren, zijn in hun
architectuurljjnen door dennengroen nagetee-
kend.
De kerk Is meer dan gevuld, want op Kerst
avond wilde geen der gevangenen achterblijven,
zelfs zij niet, die anders onder hoon en spot de
ethlehem, deze als geboortegrond van
Christus beroemde plaats in Palestina,
ligt op ’n hoogte, ongeveer twee uur gaans
ten Zuidoosten van Jeruzalem. Bethlehem
was ook de geboorteplaats van David en is in dit
opzicht ook belangrijk voor de Israëlieten. De stal,
waarin Christus werd geboren was feitelijk niet
binnen, doch even bulten de stad gelegen. De eer-
ste Christenen bouwden over de gewijde plek een
kerk, welke door Keizer Adrianus werd verwoest.
De H. Helena, moeder van Constanten, stichtte
er opnieuw een schoon kerkgebouw, waarnaast
zich tegenwoordig een klooster bevindt van de
Orde der Minderbroeders. Deze kerk is van
Grieksche bouworde en heeft den vorm van een
kruis. De groote beuk bevat acht en veertig rood
marmeren zuilen, waarop zich eigenlijk geen bc-
paalde, afdekking bevindt, maar een lichte be
timmering. Dit gedeelte der kerk wordt door de
Armeniërs gebruikt, die. door een muur, van de
Grieken, die het eigenlijke kruis en het koor 'n
bezit hebben, worden afgescheiden. In ‘t gedeel
te, dat door de Grieken wordt gebruikt, staat
een schitterend en kos.oaar altaar, hetwelk aan
de drie Wijzen, die Christus kwamen aanbidden,
is toegewjjd. Vóór het altaar Is een ster van het
schoonste marmer afgebeeld, juist onder de
plaats aan het hemelgewelf, waar zij, door de
koningen gevolgd, bleef stilstaan. Terzijde van
het koor vindt men twee wenteltrappen van vijf
tien treden, welke naar de onderaardsche kerk
geleiden, welke kerk vlak onder het koor is ge
legen. Deze uit het rotsgesteente gehouwen
kerk is vrij onregelmatig gebouwd.^if is ruim
zeven en veertig voet lang, elf voet breed, negen
voet hoog en aan de zijkanten met schitterend
marmer overdekt. Doordat het daglicht slechts
schaars het interieur der kerk kan belichten,
wordt zij immer door twee en dertig zilveren
lampen beschenen. Deze lampen zijn door ver
schillende vorsten uit alle werelddeelen ten ge
schenke gegeven en vertegenwoordigen een
groote waarde. Achter in de grot, naar de Oos-
telUke zijde, is de plaats waar de H. Maagd den
Zaligmaker ter wereld bracht. Dit getuigt een
Latynsch opschrift, hetwelk in een plaat in rfe
rots is gegrift. Het eigenlijke altaar bestaat wit
een stuk marmer, aan één zijde aan den rote
wand gehecht, waarvoor eveneens kostbare
lampen onophoudelijk hun licht uitstralen. In de
nabijheid van dit altaar, eenige passen ten Zui
den ervan, bevindt zich de kribbe, die evenwel
aanzienlijk lager ligt dan de vloer van de kerk.
Men kan er komen door langs een der twee
wenteltrappen af te dalen. Ook hier is het weer
een marmerblok, dat de juiste plaats aanduidt,
waar Christus werd neergelegd. Vóór deze in
de vele herinnerin-
Christentljd. is het
nadien een vrij
Nog voor on
geveer 10 i 15 jaar was de plaats vanuit Jeruza
lem moeilijk bereikbaar. De wegen erheen laten
vaak te wenschen over en de nauwe bochtige
straatjes leenen zich allesbehalve voor, het mo
derne verkeer. De omgeving van Bethlehem is
rzeer vruchtbaar. Ten overvloede bebouwen de
bewoners hier de wijnbergen, de olljfboombös-
schen. de weiden en akkers. Wanneer het felle
zonlicht op het midden van den dag over de
stoffige wegen en de krfjtachtlg-wltte huizen
vlamt, gelijkt de plaats als uitgestorven, doch
des te fleuriger zyn de marktdagen, waarop de
jonge vrouwen reeds vroeg in den morgen in de
weer zijn en zich in haar bonte kleeren en witte
mutsen door de steegjes spoeden. Het zijn hoofd-
zakelyk olijven, amandelen en vijgen, welke de
boofdlnkomsten van de bewoners uitmaken.
Naast deze bron van inkomsten vindt men nog
den verkoop van Oostersche kunstvoorwerpen,
welke den vreemdeling bij. het binnentrekken
der stad reeds dadelijk worden voorgelegd. Groot
en klein tracht zijn waar aan hem kwijt te ra
ken. waarbij men vaak een zeldzaam groote wel
bespraaktheid aan den dag legt. De bewoners
van het Heilig Land hebben jaren gekend van
bittere armoede, vooral gedurende de oorlogs
jaren. doch door deze armoede groeide de werk
zaamheid. de drang naar arbeid onder hen.
Men trachtte zjjn natuurproductie te vergroo-
ten en al spoedig waren de winning van het pa
relmoer uit de Roode Zee. het zwarte gesteente
uit de Doode Zee. het cederhout van den Liba
non een groote steun voor de instandhouding
I van handel en nijverheid. Schitterende kunst
voorwerpen zooals vazen, kettingen, omlijstingen
voor reliquleën en souvenirs aan de heilige
plaatsen worden thans sedert jaren in het be
drijvig Bethlehem vervaardigd om te worden
verkocht aan de vreemdelingen, waarna zij over
de geheele wereld worden verspreid.
n het dorpje Vil'ingen in het Zwarte Woud
wordt nog een zeer oud Kerstgebruik in eere
gehouden. In den Kerstnacht, klokslag twaalf
uur, speelt het plaatselijke muziekkorps op het
Marktplein een Kerstlied. Daarna weerklinkt de
melodie van het koe-lled. waarmede vroeger
het vee naar de ^welde werd gedreven. Ook
thans geschiedt dit nog.
Te Soest in Westfalen, een van de eerste
Hanzestede), der Middeleeuwen, wordt sedert
eeuwen op Kerstavond op den toren van de
oude „Petriklrche" een blaasconcert gehouden.
Om zeven uur 's avonds zingen op den toren
scholieren van Soest, begeleid door bazuinen,
het ,z.g. .Soester Gloria”, een oud Latljnscn
kerklied. Op deze melodie, volgt een oud-Duitsch
Kerklied In de huizen om de oude kerk bran
den dan reeds de kaarsen der Kerstboomen. Te
middernacht trekken de ge'oovlgen naar de uit
de veertiende eéuw dagteekenende kerk ..Mana
zur Wiese”, een gebouw in gothischen stijl.
Hier wordt door leden der gemeente een oud
Kerststuk cpgevoerd.
op Kerstmis
maskeraden,
schijnt „The
geweest te
s twaalf dagen;
vermakelijkheden
_i een zeldzaam
yn Merry Old England werd het Kerstfeest
met buitengewoon veel luister gevierd.
Overleveringen weten nog te verhalen van
de pracht en heerlijkheid, de loyaliteit en mild
dadigheid die dan in de aloude burchten der
edelen heerschte. Vóórdat deze in de versierde
hallen hunner vaderen hun
aan een rljkbezette tafel vereenigden.
de met steekpalmen versierde zwijnskop
vulever in het Noorden)
door het geheele dienstpersoneel werd
dlend. en terwijl de geliefkoosde schotel rond
ging en de zalen van de vroolljke Kerstliederen
weerklonken, placht de edelvrouw haar armen
op de slotplaats te verzamelen, om. hetzij met
eigen hand, of door haar slotbewaarder, gaven,
giften en liefderijke woorden, vriendelljken
troost en hartelijke Kerst- ^n NieuwJaarswen-
schen aan de lijdenden en hulpbehoevenden
uit te deelen. De koning, omgeven door zijn
schitterend hof, troonde omstreeks Kerstmis
in de groot hal van Westminster, en verschei
dene dagen werd open tafel gehouden, niet al
leen voor de hooggeborenen en rijken, maar ook
voor duizenden en nogmaals duizenden uit het
volk, die gelaafd en gevoed en verrukt tegelij
kertijd over het gezicht huns gebieders, de ban
den dankbaar ten hemel dieven en voor zjjn
welzijn baden.
Hoe geheel anders is het thans! Doch: andere
tijden, andere zeden!
ren. Martha wist precies, hoe zij den arm uit
strekken en trappelen moest om voor haar' vrien
din, de oude Suze. door te gaan en Tho
mas, de kamerdienaar van den Lord, had lang
gestudeerd, hoe William, de huisknecht, het
linkerbeen achter zich sleepte! Was het laatste
geldstuk verdeeld, dan nam het heelegezel
schap plaats aan de tafel en werd een aanval
gedaan op het bier en de tabak en de nacht al
drinkende, dansende en. zingende, kortom in
losbandigheid doorgebracht.
Christendom
uit den eersten
Bethlehem nog
"Laat ons echter zien, hoe het volk vroeger
zijn Kerstfeest vierde. Ook in-Engeland duurde
het. evenals oudtijds in Duitschland en in ons
land, twaalf dagen. Voor den eersten feestdag
plachten de arme lieden met een schotel rond
te gaan en voor de hulzen Kerstliederen (ca
rols) te zingen. Om met meer zekerheid te sla
gen, hadden zjj het geloof verspreid, dat het
een slecht voorteelten voor het geheele Jaar was,
als iemand den schotel-zanger, zonder een gift
uit te reiken, liet voorbijgaan.
St. Thomasdag (21 December)
bizonder de aangewezen
vrouwen, die dan haar rondgang deden,
dankoffer voor de milde gaven, welke men haar
schonk, gaven zij haar weldoeners groene tak
ken om daarmee hun kamers te versieren, t
Was om die reden, dat men den heiligen Tho
mas den kamerheer van het Kerstfeest noem
de. En het was zijn taak, de oudjes in de feest
zalen binnen te leiden.
Na de oude vrouwtjes volgden de jongens en
meisjes met hetzelfde doel, maar zij gingen wat
vlugger dan de trippelende vrouwtjes te werk.
Zjj klopten en tierden en rumoerden aan alle
Onder de eigenaardige gebruiken van dien
tijd mag de viering van het Kerstfeest door de
dienstboden van het adellijk slot Astor bjj
Birmingham, niet onvermeld’ blijven.
echt-Engelsch.
Zoodra de tafel van den burchtheer was af-
geloopen, werd er een andere in de dlenstoo-
denhal aangericht. In het midden daarvan lag
een stuk zwart brood, waarin twintig zilveren
geldstukken van drie penningen (three pence)
drukwekkende plek brandt dag en nacht een
godslamp en de wierook komt den bezoeker reeds
bij het binnentreden der kerk tegemoet. De kerk
en de heilige plaats der geboorte zijn voor het
overige rijk versierd met schilderijen en prachti
ge beelden. Een schitterend orgel verhoogt de
architectonische schoonheid der kerk. De heilige
grot wordt geheel het Jaar door, doch vooral
omstreeks den Kersttijd, door een aanhoudende
schare van vreemdelingen uit alle werelddeelen
bezocht. De religieuzen van het naast bijzijnde
klooster verrichten in deTcerk den dienst en on
derhouden haar tevens.
Niettegenstaande zjjn groote beteekenis voor
het Christendom en
gen
stadje Bethlehem nog lang
onbeduidende plaats geweest.
was in het
dag voor de oude
Als
""'"■"■tinniiiiiininiiiiiiininiiHininiiiiunnininniiiiinij
gebruiken. waarvan er in onze dagen
w*'eeni9e W overgebleven,
oelukkig behoor en thans verschillen
de gebruiken, die al heel slecht in de
sfeer van Kerstmis thuishooren
het verleden. In bijgaand artikel
den een aantal feestelijkheden, die
vroeger tn .Merry Old Engeland
werden gevierd, beschreven.
Een typisch, doch meer en meer verdwijnend
Kerstgebruik is het stoken van een Kerstblok.
Thans geschiedt het vrijwel alleen nog in Dren
te. Het Kerstblok was een stuk hout van bui
tengewone afmetingen, dat in den haard ge
brand werd. Wanneer het blok in den haard
brandde, dan zaten de kinderen er rond om
heen en zongen Kersli ederen. Hoe oud intus-
schen deze gewoonte is. blijkt wel uit een „char
ter" van 1264, waarin wordt vermeld, dat de
schepenen toestonden een blok hout van d^rre
boomen uit het bosch te halen en dat thuis te
verbranden.
vreedzaam tehuis viert, gedenkt op dien heiligen
avond met een kort gebed de gevangenen, die
eenzaam, zpnder hun dierbaren, met hun zelf
verwijt, hun harde rechters, hun eigen geweten,
alleen zijn.
Op ieder van hen.herft de straf 'n andere uit
werking. Wat den 4tee licht schijnt te dragen,
lijkt den andere loodzwaar. Er zijn menschen
wien de Kerstnacht in de gevangenis langer dan
een Jaar toeschijnt.
Velen onder u. die met uw dierbaren het heer
lijke Kerstfeest vieren, heeft wellicht een gunstig
lot voor een Kerstfeest in de gevangenis be
waard-
Denkt op dien heiligen avond een kort oogen-
bllk aan die eenzamen in de cel en wanneer zij
na ultgeboete straf weer in het leven komen,
met goede voornemens, in het bewustzijn van
voldane boete, overdenkt dan dat zjj naar Chris
tus’ leer uw broeders zjjn. Laat hen geen hard
heid en hoon en spot gevoelen, maar helpt hen,
opdat zij weer hun plaats kunnen innemen in
da maatschappij.
Ook voor de familie een kort woord:
Houdt uw betratten bloedverwant niet uw
eigen onfeilbaarheid en onberispelijkheid voor
oogen en bewijst hem geen koele correctheid. De
vrijgelatene heeft Juist liefde noodlg.
Dan zal het Kerstwoord in vervulling gaan:
beneden en de
met een three-
diepe buiging
woord
bestond
verbergen
rxp de voorbergen van den Elf fél ligt een
dikke laag sneeuw. Als een donkerroode
vuurbal is de zon ondergegaan en en
kele moedwillige sterretjes hebben zich ondanks
de nog heerschende schemering aan den don
keren mistenhemel gewaagd. Het is 24 December
namiddag.
De kapel der gevangenis baadt zich in een zee
Tan electrisch Juicht. De witte zuilenrijen aan de
beide lengtezijden van het heiligdom, die een-
Toudige rondbogen dragen, zijn met groene den-
netigulrlandes versierd, die een prachtig effect
Waken op den witten ondergrond en met hun
Prikkelende boschlucht een heerlijk Kerst-aroma
terspreiden. Links en rechts van het eenvoudig
donker eiken bankaltaar prijken twee gnadhtige
kerstboomen. versierd met alle gekleurde ver-
riersels, die geloovige liefde op Kerstavond ge
wed houdt en met tallooze brandende waskaar-
*en beladen.
Voor een donkerpaars gordyn tegen den ach-
i lerwand van het altaar bevindt zich een uit hout
•woeden crucifix, de eenige beeldversiering van
deuren en ontvingen hun belooning in
noten en muntstukken (pence).
Tot de geliefde uitspanningen
behoorden verkleedpartijen en
In alle Kerstvermommlngen
Lord of misrule” de hoofdpersoon
rijn. Zijn heerschappij duurde
hij was het. die alle spelen en i
tijdens het Kerstfeest regelde In
boek .Anatomy of abuses”, uitgegeven in het
jaar 1585. vindt men een beschrijving van een
dezer voorstellingen. Daaruit blijkt, dat de
,lx>rd of misrule” door de jonge gasten in elke
gemeente tot koning werd gekozen en gekroond
en hoe hij door zjjn jonge onderdanen, die op
de potslerlljkste wijze waren toegetakeld en ver
kleed. allerlei grappen en dolle streken liet uit
voeren. Het moet een echt narrenfeest geweest
zijn, waarin het volk echter groot genoegen
schijnt geschept te hebben. In vele opzichten
doet het denken aan de Saturnalia bij de Ro
meinen en de Spurcalia bij de oude Duitschers,
waartegen de bisschoppen zoo sterk ijverden.
Bjj het meerendeel der bevolking begon het
vooravond
Dan werd het
Kerstblok of stokke (yule log) plechtig aan den
haard gelegd en met een overblijfsel van dat
van een vorig Jaar aangestoken, t Is een ge
bruik, dat men niet alleen in Engeland, maar
ook in Frankrijk, waar h^t den naam had van
..souche de Noël", en in Duitschland aantrof.
Ook in ons land kende men het hier en daar.
Zoodra het avondeten was opgediend, flikker
den de Kerstmiskaarsen (yule candles), ge-
wooniyk een geschenk der kaarsenverkoopers
aan hun klanten, en wee hem, die de kaarsen
snoot, cl aan het vuur porde, voordat het maal
afgeloopen was. Ook mocht niemand van tafel
opstaan, voordat het dankgebed uitgesproken
was. Een overtreding dezer regelen, alsmede een
oneven aantal gasten, golden als kwade voor-
tee kenen. t
Den dag vóór Kerstmis was men eertijds vij
andig gezind jegens de vrouwen. Men geloofde
namelijk, dat wanneer een vrouw, op den mor
gen van dien dag, zich het eerst aan den drem
pel der deur vertoonde, een groot ongeluk op
komst was. Daarentegen was de voetstap van
een man geheiligd en bracht zegen over het
huis.
Wanneer wij den Kerstboom elk Jaar opnieuw
versleren. Is het gewenscht eenige variaties voor
de versiering aan te brengen, b.v. kettingen ma
ken van papier. Daarvoor behoeft men maar
reepjes gekleurd papier te nemen, vooral van
kleuren, welke goed bij elkaar komen. Deze
reepjes van ongeveer 10 cM. lang, eenige centi
meters breed, plakt men tot ringen, zoodatmen
den een door den ander heenhaalt; op deze wij
ze verkrijgt men een ketting. Een ander aardig
voorwerp is de sneeuwbal. Deze is zeer eenvou
dig te maken van twee ronde helften wit ka
toen, welke aan elkaar worden genaaid, maar
zóó, dat een klein gaatje openblijft, om den bal
met watten op te vullen. Als dit geschied is,
kan de bal worden dichtgenaaid en aan de bui
tenzijde met gom ingesmeerd. Vervolgens solt
men den bal door een laag gesnipperd' rnico en
laat hem dan drogen. Een ander betrekkelijk
eenvoudig trucje is het tpaken van dwaallicht
jes. Men neemt daarvoor, wat ghoote roode pe
pers. waarin men bovenaan een gat snijdt. Daar
na holt men de pepers uft en maakt daar gaat
jes Jn, b.v. in den vorm van een gezicht. Wan
neer men de pepers in den boom hangt, dan
vangen zjj al het licht op van de brandende
kaarsjes, zoodat het juist is alsof er licht in
brandt.
staken; daarnaast stond een kruik olie, een pijp
en tabak. De oudste huisbedienden namen hun
plaats in boven aan de tafel, in hun hoedanig
heid van geheime rechters, en de plechtigheid
nam een aanvang. Onder leiding van den rent
meester kwam het overige dienstpersoneel, zoo
wel mannelijk als vr^uwelljk, de een na den
ander in de hal. met een lang wit beddelaken
over het hoofd en de schouders, niets anders
vertoonend dan de rechterhand, die zij naar
het brood uitstrekten. Het kwam nu voor het
gerechtshof erop aan. te raden, wie de per
soon in quaestle was. Slechts één naam mocht
genoemd worden. Hadden de ouden, dien gera
den, dan werd de gesluierde stilzwijgend weg
geleid. Hadden zij het mis. dan trok de rent
meester het omhulsel naar beneden en
niet geraden gelukkige werd
pence begiftigd, maakte een
voor de rechters en ging, zonder een
te spreken, weg. De aardigheid
natuurlijk in het zooveel mogelijk
van zijn eigen persoon en nabootsen van hou-
diqig. gebaren en eigenaardigheden van ande-
Als een overblijfsel van den .goeden ouden
tijd” is de „Baron of the Beet" aan te merken,
die jaarlijks in de koninklijke keuken te Wind
sor wordt gebraden. 1 Is-een prachtstuk vleesch,
127 tot 137 pond zwaar. Er zijn niet minder
dan 124 uren noodig, om het te braden, wat
geschiedt aan een spit, van een mechanisch
perpetuum voorzien.
Bekend is, hoe in vrijwel geheel Engeland,
vooral te Londen, de gewoonte nog gehandhaafd
wordt, om met Kerstmis den Christmas- of
plumpudding te eten. In elk huisgezin, hoog of
laag, arm of rijk, is zij dan aanwezig. En dik
wijls zendt men hem ten geschenke aan hen,
die het zelf niet kunnen bekostigen.
De aloude gebruiken, waarvan hlervoren
gesproken werd, en die volgens onze opvattin
gen, al heel weinig bij de sfeer van Kerstmis
passen, behooren gelukkig evenwel reeds lang
tot het verleden.
l-
n
it
